Phân tích làm sáng tỏ vai trò của một tổ chức quốc tế chuyên môn thuộc hệ thống Liên hợp quốc cụ thể là Tổ chức giáo dục, khoa học, văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) trong việc duy trì và thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa các quốc gia thành viên

MỤC LỤC
A. MỞ ĐẦU
Các tổ chức quốc tế chuyên môn thuộc hệ thống Liên hợp quốc (Cơ quan chuyên
môn của Liên hợp quốc) là các tổ chức quốc tế liên chính phủ được thành lập trên cơ sở
điều ước quốc tế, có trách nhiệm quốc tế rộng rãi trong các lĩnh vực cụ thể trong khuôn
khổ hoạt động của Liên hợp quốc và có quan hệ với Liên hợp quốc thông qua một hiệp
định hợp tác song phương, do Hội đồng kinh tế - xã hội, thay mặt Liên hợp quốc kí kết.
Nếu như Liên hợp quốc có nhiệm vụ chính là duy trì hòa bình và an ninh thế giới thì các
tổ chức này lại có nhiệm vụ cụ thể trong việc duy trì và thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa
các quốc gia thành viên. Để làm rõ điều trên, trong bài viết này em xin: Phân tích làm
sáng tỏ vai trò của một tổ chức quốc tế chuyên môn thuộc hệ thống Liên hợp quốc
cụ thể là Tổ chức giáo dục, khoa học, văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) trong
việc duy trì và thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa các quốc gia thành viên.
B. NỘI DUNG
1. Khái quát chung về Tổ chức Giáo dục, Khoa học, Văn hóa của Liên hợp quốc
(UNESCO)
1.1. Sự ra đời, mục đích, chức năng, nhiệm vụ
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá của Liên Hợp Quốc (UNESCO) được thành
lập ngày 16/11/1945 với mục đích “Góp phần duy trì hoà bình và an ninh quốc tế bằng
cách thắt chặt sự hợp tác giữa các quốc gia về giáo dục, khoa học và văn hoá để đảm bảo
sự tôn trọng của tất cả các nước về công lý, pháp luật, quyền con người và tự do cơ bản
1
cho tất cả mọi người không phân biệt chủng tộc, nam nữ, ngôn ngữ, tôn giáo mà Hiến
chương Liên Hợp Quốc đã công nhận đối với tất cả các dân tộc”.
Chức năng: UNESCO có 3 chức năng hoạt động chính phục vụ cho mục đích của tổ
chức, bao gồm
1
:
- Thứ nhất, khuyến khích sự hiểu biết và thông cảm lẫn nhau giữa các dân tộc thông
qua những phương tiện thông tin rộng rãi; khuyến nghị những hiệp định quốc tế cần thiết
để khuyến khích tự do giao lưu tư tưởng bằng ngôn ngữ và hình ảnh;

- Thứ hai, thúc đẩy mạnh mẽ việc giáo dục quần chúng và truyền bá văn hóa bằng
cách:
+ Hợp tác với các nước thành viên trong việc phát triển các hoạt động giáo dục theo
yêu cầu của từng nước;
+ Hợp tác giữa các quốc gia nhằm thực hiện từng bước lý tưởng bình đẳng về giáo
dục cho mọi người, không phân biệt chủng tộc, nam nữ hoặc bất cứ sự khác biệt nào
khác về kinh tế hay xã hội;
+ Đề xuất những phương pháp giáo dục thích hợp để luyện tập thiếu nhi toàn thế giới
về trách nhiệm của con người tự do;
- Thứ ba, duy trì, tăng cường và truyền bá kiến thức bằng cách:
+ Bảo tồn và bảo vệ di sản thế giới về sách báo, tác phẩm nghệ thuật và các công
trình lịch sử hay khoa học, khuyến nghị với các nước hữu quan về các Công ước quốc tế
cần thiết;
+ Khuyến khích hợp tác giữa các quốc gia về tất cả các ngành hoạt động trí óc, trao
đổi quốc tế những người có kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục, khoa học và văn hóa kể
cả trao đổi sách báo, tác phẩm nghệ thuật, dụng cụ thí nghiệm và mọi tư liệu có ích;
+ Tạo điều kiện thuận lợi cho các dân tộc tiếp xúc với các xuất bản phẩm của mỗi
nước thông qua các phương pháp hợp tác quốc tế thích hợp.
Nhiệm Vụ: UNESCO đang đề ra nhiệm vụ thực hiện các Mục tiêu Phát triển Thiên
niên kỷ (MDGs), cụ thể:
- Giảm một nửa tỉ lệ người dân sống trong tình trạng nghèo cùng cực ở các nước
đang phát triển vào năm 2015;
1 Nguồn: Điều 1 Công ước thành lập UNESCO
2
- Đạt phổ cập giáo dục tiểu học ở tất cả các nước vào năm 2015;
- Xoá bỏ sự bất bình đẳng về giới trong giáo dục tiểu học và trung học vào năm
2005;
- Giúp các nước thực hiện chiến lược quốc gia về phát triển bền vững trước năm
2005 nhằm đảo ngược xu hướng hiện nay về tổn thất các nguồn tài nguyên môi trường
vào năm 2015.

1.2. Cơ cấu tổ chức
UNESCO được tổ chức với một Đại hội đồng, một Hội đồng chấp hành và một Ban
Thư ký.
Đại hội đồng là cơ quan quyền lực cao nhất, gồm đại biểu của các nước thành viên
(mỗi nước thành viên được chọn cử 5 đại biểu), họp hai năm một lần. Đại hội đồng quyết
định đường lối, chính sách, kết nạp thành viên mới, bầu Hội đồng chấp hành và Tổng
giám đốc, thông qua chương trình và biểu quyết ngân sách.
Hội đồng chấp hành gồm các ủy viên được Đại hội đồng bầu ra trong số các đại biểu
được các nước thành viên chọn cử; mỗi ủy viên của Hội đồng chấp hành đại diện cho
Chính phủ nước mình.
Ban Thư Ký UNESCO gồm có Tổng Giám đốc và số nhân viên được thừa nhận là
cần thiết. Tổng Giám đốc do Hội đồng chấp hành đề nghị và Đại hội đồng bầu cử (nhiệm
kỳ 6 năm) với những điều kiện được Đại hội đồng chấp nhận. Tổng Giám đốc là viên
chức cao nhất của UNESCO.
1.3. Mối quan hệ giữa UNESCO với Liên hợp quốc
Theo thỏa ước được Đại hội đồng UNESCO lần thứ nhất thông qua ngày 6/12/1946
và được Đại hội đồng Liên Hợp Quốc chấp thuận ngày 14/12/1946, UNESCO là cố vấn
kỹ thuật của Liên Hợp Quốc về các lĩnh vực thuộc thẩm quyền của UNESCO: giáo dục,
khoa học, văn hoá, thông tin. Đồng thời UNESCO cũng là cơ quan thực hiện các nghị
quyết của Liên Hợp Quốc về những lĩnh vực đó.
Khác với các cơ quan trực thuộc của Liên Hợp Quốc khác như UNDP, UNCTAD,
UNICEF ...có quyền quan hệ trực tiếp với Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, UNESCO cũng
như các cơ quan chuyên môn khác quan hệ với Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua
Hội đồng Kinh tế và Xã hội (ECOSOC) và hàng năm gửi báo cáo lên Hội đồng này.
UNESCO và Liên Hợp Quốc thường xuyên tham khảo ý kiến và tham dự những hội nghị
của nhau nhưng không có quyền biểu quyết.
3
UNESCO có quan hệ ngang với các tổ chức chuyên môn khác như FAO, ICAO, ILO,
WHO, IMF ... cũng như với các cơ quan trực thuộc của Liên Hợp quốc, chủ yếu là về
các vấn đề chính sách và những “chương trình hành động phối hợp”. Các “Chương trình

ngoài ngân sách” của UNESCO chủ yếu do các tổ chức khác của Liên Hợp Quốc tài trợ
(UNDP, UNICEF, UNIDO, UNCTAD, FAO ...) nhưng việc thiết kế và thực hiện do các
đơn vị nghiệp vụ của UNESCO đảm nhiệm.
2. Phân tích, làm sáng tỏ vai trò của Tổ chức Giáo dục, Khoa học, Văn hóa của
Liên hợp quốc (UNESCO) trong việc duy trì, thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia
thành viên
2.1. Vai trò của UNESCO thể hiện trong việc liên kết tập hợp được đông đảo các
quốc gia thành viên
Số lượng thành viên đông đảo:
Tất cả các nước thành viên của Liên Hợp Quốc đều có thể là thành viên của
UNESCO. Các nước ngoài Liên Hợp Quốc có thể gia nhập UNESCO nếu được 2/3 Đại
hội đồng UNESCO chấp nhận. Ngoài thành viên chính thức, UNESCO còn có một số
thành viên liên kết. Nước thành viên nào bị khai trừ khỏi Liên Hợp Quốc mặc nhiên sẽ
không còn là thành viên của UNESCO. Bất cứ nước thành viên hoặc thành viên liên kết
nào cũng có thể xin ra khỏi UNESCO theo những thủ tục và điều kiện nhất định. Trong
lịch sử UNESCO đã từng có các nước xin ra khỏi UNESCO như Mỹ (năm 1984), Anh và
Singapore (năm 1985). Sau một thời gian rút khỏi UNESCO, Mỹ và Anh đã quay trở lại
tổ chức này (Anh năm 1997 và Mỹ năm 2003). Ngày 31/10/2011, với 107 phiếu ủng hộ,
14 phiếu chống và 52 phiếu trắng, Palestine chính thức trở thành thành viên đầy đủ của
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hoá của Liên Hợp Quốc (UNESCO), nâng tổng số
thành viên của tổ chức này lên 195
2
.
Hệ thống mạng lưới, đối tác của UNESCO:
- Khoảng 100 uỷ ban tư vấn, các uỷ ban quốc tế và các hội đồng liên chính phủ được
thành lập để thực hiện những nhiệm vụ cụ thể của UNESCO;
- 4.000 các Hiệp hội, Trung tâm, các Câu lạc bộ UNESCO ở 100 nước truyền bá ý
tưởng UNESCO và thực hiện các hoạt động UNESCO ở cấp cơ sở;
- 7.900 các Trường liên kết ở 176 nước giúp thế hệ trẻ hình thành thái độ khoan dung
và hiểu biết quốc tế;

2 />4
- Hơn 335 tổ chức phi chính phủ (NGO) duy trì quan hệ chính thức với UNESCO;
- Một nhóm gồm hơn 40 nhân vật nổi tiếng - Đại sứ thiện chí UNESCO- dùng tài
năng và địa vị của mình để giúp mọi người trên thế giới chú ý đến công việc và nhiệm vụ
mà UNESCO đang thực hiện;
- Hơn 580 Giáo sư đại học và 65 các trường đại học kết nghĩa bao gồm mạng lưới
UNITWIN/UNESCO khuyến khích việc nghiên cứu, đào tạo và phát triển giáo dục đại
học;
- 179 nước thành viên có Phái đoàn thường trực bên cạnh UNESCO;
- Các nghị sĩ có vai trò quan trọng đối với UNESCO trong quan hệ với các tổ chức
khu vực và quốc tế nhằm thúc đẩy hoà bình và phát triển thông qua giáo dục và dân chủ.
Như vậy, có thể thấy UNESCO là một tổ chức quốc tế liên chính phủ lớn, có số thành
viên tham gia là hầu hết các quốc gia trên thế giới, có mang lưới chuyên môn trải rộng
khắp các quốc gia, nhờ đó UNESCO có thể duy trì và thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa các
quốc gia thành viên bằng các lĩnh vực hoạt động chuyên môn của mình.
2.2. Vai trò của UNESCO thể hiện qua các hoạt động thuộc lĩnh vực chuyên môn
UNESCO là một tổ chức chuyên môn có nội dung hoạt động đa dạng, có tính chất
liên ngành nhiều nhất trong hệ thống Liên Hợp Quốc. Các lĩnh vực thuộc thẩm quyền
của UNESCO là văn hoá, giáo dục, khoa học kỹ thuật, khoa học xã hội và thông tin
truyền thông. Thông qua các hoạt động thuộc các lĩnh vực trên UNESCO đóng vai trò rất
lớn trong việc duy trì, thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia thành viên vì mục tiêu phát
triển và bảo vệ hoà bình, cụ thể:
Trong lĩnh vực Giáo dục: UNESCO đặt ưu tiên hàng đầu cho giáo dục cơ sở cho tất
cả mọi người. Theo đánh giá của UNESCO “rõ ràng là hậu quả của toàn cầu hóa đang
gây ra tình trạng 113 triệu trẻ em không được phổ cập bậc sơ học, 880 triệu người lớn
đang mù chữ và do nạn phân biệt giới hiện có rất nhiều triệu phụ nữ, trẻ em gái đã không
có cơ hội được đi học và mất đi cơ may trong cuộc sống”. Tại “Diễn đàn giáo dục thế
giới” do UNESCO chủ trì họp tại Dakar, Senegal, tháng 4/2000, cộng đồng quốc tế đã
nhất trí về các mục tiêu, các nguồn viện trợ đã được ưu tiên cho một số khu vực và bộ
phận đói nghèo của thế giới. Cụ thể, UNESCO đang thực hiện các mục tiêu:

- Phấn đấu hoàn thành Chương trình Giáo dục cho mọi người (EFA) vào năm 2015
(đề ra tại Diễn đàn Giáo dục thế giới- Dakar, Senegal, năm 2000) thông qua các hoạt
động: Hỗ trợ các quốc gia thành viên thực hiện chương trình EFA quốc gia; đi đầu trong
5