SKKN Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm trong giảng dạy môn Giáo dục Công dân ở khối 6 trường THCS Định Tân

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lí do chọn đề tài
Chỉ thị số 30/1998 Bộ GD & ĐT chỉ rõ: “Môn giáo dục công dân ở các
trường Trung học Phổ thông, Trung học Cơ sở có vị trí hàng đầu trong việc
định hướng phát triển nhân cách của học sinh”. Trên tinh thần ấy, vấn đề
nâng cao chất lượng dạy và học môn giáo dục công dân trong nhà trường phổ
thông cơ sở ngày càng trở nên quan trọng và cấp bách. Nghị quyết Đại hội X
Đảng Cộng sản Việt Nam cũng luôn nhấn mạnh: cần phải đổi mới chương
trình và phương pháp giảng dạy nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về học
tập của học sinh và chuẩn bị cho thời kì hội nhập trong khu vực và quốc tế.
Các lớp bồi dưỡng về việc đổi mới phương pháp giảng dạy được triển khai
trên quy mô cả nước, nhiều phương pháp dạy học tích cực được giới thiệu,
bồi dưỡng song đáng chú ý hơn cả là phương pháp thảo luận nhóm trong lớp
học.
Theo ý kiến của nhiều nhà sư phạm và nghiên cứu giáo dục cho rằng
phương pháp giảng dạy trong quá trình lên lớp của giáo viên ở trường có tầm
quan trọng đặc biệt, dù giáo viên có chuẩn bị nội dung phong phú và chu đáo
đến đâu đi nữa mà sử dụng không đúng phương pháp chắc chắn sẽ làm cho
khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh bị hạn chế và kết quả đạt được sẽ
không như ý muốn. Vì thế, cần phải đổi mới phương pháp giảng dạy thay vì
dạy học “lấy giáo viên là trung tâm” chuyển sang dạy học “lấy học sinh làm
trung tâm” nhằm phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh. Cụ thể trong
dạy học môn Giáo dục Công dân giáo viên cần tạo cơ hội cho học sinh được
hợp tác với giáo viên và hợp tác với nhau trong lớp học, trong nhóm nhỏ
thông qua việc hướng dẫn cho các em thảo luận nhóm.
Trong hoạt động theo nhóm nhỏ, tính cách, năng lực của mỗi thành
viên được bộc lộ, được uốn nắn, ý thức tổ chức tương trợ được phát triển. Học
sinh được bày tỏ quan điểm, ý kiến cá nhân về vấn đề đang học, được nêu
những băn khoăn, vướng mắc, đặt câu hỏi cho thầy cho bạn, được trao đổi
1
chia sẻ kinh nghiệm, ý kiến. Việc học tập hợp tác sẽ làm tăng hiệu quả học tập

nhất là lúc giải quyết những vấn đề gay cấn, lúc xuất hiện những nhu cầu phối
hợp thực sự giữa các cá nhân để hoàn thành nhiệm vụ chung. Sự hợp tác trong
học tập sẽ giúp học sinh hình thành năng lực hợp tác rất cần thiết đối với
người công dân sống trong một thế giới phát triển với những hợp tác song
phương, đa phương giữa các quốc gia và xu thế quốc tế hóa, toàn cầu hóa.
Lớp học sẽ là môi trường giao tiếp giữa thầy - trò, trò- trò, tạo nên mối quan
hệ hợp tác giữa các cá nhân trên con đường chiếm lĩnh tri thức.
Đối với môn Giáo dục Công dân khối 6- đây là lớp đầu tiên của trường
Trung học Cơ sở, dạy học môn Giáo dục Công dân ở lớp 6 phải góp phần
thực hiện mục tiêu chung của bộ môn ở trường THCS và phù hợp với đối
tượng học sinh lớp 6, tức là vừa phải đảm bảo tính thừa kế và phát triển kết
quả dạy học môn Đạo đức ở Tiểu học và chuẩn bị cho các em học lên lớp
trên.
Vậy làm sao vận dụng tốt phương pháp thảo luận nhóm để giảng dạy
môn Giáo dục Công dân 6? Sẽ được tổ chức như thế nào? Mục tiêu của nó là
gì? Cách thực hiện ra sao? Quả là vấn đề này đang đặt ra nhiều thử thách
mà người giáo viên cần phải nghiên cứu giải quyết.
Chính vì những lí do trên, tôi chọn đề tài “Vận dụng phương pháp thảo
luận nhóm trong giảng dạy môn Giáo dục Công dân ở khối 6- trường
THCS Định Tân” để nghiên cứu.
II. Thực trạng trước khi thực hiện các giải pháp của đề tài
1. Thực trạng
Việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm vào giảng dạy là phù hợp
với xu thế chung của ngành giáo dục nước ta hiện nay. Song, qua nhiều năm
giảng dạy môn giáo dục công dân tại trường THCS Định Tân, tôi nhận thấy
việc vận dụng phương pháp thảo luận nhóm vào giảng dạy vẫn còn một số
hạn chế sau:
2
- Đây là phương pháp dạy học mới được nói nhiều trong những năm gần
đây cho nên giáo viên và học sinh không tránh khỏi lúng túng trong một số kĩ

năng, nội dung kiến thức.
- Giáo viên khó có thể đánh giá cụ thể hiệu quả làm việc của từng học
sinh.
- Năng lực học sinh không đồng đều nên đôi khi việc thảo luận nhóm là sự
máy móc, kém hiệu quả.
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị của nhà trường có đổi mới nhưng chưa phù
hợp với phương pháp thảo luận nhóm.
- Bên cạnh những nguyên nhân trên, chúng ta còn thấy những nguyên nhân
xảy ra từ phía học sinh. Nhiều học sinh đến trường chưa chuẩn bị bài, tiếp thu
kiến thức chậm và hầu như không có sự năng động sáng tạo trong học tập.
Nhiều học sinh dù học khá môn Giáo dục Công dân, song không có đất để
dụng võ (vì quan niệm môn Giáo dục Công dân là môn phụ). Học môn Giáo
dục Công dân để bồi đắp tư tưởng, tình cảm, đạo đức, pháp luật để từ đó các
em có hành vi đúng trong cuộc sống thì các em còn thấy mơ hồ. Xưa nay
cũng hiếm có trường nào lại dự thi Giáo dục Công dân vào các trường Cao
đẳng, Đại học, đó chính là hàng rào ngăn cản các em đến với môn Giáo dục
Công dân.
- Tâm lí của một số giáo viên sợ tổ chức thảo luận nhóm thì lớp sẽ ồn, đặc
biệt đối với học sinh lớp 6 còn nhiều hiếu động, các em chưa quen với
phương pháp học này, thời gian thảo luận nhóm kéo dài sẽ ảnh hưởng đến
việc truyền thụ kiến thức của phần khác.
Đây là những nguyên nhân dẫn đến việc sử dụng phương pháp thảo luận
nhóm trong dạy học còn rất ít. Các bài giảng giáo viên vẫn thường chỉ sử
dụng những phương pháp truyền thống như: thuyết trình, đàm thoại…
2. Kết quả thực trạng
Năm học 2009-2010, khi giáo viên chưa áp dụng thường xuyên phương
pháp thảo luận nhóm vào các bài giảng thì số học sinh chưa hứng thú với bài
3
học rất cao. Điều này thể hiện qua kết quả khảo sát: hơn 100 học sinh khối 6
trường THCS Định Tân năm 2009- 2010

Bảng 1: Hứng thú học tập của học sinh khối 6 đối với môn Giáo dục Công
dân
Hứng thú học tập (%)
Mức độ 6A 6B 6C Tổng
Hứng thú thoải mái 47 36.6 26.2 37
Bình thường 44.1 42.2 52.8 46
Căng thẳng 8.9 21.2 21 17
Bảng 2: Mức độ hiểu bài của học sinh trong một giờ Giáo dục Công dân:
Mức độ hiểu bài của học sinh trong một giờ Giáo dục Công dân (%)
Mức độ 6A 6B 6C
Hiểu bài hoàn toàn 12.5 10 8
Hiểu một số ý chính 83 76 84
Hoàn toàn không hiểu 4.5 14 8
Chính mức độ hiểu bài như vậy nên việc vận dụng tri thức môn giáo
dục công dân vào thực tiễn rất ít, kết quả học tập của các em đối với bộ môn
này thấp.
Bảng 3: Kết quả học tập môn Giáo dục Công dân khối 6 năm 2009- 2010
Lớp Sĩ số Giỏi Khá Tbình Yêú
sl % sl % sl % sl %
6A 33 2 6,1 7 21,2 18 54,5 6 18,2
6B 37 1 2,7 8 21,6 20 54,1 8 21,6
6C 32 0 0 7 21,8 17 53,2 8 25
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Các giải pháp thực hiện
1. Tìm đọc và nghiên cứu các tài liậu liên quan.
4
2. Tích lũy kinh nghiệm của bản thân trong những năm giảng dạy môn
GDCD.
3. Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong giảng dạy môn GDCD .
4. Dạy học các tiết theo phân phối chương trình môn GDCD 6.

II. Biện pháp thực hiện
1. Khái niệm
Theo quan điểm của A.T.FranCisCo (1993): “Học tập nhóm là một
phương pháp học tập mà theo phương pháp đó học viên trong nhóm trao đổi,
giúp đỡ và hợp tác với nhau trong học tập.” Về thực chất, phương pháp thảo
luận nhóm là tổ chức cho học sinh bàn bạc, trao đổi trong nhóm nhỏ. Thảo
luận nhóm được sử dụng rộng rãi nhằm giúp cho hcọ suinh tham gia một cách
chủ động vào học tập, tạo cơ hội cho học sinh có thể chia sẻ kiến thức, kinh
nghiệm, ý kiến để giải quyết một vấn đề có liên quan đến nội dung bài học.
2. Cơ sở lí luận
- Phương pháp thảo luận nhóm được hình thành từ môi trường Đại học của
nhiều nước tiên tiến trong đầu thập niên 70 của thế kỉ trước. Dần dần phương
pháp làm việc theo nhóm nhỏ được mang ra áp dụng không những ở cấp đại
học mà cònh ở cấp Tiểu học và Trung học. Tại Việt Nam, một số giáo sư
thuộc khoa tâm lí giáo dục của các trường đại học bắt đầu nghiên cứu và công
bố các công trình của mình vào những năm 1990 và đem ra áp dụng tại các
trường Sư phạm trong thời gian gần đây.
- Khi thay sách giáo khoa lớp 6 (2001), phương pháp thảo luận nhóm
được giới thiệu và bồi dưỡng cho các giáo viên cấp 2 và được áp dụng liên tục
cho đến nay.
- Học là quá trình cá nhân tự kiến tạo kiến thức cho mình đó là những
kiên thức thông qua tương tác với các các nhân khác, với xã hội và thực tiễn
mà có. Từ quan niệm về học, quan niệm về hoạt động dạy và phương pháp
dạy học cũng thay đổi. Hoạt động dạy là hoạt động của giáo viên nhằm tổ
5
chức và hướng dẫn hoạt động học của người học để họ tự khám phá và thực
hiện nhiệm vụ học tập.
- Trong số các phương pháp dạy học đang sử dụng, phương pháp dạy
học thảo luận nhóm có nhiều ưu thế trong thực hiện mục tiêu giáo dục hiện
nay, tránh được lối học thụ động trên lớp, giáo viên thường đưa ra nhiều biện

pháp để kích thích khả năng tư duy và sáng tạo của học sinh.
- Có thể nói mô hình thảo luận nhóm sẽ giúp cho hcọ sinh cố gắng tìm
hiểu và phát biểu trong nhóm của mình để trình bày cho cả lớp, đồng thời tinh
thần hợp tác trong nhóm sẽ được phát huy và hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành
viên trong nhóm.
- Khi thảo luận nhóm, hoạt động dưới sự giám sát của thầy cô giáo,
những thói quen xấu như nói chuyện riêng, thiếu tập trung… ít nhiều sẽ bị
loại trừ. Thông thường thì trong một nhóm trình độ học sinh không khi nào
tuyệt đối bằng nhau, trong nhóm sẽ có những học sinh học khá hơn những
học sinh còn lại. Đây cũng chính là cơ hội để cho học sinh học tập lẫn nhau
như tục ngữ có câu: “Học thầy không tày học bạn”. Và khi được thầy cô tổng
kết, giải đáp học sinh sẽ hiểu bài hơn, nhớ lâu hơn và vì vậy việc học tập
mang lại kết quả tốt hơn.
Như vậy, phương pháp thảo luận nhóm, một mặt vừa chú trọng phát
huy tính tích cực cao, chủ động của học sinh, mặt khác lại chú trọng sự phối
hợp, hợp tác cao giữa các học sinh trong quá trình học tập, cần kết hợp năng
lực cạnh tranh và năng lực hợp tác ở học sinh. Để sử dụng có hiệu quả
phương pháp thảo luận nhóm, giáo viên cần phải chú trọng xây dựng trách
nhiệm các nhân và trách nhiệm nhóm, xây dựng vị thế của mỗi học sinh trong
nhóm và trong lớp, hình thành kĩ năng làm việc nhóm cho học sinh.
3. Cách thực hiện
3.1 Những chuẩn bị cần thiết
Phương pháp thảo luận nhóm thành công hay không còn tùy thuộc vào sự
chuẩn bị của giáo viên và học sinh. Nếu giáo viên chuẩn bị tốt, dự kiến được
6
tình huống xảy ra và có những biện pháp xử lí kịp thời cũng có sự hợp tác từ
học sinh thì phương pháp thảo luận nhóm sẽ mang lại kết quả cao. Vậy chuẩn
bị của giáo viên và học sinh là gì?
3.1.1 Chuẩn bị giáo viên:
Trước khi lên lớp, giáo viên cần chuẩn bị:

- Mục tiêu của hoạt động nhóm bài học này là gì?
- Những vấn đề thảo luận trong nhóm là những vấn đề gì?
- Nên chia lớp thành mấy nhóm?
- Hoạt động này có phù hợp với số lượng học sinh trong nhóm không?
- Hoạt động này cần bao nhiêu thời gian?
- Thiết bị cần dùng là những thiết bị gì?
- Dự kiến tình huống xảy ra và cách giải quyết.
- Soạn giáo án cho phù hợp với việc thảo luận nhóm.
3.1.2 Chuẩn bị của học sinh:
- Thuộc bài cũ và chuẩn bị bài mới.
- Làm những bài tập của giờ học trước.
- Chuẩn bị những thứ cần thiết mà giáo viên đã dặn dò
3.2. Cách thành lập nhóm
- Việc phân chia nhóm thường dựa trên:
+ Số lượng học sinh.
+ Chủ đề của bài học.
+ Đặc điểm của học sinh.
- Cách chia nhóm như thế nào cho hợp lí: Có thể theo một tiêu chuẩn
nào đó của bài học hay của giáo viên và cũng có thể hoàn toàn ngẫu nhiên, số
lượng thành viên của mỗi nhóm có thể thay đổi tùy vào lứa tuổi, theo giới
tính….
-Trong một tiết dạy giáo viên có thể chọn một số cách chia nhóm sau đây:
3.2.1 Chia nhóm nhỏ cùng thảo luận
7
Với cách này, giáo viên có thể chia theo chỗ ngồi hai bàn (4 học sinh)
quay lại thành một nhóm nhỏ để thảo luận về một khía cạnh xoay quanh về
một vấn đề nào đó. Sau thời gian thảo luận, mỗi nhóm cử một thành viên trình
bày ý kiến của cả nhóm cho cả lớp nghe (giáo viên yêu cầu các nhóm trình
bày ý kiến của nhóm sau không được lặp lại ý của nhóm trước đã trình bày).
Ví dụ: Khi dạy bài 14: “Thực hiện trật tự an toàn giao thông”, giáo viên

cho các nhóm thảo luận vấn đề: Những nguyên nhân nào dẫn đến tai nạn giao
thông? Trong các nguyên nhân đó thì nguyên nhân nào là phổ biến?
Các nhóm thực hiện nhiệm vụ, giáo viên có thể chỉ định bất kì nhóm trình
bày ý kiến nhưng ý kiến của nhóm sau không lặp lại ý của nhóm trước, sau đó
giáo viên nhận xét kết luận.
3.2.2. Chia nhóm theo tổ
Nhóm này được xây dựng trên cơ sở các tổ đã được chia sẵn trên lớp để
cùng thảo luận vấn đề giáo viên giao cho các nhóm, thông thường trong lớp
học có bốn tổ, giáo viên sẽ chia làm bốn nhóm thảo luận. Sau khi các nhóm
thảo luận sẽ cử đại diện trình bày ý kiến của nhóm cho cả lớp, sau đó các
nhóm khác nhận xét, bổ sung ý kiến và cuối cùng giáo viên nhận xét kết luận
ý kiến của từng nhóm.
Ví dụ: Giáo viên cho các nhóm cùng thảo luận vấn đề: “Tích cực, tự giác
trong hoạt động tập thể và trong các hoạt động xã hội”
Giáo viên chia lớp thành bốn nhóm, yêu cầu các nhóm đọc câu chuyện
“Điều ước của Trương Quế Chi” trong sách giao khoa và thảo luận theo các
câu hỏi sau:
Nhóm 1: Những tình tiết nào chứng tỏ Trương Quế Chi tích cực, tự giác
tham gia hoạt động tập thể và hoạt động xã hội.
Nhóm 2: Những tình tiết nào chứng minh rằng Trương Quế Chi tự giác
tham gia giúp đỡ cha mẹ, bạn bè xung quanh.
Nhóm 3: Em đánh giá bạn Trương Quế Chi là người bạn như thế nào? Có
đức tính gì đáng học hỏi?
8
Nhóm 4: Động cơ nào giúp Trương Quế chi tích cực, tự giác như vậy?
3.2.3 Chia nhóm theo sở thích
Cách này thực hiện dựa trên việc các học sinh tự do lựa chọn để tạo thành
một nhóm và giáo viên sẽ giao nhiệm vụ cho các nhóm thực hiện trong một
thời gian nhất định, kết quả sẽ được đại diện của mỗi nhóm trình bày trong
giờ học sau.

Ví dụ: sau khi học xong tiết 1 của bài 14 “Thực hiện trật tự an toàn giao
thông”, giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh về nhà tìm hiểu những quy định
của pháp luật đối với người tham gia giao thông.
Nhóm 1: Tìm hiểu quy định về an toàn giao thông đối với người đi bộ.
Nhóm 2: Tìm hiểu quy định về an toàn giao thông đối với người đi xe
đạp.
Nhóm 3: Tìm hiểu quy định về an toàn giao thông đối với người ngồi trên
xe gắn máy.
Nhóm 4: Tìm hiểu quy định về an toàn giao thông đối với người đi trên
các phương tiện giao thông công cộng (ô tô, xe lửa )
3.2.4 Chia nhóm đánh giá
Một nhóm chịu trách nhiệm thảo luận một chủ đề nào đó và một nhó
khác có trách nhiệm phê bình, đưa ra các quan sát, nhận xét và đánh giá trình
bày của nhóm kia.
Ví dụ 1: để làm rõ biểu hiện của Siêng năng, kiên trì trong các lĩnh vực
hoạt động. Giáo viên cho các nhóm thảo luận các vấn đề sau:
Nhóm 1: Biểu hiện của siêng năng, kiên trì trong học tập.
Nhóm 2: Biểu hiện của siêng năng, kiên trì trong lao động.
Nhóm 3: Biểu hiện của siêng năng, kiên trì trong các lĩnh vực hoạt động
xã hội khác.
Nhóm 4: Nhận xét, bổ sung.
9
Các nhóm 1, 2, 3 lần lượt cử đại diện trình bày ý kiến và nhiệm vụ của
nhóm 4 là đưa ra các ý kiến nhận xét, đánh giá, bổ sung ý kiến của từng
nhóm; sau đó giáo viên nhận xét kết luận ý kiến của cả 4 nhóm.
Ví dụ 2: Khi dạy bài “Mục đích học tập của học sinh”, giáo viên chia
nhóm để học sinh thảo luận hai vấn đề:
Nhóm 1: Mục đích học tập trước mắt của học sinh là gì?
Nhóm 2: Nhận xét, đánh giá, bổ sung kết quả trình bày của nhóm 1.
Nhóm 3: Vì sao phải kết hợp giữa mục đích cá nhân, gia đình và xã hội?

Nhóm 4: Nhận xét, bổ sung ý kiến của nhóm 3.
Giáo viên tổng kết nhận xét, đánh giá kết luận ý kiến của cả bốn nhóm.
3.2.5 “Giảng - viết- thảo luận”
Giáo viên cho học sinh trả lời câu hỏi bằng cách đưa ra các phương án lựa
chọn và yêu cầu học sinh giải thích tại sao phải lựa chọn phương án đó (cách
này thực hiện sau mỗi bài học). Sau khi mỗi các nhân xử lí các câu hỏi thì so
sánh với các học sinh khác sau đó giáo viên tổ chức thảo luận để kiểm tra các
câu trả lời hợp lí.
Ví dụ: Sau khi học bài “Lễ độ”, để kiểm tra lại khả năng tiếp thu và hiểu
bài của học sinh, giáo viên cho học sinh trả lời câu hỏi ngắn.
Có quan niệm là: lễ độ chỉ là hình thức, không cần thiết. Quan trọng là
hành vi, thái độ của con người. Theo em, quan niệm đó đúng hay sai? Giải
thích vì sao?
A. Đúng
B. Sai
3.3. Quy định thời gian thảo luận và thời gian trình bày kết quả
thảo luận
Thời gian thảo luận có thể căn cứ vào nội dung thảo luận cũng như đặc
điểm của lớp học.
Ví dụ: Trong bài “Lịch sự, tế nhị” giáo viên chia lớp thành bốn nhóm
thảo luận các câu hỏi sau:
10
Nhóm 1: Thế nào là lịch sự?
Nhóm 2: Thếo nào là tế nhị?
Nhóm 3: Lịch sự, tế nhị biểu hiện như thế nào?
Nhóm 4: ý nghĩa của lịch sự, tế nhị?
Giáo viên quy định:
+Thời gian thảo luận của các nhóm là 3 phút.
+ Các nhóm cử đại diện trình bày trong 2 phút.
+ Các nhóm bổ sung, giáo viên nhận xét và kết luận.

3.4 Vai trò của giáo viên
- Khi học sinh tiến hành thảo luận, giáo viên chuyển từ vị trí người
hướng dẫn sang vị trí người giám sát. Nhiệm vụ của giáo viên lúc này là nhận
biết tiến trình hoạt động của các nhóm từ đó có thể có những can thiệp kịp
thời mang lại hiệu quả cao. Muốn vậy, khi giám sát hoạt động nhóm, giáo
viên cần:
+ Đi vòng quanh các nhóm và lắng nghe ý kiến học sinh, giúp đỡ, gợi ý
nếu cần thiết.
+ Giáo viên phải là người điều động các nhóm nhỏ làm việc.
+ Quan sát, theo dõi hoạt động, công việc của từng nhóm để tìm ra cách
giải quyết hợp lí nhất.
+ Giáo viên quan sát xem có học sinh nào “đứng bên lề” hoạt động
không? Nếu có, giáo viên tìm cách đưa các em vào không khí chung của
nhóm.
- Giáo viên nhận biết bầu không khí xem các nhóm hoạt động “thật” hay
“giả”.
- Trong quá trình quan sát các nhóm làm việc, giáo viên phải phát hiện
các sai lầm mà các nhóm mắc phải khi tham gia nhóm, những sai lầm mang
tính điển hình và chưa được sửa chửa để cuối phần thảo luận nhóm, giáo viên
có những nhận xét, góp ý.
11
- Ngoài những vấn đề mà các thành viên nhóm thảo luận tổng kết để báo
cáo thì giáo viên phải đặt thêm những câu hỏi bổ sung để phát huy tính tích
cực hoạt động của nhóm (câu hỏi này không chỉ để dành cho nhóm trưởng trả
lời mà là các nhóm viên có liên quan)
- Giáo viên phải nhắc lại các ý kiến mà nhóm đã trình bày một lần nữa,
khẳng định lại ý kiến của nhóm để cần bổ sung ý kiến hay không. Nhấn mạnh
các khái niệm, các ý quan trọng của bài học.
- Giáo viên tóm tắt, tổng hợp, liên kết các ý kiến của từng nhóm thảo luận
theo thứ tự để nêu bật được nội dung bài học.

- Người giáo viên là người hướng dẫn và giúp đỡ các nhóm, nếu các
nhóm có gặp khó khăn trong quá trình thảo luận.
- Cuối cùng, giáo viên là người nhận xét, đánh giá kết quả.
3.5 Vai trò của “nhóm trưởng” và “thư kí”
* Vai trò của nhóm trưởng
- Nhóm trưởng phải là người chuẩn bị nội dung: phải xác định đúng mục
tiêu của phần thảo luận nhóm, hướng dẫn các thành viên nhóm chuẩn bị tài
liệu và cung cấp tài liệu cho từng nhóm viên, phân công nhiệm vụ cho từng
người và bố trí chỗ ngồi các nhóm viên cho hợp lí để các nhóm viên trình bày
nội dung của mình.
- Nhóm trưởng phải là người khởi động buổi thảo luận nhóm bằng cách
tạo một bầu không khí vào đề một cách sinh động, chân tình và thạt sự thoải
mái.
- Nhóm trưởng phải biết linh hoạt và nhạy bén, có khả năng điều động tất
cả các thành viên trong nhóm tham gia tích cực vào thảo luận, theo dõi, quan
sát từng người để có biện pháp điều chỉnh kịp thời, lắng nghe ý kiến đóng góp
thảo luận của các nhóm viên, động viên khuyến khích những bạn ít nói, rụt rè,
phát huy tính năng động, sáng tạo của các bạn trong nhóm.
Như vậy, vai trò của nhóm trưởng rất quan trọng. Nhóm trưởng vừa là
người đạo diễn, vừa là nhạc trưởng cho buổi thảo luận của nhóm. Vì vậy,
12
trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần phải quan sát thái độ và cách làm
việc của từng học sinh để lựa chọn các nhóm trưởng cho thích hợp. Tuy
nhiên, nhóm trưởng không phải là người quyết định hết tất cả cho buổi thảo
luận.
* Vai trò của thư kí
Ở nhiều trường hợp nhưng không phải là tất cả, trong nhóm cần có một
người ghi biên bản, ghi lại những điểm chính của cuộc thảo luận để trình bày
trước cả lớp.
Học sinh cần được luân phiên nhau làm “trưởng nhóm” và “thư kí”, luân

phiên nhau đại diện cho nhóm trình bày kết quả thảo luận.
3.6 Trình bày kết quả thảo luận
Kết quả thảo luận có thể được trình bày dưới nhiều hình thức: bằng lời,
đóng vai, viết hoặc vẽ lên giấy khổ to… Có thể do một người thay mặt nhóm
trình bày, có thể nhiều ngwoif trình bày mỗi người một đoạn nối tiếp nhau.
Ví dụ: bài 18 “Quyền được bảo đảm an toàn và bí mật thư tín, điện
thoại, điện tín”
Để giúp học sinh nắm vững kiến thức phần nội dung bài học, giáo viên
có thể tổ chức cho học sinh thảo luận những câu hỏi sau:
Nhóm 1: Quyền được bảo đảm an toàn và bí mật thư tín, điện thoại,
điện tín của công dân là thế nào?
Nhóm 2: Theo em những hành vi như thế nào là vi phạm pháp luật về
bí mật thư tín và an toàn thư tín, điện thoại, điện tín?
Nhóm 3: Người vi phạm pháp luật về an toàn và bí mật thư tín, điện
thoại, điện tín sẽ bị pháp luật xử lí như thế nào?
Nhóm 4: Nếu thấy bạn nghe trộm điện thoại của người khác, em sẽ làm
gì?
Các nhóm thảo luận, ghi kết quả thảo luận ra giấy, đại diện các nhóm
lên trình bày trước lớp. Giáo viên nhận xét, bổ sung và kết luận. Học sinh ghi
nội dung bài học vào vở.
13
3.7 Một số kĩ thuật cơ bản của phương pháp dạy học thảo luận
nhóm
- Kĩ thuật thiết lập mục tiêu hoạt động nhóm
- Kĩ thuật thiết kế nhiệm vụ học tập nhóm.
- Kĩ thuật thiết kế nhóm học tập: bao gồm việc hình thành nhóm,
các loại nhóm và cấu trúc nhóm, kĩ thuật xác định quy mô nhóm.
- Kĩ thuật thiết lập, duy trì, kiểm soát các mối quan hệ tương tác
trong hoạt động nhóm.
- Kĩ thuật tổ chức, hướng dẫn và quản lí, đánh giá hoạt động học

theo nhóm của học sinh trong phương pháp dạy học nhóm.
14
C. KẾT LUẬN
I. Kết quả thực hiện
Phương pháp thảo luận nhóm có phê bình, đóng vai, tranh luận và nghiên
cứu là một trong những phương pháp giảng dạy có hiệu quả cao nhằm khơi
dậy sự nhiệt tình, tính năng động và sáng tạo của học sinh, khuyến khích học
sinh tham gia thảo luận nhóm và học sinh theo đó cũng có cơ hội trao đổi, học
tập lẫn nhau. Đồng thời, học sinh cũng dần dần làm quen với những tình
huống phức tạp và có thật sẽ gặp trong cuộc sống sau này.
- Xây dựng cho học sinh có được lối sống hòa nhập với cộng đồng, tinh
thần hợp tác, kĩ năng giao tiếp, tinh thần đoàn kết, sự phối hợp, hiểu biết về
tinh thần trách nhiệm và hỗ trợ lẫn nhau giữa các thành viên từ đó tạo ra
những giải pháp mới cho mọi vấn đề khó khăn.
- Tránh được lối học thụ động ngồi nghe, kích thích được khả năng tư
duy và tính năng động sáng tạo của học sinh.
- Những vấn đề được đặt, học sinh đều cố gắng tìm hiểu, tích cực tham
gia đóng góp phát biểu ý kiến trong nhóm để trình bày cho cả lớp.
- Phát triển khả năng trao đổi suy nghĩ và quan điểm một cách rõ ràng.
- Kết quả và thành tích học tập cao hơn:
+ Kiến thức của học sinh sẽ giảm bớt tính chủ quan, phiến diện; làm tăng
tính khách quan khoa học.
+ Kiến thức trở nên sâu sắc, bền vững, dễ nhớ và nhanh nhớ hơn do được
giao lưu học hỏi giữa các thành viên trong nhóm.
+ Nhờ không khí thảo luận nhóm cởi mở giúp học sinh thoải mái, tự tin
hơn trong việc trình bày ý kiến của mình và biết lắng nghe có phê phán ý kiến
của các thành viên khác.
+ Vốn hiểu biết kinh nghiệm của học sinh thêm phong phú, kĩ năng giao
tiếp, kĩ năng hợp tác của học sinh được phát triển.
Chính vì nhận thấy được hiệu quả của phương pháp thảo luận nhóm nên

học kì I vừa qua tôi thường xuyên tổ chức cho học sinh thảo luận nhóm trong
15
các tiết học. Phương pháp này đã tạo hứng thú cho học sinh và kết quả học kì
I vừa qua cao hơn so với năm học 2009-2010.
Kết quả học tập môn Giáo dục công dan khối 6 kì I năm học 2010- 2011
Lớp Sĩ số Giỏi Khá Tbình Yêú
sl % sl % sl % sl %
6A 33 6 18,2 10 30,3 16 48,5 1 3,0
6B 37 4 10,8 9 24,3 21 56,8 3 8,1
6C 32 3 9,3 8 25 18 56,3 3 9,4
II. Ý kiến đề xuất
Để kinh nghiệm trên đây được sử dụng và đạt kết quả cao thì tôi có một
số ý kiến đề xuất sau đây:
- Cách bố trí bàn ghế như hiện nay chưa thuận lợi cho việc vận dụng
phương pháp thảo lụân nhóm. Vì vậy, khi thực hiện, giáo viên phải linh hoạt
trong cách chia nhóm và tổ chức thảo luận.
- Trong quá trình thảo luận nhóm, giáo viên cần chú ý đến các đối
tượng học sinh để có giải pháp kích thích quá trình thảo luận nhóm của học
sinh.
- Đối với phương pháp này tốn nhiều thời gian nên giáo viên cần phân
chia thời gian thảo luận cho hợp lí để khỏi ảnh hưởng đến các hoạt động khác
trong tiết học.
- Đối với môn Giáo dục Công dân nói chung và môn Giáo dục Công
dân lớp 6 nói riêng, có một số bài rất khó, trừu tượng và khô khan. Vì vậy để
tổ chức hoạt động nhóm có hiệu quả giáo viên cần phải sử dụng các phương
tiện dạy học để kích thích học sinh tham gia thảo luận. Tuy nhiên, tùy thuộc
vào điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường, đối tượng học sinh yêu cầu và
mục tiêu của bài học mà giáo viên có thể lựa chọn các phương tiện dạy chọ
cho phù hợp. Bên cạnh đó, để tránh sự nhàm chán đối với học sinh giáo viên
cần phải kết hợp nhiều phương pháp khác nhau. Sau đây là một số gợi ý về

16
phương tiện khuyến khích sự thảo luận của học sinh mà giáo viên có thể
dùng:
+ Giải quyết bằng một tình huống.
+ Bài kiểm tra trắc nghiệm ngắn.
+ Các tài liêu trực quan như hình ảnh, băng ghi âm…
+ Các tài liệu thu thập trên mạng Internet.
- Giáo viên phải kết hợp nhiều phương pháp thảo luận khác nhau trong
các tiết học khác nhau để tránh trùng lặp, dễ gây nhàm chán cho học sinh.
- Giáo viên phải nhiệt tình trong giảng dạy và có trách nhiệm cao trong
công việc. Đồng thời phải tự học, tự bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên
môn và nghiệp vụ.
- Thiết kế giáo án, giáo viên phải bám sát vào tài liệu chuẩn kiến thức
kĩ năng.
- Nhà trường phải tạo điều kiện về cơ sở vật chất, đồ dùng, thiết bị cho
việc dạy và học môn Giáo dục công dân.
- Đối với học sinh cần tích cực chủ động và tự giác trong học tập, phải
có ý thức vận dụng lý thuyết vào thực tiễn cuộc sống.
Tóm lại, dạy học môn Giáo dục Công dân theo phương pháp đổi mới là
một vấn đề hết sức quan trọng. Để có thể sử dụng một phương pháp có hiệu
quả, việc làm trước tiên là cần có sự nhất trí về nhận thức, phải đầu tư vào
khâu chuẩn bị bài, soạn giáo án, chuẩn bị đồ dùng dạy học. Với phương pháp
thảo luận nhóm, mặc dù đã được giáo viên sử dụng rộng rãi trong các nhà
trường và cũng tạo ra được những chuyển biến tích cực trong nhà trường.
Đồng thời góp phần tích cực vào việc thực hiện đổi mới phương pháp giảng
dạy, phát huy tính tích cực chủ động gây hứng thú trong học tập của học sinh
và mang lại hiêu quả cao trong giảng dạy. Tuy nhiên, khi vận dụng phương
pháp này giáo viên và học sinh cũng gặp không ít khó khăn nhất định và để
dung hòa, giáo viên có thể thảo luận với nhóm để tìm ra cách làm việc tốt
nhất.

17
Trên đây là kết quả của sự tìm tòi, tự mày mò của bản thân trong quá
trình giảng dạy môn Giáo dục Công dân lớp 6 nhằm góp phần nhỏ bé của
mình với các bạn đồng nghiệp còn đang trăn trở để tự tìm ra cho bản thân
mình những phương pháp phù hợp trong giờ lên lớp. Chắc chắn những trình
bày của tôi không sao tránh khỏi thiếu sót do khả năng có hạn của mình. Rất
mong nhận được sự góp ý chân thành từ phía đồng nghiệp để việc vận dụng
phương pháp giảng dạy này đạt kết quả tốt hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
Định Tân tháng 3 năm 2011
Người viết sáng kiến
Lê Thị Thùy
18
19