tiểu luận Tiểu luận Lịch sử Việt Nam cận hiện đại

TIỂU LUẬN LỊCH SỬ VIỆT NAM CẬN HIỆN ĐẠI
MỞ ĐẦU
Từ sau khi rời bến Nhà Rồng vào ngày 5/6/1911, người thanh niên trẻ
đầy hoài bão và lòng yêu nước Nguyễn Tất Thành đã sống và làm việc ở
nhiều quốc gia trên thế giới. Những năm tháng sống xa quê hương, Người đã
tích cực nghiên cứu, tìm hiểu đời sống lao động của những tầng líp người
nghèo khổ. Từ chủ nghĩa yêu nước, Người đã đến với chủ nghĩa Mác- Lênin
nh mét sự hẹn hò lịch sử, trở thành chiến sĩ cộng sản đầu tiên của Việt Nam
và tìm ra con đường giải phóng quê hương khỏi ách thống trị thực dân.
Nhận thấy không thể đơn độc trong cuộc đấu tranh giành độc lập cho Tổ
quốc, Người đã tích cực hoạt động về lý luận và thực tiễn nhằm truyền bá
chủ nghĩa Mác- Lênin về nước. Việc truyền bá chủ nghĩa Mác- Lênin về
nước diễn ra liên tục từ 1921-1930, và chia thành ba chặng đường, mỗi
chặng đường được đặc trưng bởi một hay hai địa bàn hoạt động chủ yếu của
Người. Ba chặng đường hoạt động truyền bá của Nguyễn Ái Quốc có quan
hệ chặt chẽ với nhau, thời kỳ đầu làm tiền đề cho thời kỳ sau, thời kỳ sau là
hệ quả tất yếu của thời kỳ trước, không thể tách biệt và cũng không thể đánh
giá thời kỳ nào quan trọng hơn hai thời kỳ còn lại. Ba chặng đường đó lần
lượt là:
Chặng 1: từ năm 1921đến năm 1923, thời kỳ hoạt động ở Pháp và
cũng là thời kỳ mở đầu cho toàn bộ quá trình.
Chặng 2: từ năm 1923 đến năm 1924, thời kỳ hoạt động ở
Matxcơva, nơi đặt trô sở của Quốc tế cộng sản nên là thời kỳ phác hoạ
những nét lớn trong đường lối cách mạng Việt Nam.
Chặng 3: từ năm 1924 đến năm 1929, thời kỳ hoạt động ở Quảng
Châu và Đông bắc Xiêm, là thời kỳ dài nhất và cuối cùng trong chặng đường
1
truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin về nước và thừa hưởng được toàn bộ những
thành quả của hai thời kỳ trước và phát triển đến độ cao.
Trong mỗi kỳ nhất định, Người đã sử dụng linh hoạt những phương
tiện khác nhau để có thể truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào nhiều đối

tượng, tầng líp nhân dân Việt Nam mét cách hiệu quả nhất. Đánh giá tầm
quan trọng của những đóng góp của Người trong thời gian từ 1921-1930,
chóng ta cần tập trung khảo sát ba vấn đề chính:
Thứ nhất, Người đã sử dụng những phương tiện nào để đưa chủ
nghĩa Mác – Lênin đến được với các tầng líp nhân dân Việt Nam?
Thứ hai, việc sử dụng các phương tiện đó có hiệu quả trong việc
truyền bá chủ nghĩa Mác- Lênin nh thế nào?
Thứ ba, qua các phương tiện truyền bá, những tư tưởng chủ yếu nào
của chủ nghĩa Mác –Lênin đã được các tầng líp nhân dân Việt Nam tiếp
nhận và trở thành tiền đề tư tưởng cho cuộc đấu tranh giải phóng dân téc?
2

NỘI DUNG
I. Thời kỳ 1921-1923, Thời kỳ hoạt động ở Pari
1. Các phương tiện truyền bá
Trong các phương tiện thông tin đại chúng lúc bấy giê, báo chí là
phương tiện đưa tin phổ biến và cũng hiệu quả nhất. Nắm bắt được nhu cầu
đó, Nguyễn Ái Quốc đã tích cực sử dụng báo chí làm phương tiện truyền tải
tư tưởng và hiểu biết của mình đến với đồng bào trong nước. Hiện nay,
nghiên cứu những trước tác báo chí của Người, chúng ta thấy tần số xuất
hiện của các bài báo ký tên Người rất cao. Có thể coi bài “Đông Dương”
đăng trên Tạp chí cộng sản số 14(4/1921) và số 15(5/1921) là bài báo đầu
tiên đánh dấu sự xuất hiện của cây bót xã luận sắc bén Nguyễn Ái Quốc trên
diễn đàn báo chí quốc tế. Lần đầu tiên, qua bài viết của Nguyễn Ái Quốc,
độc giả được biết rằng Châu Á và Đông Dương cũng là một mảnh đất màu
mỡ để gieo trồng những hạt giống của tư tưởng xã hội chủ nghĩa. Cụ thể,
Người đã trình bày những điều kiện chính trị – xã hội và điều kiện lịch sử
thuận lợi cho việc truyền bá chủ nghĩa xã hội ở Đông Dương. Và Người đã
khẳng định một cách chắc chắn về khả năng áp dụng chủ nghĩa cộng sản ở
Châu Á: “Chúng tôi khẳng định là có”. Từ những nhận thức đúng đắn ban

đầu đó, Nguyễn Ái Quốc đã tiến tới việc vận động những nhà yêu nước và
những chiến sĩ cộng sản Pháp ủng hộ hai hướng hoạt động mà Người đề ra.
Hướng đầu tiên là sử dụng các phương tiện sẵn có của các tổ chức chính trị
cách tả Pháp, đặc biệt là những tờ báo, những tạp chí có lập trường dứt khoát
đi theo đường lối của Quốc tế cộng sản. Hướng thứ hai, mang tính độc lập
cao hơn, là tạo ra những phương tiện, những tổ chức chính trị mới của chính
các dân téc bị nô dịch. Chính Người đã cụ thể hoá các phương tiện tuyên
truyền chủ nghĩa Mác – Lênin cho nhân dân các nước thuộc địa trong bản dự
3
thảo báo cáo của tiểu ban Đông Dương. Theo bản dự thảo này, công tác
tuyên truyền được thực hiện bằng:
• Các báo chí xuất bản ở Pháp
• Diễn đàn các Đại hội Đảng của Đảng Cộng sản
Pháp và khi cần là các Diễn đàn của Nghị viện
• Các buổi nói chuyện
Ngoài ra, có thể có các phương thức thích hợp với đối tượng, trình
độ giáo dục và văn minh của người bản xứ ở các thuộc địa.
Trước hết, Người tập trung viết cho hai tờ báo có ảnh hưởng lớn nhất
đến giới công nhân, lao động Pháp và hải ngoại là L’Humanite( Nhân loại)
và La vie Ouvriere(Đời sống công nhân) với số lượng khoảng 20 bài ( từ
1921-1923), ngoài ra còn 1 bài trên báo Journal du Peuple (9/8/1922). Song
Người vẫn luôn ý thức rằng, việc sử dụng báo chí cánh tả của Pháp chưa thể
đem lại hiệu quả cao trong việc tuyên truyền cách mạng đến nhân dân bị áp
bức của các dân téc thuộc địa. Điều đó thôi thúc Người đi tìm một tổ chức
chính trị làm nền cho một phương tiện tuyên truyền mà trong đó lấy những
người bị áp bức bóc lột ở các thuộc địa ra làm đối tượng chủ yếu.Ý tưởng đó
của Người đã nhận được sự ủng hộ của các chiến sĩ chống thực dân của
nhiều nước khác nhau đang sống ở Pari và đến tối ngày 20/7/1921, văn kiện
chính thức của tổ chức Hội liên hiệp thuộc địa đã được thông qua lần cuối.
Sự ra đời của Hội liên hiệp thuộc địa đánh dấu sự liên minh của các dân téc

bị áp bức, nên mặc dù số hội viên không nhiều nhưng cũng đủ đại diện cho
hầu hết các dân téc, các màu da bị thực dân Pháp thống trị trên cả ba địa lục,
Châu Á-Phi và Mỹ Latinh. Sau khi tổ chức này ra đời, Nguyễn Ái Quốc đã
bắt tay ngay vào việc sử dụng nó để tuyên truyền các mạng đến với nhân dân
các nước thuộc địa, bằng việc xuất bản tờ báo Le Paria làm cơ quan ngôn
4
luận của hội. Ngày 1/4/1922, Le Paria ra số đầu tiên và phát hành được tổng
cộng 38 sè trong 4 năm tồn tại của mình. Có thể nói, Le Paria là tờ báo “độc
nhất vô nhị” trong lịch sử báo chí thế giới, bởi đó là tờ báo duy nhất lấy các
dân téc thuộc địa làm đối tượng bênh vực và truyền bá chủ nghĩa Mác-
Lênin. Le Paria có hai thời kỳ phát triển riêng biệt, gắn với vai trò của
Nguyễn Ái Quốc, đó là thời kỳ trước 6/ 1923, thời kỳ có Nguyễn Ái Quốc
trực tiếp điều hành và thời kỳ sau 6/1923, thời kỳ không có Nguyễn Ái Quốc
chỉ đạo. Nguyễn ái Quốc không chỉ sáng lập ra Le Paria, Người còn là cây
bót chủ lực của báo còng nh tích cực viết bài, biên tập, góp phần vào việc
xuất bản báo đều đặn mỗi tháng. Bằng chứng là trong thời gian trước 1923,
báo ra rất đều kỳ, 1 tháng 1 sè và có những số đăng tới 5 bài của Nguyễn Ái
Quốc, nhưng từ sau 1923, báo có khi mấy tháng mới xuất bản một số. Với
sự xuất hiện của Le Paria, tư tưởng cách mạng của Nguyễn ái Quốc theo
quan điểm Mác xít đến với nhân dân ta thường xuyên và có hệ thống.
Nguyễn Ái Quốc cũng có ý định xuất bản một tờ báo bằng chữ quốc ngữ lấy
tên là Việt Nam hồn, là cơ quan ngôn luận của Hội những người Việt Nam
yêu nước nhưng ý định đó bất thành vì Người rời Pháp đến hoạt động ở Liên
Xô.
Ngoài báo chí, Nguyễn Ái Quốc cũng sử dụng triệt để những phương
tiện tuyên truyền khác nh viết sách, viết kịch và diễn thuyết. Tuy nhiên, thời
kỳ này, bản thảo cuốn sách mà Nguyễn Ái Quốc dự định xuất bản bị mất
cắp, nên phải đến năm 1925, bạn đọc Pháp mới biết đến tác phẩm “Bản án
chế độ thực dân Pháp” của Người. Về kịch nói, năm 1922, vở hài kịch ba
màn Con rồng tre của Nguyễn Ái Quốc đã được công diễn lần đầu tiên ở

Câu lạc bộ ngoại ô Phôbua. Vở kịch đã tác động mạnh mẽ vào ý thức của bộ
phận Việt kiều tại Pháp, thôi thúc họ hành động vì cách mạng. Các hoạt
động diễn thuyết của Người tại Đại hội Đảng cộng sản Pháp hay ở các Câu
5
lạc bộ cũng có tác dụng tích cực trong việc truyền bá tư tưởng cách mạng
cũng như tranh thủ sự đồng tình của bạn bè quốc tế đối với cuộc đấu tranh
giành độc lập của nhân dân thuộc địa nói chung và nhân dân Việt Nam nói
riêng.
2. Nội dung truyền bá
Những bài viết và diễn thuyết của Người trong thời gian ở Pháp chủ
yếu nhằm vào hai vấn đề có tÝnh chiến lược của cách mạng. Trước hết,
Người chĩa mòi nhọn vào việc tố cáo, bóc trần bộ mặt thật của chủ nghĩa
thực dân Pháp và bè lò địa chủ, phong kiến bản xứ trước dư luận trong và
ngoài nước, do đó thức tỉnh nhân dân bị áp bức bóc lột vùng dậy. Sở dĩ
Người tập trung vào hai vấn đề này là do Người đã dùa vào lôgic tư duy
hành động của con người, đó là Thức tỉnh- Lùa chọn- Hành động, để hướng
hoạt động của con người vào mục đích của mình trước hết phải thức tỉnh.
Nói một cách khác, thức tỉnh dân téc là nội dung cơ bản trong những tác
phẩm thời kỳ 1921-1923 của Nguyễn Ái Quốc. Nội dung đó đã chuẩn bị
bước đầu về mặt tư tưởng cho sự vùng dậy của dân téc ta trong tương lai. Đó
cũng chính là lý do thời kỳ Pari tuy ngắn nhưng là thời kỳ cần phải có. Nếu
cho rằng những hoạt động truyền bá chủ nghĩa Mác Lênin trong thời gian
Người ở Pháp là gián tiếp thì hoàn toàn sai lầm và thiếu biện chứng. Hơn
nữa, cách gọi đó không thích hợp khi xét toàn bộ những hoạt động truyền bá
chủ nghĩa Mác- Lênin của Nguyễn Ái Quốc với tư cách là một quá trình.
3. Con đường truyền bá chủ nghĩa Mác Lênin về trong nước
Để đánh giá khách quan tác động của thời kỳ Pari trong việc truyền bá
chủ nghĩa Mác Lênin vào trong nước chúng ta cần khảo sát con đường mà
những phương tiện báo chí, sách, cũng như các vở kịch nói do Nguyễn Ái
Quốc viết đến với độc giả Việt Nam. Trong số các phương tiện đã nói ở

trên, báo Le Paria là phương tiện thông tin được nhiều người biết đến nhất.
6
Tuy được phát hành ở Pháp, song báo vẫn có thể đến tay bạn đọc trong nước
qua việc đặt mua báo dài hạn và nhận báo hàng tháng qua bưu điện. Theo
mộ số liệu đáng tin cậy về số lượng người đặt mua báo Le Paria thì trong sè
500 người đặt mua báo năm, có tới 150 người Việt Nam. Trong 150 người
Việt Nam đặt mua báo, đáng chú ý là không chỉ có những người hiện đang
sống trên đất Pháp mà có cả những người từ trong nước đặt mua báo dài
hạn. Từ những Ên phẩm được công khai gửi về nước ta, đối tượng độc giả
của Le Paria ngày càng mở rộng và gây ảnh hưởng lớn với tầng líp trí thức
trong nước. Mét số báo chí tiến bộ xuất bản ở Sài Gòn còn thường xuyên
nhận được báo chí từ Pháp gửi sang và đã đăng lại nhiều bài trên Le Paria,
L’Humanite. Chính vì vậy, đường dây liên lạc công khai đã bị thực dân Pháp
xiết chặt kiểm duyệt. Để đối phó với tình trạng đó, Nguyễn Ái Quốc đã chủ
động xây dựng một đường dây bí mật thông qua những thuỷ thủ Việt Nam
làm việc trên tàu Pháp – Việt, được mật thám Pháp mệnh danh là “chủ nghĩa
cộng sản trên biển”. Nhờ những cố gắng không mệt mỏi của Nguyễn Ái
Quốc và những thuỷ thủ Việt Nam mà ảnh hưởng của tư tưởng cách mạng
đã đến được địa chỉ cần đến, đó là tầng líp trí thức thanh niên yêu nước đang
hào hứng đi tìm lý tưởng đúng để giải phóng dân téc khỏi ách nô lệ. Qua hồi
ký của những chiến sĩ cộng sản lỗi lạc sau này như Tôn Đức Thắng, Phạm
Hùng, chúng ta đều thấy nhắc tới hai phương tiện đã xuất bản ở Pari là báo
Le Paria và cuốn sách “ Bản án chế độ thực dân Pháp”, những phương tiện
đầu tiên đã đưa họ đến chủ nghĩa cộng sản, giác ngộ, dẫn dắt họ đi đúng con
đường cách mạng. Tầng líp trí thức lúc bấy giê đã thừa nhận Nguyễn Ái
Quốc nh mét lãnh tụ tương lai của đất nước, từ đó dẫn đến những hành động
thực tiễn- ra nước ngoài đi theo vị lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc để tìm con
đường cách mạng chân chính.
7
II. Thời kỳ từ 6/1923 đến 10/1924, thời kỳ ở Matxcơva

Tháng 6/1923, Nguyễn Ái Quốc rời Pháp đi Liên Xô. Chuyến đi
này của Nguyễn Ái Quốc nằm trong mục đích mở rộng các phương tiện và
phạm vi truyền bá tư tưởng cách mạng và còng rất khớp với những dự định
của Quốc tế cộng sản về công tác tuyên truyền. Trước đó, công việc tuyên
truyền của Quốc tế cộng sản ở Đông Dương đang gặp khó khăn và chưa có
kết quả. Sự xuất hiện của Nguyễn Ái Quốc, một người Đông Dương tại Đại
Hội Quốc tế nông dân I sẽ là sự khởi đầu cho mét ý định công tác mới của
Quốc tế Cộng sản và của Nguyễn Ái Quốc.
Về phía Quốc tế Cộng Sản, những hoạt động tích cực trong thêi gian
Nguyễn Ái Quốc ở Pháp đã gây được Ên tượng mạnh mẽ với Quốc tế , còng
như giúp cho Quốc tế hiểu rõ hơn về phong trào đấu tranh giải phóng của
nhân dân các nước thuộc địa. Chính vì vậy, Quốc tế cộng sản đã có ý định
lùa chọn và bồi dưỡng Người trở thành một chiến sĩ cách mạng tiên phong,
giúp Quốc tế cộng sản gây dựng ảnh hưởng và cơ sở ở Đông Dương, một vị
trí chiến lược ở Đông Nam Á. Về phía Nguyễn Ái Quốc, Người cũng đang
muốn mở đường con đường mới từ Quốc tế cộng sản, từ nước Nga Xô viết
đến thẳng Việt Nam. Chính Người đã để lé điều đó trong một lá thư gửi
những người bạn chiến đấu ở Pháp “Đối với tôi, câu trả lời đã rõ ràng, trở về
nước, đi vào phong trào quần chúng, thức tỉnh họ, tổ chức họ, đoàn kết họ,
huấn luyện họ, đưa họ ra đấu tranh giành tự do độc lập”.
Chỉ ba tháng sau cuộc gặp gỡ lịch sử đó, một văn kiện quan trọng của
Quốc tế cộng sản bằng tiếng Việt đã được gửi đến cho nhân dân Việt Nam.
Tầm quan trọng của văn kiện này không chỉ bởi nó được gửi đến từ Quốc tế
8
cộng sản, mét tổ chức quốc tế lớn nhất lãnh đạo phong trào đấu tranh của
công nhân cũng như các dân téc bị áp bức trên thế giới. Đây còn là một văn
kiện viết bằng tiếng Việt, gửi đến những người lao động Việt Nam, động
viên cổ vũ và thức tỉnh lực lượng quần chúng đông đảo trong xã hội Việt
Nam, lực lượng mà trước đó, ảnh hưởng từ những tờ báo tiếng Pháp của
Nguyễn Ái Quốc chưa đến được bao nhiêu. Ngay sau khi văn kiện quan

trọng này được phát ra, nó đã được bí mật in và gửi về Đông Dương dưới
dạng truyền đơn. một tờ báo trong nước là tờ Tin tức Hải Phòng nhận được
đã cho đăng trên số báo ngày 9/8/1924. Với những lời kêu gọi đầy nhiệt
huyết “Thời mình thắng trận gần đến! Anh em ơi! Anh em ơi! Vô sản toàn
thế giới đoàn kết lại!”, văn kiện này đã khai thông con đường đưa chủ nghĩa
Mác Lênin từ Matxcơva, từ Quốc tế cộng sản đến Đông Dương. Nguyễn Ái
Quốc chính là người đã mở ra con đường đó, vì trước đó chưa có người Việt
Nam nào đến Liên Xô. Mặt khác, điều này cũng cho thấy mục đích của
Nguyễn Ái Quốc khi đến Matxcơva cũng đã đạt được những kết quả bước
đầu. Tiếp đó, 1/8/1924, Nguyễn Ái Quốc lại là người trực tiếp dịch lời kêu
gọi của Quốc tế cộng sản gửi nhân dân Việt Nam bằng tiếng Việt. Vậy là,
thông qua Nguyễn Ái Quốc, Quốc tế cộng sản đã gửi tới nhân dân Việt Nam
hai văn kiện, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Quốc tế cộng sản đối với
phong trào đấu tranh của một dân téc thuộc địa kiên cường.
1. Các phương tiện truyền bá
Sù thay đổi môi trường hoạt động cách mạng có lẽ đã giúp cho
Nguyễn Ái Quốc có được những kết quả tích cực nói trên. Mặt khác, chính
sự thay đổi môi trường hoạt động cũng dẫn đến một số điểm mới trong việc
sử dụng các phương tiện truyền bá của Nguyễn Ái Quốc so với thời kỳ
Người còn ở Pari. Chóng ta đều biết rằng, nước Nga Xô viết vào những năm
1923-1924 có thể coi là vương quốc lý tưởng cho những người hoạt động
9
cách mạng, bởi họ có thể tự do gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm cũng như tiếp
nhận một khối lượng thông tin phong phó, đồ sộ. Thời gian ở Matxcơva đã
đem đến cho Nguyễn Ái Quốc một nhân sinh quan cách mạng hoàn thiện, lại
không vấp phải sự theo dõi giám sát của mật thám Pháp trong quá trình hoạt
động cách mạng nên các hình thức tuyên truyền của Người cũng có phần
công khai và cởi mở hơn. Thêm nữa, thời kỳ này, báo chí Xô Viết khá phát
triển, đặc biệt là lần đầu tiên báo chí Liên Xô đã có sự quan tâm lớn đối với
vấn đề thuộc địa. Báo chí Liên Xô coi Nguyễn Ái Quốc là chuyên gia có uy

tín về vấn đề thuộc địa và Châu Á. Người vẫn chủ yếu sử dụng các tờ báo,
tạp chí uy tín của Quốc tế Cộng sản và Đảng Cộng sản liên Xô để truyền bá
tư tưởng. Đó là các tạp chí lý luận của quốc tế cộng sản như tạp chí Thư tín
Quốc tế, tê tạp chí được xuất bản bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đức,
những ngôn ngữ cơ bản trên thế giới nên có diện phủ sóng rất rộng.Trên tạp
chí Thư tín Quốc tế năm 1924, liên tiếp xuất hiện những bài viết hay của
Người về chủ nghĩa đế quốc như: Đông Dương và Thái Bình Dương, chủ
nghĩa đế quốc Pháp dám làm gì?, Chủ nghĩa thực dân, Công cuộc khai hoá
giết người, Chủ nghĩa thực dân bị lên án…Do diện phủ sóng rộng, yêu cầu
của tạp chí rất khe khắt, đòi hỏi nội dung bài viết sâu sắc, có phân tích, lập
luận rõ ràng, chặt chẽ. Người đã đáp ứng đầy đủ những yêu cầu đó. Tất cả
các bài báo của Người đều kết hợp nhuần nhuyễn lý luận với thực tiễn, biểu
hiện một tổng thể độc đáo cả về tư tưởng và đạo đức ở người viết, một sự
tích luỹ kinh nghiệm hoạt động cách mạng phong phú ở nhiều nơi trên thế
giới. Ngoài ra, Người còn viết bài cho Tạp chí của Quốc tế nông dân, mét tờ
báo tồn tại không lâu sau khi Lênin mất. Nói đến tạp chí của Quốc tế Nông
dân cũng nên nói đến vai trò sáng lập của Nguyễn Ái Quốc với tờ báo này.
Với kinh nghiệm hoạt động của mình, nhận thấy báo chí là vũ khí sắc bén để
động viên, giáo dục và tổ chức quần chúng, Nguyễn Ái Quốc đã đề nghị
10
quốc tế nông dân ra một tờ báo. Toàn thể hội nghị đã chấp nhận đề nghị đó
và quyết định ra tạp chí “Quốc tế nông dân” vào đầu năm 1924. Ban biên tập
tạp chí “ Quốc tế nông dân” gồm bảy người, phụ trách chính là một thành
viên đoàn đại biểu Nga tại Hội nghị Quốc tế nông dân và là người đọc bản
báo cáo “Số phận nông dân Nga”. Nguyễn Ái Quốc cũng trực tiếp đóng góp
cho ban biên tập chí ba bài để đăng trong sè 1: tình cảnh nông dân Việt
Nam, tình cảnh nông dân Trung Quốc và tình cảnh nông dân Bắc Phi.
Người viết bài cho báo Sự thật, cơ quan ngôn luận của Đảng cộng sản
Liên Xô, kể cả những tạp chí địa phương nh Công Nhân Bacu. Những bài
viết của Người tập trung về đề tài Lênin và cách mạng tháng 10, sự giúp đỡ

của cách mạng tháng 10 đối với các dân téc bị áp bức. Đáng chú ý nhất trong
chùm bài viết về Lênin của Người là bài viết đăng trên báo Sự Thật vào
đúng ngày lễ tang của Lênin. Số báo đặc biệt ngày hôm Êy đã đăng một bức
tranh lớn vẽ người dân khiêng thi hài Lênin và bài viết của đại biểu nông
dân Nguyễn Ái Quốc, người nước ngoài duy nhất và là người dân thuộc địa
duy nhất phát biểu trên số báo vĩnh biệt Lênin. Người hoạt động tích cực
trên diễn đàn báo chí của nước Nga Xô viết, nhưng Người vẫn duy trì quan
hệ với báo chí cánh tả Pháp với tư cách là một phóng viên thường trú của
bản báo ở Matxcơva. Bắt đầu từ 9/1923, Người đã có bài đăng trên các báo
Le Paria, Nhân Đạo và Đời sống công nhân về Quốc tế Cộng sản, về Đại
hội lần thứ nhất của Quốc tế nông dân, về trường Đại học phương Đông, về
nước Nga Xô viết.
Bên cạnh báo chí, một hình thức tuyên truyền khác được Nguyễn Ái
Quốc sử dụng rất tích cực trong thời kỳ này là viết sách. Nếu như khi ở Pari,
Người mới chỉ Êp ủ dự định viết cuốn sách “Những người bị áp bức” nhưng
không thành vì bản thảo bị đánh cắp, thì thời kỳ này, ý định viết sách để
truyền bá cách mạng của Người đã trở thành hiện thực. Trong thời gian ở
11
Matxcơva, Nguyễn Ái Quốc nhìn rõ hơn những vấn đề của thời đại, ánh
sáng của chân lý cách mạng và sức mạnh của chủ nghĩa xã hội. Vì vậy,
Người nhanh chóng hoàn thành tập sách “Bản án chế độ thực dân Pháp” để
kịp gửi cho các đồng chí Pháp ở Nhà xuất bản Lao động Pari, in và phát
hành. Trong những lần Nguyễn Ái Quốc đến trường đại học Phương Đông,
nhiều học sinh Trung Quốc đã đến gặp Người, kể cho Người nghe về quê
hương họ, những hoàn cảnh khác nhau của họ trước khi vào trường và hoài
bão của họ thức tỉnh hàng trăm triệu thanh niên Trung Quốc đứng lên làm
cách mạng. Cùng với những chiến sĩ cách mạng Trung Quốc trong trường
Đại học Phương đông mà Người đang theo học, Người đã hoàn thành cuốn
sách “ Trung Quốc và thanh niên Trung Quốc, trong đó đề ra những nhiệm
vụ chủ yếu của thanh niên Trung Quốc trong cách mạng dân téc dân chủ.

Cuốn sách viết bằng tiếng Pháp và được một đồng chí người Pháp phụ trách
bộ phận tiếng Pháp của Ban báo chí quốc tế cộng sản hiệu đính. Đồng thời,
Nguyễn Ái Quốc tù mình hoàn thành cuốn sách về tình cảnh nhân dân Châu
Phi và tinh thần yêu độc lập tự do của họ, những người mà Người đã cùng
sống, cùng lao động và cùng đấu tranh. Cuốn sách có tên gọi là “Chủng téc
da đen”, cũng xuất bản vào năm 1924. Nội dung hai cuốn sách đều nhằm
lên án chế độ xấu xa, tàn ác của chủ nghĩa đế quốc và tình trạng đau khổ của
người dân các nước thuộc địa.
Bên cạnh báo chí và sách, Người đã mạnh dạn sử dụng các phương
tiện thông tin mới chưa có trước đó và đã thu được nhiều kết quả to lớn
trong công tác tuyên truyền. Tiêu biểu trong các hình thức mới là việc sử
dụng truyền đơn. Hai văn kiện của Quốc tế cộng sản được viết bằng tiếng
Việt nói trên do Nguyễn Ái Quốc dịch đã được in dưới dạng truyền đơn và
bí mật gửi về Đông Dương là một minh chứng cho việc sử dụng truyền đơn
cách mạng của Nguyễn Ái Quốc. Đặc biệt lời kêu gọi của Quốc tế nông dân
12
mà Người là một trong những nhà lãnh đạo chủ yếu được phát đi từ
Matxcơva còn là sự tỏ tình đoàn kết chiến đấu của nhân loại tiến bộ trên thế
giới với nhân dân Việt Nam. TÝn hiệu phát đi từ Matxcơva Êy đã đến được
địa chỉ cần đến, bởi nó đã xuất hiện trên một tờ báo trong nước, tê Tin tức
Hải Phòng. Điều đó đã chứng tỏ ưu thế rõ rệt của hình thức truyền đơn trong
việc thức tỉnh ý thức đấu tranh cách mạng của nhân dân lao động Việt Nam.
Ngoài hình thức sử dụng truyền đơn, Nguyễn Ái Quốc còn tích cực tham gia
các diễn đàn quốc tế, dùng khả năng diễn thuyết của mình để tuyên truyền
cách mạng. Diễn đàn quốc tế đầu tiên Người tham dự và cũng là diễn đàn
Người đã để lại Ên tượng mạnh mẽ nhất là Đại Hội quốc tế nông dân
(10/1923), sau đó là Đại Hội V của Quốc tế cộng sản (7/1924). Tại hai diễn
đàn quốc tế lớn này, Người đã trở thành trung tâm điểm chú ý với những
kiến giải hết sức xác đáng về cách nhìn nhận vai trò của nông dân trong
côgn cuộc giải phóng ách áp bức thực dân cũng như mối quan hệ dân téc và

thuộc địa. Ngoài ra, Người tham dự cả những hội nghị của Công hội đỏ, hay
hội nghị Quốc tế Thanh niên như là một cách để hoà nhập vào không khí
chính trị sôi nổi của nước Nga Xô Viết khi đó và cũng để tranh thủ sự đồng
tình ủng hộ của nhân loại tiến bộ trên thế giới.
Những phương tiện kể trên sẽ không còn ý nghĩa nếu không được gắn
với một mục đích xuyên suốt quá trình hoạt động cách mạng của Nguyễn Ái
Quốc ở Matxcơva, đó là mở ra mét con đường để đưa chủ nghĩa Mác Lênin
xâm nhập trực tiếp vào Việt Nam từ Liên Xô. Đó chính là lý do chóng ta cần
nghiên cứu nội dung những tác phẩm, bài báo và phát biểu của Nguyễn Ái
Quốc trong thời gian ở Matxcơva sau đây.
2.Nội dung truyền bá
13
Nếu như trong thời kỳ Pari, nội dung trong những tác phẩm của
Người, kể cả báo chí, kịch nói cũng như diễn thuyết chỉ dừng lại ở việc tố
cáo tội ác của chủ nghĩa thực dân đối với nhân dân các nước thuộc địa thì
thời kỳ Matxcơva, nội dung biểu hiện trong những tác phẩm của Nguyễn
Ái Quốc đã có những bước tiến mới. Nhưng trên hết, trong phần lớn các
tác phẩm của mình, Người vẫn trở lại chủ đề quen thuộc là tố cáo tội ác
của chủ nghĩa thực dân, điển hình là trong hai cuốn sách “Chủng téc da
đen” và “Trung Quốc & thanh niên Trung Quốc”, song mức độ tố cáo đã
tập trung hơn, toàn diện hơn, cả về đối tượng lẫn chính sách cai trị của bè
lũ thực dân trên toàn thế giới.
Song bên cạnh đó, điều quan trọng hơn là người đã bắt đầu nêu ra
những vấn đề mới mẻ với chủ đích rõ ràng là hướng tới cuộc đấu tranh
giải phóng của dân téc ta với Quốc tế cộng sản, tới Cách mạng tháng
mười Nga. Đó là những thông tin về Quốc tế cộng sản, với người đứng
đầu là Lênin. Đọc những tác phẩm của Người như Bản án chế độ thực
dân Pháp, những dân téc bị áp bức trên thế giới biết rằng vẫn còn có một
tổ chức quốc tế uy tín bênh vực quyền lợi của họ và nhiệm vụ của họ là
phải đoàn kết nhau lại trong một tổ chức thích hợp để đấu tranh giành

quyền độc lập cho mình. Lênin, lãnh tụ vĩ đạo của phong trào cách mạng
thế giới, nước Nga Xô viết hiện lên trong những tác phẩm của Người
thật sinh động, gần gũi và trở thành một hình mẫu lý tưởng mà tất cả
nhân dân thuộc địa trên thế giới đều hướng về. Nước Nga, bằng tấm
gương đó không chỉ khích lệ tinh thần đấu tranh của quần chúng mà còn
hướng tới những việc làm thiết thực để giúp đỡ phong trào cách mạng thế
giới. Một trong số những hoạt động đó là thành lập Trường đại học
Phương Đông để bồi dưỡng và đào tạo cán bộ cách mạng lãnh đạo phong
trào ở các nước thuộc địa. Qua lời kêu gọi của Người trên báo chí, trên
14
diễn đàn quốc tế, Đảng cộng sản Pháp đã bắt đầu cử những thanh niên
yêu nước Việt Nam sang học tại trường Phương Đông, khai thông con
đường cho thanh niên yêu nước Việt Nam từ nước Pháp sang Nga học
tập.
Trong khi nói đến các vấn đề rộng lớn của cách mạng, Người nhấn
mạnh mối quan hệ giữa cách mạng chính quốc và cách mạng thuộc địa,
đó là mối quan hệ tác động qua lại, thúc đẩy lẫn nhau, song có khả năng
cách mạng thuộc địa giành thắng lợi trước cách mạng vô sản ở chính
quốc. Vậy giai cấp nào sẽ là giai cấp đảm nhận sứ mệnh lãnh đạo cách
mạng? Người đã đặt ra câu hỏi đó và trả lời nó một cách xác đáng khi
viết về phong trào công nhân và ý thức rõ ràng về giai cấp lãnh đạo trong
các bài viết : Phong trào công nhân, Nhật Bản, Phong trào công nhân ở
Thổ Nhĩ Kỳ, Phong trào công nhân ở Viễn Đông. Để thực hiện sứ mệnh
lãnh đạo của mình, giai cấp công nhân không thể một mình đơn độc, mà
cần phải tập hợp lực lượng trong một tổ chức thống nhất, đồng thời phải
tranh thủ khối nông dân rộng lớn ở các nước thuộc địa. Về vấn đề vai trò
của nông dân trong cách mạng giải phóng, Người đã trình bày hết sức
thuyết phục trong bản tham luận tại đại hội lần thứ V của quốc tế cộng
sản, khẳng định môt lần nữa thế giới quan cách mạng sắc bén của Người.
3. Con đường truyền bá chủ nghiã Mác Lênin đến với Việt Nam

Cùng với sự trưởng thành vượt bậc về phương thức, nội dung
truyền bá, thời kỳ Matxcơva cũng ghi dấu một thời gian hoạt động truyền
bá chủ nghĩa Mác Lênin hết sức hiệu quả của Nguyễn Ái Quốc. Những
hiệu quả đó được thể hiện cụ thể qua con đường truyền bá những sách
báo, truyền đơn và thông tin trên các diễn đàn quốc tế về Việt Nam. So
với thời kỳ trước, Người vẫn tiếp tục duy trì đường dây vận chuyển bí
mật từ Matxcơva qua Pháp, rồi từ Pháp theo chân các thuỷ thủ về Việt
15
Nam. Sù xuất hiện văn kiện đầu tiên của Quốc tế cộng sản trên báo Tin
tức Hải Phòng có thể coi là điểm mốc đánh dấu sự khai thông con đường
truyền bá chủ nghĩa Mác Lênin trực tiếp từ nước Nga đến Việt Nam.
Cùng thời gian đó, những văn kiện của Quốc tế cộng sản và cuốn sách
Bản án chế độ thực dân Pháp đã được phổ biến ở Việt Nam và có tác
dụng nhất định với phong trào cách mạng nước ta. Ngoài con đường trên
biển truyền thống, theo một cuốn hồi ký của tướng Xălăng, sách báo cách
mạng còn có thể được truyền vào nước ta thông qua đường bộ từ Thái
Lan qua Lào.
Như vậy so với thời kỳ Pari, thời kỳ Matxcơva là thời kỳ cách
mạng nước ta đã có sự liên hệ và ủng hộ trực tiếp từ phía Quốc tế cộng
sản, đó là một điều kiện thuận lợi cơ bản cho sự phát triển của cách mạng
nước ta mà không phải nước thuộc địa nào cũng có được. có được sự ủng
hộ quý báu Êy là nhờ những đóng góp lớn lao cho phong trào cách mạng
thuộc địa của Nguyễn Ái Quốc thời kỳ còn hoạt động ở Pari. Chính vì
vậy, khi đánh giá tầm quan trọng của thời kỳ Matxcơva trong toàn bộ quá
trình truyền bá cách mạng vào Việt Nam, không thể quên vai trò đặt nền
tảng của thời kỳ Pari. Có thời kỳ Pari mới có thời kỳ Matxcơva, thời kỳ
Matxcơva là kết quả của thời kỳ Pari và cũng là một bước phát triển so
với thời kỳ Pari.
Cũng như vậy, thời kỳ Matxcơva đến lượt nó lại là tiền đề cho thời
kỳ Quảng Châu- Đông Bắc Xiêm, thời kỳ cuối cùng trong quá trình

truyền bá cách mạng của Nguyễn Ái Quốc và cũng là thời kỳ hoạt động
truyền bá đạt hiệu quả cao nhất, do nó được thừa hưởng những thành quả
cũng như kinh nghiệm của hai thời kỳ trước. Đó chính là lý do thời kỳ
Quảng Châu- Đông Bắc Xiêm được mệnh danh là “Thời kỳ bắt tay xây
dựng tổ chức cách mạng”.
16
III. Thời kỳ từ 1924 đến 1929, thời kỳ ở Quảng Châu và Đông
Bắc Xiêm
1. Các phương tiện truyền bá
Giữa Matxcơva, hoài bão lập một Đảng Cộng Sản để lãnh đạo cách
mạng ở tổ quốc mình vẫn ngày đêm nung nấu tâm trí Nguyễn Ái Quốc.
11/1924, Nguyễn Ái Quốc đã rời Matxcơva đến Quảng Châu để thực
hiện nguyện vọng của mình là xúc tiến thành lập một Đảng cộng sản ở
Đông Dương và Việt Nam, và cũng để giúp quốc tế cộng sản nắm phong
trào nông dân ở Trung Quốc. Người đến Quảng Châu trong một điều kiện
hết sức đặc biệt, Quảng Châu khi Êy là trụ sở cách mạng của Tôn Trung
Sơn với một bầu không khí chính trị bao trùm khắp nơi. Từ Matxcơva,
Người đã được sống trong một bầu chính trị sôi nổi như thế, song ở
Quảng Châu, Người mới cảm thấy rất gần quê hương, bởi cũng như
Người, nơi đây tập trung có một đội ngò đông đảo những nhà cách mạng
Việt Nam đang hoạt động. Đó là những nhà cách mạng thực sự chứ
không phải là một nhóm Việt kiều ô hợp của nhiều tầng líp, nhiều quan
điểm đấu tranh nh ở Pari.
Được sống giữa những người đồng hương, am hiểu tâm tính còng
nh quan điểm của nhau, Nguyễn Ái Quốc càng có thêm nhiều thuận lợi
để tiếp tục cống hiến và phục vụ cho sự nghiệp truyền bá chủ nghĩa Mác
lênin về nước. Mét đặc điểm quan trọng quyết định sự khác biệt của thời
kỳ Quảng Châu so với hai thời kỳ trước là ở chỗ, các lực lượng cách
mạng ở Quảng Châu đang đứng trước lùa chọn không biết đi theo con
đường nào. Nhiệm vụ của Nguyễn Ái Quốc lúc này là hướng những lực

lượng cách mạng chưa biết đi theo con đường nào đã nói ở trên vào một
tổ chức thống nhất và hoạt động lý luận thực tiễn để chuẩn bị cho việc
17
thnàh lập một Đảng Cộng Sản ở Đông Dương và Việt Nam như dự định
của Người bấy lâu nay.
Với những thay đổi trong môi trường hoạt động cũng như chủ đích
hoạt động xuyên suốt cả thời kỳ, trong thời gian ở Quảng Châu, Nguyễn
ái Quốc đã vận dụng linh hoạt nhiều phương tiện tuyên truyền trước đó
và sáng tạo thêm nhiều hình thức tuyên truyền hết sức mới mẻ và hiệu
quả.
Hai phương thức tuyên truyền hoàn toàn mới được Nguyễn ái
Quốc sử dụng trong thời kỳ này là lập một tổ chức cách mạng lấy tên là
Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí hội (VNTNCMĐCH)(6/1925)
và mở các líp đào tạo đội ngò cán bộ cho cách mạng.
Trước hết, hãy nói đến tổ chức VNTNCMĐCH. Sù ra đời của
VNTNCMĐCH là kết quả của sự hội tụ hai luồng tư tưởng lớn : tư tưởng
giải phóng đất nước khỏi ách đế quốc thực dân và tư tưởng cần phải có
một Đảng Mác xít kiểu mới để lãnh đạo phong trào đó. Sở dĩ nói như vậy
là vì tiền thân của VNTNCMĐCH là một tổ chức có tên là Tâm tâm xã,
một tổ chức đang tiếp cận những tư tưởng tiến bộ của thời đại. Sau khi
Nguyễn ái Quốc tiếp xúc với tổ chức này, Người đã tổ chức líp huấn
luyện về phương pháp tổ chức để lùa chọn ra những thanh niên tích cực
thành lập nhóm Cộng sản đoàn(2/1925). Từ hạt nhân là nhóm Cộng Sản
đoàn, Nguyễn ái quốc tiếp tục phát triển thnàh VNTNCMĐCH và đặt nó
trong mối liên hệ với cách mạng Đông Nam Á, tức là thành lập Hội liên
hiệp các dân téc bị áp bức. Tuy nhiên ở đây chỉ xin đề cập đến việc
truyền bá chủ nghĩa Mác Lênin thông qua tổ chức VNTNCMĐCH của
Nguyễn Ái Quốc. Đó là hai mặt hoạt động chủ yếu sau: tổ chức những
đường dây liên lạc với trong nước và với quốc tế cộng sản, đồng thời tạo
18

ra những phương tiện truyền bá và nội dung cơ bản của việc truyền bá
chủ nghĩa Mác Lênin.
Công việc thu hót sự quan tâm chú ý đầu tiên của Nguyễn Ái Quốc
là tổ chức những đường dây liên lạc với trong nước và với Quốc tế cộng
sản. Sở dĩ Nguyễn ái Quốc phải nghĩ đến công việc này trước tiên là vì
Quảng Châu khi đó là một địa điểm thuận lợi nhất để đặt trung tâm liên
lạc với quốc tế và trong nước. Nhờ vậy, Nguyễn ái Quốc đã dần dần thiết
lập được các tuyến giao thông đưa đón sau đây:
- Tuyến Băng Cốc – Quảng Châu
- Tuyến Móng Cái – Quảng Châu
- Tuyến Lạng Sơn qua Long Châu – Nam Ninh (Quảng Tây) đến
Quảng Châu
- Tuyến giao thông trên các tàu buôn của Trung Quốc, Anh, Pháp,
Nhật, chạy đường Sài Gòn- Hải Phòng- Hồng Kông- Thượng Hải
Ngoài ra để liên lạc với Quốc tế cộng sản và đại diện các đảng anh
em ở Matxcơva, Nguyễn Ái Quốc đã sử dụng hệ thống giao thông liên
lạc của cơ quan đại diện của hãng thông tấn nơi Nguyễn Ái Quốc làm
việc và phái bộ Bôrôđin, nơi Người lưu trú.
Với Đảng Cộng sản và Quốc dân Đảng Trung Quốc, Nguyễn Ái
Quốc đã có những mối liên hệ riêng, với tư cách cá nhân, do quan hệ bạn
bè cũ với Chu Ân Lai, Trương Thái Lôi, Bành Bái, hoặc do cùng hoạt
động trong Hội Liên hiệp các dân téc bị áp bức như Liêu Trọng Khải,
Bao Huệ Tăng.
Với hệ thống giao thông liên lạc thông suốt và chặt chẽ, việc đưa
đón cán bộ, vận chuyển tài liệu, báo chí, sách vở về nước đã được đảm
bảo, góp phần không nhỏ vào việc thúc đẩy phong trào cách mạng trong
nước phát triển.
19
Do rất giỏi công tác tổ chức nên chỉ trong một thời gian ngắn,
Ngyễn ái Quốc đã cso thể tiến hành mở các líp huấn luyện, líp sau đông

học viên hơn líp trước, nội dung huấn luyện cũng ngày càng phong phó
hơn, có thêm nhiều giảng viên mới là cán bộ lãnh đạo của các đang anh
em tham gia. Việc mở các líp huấn luyện thực chất là tạo ra những
phương tiện tuyên truyền sống, một hình thức tuyên truyền hiệu quả và
hết sức thực tiễn trong điều kiện Quảng Châu ở rất gần Việt Nam. Thực
ra, Nguyễn Ái Quốc đã tiến hành công việc này ngay sau khi tiếp xúc với
Phan Bội Châu và các hội viên của Tâm tâm xã. Những líp huấn luyện
đầu tiên đó được tổ chức thực hiện trước khi tổ chức cách mạng được
thành lập, hướng tới đối tượng những thanh niên Việt Nam yêu nước
đang hoạt động tại miền Nam Trung Quốc, đặc biệt là những thanh niên
hoạt động trong Tâm tâm xã. Mục đích của các líp huấn luyện này là để
lực chọn thnàh viên nòng cốt cho nhóm Cộng sản đoàn, nên chưa có
trường sở riêng mà nhờ trụ sở công hội của các khu phố. Nhưng sau đó,
được sự giúp đỡ của tỉnh Uỷ Đảng Cộng sản Trung Quốc tỉnh Quảng
Đông và chính phủ Trung Quốc tỉnh Quảng Tây, Nguyễn Ái Quốc đã tìm
được địa điểm tương đối khang trang để mở trường huấn luyện. Trụ sở
của trường đặt tại số nhà 13 và 13B đường Văn Minh, líp học trên tầng 3
nhà số 13, còn tầng 3 bên nhà số 13B là chỗ ăn ở của anh em học viên.
Trong thời gian từ đầu 1926 đến thnág 4-1927, tại địa điểm này, Nguyễn
Ái Quốc đã trực tiếp mở được ba líp với 75 học viên. Líp đầu tiên được
khai mạc vào khoảng đầu năm 1926, và từ giữa năm 1926 đến đầu năm
1927, Người lại mở thêm được hai líp nữa, mỗi líp hơn 30 người. Do sè
học viên tăng lên, líp học ở số nhà 13 Văn Minh trở nên chất chội, phải
mở thêm cơ sở mới ở Nhân Hưng, gần Đại lé Đông Cao, trên gác 2. Khoá
ba triệu tập vào cuối năm 1926 và kết thúc vào khoảng tháng 1/1927.
20
Chương trình huấn luyện ở Quảng Châu, theo hồi ký của Nguyễn Công
Thu, gồm có:
- Cách mạng là gì, có mấy thứ cách mạng : cách mạng Mỹ, cách
mạng Pháp, cách mạng Tháng Mười…

- Các chủ nghĩa: chủ nghĩa Tam dân, chủ nghĩa vô chính phủ,
chủ nghĩa Cộng sản…
- Quốc tế là gì: đã có mấy quốc tế: Đệ nhất Quốc tế, Đệ nhị quốc
tế, Đệ tam Quốc tế…
- Các chính thể: Lập hiến, Đại Nghị, Uỷ viên chế,…
- Các tổ chức: Quốc tế Phụ nữ, Quốc tế thanh niên, Quốc tế Công
nhân, Quốc tế cứu tế đỏ…
- Các tổ chức Công hội, Nông hội đỏ…
Giảng viên chính của líp là đồng chí Vương(tức đồng chí Nguyễn
Ái Quốc). Ngoài ra còn có một số giảng viên người Việt nh : Hồ Tùng
Mậu, Lê Hồng Sơn…Người Trung Quốc nh bà Liêu Trọng Khải, vợ
chồng lãnh tụ Bôrôđin. Nội dung các bài giảng của Nguyễn Ái Quốc sau
được hội liên hiệp các dân téc bị áp bức tập hợp thành cuốn sách có tiêu
đề Đường cách mệnh. Các líp huấn luyện chính trị ở Quảng châu đã có
tác dụng lớn với sự phát triển đội ngò cán bộ lãnh đạo phong trào cách
mạng trong nước. Chẳng hạn, sau khi tốt nghiệp khoá huấn luyện thứ
nhất ở Quảng Châu, nhiều học viên đã trở về Việt Nam để tuyên truyền
và tổ chức những đoàn xuất dương sang Quảng Châu dự líp huấn luyện.
Việc làm đó đã mở ra triển vọng rất to lớn trong việc đào tạo đội ngò
những người tuyên truyền và tổ chức, bước đầu thực hiện có kết quả kế
hoạch mà Nguyễn Ái Quốc đã đề ra. Đồng thời với việc tuyên truyền, tổ
chức thanh niên trong nước bí mật sang Quảng Châu dự các líp huấn
luyện, Nguyễn Ái Quốc còn triển khai kế hoạch đó trong Việt kiều ở
21
Xiêm. Như vậy, từ năm 1925 đến 1927 nhiều thanh niên yêu nước từ
khắp các miền đất nước, cả Việt kiều ở Xiêm đã đến Quảng Châu dự các
líp huấn luyện chính trị. Đó là vốn quý báu mà nguyễn Ái Quốc đã chuẩn
bị cho cách mạng Việt Nam vì tuyệt đại đa số học viên sau khi học xong
đều được tung về nước và về Xiêm hoạt động và trở thành người tuyên
truyền và tổ chức các tổ chức cách mạng trong nước và trong Việt kiều ở

Xiêm. họ chính là những phương tiện sống rất cơ bản đối với việc phổ
biến tuyên truyền chủ nghĩa Mác Lênin trong quần chúng lao động ở việt
Nam. Ngoài hình thức tự đào tạo, Nguyễn ái Quốc còn cử học sinh đi học
ở hai trường Đại học lớn khi đó là trường đại học Phương Đông và
Trường quân sự Hoàng Phố. Đây là một phương thức đào tạo khá hiệu
quả, do chương trình đào tạo có hệ thống, kinh phí giảm, và lại tạo được
mối liên hệ giữa cách mạng nước ta với Quốc tế cộng sản và cách mạng
Trung Quốc.
Bên cạnh việc mở líp huấn luyện và lập một tổ chức để truyền bá
chủ nghĩa Mác Lênin, Nguyễn Ái Quốc vẫn trung thành với các phương
tiện truyền thống là sách và báo chí. Tuy nhiên, thời kỳ này, sách vở và
báo chí tuyên truyền chủ yếu đáp ứng nhu cầu giáo dục bồi dưỡng cán bộ
cách mạng, nên rõ ràng đã có sự khác biệt về chất so với những bài báo
xuất hiện tản mạn trên các tạp chí quốc tế trước đây. Tiêu biểu là việc
xuất bản tờ báo Thanh niên. Đây là một tờ báo nhằm tuyên truyền mục
đích, tôn chỉ và chủ trương của Hội, hướng dẫn hoạt động cách mạng cho
mỗi hội viên. còng như Le Paria, Nguyễn ái Quốc là người sáng lập và là
cây bót chủ chốt cuả tờ báo Thanh niên. Báo ra số đầu tiên vào ngày 21
tháng 6 năm 1925 tại Quảng châu, và đã ra được tổng cộng là 88 số. Báo
Thanh niên đã đề cập đến những vấn đề cơ bản nhất, dễ nhận ra nhất rồi
từ đó dẫn người đọc đến với những vấn đề về phương pháp tổ chức và
22
hành động cách mạng. Với cách dẫn dắt người đọc như thế, báo Thanh
niên đã góp phần quan trọng vào việc truyền bá chủ nghĩa Mác Lênin vào
Việt Nam, chuẩn bị về mặt tư tưởng, chính trị và tổ chức để tiến tới thành
lập chính đảng của giai cấp côgn nhân vào đầu năm 1930. Ngoài báo
Thanh niên, Nguyễn ái Quốc còn tham gia xuất bản tuần báo Công Nông,
Lính cách mệnh và Việt Nam tiền phong cho những đối tượng hẹp hơn.
rõ ràng Nguyễn ái Quốc và những học trò của Người đã xuất bản nhiều
loại báo cho nhiều đối tượng khác nhau nhằm mục đích cao nhất là tuyên

truyền tư tưởng cách mạng trong toàn thể nhân dân Việt Nam từ Công
Nông cho đến những người đang lầm đưòng hoặc bị buộc phải cầm súng
trog quân đội Pháp. Đây là đặc điểm rất quan trọng trong phương pháp
truyền bá cách mạng của Nguyễn Ái Quốc, Người luôn biết quan tâm và
tranh thủ sự ủng hộ của mọi đối tượng quần chúng để tập hợp lực lượng
cho cách mạng.
Ngoài báo chí, Tổng bé của VNTNCMĐCH còn xuất bản sách giới
thiệu về chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, chủ nghĩa Tam dân,…
đặc biệt là cuốn Đường cách mệnh. Đường cách mệnh thực chất là tập
hợp những bài giảng của Nguyễn Ái Quốc ở các líp huấn luyện, nên có
thể coi Đường cách mệnh là cuốn sách phát triển từ cuốn Bản án chế độ
thực dân Pháp. Với tác phẩm này, Người đã chỉ ra con đường cụ thể để
giải phóng tổ quốc mình, đồng bào mình khỏi kiếp sống nô lệ. Những gì
người đọc có thể tiếp nhận từ Đường cách mệnh, cũng vì thế có ý nghĩa
hiệu triệu, định hướng hành động rất rõ rệt. Song điều đó không có nghĩa
là giá trị của Bản án chế độ thực dân Pháp bị giảm sút. Nếu đặt Bản án
chế độ thực dân Pháp và Đường cách mệnh bên cạnh nhau, chóng ta lại
một lần nữa bắt gặp cái lôgic tư duy hành động của con người đã được
nói tới ở trên( Thức tỉnh- Lùa chọn- Hành động). Trong lôgic tư duy hành
23
động đó, Bản án chế độ thực dân Pháp sẽ giúp nhân dân ta thức tỉnh, còn
Đường cách mệnh cung cấp cho nhân dân ta sự lùa chọn và con đường
hành động.
Trong khi mọi việc đang tiến triển thuận lợicho cách mạng nước ta
thì ở Quảng Châu xảy ra sự biến.Tháng 4/1927, do sự phản bội của Quốc
dân Đảng, hoạt động của Nguyễn Ái Quốc ở Quảng Châu bị đứt quãng.
Ngay lập tức, Người di chuyển sang Đông Bắc xiêm để tiếp tục quá trình
truyền bá chủ nghĩa Mác Lênin của mình. Về cơ bản, những phương tiện
mà Người sử dụng trong thời kỳ Đông Bắc Xiêm không khác với thời kỳ
Quảng Châu. Người vẫn mở các líp huấn luyện, ra báo Thân ái, Thân ái,

và viết kịch Đề thám, bài ca Trần Hưng Đạo, dịch một số tác phẩm của
các nhà kinh điển như Nhân loại tiến hoá sử, Chủ nghĩa Cộng sản ABC,
Tuyên ngôn Đảng Cộng sản, Balê công xã… Nh vậy, dù chỉ là một
khoảng thời gian rất ngắn, song thời kỳ Đông Bắc Xiêm cũng có ý nghĩa
rất quan trọng trong toàn bộ quá trình truyền bá cách mạng của Người.
Nếu như trước đó, Người chủ yếu truyền bá những tư tưởng cách mạng
của Người trên lập trường Mác xít, thì đến năm 1928, Người đã bắt đầu
có ý thức về việc dịch và phổ biến các tác phẩm của các nhà sáng lập chủ
nghiã cộng sản khao học và các tác giả nổi tiếng trong phong trào cộng
sản và công nhân quốc tế. Nhờ đó, những người yêu nước Việt Nam đã
được tiếp xúc trực tiếp với những tư tưởng cách mạng vô sản và thực tế,
việc lùa chọn được những cuốn sách có Ých để dịch và phổ biến trong
tầng líp trí thức đã thể hiện những tác dụng to lớn với nhận thức và hành
động của họ.
2.Nội dung truyền bá
Vấn đề căn bản được Nguyễn Ái Quốc đặt ra trong thời kỳ hoạt
động ở Quảng Châu là “Thành lập một Đảng cách mạng được vũ trang
24
bằng Chủ nghĩa Mác Lênin”. Vấn đề đó được Người trình bày qua những
nội dung nhỏ như: Quan niệm về mục đích, đối tượng, lực lượng và
phương pháp cách mạng, về Đảng cách mạng và Đảng Cộng sản. Phương
tiện truyền bá những nội dung tư tưởng trên chủ yếu là báo Thanh niên và
cuốn sách Đường cách mệnh. Chẳng hạn, trong những số báo đầu của
thanh niên đều nêu lên vấn đề đoàn kết, đoàn kết trong cộng đồng xã hội.
Đồng thời, báo Thanh niên cũng làm rõ con đường của cách mạng Việt
Nam là “trước làm cách mạng quốc gia, sau làm cách mạng thế giới”.
Ngay trong Đường cách mệnh, Nguyễn Ái Quốc cũng đã khẳng định:
Muốn làm cách mạng thì phải làm cho dân giác ngộ, phải giảng giải lý
luận và chủ nghĩa cho dân hiểu, đó là phương pháp cách mạng mà Người
muốn nhắc nhở những cán bộ cách mạng mà Người trực tiếp đào tạo.

Báo Thanh niên và lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc cũng rất chú trọng tuyên
truyền về tầm quan trọng của công tác xây dựng Đảng, nâng cao trình độ,
bồi dưỡng tri thức nhiều mặt cho hội viên quần chóng. Những hiểu biết
quan trọng mà Nguyễn Ái Quốc đưa lại tạo ra những tiền đề lý luận cho
việc xây dựng khối liên minh công nông và Mặt trận dân téc thống nhất
trong cuộc cách mạng sắp tới.
3.Con đường truyền bá chủ nghĩa Mác Lênin vào Việt Nam
Các phương tiện tuyên truyền trong thời kỳ này nh sách báo cách
mạng, mở líp huấn luyện và thành lập tổ chức cách mạng đã theo nhiều
con đường xâm nhập vào Việt Nam. Trước hết là qua hệ thống giao
thông đường thuỷ và đường bé mà Người đã thiết lập ngay từ khi Nguyễn
Ái Quốc đến Quảng Châu. Đường thuỷ bắt đầu từ Quảng Châu qua Hải
Phòng rồi vào Sài Gòn. Đường bộ ngược lại bắt đầu từ Hải Phòng qua
Móng Cái đến Đông Hưng rồi vào Quảng Châu. Chẳng hạn, báo Thanh
niên được bí mật đưa về phổ biến khắp cả ba kỳ và được tổ chức in lại
25