HIỆU QUẢ CỦA VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG GIẢNG DẠY BÀI “CHÍNH SÁCH DÂN SỐ GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM” ( Sách GK GDCD 11)

HIỆU QUẢ CỦA VIỆC SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP
ĐÓNG VAI
TRONG GIẢNG DẠY BÀI “CHÍNH SÁCH DÂN SỐ &
GIẢI QUYẾT VIỆC LÀM” ( Sách GK GDCD 11)
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. 1. Lý do chọn đề tài
Điều 2 Luật Giáo dục khẳng định : Mục tiêu giáo dục là đào tạo
con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe,
thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội ; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực
của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nhằm thực hiện mục tiêu trên, môn Giáo dục công dân lớp 11 góp
phần củng cố, phát triển ở học sinh lý tưởng sống đúng đắn, những phẩm
chất và năng lực cơ bản của con người Việt Nam thời kỳ CNH, HĐH, đó
chính là những năng lực cơ bản tự hoàn thiện bản thân, giao tiếp và ứng
xử, tổ chức quản lý, hoạt động chính trị - xã hội, hợp tác và cạnh tranh
lành mạnh, định hướng lao động nghề nghiệp xã hội sau khi ra trường
Trong chương trình giáo dục công dân lớp 11 hiện hành, phần “
Công dân với các vấn đề chính trị - xã hội” được tập trung vào học kỳ II,
trong đó các chính sách của Nhà nước ta tập trung ở các bài cuối học kỳ.
Đây là những bài có nội dung không khó, nhưng là những nội dung
trong nghị quyết của Đảng được thể chế hóa thành các chính sách của
1
Nhà nước vì vậy, kiến thức các bài thường được trình bày theo một mạch
giống nhau là đi từ thực trạng đến mục tiêu rồi đến phương hướng tạo nên
sự khô khan, khó áp dụng các phương pháp dạy học tích cực.
Một trong những trăn trở của các giáo viên khi dạy các bài về
đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước ta là làm sao để bài giảng trở
nên sinh động hơn, lôi cuốn được học sinh tham gia vào các hoạt động
học tập do giáo viên thiết kế, thông qua đó giáo dục các kỹ năng sống cho
các em học sinh.

Qua thực tiễn giảng dạy trên lớp tôi thấy phương pháp đóng vai là
phương pháp hữu hiệu, có tính khả thi cao, lôi cuốn được rất nhiều học
sinh tham gia, các tiết học diễn ra rất sôi nổi, khắc phục được sự khô khan
trong giảng dạy các bài về đường lối chính sách. Chính vì vậy, tôi mạnh
dạn chọn đề tài : “ Hiệu quả của việc sử dụng phương pháp đóng vai
trong giảng dạy bài Chính sách dân số và giải quyết việc làm (GDCD
11)”.
1. 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Sử dụng phương pháp dạy học tích cực và giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh là một yêu cầu cấp thiết trong quá trình đổi mới phương
pháp dạy học hiện nay ở nhà trường phổ thông nhằm phát huy tình tích
cực, chủ động và sáng tạo của người học, hình thành cho các em các kỹ
năng sống tích cực qua đó thực hiện thành công mục tiêu bài học.
Thời gian qua, đã có khá nhiều bài viết, công trình nghiên cứu về
đổi mới phương pháp dạy học với mục tiêu lấy học sinh là “trung tâm”
ứng dụng các phương pháp dạy học tích cực vào trong các bài cụ thể v.v
Song, các bài viết đó mới chỉ dừng lại ở việc áp dụng các phương pháp
2
dạy học truyền thống kết hợp với phương pháp dạy học tích cực hoặc có
đổi mới thì chỉ dừng lại phương pháp dạy học trực quan, nêu vấn đề, thảo
luận nhóm , chưa có bài viết nào đề cập phương pháp đóng vai trong
giảng dạy một bài chính sách cụ thể. Trong giảng dạy, đã có một số giáo
viên sử dụng phương pháp đóng vai theo kiểu “diễn kịch” để giúp học
sinh tìm hiểu sâu sắc một đơn vị kiến thức nhất định, chưa có giáo viên
nào mạnh dạn chọn đóng vai cho cả lớp cũng như tất cả các đơn vị kiến
thức của một bài (một tiết).
Trong khuôn khổ bài viết này, tôi xin được giới thiệu đến các đồng
chí, đồng nghiệp một cách làm mới mà cá nhân tôi đã áp dụng khá thành
công trong nhiều năm qua, đem lại hiệu quả thực sự trong đổi mới
phương pháp dạy và học, rèn luyện các kỹ năng trên nguyên tắc chuẩn

kiến thức, kỹ năng và đảm bảo mục tiêu bài học.
1. 3. Mục tiêu, phạm vi nghiên cứu
Đề tài này được chúng tôi nêu lên với mục tiêu trao đổi cùng với
các đồng nghiệp nhằm tìm ra hướng đi hiệu quả nhất cho việc đổi mới
phương pháp giảng dạy môn Giáo dục công dân hiện nay, đặc biệt là
giảng dạy phần chính trị - xã hội và pháp luật.
Phương pháp dạy học được giới thiệu tại đề tài này là phương pháp
đóng vai – một trong những phương pháp dạy học tích cực hiện nay. Với
cách thể hiện hoàn toàn mới đã được áp dụng khá thành công ở cơ sở.
Trong khuôn khổ đề tài này chúng tôi chỉ áp dụng vào một bài cụ thể của
chương trình GDCD 11 phần công dân với các vấn đề chính trị xã hội, cụ
thể là bài Chính sách dân số và giải quyết việc làm.
1. 4. Giả thiết khoa học
3
Nếu đề tài này được áp dụng rộng rãi, chúng tôi tin rằng sẽ tạo ra
những hiệu quả thực sự trong dạy và học bài Chính sách dân số và giải
quyết việc làm và các bài về đường lối chính sách khác.
1. 5. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này chúng tôi sử dụng phương pháp phân tích,
tổng hợp; phương pháp khái quát hóa, trừu tượng hóa và phương pháp
điều tra, phương pháp phỏng vấn.
1. 6. Cấu trúc của đề tài
Đề tài gồm 3 phần:
Phần I. Đặt vấn đề
1. 1. Lý do chọn đề tài
1. 2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
1. 3. Mục tiêu, phạm vi nghiên cứu
1. 4. Giả thiết khoa học
1. 5. Phương pháp nghiên cứu
1. 6. Cấu trúc của đề tài

Phần II. Nội dung, gồm 2 chương.
Chương 1. Một số vấn đề chung về đổi mới phương pháp dạy học.
1.1. Quan niệm về đổi mới phương pháp dạy học (PPDH)
1.2. Phương pháp đóng vai
1.3. Thực trạng giảng dạy các bài về đường lối, chính sách
Chương 2. Các bước thực hiện và hiệu quả bước đầu của việc thực
hiện phương pháp đóng vai.
2.1. Các bước tiến hành phương pháp đóng vai
4
2.2. Những hiệu quả bước đầu khi sử dụng phương pháp đóng
vai
Phần 3. Kết luận, kiến nghị, đề xuất
PHẦN II. NỘI DUNG
CHƯƠNG I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ ĐỔI MỚI
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
1.1 Quan niệm về đổi mới phương pháp dạy học (PPDH)
Gần đây, trên các diễn đàn khoa học giáo dục xuất nhiều quan điểm
về phương pháp dạy học (PPDH) “lấy học sinh làm trung tâm” và “tích
cực” được bàn luận rất sôi nổi. Theo đó, đổi mới phải bắt đầu từ giáo
viên, chỉ cho học sinh cách học, áp dụng PPDH tích cực để các em chủ
động trong nhận thức ; hoặc, đổi mới PPDH cần khắc phục tình trạng làm
cho HS học tập thụ động trong nghe giảng, ghi chép và trả lời đúng như
thầy giảng, sách viết khi kiểm tra Đồng thời, phải tổ chức cho các em tự
5
mình phát hiện được vấn đề, tự đề xuất được cách giải quyết và tự giải
quyết…
Trong các phương pháp dạy học tích cực được giới thiệu và áp dụng
gần đây gồm các phương pháp dạy học nêu vấn đề (xử lý tình huống),
phương pháp đóng vai, phương pháp thảo luận nhóm/ lớp, phương pháp
dự án, phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình

I.2. Phương pháp đóng vai
Phương pháp dạy học theo hình thức đóng vai là một trong những
phương pháp dạy học tích cực được áp dụng khá phổ biến trong thời gian
gần đây.
Đóng vai (sắm vai) là phương pháp dạy học nhằm tổ chức cho học
sinh thực hành, “làm thử” một số cách ứng xử nào đó trong một tình
huống giả định. Đây là phương pháp nhằm giúp cho học sinh suy nghĩ,
tranh luận sâu sắc
về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự việc cụ thể mà các em vừa
thực hiện hoặc quan sát được. Việc “diễn” không phải là phần chính của
phương pháp này mà điều quan trọng là sự thảo luận sau phần diễn ấy.
Đóng vai trong giảng dạy bài “Chính sách dân số và giải quyết việc
làm” (GDCD 11) rất dễ thực hiện bởi vì: Bài học gồm có 4 đơn vị kiến
thức cơ bản, đó là: mục tiêu của chính sách dân số; phương hướng của
chính sách dân số; mục tiêu của chính sách việc làm; phương hướng giải
quyết việc làm, đây là những vấn đề khá quen thuộc đối với học sinh, qua
các môn học khác và trên các phương tiện thông tin đại chúng các em
thường xuyên được tiếp cận ở nhiều gốc độ khác nhau. Mặt khác, đóng
6
vai được áp dụng theo cách của chúng tôi không tốn nhiều thời gian vì
các em đã được quan sát từ trước, trên ti vi, tức là giáo viên và học sinh
không phải tập “diễn” trước như khi đóng một tiểu phẩm, một tình huống
mà chỉ cần quán triệt ít phút sau khi kết thúc bài học ở tiết trước là các em
có thể “diễn” được. Đóng vai ở bài này được thực hiện trong toàn bộ nội
dung của bài học chứ không dừng lại ở một đơn vị kiến thức. Vì vậy, giáo
viên không phải chuẩn bị các phương pháp dạy học khác, chỉ cần chuẩn bị
các phương tiện, tư liệu để hỗ trợ các em khi cần thiết.
Quá trình thực hiện phương pháp này, các em học sinh được tranh
luận thoải mái với nhau, tạo nên không khí giờ học sôi nổi, hấp dẫn qua
đó rèn luyện cho các em kỹ năng tự tin, kỹ năng lắng nghe và kỹ năng

trình bày trước đám đông.
2.3. Thực trạng giảng dạy các bài về đường lối, chính sách
Trong dạy học, để dạy thành công một bài đường lối chính sách là
diều không đơn giản, người dạy phần lớn là áp dụng phương pháp thuyết
trình do đặc trưng đây là những bài khô khan, càng khô hơn khi chương
trình giảm tải bỏ đơn vị kiến thức “tình hình, thực trạng” nên các giáo
viên gặp không ít khó khăn. Gần đây có rất nhiều bài viết, sáng kiến được
giới thiệu nhằm góp phần đổi mới phương pháp dạy học môn giáo dục
công dân, trong đó có các bài về chính trị-xã hội, các phương pháp dạy
học được đưa ra khá da dạng, phong phú gồm phương pháp truyền thống,
phương pháp hiện đại, phương pháp tích cực Tuy nhiên, phương pháp
dạy học tích cực được giới thiệu áp dụng trong giảng dạy các bài này là
không nhiều, qua nghiên cứu các tài liệu chúng tôi thấy chủ yếu là
phương pháp dạy học thuyết trình, vấn đáp và thảo luận nhóm. Nếu các
7
phương pháp này cứ áp dụng cho các bài sẽ dẫn đến nhằm chán cho cả
người dạy và người học, hiệu quả giáo dục không cao.
Thời gian qua, trong những chuyến đi công tác, những lần gặp gỡ
bạn bè, đồng nghiệp chúng tôi thường nghe rất nhiều người tâm sự
“không thích” dạy các bài về đường lối chính sách (GDCD 11), họ cho
rằng những bài này kiến thức rất khô khan, dạy và học “cứ như đi học
nghị quyết” vì vậy, các giờ học thường thiếu sôi nổi, không cuốn hút
được người học.
Đúng vậy, các bài về đường lối chính sách thường chứa lượng kiến
thức khá dài, đặc biệt là bài Chính sách dân số và giải quyết việc làm. Ở
bài này, giáo viên và học sinh trong một thời gian ngắn phải dạy và học
hai chính sách xã hội cơ bản là chính sách dân số và chính sách giải quyết
việc làm, để không bị “cháy giáo án” khi dạy các giáo viên thường phải
đẩy nhanh tốc độ, có những đơn vị kiến thức chỉ lướt qua mà không thể
áp dụng được các phương pháp dạy học tích cực, cho nên bài giảng trở

nên xơ cứng, thiếu lôi cuốn người học, không tạo được tính hấp dẫn, hiệu
quả đạt được không cao, nhất là ở những ngày cuối năm học, khi nắng hạ
trở nên gay gắt.
Để khắc phục thực trạng trên, trong những năm gần đây trong quá
trình giảng dạy chúng tôi thường áp dụng phương pháp đóng vai, thông
qua việc tổ chức lớp học thành một “phiên họp Quốc hội”, coi việc dạy -
học bài học này là một phiên báo cáo công tác trước Quốc hội, chất vấn ý
kiến và trả lời ý kiến chất vấn, từ đó giúp học sinh từng bước làm rõ nội
dung bài học. Với cách làm này đã góp phần làm cho bài dạy trở nên sinh
8
động, hào hứng, thu hút được một lượng đông đảo học sinh tham gia phát
biểu ý kiến.

CHƯƠNG 2. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN VÀ NHỮNG HIỆU
QUẢ BƯỚC ĐẦU CỦA VIỆC THỰC HIỆN PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG
VAI
2.1. Các bước tiến hành phương pháp đóng vai.
Chúng ta biết rằng, trong nhiều năm qua các phiên họp Quốc hội
của nước ta thường được truyền hình trực tiếp trên các phương tiện thông
tin đại chúng, trong đó hoạt động chất vấn của các đại biểu và trả lời chất
vấn của các bộ trưởng luôn là phần hấp dẫn nhất trong các phiên họp. Một
số em học sinh thường theo dõi hoạt động này, vì vậy, khi “diễn xuất” các
em thường “bắt chước” và thực hiện rất tốt, đây là điều thuận lợi để học
sinh đóng vai. Chúng ta có thể thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Giáo viên chia lớp học thành 4 nhóm, trong mỗi nhóm cử
ra một người có khả năng trả lời tốt nhất đóng vai trò là “bộ trưởng” (để
buổi học trở nên sinh động chúng tôi thường đặt tên các bộ trưởng là: “Bộ
trưởng bộ dân số”, “bộ trưởng bộ kế hoạch hóa gia đình”, “bộ trưởng bộ
việc làm” và “bộ trưởng bộ chống thất nghiệp”) thành viên của nhóm
đóng vai trò là các đại biểu của “quốc hội”.

Bước 2: Giao nhiệm vụ cho từng nhóm (từng bộ), mỗi nhóm có
nhiệm vụ tìm hiểu hai đơn vị kiến thức – một đơn vị kiến thức được
9
chuẩn bị để trả lời các câu hỏi chất vấn của nhóm khác và một đơn vị kiến
thức được chuẩn bị để chất vấn nhóm khác.
+ “Bộ trưởng bộ dân số” báo cáo trước “quốc hội” (lớp) vài nét về
tình hình dân số (phần này giảm tải nên chỉ trình bày vài nét cơ bản) và
mục tiêu của chính sách dân số; giao nhiệm vụ cho các thành viên bộ
KHHGĐ chất vấn bộ trưởng bộ dân số.
+ “Bộ trưởng bộ kế hoạch hóa gia đình” báo cáo trước quốc hội
phương hướng thực hiện chính sách dân số; giao cho các thành viên của
bộ “việc làm” chất vấn bộ kế hoạch hóa gia đình.
+ “ Bộ trưởng bộ việc làm” báo cáo trước quốc hội vài nét về tình
hình việc làm và mục tiêu của chính sách việc làm ; giao cho “bộ chống
thất nghiệp” chất vấn bộ việc làm.
+ “Bộ trưởng bộ chống thất nghiệp” báo cáo về phương hướng
giải quyết việc làm ; giao các thành viên bộ dân số chất vấn bộ thất
nghiệp.
Bước 3: Giáo viên mời các “bộ trưởng” lên trước lớp (chuyển 1 bộ
bàn ghế học sinh ra trước lớp) để các bộ trưởng chủ trì điều hành phiên
họp đồng thời mời bộ trưởng bộ dân số báo cáo trước, các đại biểu đến từ
bộ Kế hoạch hóa giá đình chuẩn bị chất vấn, cứ như thế lần lượt tiến hành
cho đến hết. Giáo viên đánh giá kết quả và giảng giải thêm khi bộ trưởng
từng bộ trả lời chất vấn xong, vạch ra các ý để lớp ghi bài.
- Yêu cầu:
+ Việc đặt tên các “bộ” nhằm mục tiêu tạo nên sự hấp dẫn và sôi
nổi, không nên đặt tên trùng với các bộ thuộc Chính phủ nước ta hiện nay.
10
+ Yêu cầu các em khi chất vấn và trả lời phải diễn đạt giống như
một bộ trưởng thực thụ hoặc một đại biểu quốc hội nhằm tăng tính hấp

dẫn. (Ví dụ: đối với bộ trưởng: thưa quốc hội, thay mặt bộ dân số tôi xin
trả lời ý kiến của đại biểu bộ KHHGĐ như sau Đối với đại biểu: thưa
quốc hội, thưa bộ trưởng cho phép tôi được hỏi bộ trưởng bộ câu hỏi
là )
+ Để bảo đảm thời gian và bám sát chuẩn kiến thức, kỹ năng và
mục tiêu bài học giáo viên yêu cầu các em trong khi hỏi và trả lời câu hỏi
phải thảo luận, chuẩn bị trước để câu hỏi được ngắn gọn, súc tích có nội
dung trong sách giáo khoa và các vấn đề liên quan nhằm làm sáng tỏ nội
dung bài học. Mỗi nhóm chỉ được hỏi từ 3 đến 4 câu. Giáo viên dành thời
gian cho các em chuẩn bị; khi nghe câu hỏi yêu cầu các em phải ghi vào
giấy để trả lời được hết các câu hỏi
(Ví dụ: có học sinh hỏi như sau. Thưa bộ trưởng bộ KHHGĐ, bộ
trưởng nói phải làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền cho nhân dân.
Xin hỏi bộ trưởng chúng ta phải thông tin tuyên truyền cho nhân dân
những vấn đề gì ?) Đây là câu hỏi rất hay, được học sinh đặt ra mà chúng
tôi thường gặp khi dạy.
Bộ trưởng trả lời cũng cần ngắn gọn, đầy đủ, sau đó giáo viên củng
cố thêm kiến thức cho các em.
Để học sinh hào hứng tham gia, có các câu hỏi hay và trả lời tốt
giáo viên cần tiến hành cho điểm theo nhóm (ghi điểm lên bảng), mỗi câu
hỏi hay sẽ được 1 điểm, mỗi câu trả lời đúng theo các yêu cầu được 1
điểm. Nếu một nhóm làm việc tốt sẽ có tổng điểm từ 8-9 điểm. Với cách
làm này, trong thực tế chúng tôi đã tạo ra được không khí học tập rất sôi
11
nổi, các nhóm có khi “tranh nhau” chất vấn và có em còn muốn trả lời
thay cho bộ trưởng khi thấy bộ trưởng trả lời không tốt.
Nhằm rèn luyện các kỹ năng cho học sinh giáo viên cần hướng các
em tập trung vào nội dung sách giáo khoa, và các vấn để liên quan bên
ngoài, hỏi và trả lời ngắn gọn, sửa chữa kỹ thuật hỏi và trả lời cho các em,
nếu thấy cần thiết; giáo viên phải củng cố lại kiến thức, biểu dương tinh

thần làm việc cho các em và cho điểm lên bảng.
2.2. Những hiệu quả bước đầu khi sử dụng phương pháp đóng
vai
2.2.1 Một số kỹ năng học sinh đạt được qua bài học
- Kỹ năng tự tin
Tự tin là một trong những kỹ năng quan trọng nhất của học sinh. Dù
là công việc hay trong cuộc sống thì luôn luôn cần đến sự tự tin. Nó đem
đến cho học sinh thái độ sống tốt hơn, cách nhìn nhận vấn đề đơn giản
hơn và sẽ dẫn đến thành công.
Bằng cách giáo dục cho học sinh kỹ năng tự tin, các em sẽ không
còn lúng túng, hay run rẩy khi phát biểu trước lớp hay nói chuyện trước
người lạ. Qua bài học này sẽ giúp cho học sinh nói lên những điều mà em
biết và nói những điều mà các bạn khác và giáo viên đang muốn nghe.
Với cách làm này, qua bài học thường có khoảng 20 câu hỏi được
các em đặt ra (gồm câu hỏi do các nhóm và các câu hỏi tự phát) và có từ 6
đến 10 em sẽ trả lời. Nếu giáo viên quy định chỉ một học sinh được hỏi
một câu, và mời một số em cùng giúp bộ trưởng trả lời thì tiết học sẽ có
12
từ 25-30 học sinh được hỏi và trả lời trực tiếp, đây là con số không nhỏ
trong một giờ học.
Từ hoạt động hỏi và trả lời câu hỏi được tiến hành thường xuyên,
được rèn luyện kỹ thuật đặt câu hỏi, được rèn luyện cách trả lời trước lớp,
đã góp phần hình thành trong các em kỹ năng tự tin, kỹ năng nói chuyện
trước đám đông, kỹ năng hợp tác rất tốt.
- Kỹ năng lắng nghe
Lắng nghe tích cực là lắng nghe cẩn thận, chăm chú có tóm tắt lại
những gì vừa nghe được. Lắng nghe tích cực là khả năng ngừng suy nghĩ
và làm việc của mình để hoàn toàn tập trung vào những gì mà ai đó đang
nói. Khi lắng nghe tích cực, các em không chỉ nghe để hiểu nghĩa mà còn
thể hiện sự tôn trọng và hiểu biết của mình về người nói. Khi các em

chăm chú lắng nghe, các em sẽ có thể cảm nhận được tốt hơn những gì
đang diễn ra trong nội tâm của người nói để có thể đáp lại một cách hiệu
quả.
Ở bài học này, mỗi em học sinh được sắm một vai diễn khác nhau
(“đại biểu” hoặc “bộ trưởng”) và liên tục có các câu hỏi (chất vấn), những
câu hỏi này được các em chuẩn bị cẩn thận trước khi hỏi vừa nhằm mục
đích để hỏi vừa nhằm mục đích ghi điểm ; những học sinh được chất vấn
phải chăm chú lắng nghe, tóm tắt được ý người hỏi và tìm câu trả lời ngắn
gọn đầy đủ nhất dưới sự điều khiển của giáo viên. Đây chính là dịp tốt
nhất để các em rèn luyện cho mình kỹ năng lắng nghe tích cực.
- Kỹ năng trình bày trước đám đông
Thông qua bài học này, một bộ phận học sinh được giáo viên chỉ
định là người trả lời các câu hỏi mà các bạn trong lớp đã chất vấn, các em
13
sẽ lựa chọn những nội dung phù hợp nhất để trả lời, nội dung trả lời có
thể dựa vào sách giáo khoa cũng có thể từ những thông tin các em có
được trong cuộc sống. Bằng cách này, nhiều em đã thực sự trưởng thành
qua các lần trả lời chất vấn.
- Kỹ năng hợp tác
Để tìm ra những câu hỏi hay, và trả lời tốt các câu hỏi đòi hỏi do
các nhóm chất vấn mỗi nhóm phải làm việc rất tích cực, khẩn trương. Mặt
khác, điểm số của các nhóm được giáo viên công bố công khai trên bảng
tạo ra sự tranh đua quyết liệt giữa các nhóm, thúc đẩy các nhóm phát huy
hết trí tuệ tập thể để ghi về cho nhóm mình tổng điểm cao nhất. Với cách
làm này đã tạo ra sự thi đua rất sôi nổi, đòi hỏi từng nhóm phải tích cực
thảo luận, bàn bạc với nhau và với quy định mỗi học sinh chỉ được hỏi
một câu nên trong nhóm có sự phân công lẫn nhau để chuẩn bị câu hỏi,
hoạt động này đã hình thành ở các em sự hợp tác tích cực trong nhóm,
khắc phục được tính hình thức trong thảo luận nhóm ở một số tiết trước.
2. 2.2 Về đổi mới phương pháp.

Ở bài này, chúng tôi chỉ áp dụng hai phương pháp chính là phương
pháp thuyết trình và phương pháp đóng vai, trong đó phương pháp đóng
vai là chủ đạo được áp dụng cho toàn bài học, quá trình áp dụng rất thành
công, không gặp khó khăn, tao nên tiết học sôi nổi, hào hứng hoàn thành
mục tiêu bài học.
Qua đây, chúng tôi cho rằng trong đóng vai chúng ta không nên chỉ
bó hẹp trong một số tình huống, trong một cách ứng xử nhất định, trong
một đơn vị kiến thức nhất định và đóng vai đôi khi không nhất thiết phải
14
“tập diễn” trước – đây là hạn chế dẫn đến một số giáo viên rất ít vận dụng
vì sợ tốn thời gian. Ở đây chỉ vài hành động “bắt chước” và sự hướng dẫn
rất nhanh của giáo viên các em có thể diễn rất tốt.
Áp dụng PPDH đóng vai theo hình thức họp quốc hội mà chúng tôi
giới thiệu ở đây qua giảng dạy được rất nhiều em học sinh yêu thích,
nhiều em trình bày các phần nội dung kiến thức rất mạch lạc, rõ ràng,
kiến thức được các em đưa ra rất phong phú, sinh động, tạo niềm tin trong
các bạn và giáo viên. Ví dụ Khi báo cáo về các phương hướng thực hiện
chính sách dân số, một học sinh lớp 11A đã chất vấn Bộ trưởng Bộ
KHHGĐ như sau: “ thưa bộ trưởng, tôi nghe nói hiện nay Nhà nước ta
có chủ trương người sinh con một bề là nữ sẽ được hộ trợ kinh phí sinh
đẻ và nuôi dưỡng có phải không”? Bộ trưởng trả lời : “ Hiện nay quốc
hội và chính phủ đang bàn bạc, sắp tới sẽ thông qua chủ trương này”
Đây là câu hỏi và câu trả không có sự giúp đỡ của giáo viên nhưng học
sinh đã thể hiện rất tốt, qua đó chúng ta thấy được khả năng độc lập suy
nghĩ và sáng tạo của các em.

2. 2.3. Về kết quả học tập của các em
Phương pháp đóng vai vừa được chúng tôi áp dụng ở 7 lớp. Trong
đó, có lớp 11A – Ban khoa học tự nhiên; Lớp 11C Ban KHXH&NV và
lớp 11B,11D,11E,11G, 11H – Ban cơ bản. Xin giới thiệu bảng số liệu về

điểm được giáo viên cho trực tiếp trên lớp khi dạy và qua kiểm tra 15
phút như sau:
2.2.3.1. Cho điểm qua thi đua chất vấn và trả lời chất vấn
15
Với quy ước mỗi câu hỏi hay (xoáy vào nội dung SGK, phù hợp,
giúp làm sáng tỏ kiến thức bài học) được cộng 1điểm, mỗi câu trả lời hay
được cộng 1điểm. Dưới đây là tổng điểm các nhóm được ghi trên bảng
của 5 lớp đại diện cho 3 ban.
Lớp
11A 11B 11C 11D 11E
SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL
Giỏi
8-9đ
34/45
75%
20/40
50%
45/45
100
%
25/35
71
%
28/42
67
%
Khá
7đ
11/45
25%

20/40
50%
0 0 10/35
29
%
14/42
33
%
TB
5-6đ
0 0 0 0 0
Yếu
<5đ
0 0 0 0 0
Từ bảng điểm trên ta thấy các lớp đều dành được điểm khá và giỏi,
trong đó điểm giỏi chiếm số lượng lớn hơn, thể hiện kết quả làm việc, tiếp
thu bài của học sinh là tích cực và am hiểu kiến thức, phản sánh đúng
thực trạng học sinh và sự phân hóa giữa các lớp học sinh.
2.2.3.2. Qua kiểm tra 15 phút
Trước khi dạy bài tiếp theo, chúng tôi đã giành thời gian 15 phút để
kiểm tra khả năng nhận thức của toàn bộ học sinh sau khi áp dụng đóng
vai.
Với đề ra gồm một câu duy nhất: “Thực hiện tốt chính sách dân số
và giải quyết việc làm sẽ có tác dụng gì đối với quá trình xây dựng và
phát triển đất nước” ?
Kết quả cho thấy:
16
Lớp
11A 11B 11C 11D 11E
SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL

Giỏ
i
8-9đ
29/4
5
64.5
%
15/4
0
37.5
%
31/4
5
68
%
11/3
5
31
%
10/4
2
23.8
%
Kh
á
7đ
16/4
5
35.5
%

17/4
0
42.5
%
14/4
5
32
%
14/3
5
40
%
17/4
2
40.4
%
TB
5-6đ
0 8/40
20%
0
10/3
5
29
%
15/4
2
35.7
%
Yếu

<5đ
0 0 0 0 0

Kết quả kiểm tra viết cho thấy tỉ lệ học sinh đạt điểm giỏi, khá
chiếm tỉ lệ lớn, học sinh ở các lớp cơ bản có trình độ nhận thức yếu hơn
đều làm bài đạt điểm trung bình trở lên, không có điểm yếu. Điều này
chứng tỏ đa số học sinh hiểu bài và vận dụng tốt vào đời sống xã hội.
17
PHẦN III: KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:
Trong giảng dạy chương trình GDCD lớp 11 nói chung, các bài
về chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước nói riêng các giáo viên
có thể áp dụng rất nhiều phương pháp khác nhau, có phương pháp truyền
thống, có phương pháp hiện đại. Tuy nhiên, để chọn lựa được phương
pháp dạy học phù hợp, tạo ra hứng thú và hiệu quả thực sự là vấn đề
không đơn giản, trong khuôn khổ bài viết này chúng tôi muốn giới thiệu
đến các đồng chí, đồng nghiệp một phương pháp có tên gọi không mới,
nhưng được tiếp cận, thiết kế khá đặc biệt được chúng tôi áp dụng thí
nghiệm trong nhiều năm qua và được áp dụng đại trà trong năm học
2012-2013 đã thu được kết quả vượt lên cả mong muốn của chúng tôi,
mang lại hiệu quả thực sự ấn tượng, được đông đảo học sinh yêu thích,
kết quả học tập thực sự khá lên. Nếu được áp dụng chúng tôi tin rằng các
đồng chí sẽ đồng tình với chúng tôi.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song bài viết chắc chắn còn mang
tính chủ quan, rất mong được các đồng chí, đồng nghiệp góp ý để chúng
18
ta có thể xây dựng nên hệ thống phương pháp dạy học phù hợp nhất góp
phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn Giáo dục công dân hiện nay.
3.2. Đề xuất, kiến nghị
3.2.1. Đối với đồng nghiệp

Để môn học Giáo dục công dân ngày càng lôi cuốn học sinh, đảm
bảo mục tiêu kiến thức, kỹ năng và thái độ, chúng tôi mong muốn các
đồng nghiệp tích cực đổi mới phương pháp dạy học, mạnh dạn tìm tòi
những hướng đi mới, phù hợp cùng giới thiệu hi vọng chúng tôi sẽ được
học hỏi thêm góp phần làm phong phú nhóm các phương pháp dạy học bộ
môn nhằm nâng cao chất lượng dạy và học.
3.2.2. Đối với Bộ giáo dục và Đào tạo
Do bài “Chính sách dân số và giải quyết việc làm” là một trong
những bài có nội dung dài nên chương trình giảm tải đã chuyển phần
“Tình hình dân số nước ta” sang đọc thêm vì cho rằng đây là những nội
dung học sinh đã biết. Chúng tôi kiến nghị đối với hai phần này là rất
quan trọng, nó là điều kiện, là tiền đề, là thực trạng để Nhà nước ta đề ra
chính sách, mục tiêu phương hướng, nếu bỏ những phần này sẽ gây khó
khăn cho người dạy và người học. Nên chăng, cần đưa vào nhưng viết lại
quan trọng, nó là điều kiện, là tiền đề, là thực trạng để Nhà nước ta đề ra
chính sách, mục tiêu phương hướng, nếu bỏ những phần này sẽ gây khó
khăn cho người dạy và người học. Nên chăng, cần đưa vào nhưng viết lại
quan trọng, nó là điều kiện, là tiền đề, là thực trạng để Nhà nước ta đề ra
chính sách, mục tiêu phương hướng, nếu bỏ những phần này sẽ gây khó
khăn cho người dạy và người học. Nên chăng, cần đưa vào nhưng viết lại
19
thành những nét cơ bản nhất. Đặc biệt là Tình hình tài nguyên và môi
trường trong bài “ Chính sách tài nguyên và bảo vệ môi trường”.
20