MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH “TẬP VIẾT ĐOẠN ĐỐI THOẠI” TRONG MÔN TẬP LÀM VĂN LỚP 5

Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
MT S BIN PHP GIP HC SINH
TP VIT ON I THOI TRONG MễN TP LM VN LP 5
PHN I: T VN .
Nh chỳng ta ó bit cp Tiu hc, mụn Ting Vit úng vai trũ nn tng,
giỳp hc sinh rốn luyn, trau di, phỏt huy vn ngụn ng m . Chớnh vỡ vy, khi
cỏc em ó c vit tng i thnh tho cỏc lp 2, 3 thỡ vic hng dn cỏc em
s dng cỏc k nng: s dng t ng, vit cõu, giao tip, trao i, vit vn thnh
kch, giai on tip theo (cỏc lp 4, 5) l iu rt quan trng. Tp lm vn l
mt phõn mụn kt tinh tng hp cỏc k nng ó c hỡnh thnh v phỏt trin t
cỏc phõn mụn khỏc nhau nh : Nghe, núi, c (phõn mụn tp c); gii ngha t,
dựng t, t cõu (phõn mụn luyn t v cõu); vit ỳng chớnh t, chớnh õm (phõn
mụn chớnh t)
Phõn mụn Tp lm vn cũn hỡnh thnh v phỏt trin mt h thng k nng
riờng: K nng nh hng hot ng giao tip, k nng lp chng trỡnh hot
ng giao tip, Quỏ trỡnh thc hin cỏc k nng phõn tớch , tỡm t, tỡm ý, quan
sỏt, vit on l nhng c hi giỳp tr m rng hiu bit v cuc sng theo cỏc ch
im ó hc. Vic phõn tớch dn bi, lp dn ý, chia on bi vn k chuyn, miờu
t biờn bn, gúp phn phỏt trin k nng phõn tớch, tng hp, phõn loi ca hc
sinh. T duy hỡnh tng ca tr cng c rốn luyn nh vn dng cỏc bin phỏp
so sỏnh, nhõn húa khi miờu t cnh v ngi.
Hc cỏc tit Tp lm vn, hc sinh cng c tip cn vi v p ca con
ngi, thiờn nhiờn qua cỏc bi vn, on vn in hỡnh. Khi phõn tớch tp lm
vn hc sinh li cú dp hng ti cỏi chõn, cỏi thin, cỏi m c nh hng trong
cỏc bi. Cỏc bi luyn tp, bỏo cỏo, thng kờ, lm n, lm biờn bn, lp
chng trỡnh hot ng, chuyn vn thnh kch, cng to c hi cho hc sinh th
hin mi quan h vi cng ng. Nhng c hi ú lm cho tỡnh cm yờu mn, gn
bú vi thiờn nhiờn, vi ngi v vic xung quanh ca tr ny n, tõm hn, tỡnh cm
ca tr thờm phong phỳ. ú l nhng nhõn t quan trng gúp phn hỡnh thnh nhõn
cỏch tt p ca tr. giỳp tr cú c k nng trờn cũn phi ph thuc vo
nhiu yu t: Mt bng dõn trớ, i sng kinh t, c s vt cht nh trng, iu

kin dy v hc, i tng hc sinh, mụi trng giao tip, Trong ú, yu t quan
trng quyt nh hiu qu dy hc i vi kiu b i vit on i thoi l mụi
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
1
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
trng giao tip v i tng dy hc. Bi vy m tụi ó chn kiu bi "Tp vit
on i thoi " nghiờn cu tỡm ra mt vi bin phỏp c bn giỳp HS vit c
cỏc li thoi ca nhõn vt trong mn kch vi mt thi gian ngn.
"Tp vit on i thoi" l mt kiu bi rt mi trong phõn mụn Tp lm vn
lp 5. C nm hc, cú ch 3 tit Tun 25, 26 v 29, vi mc ớch yờu cu ra
cho hc sinh l:
Th nht: Bit vit tip cỏc li i thoi hon chnh mt on hi thoi
(mt mn kch) da theo truyn "Thỏi s Trn Th " v "Mt v m tu". Hay
núi cỏch khỏc l yờu cu hc sinh bit chuyn mt on vn xuụi thnh mt (hai)
on vn bn kch bng bin phỏp vit tip cỏc li i thoi da trờn ct truyn ó
cú.
Th hai: Bit phõn vai c li hoc din th mn kch.
Qua ú, nhm giỳp hc sinh h thng, cng c, s dng nhun nhuyn cỏc k
nng dựng t, t cõu, s dng du cõu, núi, i ỏp, th hin thỏi , c ch trong
giao tip; nhp vai, th hin tớnh cỏch ca nhõn vt trong on i thoi, Trong
sinh hot, hi tho, tho lun bn v nhng vn khú chng trỡnh phõn mụn
tp lm vn, chỳng tụi thy õy l mt kiu bi khú vi i tng hc sinh a
bn chỳng tụi.
PHN II: NI DUNG
1. Thc trng:
t mc ớch yờu cu m kiu bi "Tp vit on i thoi" ó nờu ra
trờn cn cú s tỏc ng, h tr ca nhiu yu t: Trỡnh dõn trớ, c s vt cht
ca nh trng, i tng hc sinh, mụi trng giao tip, k nng s dng phng
phỏp dy hc ca giỏo viờn,
iu ỏng quan tõm nht õy l i tng hc sinh v mụi trng giao

tip. Nu cỏc em c sng trong mụi trng vn minh, vn húa, cú nhiu phng
tin to c hi, to iu kin giao tip nh: Trung tõm vn húa a phng, truyn
hỡnh, truyn thanh, cú sỏch bỏo, tp chớ, ti liu tham kho, cỏc hot ng giao
lu vn húa, vn ngh c quan tõm thng xuyờn s to iu kin, tin giỳp
hc sinh cú kh nng giao tip tt hn, tớch cc hn, ng x nhy cm, linh hot
hn. õy l c s, l yu t quan trng quyt nh hiu qu hc tp ca hc sinh v
Tp lm vn núi chung v kiu bi ny núi riờng. Khụng cú hoc thiu i mt s
yu t c bn nờu trờn s nh hng n cht lng dy hc l iu tt yu.
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
2
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
Thc t mụi trng giao tip ca hc sinh lp tụi ch bú hp trong phm vi
t nh ti trng, t trng v nh, ớt khi c i tham quan, giao lu õy ú v ớt
khi c tip xỳc vi phng tin k thut hin i tiờn tin. Cỏc phng tin khỏc
h tr cho dy hc ca giỏo viờn v hc sinh trng cng quỏ hn hp. Kt
qu hc tp cỏc mụn khỏc ca cỏc em cng khụng my tt. Bờn cnh ú, vn ngụn
ng, phong cỏch, k nng th hin trong giao tip ca hc sinh cng cũn nghốo
nn
Trong nm hc 2008-2009, tụi nhn nhim v dy phõn mụn Tp lm vn
lp 5A. Khi dy - hc kiu bi ny, bn thõn tụi cng nh cỏc em hc sinh rt khú
khn trong vic s dng, sp xp ngụn t vit li thoi, th hin cỏch ng x,
i ỏp trc tip, sm vai nhõn vt Do vy m kt qu hc tp v kiu bi ny rt
khiờm tn.
C th nh sau:
Bng 1: Thi gian dy hc: Th 5 ngy 27 thỏng 02 nm 2009 (Tun 25)
Ni
dung
S hs
d kim
tra

Kt qu
Gii Khỏ TB Yu
SL TL SL TL SL TL SL TL
Tp vit
on i
thoi
"Xin
Thỏi s
tha cho"
25
0 0% 5 20% 10 40% 10 40%
Bc vo nm hc: 2009-2010 tụi tip tc nhn nhim v dy phõn mụn Tp
lm vn lp 5B, ni dung dy hc v kiu bi ny t kt qu cao hn. Tụi ó t
tỡm hiu, nghiờn cu, tỡm ra c nguyờn nhõn chớnh v cỏch gii quyt hu hiu
nht cho hc sinh ca tụi.
* Nguyờn nhõn
. Hc sinh cha hiu rõ v bn cht ca kiu bi tp vit on i thoi.
. Hc sinh cha nm c tớnh cht ca li thoi trong kch bn.
. Cha bit khai thỏc ng liu v cỏc gi ý li thoi ó cho trong sỏch giỏo
khoa.
2. Mt s bin phỏp c bn giỳp hc sinh tp vit on i thoi.
2.1. Giỳp hc sinh phõn bit vn bn truyn (vn xuụi) vi vn bn kch.
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
3
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
hc sinh hiu rừ bn cht ca kiu bi "Tp vit on i thoi", ngi
giỏo viờn cn lm cho hc sinh phõn bit c vn bn truyn (vn xuụi) vi vn
bn kch (i thoi). õy, iu u tiờn, quan trng nht l giỏo viờn phi phõn
bit, giỳp hc sinh thy c tớnh cht khỏc bit ca mt vn bn truyn vi mt
vn bn kch. S khỏc bit ú th hin ni bt nht :

a/ Ngụn ng : Trong vn bn truyn, ngụn ng thng c dựng ú l ngụn
ng k chuyn, l nhng li trn thut li ni dung cõu chuyn k ca nhõn vt v
nhng iu, nhng vic lm ó qua bng s thụng bỏo ca ngi dn truyn v
nhng li ch dn ca tỏc gi l ch yu, lm toỏt lờn ni dung cõu chuyn.
Cũn vn bn kch khỏc vi vn bn truyn ch: Ngụn ng trong vn bn
kch l li thoi, l ngụn ng kch. Nú úng vai trũ nh mt phng tin xõy dng
nờn hỡnh tng nhõn vt. Hỡnh tng nhõn vt c khc ha sinh ng qua xung
t kch (hnh ng, li núi) v mang tớnh in hỡnh rừ rt, phn ỏnh hin thc ca
cuc sng vi tớnh cht a dng v nhiu chiu.Trong kch bn: "Ct truyn kch
phi c xõy dng tp trung vi nhng s kin ni bt v nhng tỡnh hung in
hỡnh" (T in bỏch khoa vit nam, tp 2 trang 559).
ng thi, trong mc kch, t in bỏch khoa Vit nam tp 3, trang 136 ó
ghi rừ v ngụn ng kch nh sau: "L mt trong ba hỡnh thc ca ngụn ng vn
hc(ngụn ng th, ngụn ng k chuyn v ngụn ng kch), l phng tin ch yu
bc l tớnh cỏch, nhng nột cỏ tớnh v khc ha hỡnh tng nhõn vt. Ngụn ng
nhõn vt c biu hin di hai hỡnh thc ph bin: Ngụn ng i thoi v ngụn
ng c thoi".
Ngụn ng kch gn gi vi li núi hng ngy hn ngụn ng th v ngụn ng
k chuyn. Ngụn ng kch l ngụn ng ca tớnh cỏch ca hnh ng, giu kch
tớnh, sỳc tớch m d hiu,Nhng nú li c coi l ngụn ng khú th hin trong vn
hc. Nh vy, thc cht ca ngụn ng kch l ngụn ng núi: Núi trong hi thoi v
núi trong c thoi.
` T cỏc c im trờn ca vn bn vn xuụi v vn bn kch, cho hc sinh
phõn bit ngụn ng k chuyn v ngụn ng kch trong hai on sau:
on 1: "Cú ln, Linh T Quc Mu, v ụng, mun xin riờng cho mt ngi
lm chc cõu ng. Trn Th bo ngi y:
- Ngi cú phu nhõn xin cho lm chc cõu ng, khụng th vớ nh nhng
cõu ng khỏc, vỡ vy, phi cht mt ngún chõn phõn bit. Ngi y kờu van
mói, ụng mi tha cho,
on 2: "Lờ:- Anh Thnh! Mi th tụi thu xp xong ri. Sỏng mai anh cú

th n nhn vic y.
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
4
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
Thnh: Cú l thụi anh .
Lờ: Sao li thụi? Anh ch cn cm nuụi v mi thỏng mt ng. Tụi ó ũi
thờm cho anh mi nm hai b qun ỏo v mi thỏng thờm nm ho (Núi nh) Vỡ
tụi núi vi h: Anh bit ch tu, li cú th vit phc - tuya bng ting tõy.
Thnh: Nu ch cn ming cm, manh ỏo thỡ tụi Phan thit cng sng ".
GV: hi: Theo cỏc em, trong hai on vn trờn on no l vn bn vn
xuụi, on no thuc vn bn kch? vỡ sao?
HS: on 1 l vn bn truyn
on 2 l vn bn kch.
Vỡ on 1 ch l nhng li trn thut li ni dung cõu chuyn gia Trn
Th v Phỳ nụng ca ngi dn truyn.
Cũn on 2, l nhng li i ỏp trc tip gia anh Lờ v anh Thnh.
GV: Cỏc on vn trờn c trớch t õu?
HS: on 1 trớch trong truyn Thỏi s Trn Th .
on 2 trớch trong mn kch: Ngi cụng dõn s mt.
Cú th cho hc sinh phõn bit li i thoi v li c thoi trong vớ d sau:
on 1: "- Mỡnh ang lm gỡ vy nh! sao li th ny? sao m mỡnh l óng
th ny c ch?
- Khụng, khụng th c, mỡnh phi c gng lờn!"
on 2: " Lờ:- Vy anh vo Si Gũn ny lm gỡ?
Thnh: Anh Lờ ny! anh hc trng sa -x-lu-lụ-ba thỡ anh l ngi
nc no?
Lờ: Anh hi l tht. Anh ngi nc no thỡ tụi l ngi nc y.
Thnh: ỳng! Chỳng ta l ng bo. Cựng mỏu da vng vi nhau. Nhng
anh cú khi no ngh n ng bo khụng?
õy, hc sinh d dng nhn ra: on 1 l li c thoi, on 2 l li i

thoi.
GV ch cn hi thờm vỡ sao on 1 l li c thoi, on 2 l li i thoi?
HS: on 1 l li c thoi vỡ ngi y ang núi mt mỡnh,
on 2 l li i thoi vỡ õy l li i thoi gia anh Lờ v anh Thnh
trong mn kch: " Ngi cụng dõn s mt".
GV nhn mnh: Li c thoi cng l ngụn ng kch.
Mt khỏc: T in thut ng vn hc do nh xut bn giỏo dc in nm 2004,
trang 168 cú núi rừ v ngụn ng trong kch: "Trong kch, nhng li phỏt biu ca
nhõn vt (trong i thoi hoc trong c thoi) núi lờn hnh ng, ý chớ v s t
khỏm phỏ tớch cc ca h cú mt ý ngha quyt nh.
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
5
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
Chng hn: Anh Lờ núi vi anh Thnh (trong mn kch: Ngi cụng dõn s mt):
" Lờ: - Anh i, Phỳ Lóng Sa xa lm y. Tu bin chy hng thỏng mi ti
ni. Mt sut vộ hng ngn ng. Ly tin õu m i?
Thnh: - Tin õy ch õu? (xũe hai bn tay ra). Tụi cú anh bn tờn l Mai
quờ Hi Phũng. Anh y lm bp di tu La-tỳt-s T-rờ-vin. Tụi ang nh
anh y xin cho mt chõn gỡ ú "
Cũn nhng li trn thut (cõu chuyn k ca nhõn vt v nhng iu ó qua,
s thụng bỏo ca ngi dn truyn, nhng li ch dn ca tỏc gi trong kch bn)
ch úng vai trũ th yu v nhiu khi khụng cn n.
Vy thỡ ngụn ng kch l gỡ? GV phi lm rừ v nú nh th no?
Thc cht ngụn ng kch l li thoi (li i thoi hoc c thoi) l li phỏt
biu ca nhõn vt c tỏi hin li, v th hin trc tip bng li núi cho chỳng ta
nghe thy. Qua li thoi m ngi nghe (ngi c) hiu nhõn vt, hiu hon cnh,
hiu s vic.
Chng hn: Khi nghe on i thoi sau thỡ ta s bit c l li núi ca
lớnh, Trn Th v Phỳ nụng (trong li thoi m u cho tit tp vit on i
thoi: Xin Thỏi s tha cho!):

"Lớnh: (Bc vo) - Bm Thỏi s! Ngi nh phu nhõn ó ti ri .
Trn Th : - Cho anh ta vo!
(Lớnh i ra sau ú dn vo mt ngi khong 30 tui, n mc nh giu
nhng hi quờ kch.)
Phỳ nụng: - Ly c ụng!
Trn Th : - Ngi cú phi l ng Vn Su khụng? "
Bi vy m: Kch bn ch l nhng li thoi ca nhõn vt.
b/ Hỡnh thc trỡnh by vn bn: Khỏc bit vi vn bn truyn, vn bn kch c
trỡnh by theo mt h thng cỏc li thoi ca nhõn vt trong mt (hai) mn kch.
Khi vit li thoi phi vit tờn nhõn vt trc (ch nghiờng), trc li thoi phi
t du gch ngang (gch u dũng) bỏo hiu ú l li núi ca nhõn vt. Cỏc t
in nghiờng trong du ngoc n ng u hay gia li thoi th hin thỏi , tỏc
phong, c ch, tớnh cỏch, hnh ng ca mi nhõn vt (ó th hin cỏc vớ d nờu
trờn).
2.2. Giỳp hc sinh phõn bit ng liu sỏch giỏo khoa.
Mt vic lm khụng th thiu v gúp phn cho s thnh cụng khi dy hc sinh
tp vit on i thoi l phõn tớch cỏc ng liu trong sỏch giỏo khoa. Th nờn cn
giỳp hc sinh nm v hiu c sỏch ó cung cp cho ngi c:
- Tờn on i thoi cn vit.
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
6
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
- on trớch ca truyn lm c s cho vic vit on i thoi.
- Vit li thoi da vo ni dung chớnh ca on trớch.
- Nhõn vt xut hin trong on i thoi.
- Gi ý li thoi, c th l ó nờu lờn s vic din ra trong hon cnh ca on i
thoi.
- Mt vi cõu thoi m u cho on i thoi m hc sinh cú nhim v vit tip
cho hon chnh on i thoi.
Cn lu ý cho hc sinh ch: Cỏc t in nghiờng trong du ngoc n ng

u hay gia li thoi th hin thỏi , tỏc phong, c ch, tớnh cỏch, hnh ng ca
nhõn vt. õy l mu cht phõn bit tớnh cỏch, hnh ng ca nhõn vt m vit
li thoi sỏt ỳng, phự hp vúi tng nhõn vt. ng thi khi th hin, tỏi hin li
nhõn vt trong kch bn thỡ õy l c s giỳp cho ngi c giao nhim v sm
vai s thõm nhp v th hin thnh cụng hn.
Nh vy, bi ó cung cp cho hc sinh: Mt ct truyn th hin trong
on trớch lm c s cho vic vit li i thoi; cỏc nhõn vt ca truyn, ý ngha
cõu chuyn th hin trong on trớch. Khụng nhng th, bi cũn cung cp cho
ngi hc mt s gi ý li i thoi; ú chớnh l nhng s vic v mt vi cõu m
u cho on i thoi cn vit. Nh vy kiu bi tp ny yờu cu hc sinh chuyn
mt on vn xuụi thnh mt vn bn kch.
õy, mc t ra ch l hon chnh mt on i thoi ó cú cõu m u,
ó cú ni dung c th cỏc gi ý li thoi. Nhim v ca hc sinh ch l vit tip
li thoi ca cỏc nhõn vt trong on kch.
C th: Tp vit on i thoi Tun 26, sỏch giỏo khoa ó cho ta bit:
1. on trớch trong truyn Thỏi s Trn Th .
2. Tờn on i thoi cn vit: Gi nghiờm phộp nc.
3. Nhõn vt: Trn Th ; Linh T Quc Mu; ngi quõn hiu; mt vi ngi
lớnh v gia nụ
4. Cnh trớ: Mt cn phũng rng cú kờ ỏn th, trờn cú hp bỳt, my cun sỏch, mt
chic qut. Trn Th ang ngi c sỏch.
5. Thi gian: Khong gn tra.
6. Gi ý li i thoi: Linh T Quc Mu phn nn vi Trn Th v chuyn b
b ngi quõn hiu coi thng.
- Trn Th lnh cho quõn lớnh i bt ngi quõn hiu.
- Quõn lớnh ỏp gii ngi quõn hiu vo.
- Trn Th hi ngi quõn hiu cú ỳng l ụng ta bt v ụng xung kiu
khụng, cú bit b l phu nhõn ca Thỏi S khụng.
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
7

Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
- Ngi quõn hiu khng nh l anh ta bit v k li u uụi cõu chuyn.
- Trn Th khen ngi, thng vng v la cho ngi quõn hiu.
7. Cú 4 cõu thoi m u cho on i thoi.
Phõn tớch v hiu rừ cỏc ng liu trong sỏch giỏo khoa l yu t cn thit giỳp
cho hc sinh vit c v vit mt cỏch hon chnh li thoi cho mi nhõn vt.
2.3. Giỳp hc sinh vit hon chnh li thoi.
hng dn hc sinh vit c li thoi cho nhõn vt, giỏo viờn nhn mnh:
Tớnh cỏch nhõn vt c th hin trong li thoi. Vit li thoi cho nhõn vt, trc
ht phi bt u bng vic tỡm hiu tớnh cỏch nhõn vt; v quan trng hn l hiu
tớnh cỏch ú th hin ra nh th no trong hon cnh c th ca cõu chuyn. Hay
núi cỏch khỏc, khi vit li thoi ca nhõn vt, cỏc em cn lm rừ nhng tớnh cỏch
ny ca nhõn vt. Mi nhõn vt cú mt li núi riờng. Cng nh mi nhõn vt ó
tng cú mt tớnh cỏch khụng ging nhau. Chng hn: Tớnh cỏch ca Trn Th
trong truyn "Thỏi s Trn Th " l nghiờm minh, ngay thng, nhõn hu, gng
mu, Cũn tớnh cỏch ca Phỳ nụng l hỏm danh, hng hỏch, ớt hiu bit,
õy l yu t c bit khụng th b qua khi vit li thoi, cú li thoi ỳng
v hay, phự hp vi ni dung on kch l phi bit da vo tớnh cỏch nhõn vt.
Chng hn: Vi tớnh cỏch ca Phỳ nụng thỡ vit li thoi cn phi th hin tớnh hn
xc, hỏch dch m kộm hiu bit khi Trn Th hi ụng ta lm th no bit
ti phm, nh l: "K no giỏm trỏi lnh quan li trúi c ngay li, tng vo nh
giam", hay l: "D bm bm con c thy nghi nghi l bt " Vi tớnh cỏch ca
Trn Th thỡ vit li thoi th hin tớnh ngay thng, nghiờm minh, nhõn hu
nh: "Ngi tng phộp nc l chuyn ựa chng? ( Trn Th phỏn xột ti
nhng li tha cho Phỳ nụng) "Ngi ó bit thỡ c. Hóy v lo m lm n, lm
mt ngi dõn tt."
Mt yu t tip theo rt c bit quan trng, l c s, l yu t gúp phn quyt
nh thnh cụng trong kch bn l cỏch s dng t hụ ng. Xng hụ trong li thoi
chớnh l s bc l trc tip tớnh cỏch riờng, thỏi , v th xó hi, mi quan h,
ca nhõn vt. Sau khi nghe xong li thoi, ta cú th hiu v thy rừ v hon cnh,

tớnh cỏch, np sng, thỏi c x ca tng nhõn vt trong kch bn. ú thng
l: ta- ngi, con- c ụng, con- phu nhõn, ta- hn, ta- my, mỡnh - cu, d, bm,
võng, ly quan, ly ngi, hóy, lui, xin, Hoc thỏi lo lng, s hói, vi vó, cng
quyt, dt khoỏt,
Vớ d: T xng hụ gia Tin-tin v Em bộ th nht trong on kch: Trong cụng
xng xanh ( vng quc tng lai) (TV4)
"Tin- tin: - Cu ang lm gỡ vi ụi cỏnh xanh y?
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
8
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
Em bộ th nht: - Mỡnh s dựng nú vo vic sỏng ch trờn trỏi t.
Tin- tin: - Cu sỏng ch cỏi gỡ?
Em bộ th nht: - Khi no ra i, mỡnh s ch ra mt vt lm cho con ngi hnh
phỳc "
Hay t xng hụ gió Trn Th v ngi quõn hiu (trong mn kch: Gi
nghiờm phộp nc):
"Trn Th : - Ngng mt lờn! Ngi cú bit phu nhõn ta khụng?
Ngi quõn hiu: (v lo lng) - Bm c ụng, con bit phu nhõn "
Hn th na, khi hng dn hc sinh vit li thoi, giỏo viờn cng cn quan
tõm n cỏc k nng: Dựng t, s dng du cõu, t cõu, ngha tng cõu, ch ngt
ngh, nhn ging, Cõu thoi phi vit ngn gn, sỳc tớch, chớnh xỏc m d hiu,
khụng ch v mt ng phỏp m cũn v mt t, ý; li thoi phi bc l nột riờng,
hỡnh tng riờng ca tng nhõn vt, trc cõu thoi thng t du gch ngang
th hin ú l ting núi ca nhõn vt (cỏc vớ d ó nờu trờn). Bi trong kch li
thoi l tt c. Chng hn: Vit li thoi v Trn Th phi khỏc vi li thoi
phỳ nụng, quõn hiu, lớnh hu Khi thoi l ngi nghe nhn ra rng ú l li núi
ca ai, núi v vic gỡ, thỏi , mi quan h gia h ra sao.
Vớ d: Thỏi cng quyt ca Trn Th , thỏi lo lng, s hói ca Phỳ nụng
(trong mn kch: Xin thỏi s tha cho!)
"Trn Th : (cng quyt) - Ta ó n tỡnh phu nhõn m cho ngi lm cõu

ng y thụi. Cht mt ngún chõn ch l phõn bit chc cõu ng ca ngi
m thụi.
Phỳ nụng: (vi vó) - Con khụng giỏm xin chc ny na. Xin Thỏi S tha ti cho
con! Xin Thỏi S tha ti cho!
Nh vy, cỏc li thoi trong mt mn kch cú s liờn kt cht ch vi nhau. Li
thoi sau l s tip din v kt cu, ni dung, mc ớch, thỏi , hnh ng, s
vic c nờu ra trong li thoi trc. Li thoi c vit theo li m, linh hot,
khụng gũ ộp, ỏp t n iu theo mt hỡnh thc nht nh no ú. Cú ngha l
cựng mt tỡnh hung (mt s vic, mt hnh ng ) no ú ca mt nhõn vt,
nhng ta cú th vit li bng nhiu li thoi khỏc nhau. Min rng, khi kt thỳc
mn kch thỡ "hu" ca nú khụng thay i.
Chng hn: Kt thỳc mn kch" Gi nghiờm phộp nc", ngi quõn hiu c
Trn Th ban thng thỡ vit li thoi kt thỳc mn kch phi th hin cú
ban thng cho ngi quõn hiu, ch khụng th khụng cú thng.
* Trong khi hc sinh vit li thoi, giỏo viờn cn hng cho cỏc em vit
c hai hoc ba li thoi cho mt gi ý. Sau ú, giỳp cỏc em tho lun chn ra li
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
9
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
thoi ỳng, hay, phự hp nht vi nhõn vt (c th hot ng 2: L m m u c
gii thiu trong giỏo ỏn). ở ni dung ny, giỏo viờn dnh thi gian cho hc sinh
tng i nhiu hn so vi hot ng khỏc (10 phỳt) (i tng hc sinh lp tụi).
Li thoi ó c vit xong, giỏo viờn t chc cho hc sinh sm vai, tp núi
li thoi theo nhúm. Trong tng nhúm, mi em c sm vai mt nhõn vt, tỏi
hin li li núi, hnh ng ca nhõn vt m mỡnh la chn. Bc tip theo l cỏc
nhúm c thoi trc lp, l c hi cỏc em phỏt huy, th hin kh nng ca
mỡnh; to khụng khớ thi ua, sụi ni, vui nhn trong lp hc. õy l hot ng b
ớch nht cho cỏc em; qua tp thoi, cỏc em s ỏnh giỏ, so sỏnh c kt qu ca
nhúm mỡnh - nhúm bn. T õy, cỏc em li rỳt kinh nghim chnh sa, b sung li
thoi mt ln na (nu cn), hon chnh li thoi, hon chnh kch bn; sn

phm ớch thc m cỏc em ó t c theo yờu cu, mc ớch tit hc ra
(c th hot ng 3: Lm theo mu ó c gii thiu trong giỏo ỏn).
õy l bin phỏp trng tõm nht, c bn nht trong ba bin phỏp m tụi ó
nờu ra trờn; giỏo viờn ch ng, vn dng linh hot bin phỏp ny s l yu t
quyt nh hiu qu ca tit hc. Cũn bin phỏp mt v bin phỏp hai l c s, tin
cho vic thc hin thnh cụng bin phỏp th ba.
2.4. Cỏc hot ng c bn tin hnh dy hc"Tp vit on i thoi".
* Hot ng 1: Tỡm hiu yờu cu bi.
* Hot ng 2: Lm mu: Giỳp hc sinh th hin li thoi ca 1,2, s vic v
nhn xột, chnh sa li thoi.
* Hot ng 3: Lm theo mu:
a. Thoi trong nhúm: Sm vai, tp thoi, nhn xột li thoi, gúp ý chnh sa cho
nhau.
b. Thoi trc lp: Mt vi nhúm sm vai, thoi trc lp, lp nhn xột, ỏnh giỏ,
chnh sa li thoi.
c. Vit li thoi: Hc sinh t vit li thoi sau khi ó nghe nhn xột v rỳt kinh
nghim ca bn.
C ba hot ng trờn cú mi quan h khng khớt vi nhau; h tr cho nhau,
hot ng ny l iu kin, tin cho hot ng kia v ngc li. Vi i tng
hc sinh ca tụi, khi dy khụng xem nh hoc b qua hot ng no. Cú th nhn
mnh thờm hot ng 2,3.
* Hot ng 4: Cng c.
Sau õy, tụi xin gii thiu giỏo ỏn dy tit Tp vit on i thoi: "Gi
nghiờm phộp nc" Tun 26 m tụi ó thc hin lp tụi dy hc (ch gii thiu
phn dy bi mi).
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
10
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5

TP VIT ON I THOI: GI NGHIấM PHẫP NC

Ni dung
c bn
Thi
gian
Hot ng ca giỏo viờn Hot ng ca hc sinh
Dy bi
mi
Hot
ng 1
Tỡm hiu
yờu cu
bi
.
5p
- Trong tit hc hụm nay, cỏc
em tp vit on i thoi "Gi
nghiờm phộp nc".
- Yờu cu 1 HS c mc 1,2
trong SGK
- Bi tp ny, yờu cu chỳng ta
lm gỡ?
Nhn mnh (NM): Cỏc em vit
tip cỏc li thoi hon chnh
mn kch
- Hóy c on trớch trong
truyn thỏi s Trn Th v
cho bit on trớch giỳp ta hiu
thờm iu gỡ v Thỏi s?
- Nhn mnh: bi ó xỏc
nh vit on i thoi ca

ngi thỏi cụng minh, ngay
thng, nhõn hu ca Trn Th
.
- c 6 gi ý li i thoi v
cho bit tớnh cỏch ca tng
nhõn vt?
- NM: õy l tớnh cỏch riờng
ca tng nhõn vt, khi vit li
thoi, cỏc em cn th hin rừ
tớnh cỏch ny ca tng ngi.
- Nghe
- 1 em đọc mục 1, mục 2
- Trả lời: Chuyển một đoạn
truyện thái s Trần Thủ Độ
thành một màn kịch bằng
cách viết tiếp các lời đối
thoại.
- c on trớch.
- Tr li: Trn Th l
ngi cụng minh, ngay
thng, nhõn hu.
- 2 em c
- Tr li: Trn Th l
ngi ngay thng, cụng
minh, nhõn hu.
- Linh T Quc Mu va
nng niụ v phn nn chng
mỡnh.
- Ngi quõn hiu hi s
hói mt chỳt nhng cng

ngay thng, dt khoỏt, dỏm
nhn li.
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
11
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
Hoạt
động 2:
Làm mẫu
Hoạt
động3:
Làm theo
mẫu
a, Thoại
theo
nhóm
6p
6p
- c li thoi m u on
trớch v cho bit nhng li
thoi ny th hin ý no trong
gi ý li i thoi?
-NM: õy l ni dung gi ý 1.

- c gi ý li thoi 2,3.
- Cỏc em hóy vit tip li thoi
v Trn Th lnh cho quõn
lớnh i bt ngi Quõn hiu -
Quõn lớnh ỏp gii ngi Quõn
hiu vo.
- Chia lp thnh 4 nhúm:

N1,2 vit li thoi v Trn Th

N3, 4 vit li thoi v lớnh hu.
- NM: Mi gi ý, cỏc em cú th
vit nhiu li thoi, chn li
thoi hay nht, sỏt ỳng vi
tớnh cỏch, hnh ng ca nhõn
vt.
- Cn s dng t xng hụ
vit li thoi phự hp vi nhõn
vt.
- Hng HS vit li thoi
ỳng.
- Yờu cu mi nhúm 1, 2 vit
2-3 li thoi. Sau ú, chn mt
li thoi hay, phự hp nht
c.Cũn nhúm 3, 4 khụng c
vit li thoi ging nhau.
- 2 em c.
-Tr li: C 4 li thoi th
hin ý 1: Linh T Quc
Mu phn nn vi Trn Th
v chuyn b b ngi
Quõn hiu coi thng.
- 1 em.
- Trao i theo nhúm.
- Vit li thoi theo nhúm:
Vit nhiu li thoi chn
ra mt li thoi hay, phự
hp.

- i din nhúm c li
thoi.
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
12
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
- Giỳp hc sinh tho lun, rỳt
ra li thoi ỳng, hay nht.
- c gi ý li thoi 4,5.
- Cỏc nhúm vit tip li thoi:
N1, N2 vit li thoi 4: Trn
Th hi ngi Quõn hiu
cú ỳng l anh ta bt v ụng
xung kiu khụng, cú bit b l
phu nhõn ca Thỏi s khụng.
- N3, N4 vit li thoi 5:
Ngời quõn hiu khẳng nh l
anh ta bit v k khai u uụi
cõu chuyn.
- Cỏc nhúm vit li thoi vo
phiu bi tp gn lờn bng.
- Hng dn HS tho lun,
nhn xột, rỳt ra li thoi hay,
phự hp nht.
+ NM: Cỏc nhúm phi hp
- N1: TT: Hóy tụi gi
hn n xem sao. (gi lớnh
hu) Quõn bay, cho ũi tờn
quõn hiu y n õy ngay!
Nh dn theo mt phu kiu
nhn mt hn.

- N2: TT: Phu nhõn c
bỡnh tnh, tụi s tra kho
hn.
- N3: Lớnh hu: Bm, võng
. (lỏt sau, lớnh hu v, dn
theo mt ngi quõn hiu
trc 30 tui, dỏng v cao
ln, ng hong.)
- N4: Lớnh hu: Bm, võng
. (hai tờn lớnh cựng ngi
quõn hiu tui trc 30 bc
vo.)
- c gi ý 4 v 5.
- Trao i, vit li thoi:
- N3: QH: - (ly cho) Kớnh
cho Thỏi s v phu nhõn.
-N1: TT: - Ngi cú phi
l ng quõn hiu sỏng nay
gỏc ca bc khụng?
- N4: QH: - (chp tay, l
phộp) D, bm ỳng .
- N2: TT: Ngng mt lờn!
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
13
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
b. Thoại
trớc lớp
8p
cht ch chn li thoi cho
nhõn vt c lin mch v ni

dung i thoi vi nhau. N3
cn phi vit 3 li thoi v QH.
- Yờu cu hc sinh c gi ý
li thoi cui cựng.
- Cỏc em vit li thoi v Trn
Th khen ngi thng vng
v la cho ngi Quõn hiu.
- Chia lp thnh 4 nhúm:
- NM: N1: Vit li thoi v
Trn Th
N2: Vit li thoi v LTQM,
N3: Vit li thoi v gia nụ
N4: Vit li thoi v Quõn
hiu. õy, nhúm 2 cn phi
vit 2 li thoi v LTQM.
(ch vo LTQM) Ngi cú
bit õy l ai khụng?
- N3: QH: (v lo lng) Bm
c ụng, õy l phu nhõn .
- N1: TT: Sỏng nay, ngi
bt phu nhõn xung kiu
phi khụng?
- N4: QH: Bm c ụng,
qu cú vic ú .
- N2: TT: (ni dn) Gii
tht! Sao ngi giỏm hn
lỏo vi phu nhõn?
- N3: QH: (hi s hói) Bm
c ụng. Vỡ lut vua ban,
phộp nc quy nh, bt c

ai cng phi xung kiu khi
i qua thm cm. H thn
bit ú l phu nhõn Thỏi s
ng triu nhng cng
khụng th lm trỏi phộp
nc. Mong Thỏi s minh
xột.

- Trao i, vit li thoi
theo nhúm:
- N1: TT: (v hi lũng, ụn
tn) Thỡ ra th! Ngi
chc thp m gi nghiờm
phộp nc nh vy, ta trỏch
gỡ ngi c. (núi vi phu
nhõn) B hóy ban thng
cho anh ta.
- N2: LTQM: (núi vi gia
nụ) Ly cho ta mt tm la
v mt nộn vng.
- N3: Gia nụ: (gia nụ vo
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
14
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
c. Viết lời
thoại
Hoạt
động 4:
Củng cố
8p

3p
- Hng HS vit li thoi
ỳng.
- Tng nhúm ó giỳp nhau
chnh sa li thoi.Bõy gi,
tng nhúm c ngi sm vai v
thoi trc lp (mc trang phc
theo cỏc nhõn vt) (nu cú)
- Hng dn cỏc nhúm nhn
xột, ỏnh giỏ kt qu thoi
trc lp.
Bõy gi cụ dnh cho cỏc em 8
phỳt vit li li thoi. Chỳ ý
chnh sa cõu thoi cho hay
nh cụ v cỏc bn ó gúp ý.

- Nhn xột tit hc
- Dn dũ
mang la v vng ra) Bm
phu nhõn. Qu thng õy
.
- N2: LTQM: (ly qu t
tay gia nụ, trao cho ngi
Quõn hiu) õy l Thỏi s
v ta ban thng cho ngi.
- N4: NQH: (cm ng,
ly) Xin a t c ụng v
phu nhõn
- Cỏc nhúm sm vai v thoi
trc lp.

- Trao i, nhn xột, lng
nghe
- Vit hon chnh li thoi
- Lng nghe
3. Kt qu t c
Qua tit hc ny, cỏc em ó bit cỏch vit li thoi ỳng vi tớnh cỏch riờng ca
tng nhõn vt trong mi hon cnh c th. Cỏc em ó bit a kch tớnh vo li
thoi ca mỡnh; qua ú, bit tỏi hin li mi quan h, hnh ng, hon cnh, s
vic ca nhõn vt bng cỏch sm vai tp thoi (tp din kch). Do vy, hc xong
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
15
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
bi ny, cỏc em ó tin b hn, t kt qu cao hn nhiu so vi tit hc trc. Sau
õy l kt qu c th:
Bng 2: Thi gian dy hc: Th 5 ngy 12 thỏng 3 nm 2010 (Tun 26)
Ni
dung
S hs
d kim
tra
Kt qu
Gii Khỏ TB Yu
SL TL SL TL SL TL SL TL
Tp vit
on i
thoi
"gi
nghiờm
phộp
nc"

25 5 20% 7 28% 13 52% 0 0%
PHN III: KT LUN
Nh trờn ó núi, tp vit thoi i thoi qu l mt vn khú. Mc dự ó cho
sn ct truyn, gi ý, li thoi mu Nhng giỳp hc sinh vit thnh cụng thỡ
ngi giỏo viờn cn lm cho hc sinh hiu c v tớnh cht cụng vic, a v xó
hi, tớnh cỏch riờng bit ca mi ngi, mi quan h gia h vi cụng vic T ú,
bit cỏch s dng ngụn ng, t xng hụ thớch hp, phõn bit c thỏi gia cỏc
nhõn vt vi nhau c bit, bit khai thỏc gi ý v li thoi mu vit li thoi
ỳng, hay, phự hp vi tng nhõn vt, v cú th vit c nhiu li thoi khỏc
nhau cho mt ni dung cn i thoi. õy l im cht ca bin phỏp m tụi ó
cp trờn. Khi vn dng c th vo tit hc, nú giỳp cỏc em hc sinh hng thỳ,
tớch cc, sụi ni, mnh dn a ra nhng t ng, nhng li vn mang kch tớnh sõu
sc, lm rừ nột tớnh cỏch v a v ca mi nhõn vt trong on i thoi (li thoi
ca cỏc em trong giỏo ỏn trờn). Vit li thoi thnh cụng thỡ bc sm vai nhõn vt
din th mn kch chc chn cng thnh cụng.Vỡ vit li thoi l vic cỏc em t
lm l chớnh, cũn vic sm vai nhõn vt l vic cỏc em bt chc lm theo, th hin
theo thỡ l mt vic lm m vn d cỏc em ó rt thớch, nờn vic sm vai nhõn vt,
th hin theo nhõn vt, cỏc em s thc hin thnh cụng.
Tuy nhiờn, HS vit c li thoi ỳng thỡ bc lm mu l rt quan
trng. Qua lm mu, giỏo viờn gi ý, dn dt giỳp cỏc em bit cỏch chn ngụn t,
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
16
Một số biện pháp giúp học sinh "Tập viết đoạn đối thoại" trong môn TLV 5
s dng ngụn t kt hp vi cỏc yu t khỏc vit li thoi ỳng, hay, phự hp
vi tng nhõn vt trong kch bn Cú th, giỏo viờn phi s dng thờm thi gian
hc bui 2 chuyn ti ht ni dung ny n vi cỏc em, giỳp cỏc em vn dng
chỳng vo vit thnh cụng mt hoc hai on i thoi da vo mt ni dung ct
truyn cho sn. õy l mt vi vic lm m tụi ó s dng, thc hin cú hiu qu
khi dy th loi "Tp vit on i thoi" cho hc sinh. Song, õy ch mi iu
kin khỏch quan, ch quan thc ti ch chỳng tụi; bn thõn tụi dy hc mi tun

2 tit v dy 2 nm 2 lp khỏc nhau, i tng hc sinh v iu kin dy hc cũn
nhiu khú khn, Th nhng, tụi cng mnh dn by t ý kin ca mỡnh; nu c
cỏc bn ng nghip ún c, mong nhn c cỏc ý kin, trao i, úng gúp, b
sung ca cỏc bn; bn thõn tụi tip tc ỳc rỳt kinh nghim trong dy hc phõn
mụn Tp lm vn lp 5 nhiu hn na.
Ngời thực hiện: Đặng Thị Bảy Trờng Tiểu học Diễn Yên 2
17