tưởng tượng tâm lý học

1.Khái niệm chung về tưởng tượng.
a) Định nghĩa tưởng tượng.
Tưởng tượng là một quá trình tâm lí phản ánh
những cái chưa từng có trong kinh nghiệm của cá
nhân bằng cách xây dựng những hình ảnh mới dựa
trên cơ sở của những biểu tượng đã có.
Tưởng tượng
Tưởng tượng
II.
II.

b) Bản chất của tưởng tượng.
-Về nội dung phản ánh: tưởng tượng phản ánh cái mới cái
chưa có trong kinh nghiệm của cá nhân hay xã hội.
Ví dụ: Thế kỷ XVI – XVII, Xi-ôn-côp-xki lần đầu tiên phác thảo ra hình
mẫu con tàu vũ trụ.

-về phương thức phản ánh: tưởng tượng tạo ra
những hình ảnh mới cái chưa từng có và được
thực hiện chủ yếu dưới hình ảnh cụ thể.
Ví dụ: Con rồng: đầu sư tử, mình rắn, chân hổ, vẩy cá
-Phương diện kết quả phản ánh: là hình ảnh mới khái quát hơn .

c) Đặc điểm của tưởng tượng.
+ Nảy sinh trong các tình huống có vấn đề, tìm được lối thoát trong các
tình huống có vấn đề,khi không đủ điều kiện tư duy cho phép nhảy qua
một giai đoạn để đi đến kết quả cuối cùng.
⇒Điểm yếu: Thiếu chính xác, chặt chẽ.
+ Tưởng tượng là một quá trình nhận thức được bắt đầu và thực hiện chủ

yếu bằng hình ảnh nhưng vẫn mang tính gián tiếp và khái quát cao so với
trí nhớ.
+ Biểu tượng: là một hình ảnh mới được xây dựng từ những biểu tượng
của trí nhớ.

2. Các loại tưởng tượng.
a) Tưởng tượng tích cực và tưởng tượng tiêu cực.
-Tưởng tượng tích cực: là loại tưởng tượng tạo ra những hình ảnh
nhằm đắp ứng nhu cầu, kích thích tính tích cực thực tế của con
người.
-Phân loại: gồm 2 loại
+ Tưởng tượng tái tạo: Là tưởng tượng tạo ra những hình ảnh mới
đối với người tưởng tượng dựa trên cơ sở mô tả của người khác,
sach vở, tài liệu.
+ Tưởng tượng sáng tạo: là quá trình xây dựng hình ảnh mới chưa
có trong kinh nghiệm cá nhân.
-Tưởng tượng tiêu cực: là loại tưởng tượng tạo ra những hình ảnh
không có thật trong cuộc sống, vạch ra những hành vi không được
thực hiện, tưởng tượng chỉ để mà tưởng tượng thay thế các hoạt
động


b) Ước mơ và lý tưởng.
-Ước mơ là loại tưởng tượng hứơng về tương lai thể hiện
mong muốn và ước mơ của con người.
+ Có 2 loại: ước mơ có lợi và ước mơ có hại.
- Lý tưởng là hình ảnh mẫu mực, chói lọi, rực sáng, cụ thể,
hấp dẫn của tương lai mong muốn. Là động cơ thúc đẩy
con người hướng tới tương lai.

Các cách sáng tạo mới trong tưởng tượng
3.
Thay đổi
kích thước số lượng
Nhấn mạnh
Điển hình hóa
Loại suy
Liên hợp
Chắp ghép
Các cách
sáng tạo
hình ảnh mới

Thay đổi kích thước, số lượng của sự vật hay một phần
của sự vật.

Nội dung : Mọi thuộc tính của sự vật vẫn giữ
nguyên chỉ thay đổi kích thước, số lượng của
chúng.
a
.



Ứng dụng :

Trong văn học, nghệ thuật : ứng dụng để xây dựng hình
tượng văn học, nghệ thuật.


Trong hội họa, điêu khắc.

Trong dạy học : Sử dụng để giúp HS tiếp cận những
hình ảnh trực quan một cách dễ dàng hơn với những đối
tượng quá to hoặc quá nhỏ.
Biện pháp này được ứng dụng
như thế nào trong đời sống
cũng như trong hoạt động dạy
học ?


Nhấn mạnh một thuộc tính, một bộ phận nào đó của đối
tượng.

Nội dung: Tạo hình ảnh mới bằng việc
nhấn mạnh, khuyếch đại hoặc đưa lên hàng
đầu một phẩm chất của sự vận, hiện tượng.
Một biến dạng của cách này là sự cường
điệu hóa.

VD: Trong tranh biếm hoạ, muốn châm
biếm thói tham ăn, người ta vẽ miệng to
hơn các bộ phận khác hoặc cách nói quá
trong văn học
b.

Cường điệu
hoá cái miệng
=> Người hay nói
Nhấn mạnh các chi tiết, thành phần,

thuộc tính của sự vật


I’m
hungry!!!
Trong tranh biếm hoạ, muốn châm biếm thói tham ăn, người ta
vẽ miệng to hơn các bộ phận khác


Biếm họa Táo Quân chầu
Trời
Biếm họa Táo Quân 2012 chống kẹt xe


Ứng dụng:
+ Trong nghệ thuật, quảng cáo
+ Trong dạy học thường được sử dụng để thu
hút sự chú ý, tạo ấn tượng với HS
Biện pháp này được ứng dụng
như thế nào trong đời sống cũng
như trong hoạt động dạy học ?


Nội dung: Là phương pháp ghép các bộ phận
của nhiều sự vật, hiện tượng khác nhau lại tạo
ra hình ảnh mới( Râu ông nọ cắm cằm bà kia).

Ví dụ: Hình ảnh con rồng, tượng nhân sư,
nàng tiên cá… Trong h/a mới các bộ phận hợp
thành vẫn giữ nguyên, không bị thay đổi, chế

biến, chúng chỉ được ghép với nhau một cách
đơn giản mà thôi.
Chắp ghép
b.

Con rồng
Sư tử
Rắn
Cá chép
Phượng
hoàng

Tượng thần Sphinx


Ứng dụng :
Sử dụng trong việc xây dựng văn học, nghệ
thuật, trong hội họa, kiến trúc, điêu khắc, hoặc
trong lắp ghép, thiết kế kĩ thuật ( ghép mô
hình).
Biện pháp này được ứng dụng
như thế nào trong đời sống cũng
như trong hoạt động dạy học ?


Nội dung : Phương pháp này gần giống với chắp
ghép nhưng ít máy móc hơn ở chỗ : các bộ phận
hay sự vật khi được chắp ghép đó đều được cải
biến và sắp xếp trong những tương quan mới để tạo
nên hỉnh ảnh mới hoàn chỉnh, có nhiều chức năng

hơn.
Liên hợp
c.

Xe điện bánh hơi là liên hợp
giữa ô tô và tàu điện,
Thủy phi cơ là sự liên hợp giữa
máy bay và tầu thủy