Tác động của khai thác văn hóa Việt Nam qua festival Huế 2006 đối với du lịch

1


LỜI MỞ ĐẦU

Trong bối cảnh tồn cầu hố thế giới, văn hố được xem là nét đặc trưng
phân biệt quỐc gia này với quốc gia khác đồng thời là yếu tố được khai thác phục
vụ mục đích giao lưu, hội nhập, phát triển, nối nhịp cầu đưa các quốc gia tiến lại
gần nhau hơn. Festival Huế 2006 kế tiếp các kỳ Festival Huế trước đó là một hoạt
động văn hố mang tầm vóc quốc tế của Việt Nam nơi chọn lọc, kết tinh những giá
trị văn hố tiêu biểu của nước nhà góp phần khơng nhỏ cho việc tơn vinh văn hóa
Việt và đưa hình ảnh Việt Nam ra thế giới.
Trước u cầu khách quan của việc tơn vinh văn hố Việt, nâng tầm văn hố
Việt trên trường quốc tế và u cầu phát triển đưa du lịch trở thành ngành kinh tế
mũi nhọn đặc biệt nhu cầu quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới; hơn nữa lại
nhận thấy rằng Festival Huế 2006 là một sự kiện văn hố tiêu biểu của năm, nơi các
yếu tố văn hố tiêu biểu của VN được khai thác có chọn lọc và tạo nên những tác
động nhiều mặt tới nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội trong đó có du lịch nên
người viết quyết định nghiên cứu đề tài này.
Thơng qua đề tài, TÁC GIẢ MUỐN Tìm hiểu các yếu tố văn hố Việt được
khai thác trong Festival Huế năm 2006 để từ đó thấy được vẻ đẹp tồn diện, đa
dạng, đặc sắc của văn hố VN. Đồng thời, dưới góc độ một sinh viên chun ngành
Du lịch, TÁC GIẢ MONG MUỐN tìm hiểu các tác động cả tích cực lẫn tiêu cực
của việc khai thác văn hố trong Festival Huế 2006 đối với hoạt động du lịch
NHẰM đề xuất hướng khắc phục những hạn chế, phát huy những mặt tích cực.
TRONG GIỚI HẠN CỦA MỘT NIÊN LUẬN, tác giả chủ yếu khai thác sự
kiện văn hố FESTIVAL HUẾ 2006 CỤ THỂ LÀ nghiên cứu và khai thác các giá
trị văn hố Việt qua Festival Huế 2006 và tác động của nó đối với hoạt động du
lịch. Do thời lượng hạn chế nên niên luận này chỉ tập trung nghiên cứu việc khai

thác các yếu tố bao gồm:
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN


2


• Kiến trúc
• Nghệ thuật trình diễn
• Sân khấu tuồng, chèo, cải lương
• Nghề thủ công (thể hiện ở sản phẩm trưng bày, sản phẩm lưu niệm)
• Ẩm thực
• Nghệ thuật tạo hình và âm thanh
• Các yếu tố khác
Phương pháp nghiên cứu được tÁc giẢ sỬ dỤng Ở đây gỒm cÓ: phương phÁp
hệ thống, thu thập và xử lý tài liệu cÙng vỚi phương phÁp thống kê, so sánh.


THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN


3


NỘI DUNG CHÍNH

Chương I: Khái qt về văn hố và festival Huế 2006

1. Khái qt về văn hố:
* Khái niệm văn hố

Văn hố là một phạm trù khoa học rất rộng mà đến nay vẫn chưa có một định
nghĩa thống nhất về nó. Tuy nhiên trong giới hạn niên luận này, người viết xin trình
bày một khái niệm gần gũi nhất với nội dung nghiên cứu của đề tài. Đó là định
nghĩa văn hố của ơng Federico Mayo, Tổng giám đốc UNESCO trong tạp chí
Người đưa tin UNESCO số 11 năm 1989: “Văn hố bao gồm tất cả những gì làm
cho dân tộc này khác với dân tộc khác, từ những sản phẩm tinh vi hiện đại nhất cho
đến tín ngưỡng,phong tục tập qn, lối sống và lao động”
* Phân loại các thành tố văn hố:
Cũng giống như khái niệm văn hố, hiện vẫn đang tồn tại rất nhiêu cách phân
laọi các thành tố của văn hố. Ở đây, người viết sử dụng cách phân loại của các tác
giả trong cuốn “Cơ sở văn hố Việt Nam” do cố giáo sư Trần Quốc Vượng chủ
biên. Trong cuốn sách này, văn hố được chia thành các thành phần bao gồm: ngơn
ngữ; nghề thủ cơng; sân khấu tuồng, chèo, kịch; lễ hội; nghệ thuật âm thanh; phong
tục tập qn; kiến trúc; tín ngưỡng tơn giáo, nghệ thuật tạo hình; lối sống; nhiếp
ảnh, điện ảnh; văn chương; mass-media; thơng tin, tín hiệu.
2. Khái qt về festival Huế
* Khái niệm Festival
“Festival” vốn khơng phải là từ có trong ngơn ngữ Việt Nam mà là từ vay mượn
của nước ngồi. Trong từ điển Wikipedia - từ điển Bách khoa Tri thức thì festival
được định nghĩa như sau: “Festival is a day or period of celebration or a series of
perforrmance of music, drama…given regularly, especially once a year”, tạm dịch
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN


4


như sau: “Festival là ngày hội, đại hội, liên hoan hoặc đợt biểu diễn thường kỳ về
âm nhạc, điện ảnh…”Trong các loại festival, festival du lịch được nhắc đến nhiều
nhất. Khi chuyển thể sang tiếng Việt, đơi khi thuật ngữ này cũng được dịch là liên

hoan du lịch, lễ hội du lịch hay lễ hội văn hố du lịch. Tuy nhiên, từ gốc vẫn bỉểu
thị chính xác nhất đặc thù của nó. Nhìn chung, festival du lịch được hiểu là một
hoạt động văn hố du lịch được tổ chức thường kỳ, là ngày hội du lịch của địa
phương, vùng, quốc gia. khu vực…nhằm gắn kết các hoạt động văn hố, thể thao,
hội nghị, hội thảo… với hoạt động du lịch nhằm giới thiệu sâu rộng với ngườì dân,
khách du lịch trong và ngồi nước về tiềm năng du lịch, đất nước, con người địa
phương, vùng, quốc gia hay khu vực đó; tạo cơ hội kinh doanh hợp tác du lịch giữa
các doanh nghiệp, các tổ chức du lịch và giữa các quốc gia, góp phần thúc đẩy hoạt
động du lịch phát triển.
* Festival Huế và festival Huế 2006 :
Festival Huế là một hoạt động văn hố tổ chức hai năm một lần ở thành phố
Huế nhằm giới thiệu về Huế, về đất nước, con người Việt Nam qua các hoạt động
biểu diễn văn hố nghệ thuật, hội chợ, hội thảo, giao lưu…tạo cơ hội phát triển
kinh tế - xã hội trong đó có lĩnh vực du lịch.
Festival Huế 2006 là một festival du lịch, với chủ đề "700 năm Thuận Hố -
Phú Xn -Thừa Thiên Huế, Di sản văn hố với hội nhập và phát triển" diễn ra liên
tục trong 9 ngày đêm (từ ngày 3 đến 11/6) bao gồm 2 chương trình chính là chương
trình IN và OFF quy tụ nhiều loại hình nghệ thuật và lễ hội đặc sắc, sơi động và
hấp dẫn
Festival Huế 2006 được tổ chức tại các địa diểm như: Đại Nội, Hồ Tịnh
Tâm, Cung An Định, Quảng trường Ngọ Mơn, Trung tâm Thi đấu Thể dục Thể
thao, Trung tâm Giải trí Hồ Thủy Tiên, Cơng viên (Nguyễn Văn Trỗi, Thương Bạc,
Ngự Bình), Trung tâm Văn hóa Pháp và trung tâm triển lãm thành phố Huế ...trong
đó sân khấu chính là khu vực từ Đại Nội đến quảng trường Ngọ Mơn.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN


5

Chương II: Hoạt động khai thác các giá trị văn hố Việt Nam trong festival
Huế 2006

Như trên đã trình bày, festival Huế 2006 là một festival du lịch. Vì vậy, hoạt
động khai thác văn hố trong festival Huế là hoạt động khơng thể thiếu. Việc khai
thác các yếu tố này rất đa dạng, phức tạp nhưng với những nỗ lực và quyết tâm,
người Việt Nam nói chung, Huế nói riêng đã phác hoạ được bức chân dung cũng là
thơng điệp văn hố đầy màu sắc gửi đến bạn bè bốn phương. Trong bài viết này, tác
giả xin trình bày việc khai thác các yếu tố văn hố đó căn cứ theo quan điểm phân
loại các thành tố văn hố ở trên.
1. Kiến trúc:
Khơng gian chính nơi diễn ra Festival Huế là trái tim của Huế, đó là quần thể
di tích cố đơ Huế. Quần thể di tích cố đơ Huế được ghi vào danh sách Di sản văn
hóa thế giới năm 1993. Khơng gian đậm ®ặc chất văn hố ấy được lựa chọn là nơi
tổ chức Festival Huế - một festival quốc tế diƠn ra 2 năm một lần. Trong đó, khơng
gian chính của festival Huế chủ yếu tập trung vào khu vực Đại Nội của kinh thành
Huế.
Nằm trong tổng thể kiến trúc kinh thành Huế, vừa là cổng chính, vừa là bộ
mặt Ðại Nội, Ngọ Mơn là một tổng thế kiến trúc đa dạng, phía trên là lầu Ngũ
Phụng với chức năng như một lễ đài, dùng để tổ chức một số lễ nghi trọng thể như
duyệt binh, lễ xướng tên những người thi đỗ tiến sĩ, lễ ban sóc hàng năm. Ở trong
lòng Kinh thành, Hồng thành và Tử cấm thành được gọi chung là Ðại Nội. Hồng
Thành dùng để bảo vệ khu vực các cơ quan lễ nghi, chính trị quan trọng nhất của
triều đình và các điện thờ. Tử Cấm Thành bảo vệ nơi làm việc, ăn ở và sinh họat
hàng ngày của nhà vua và gia đình…Với hơn 100 cơng trình kiến trúc đẹp, mặt
bằng Ðại Nội chia thành nhiều khu vực khác nhau trong đó quan trọng nhất là khu
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

6


vực từ Ngọ Mơn đến Ðiện Thái Hòa vốn là nơi cử hành các nghi lễ lớn nay được sử
dụng như một khơng gian văn hố lý tưởng cho festival Huế 2006.
Khơng chỉ khai thác giá trị kiến trúc - mỹ thuật Đại Nội như một yếu tố văn
hố tiêu biểu, festival Huế 2006 còn tổ chức trại sáng tác Điêu khắc Quốc tế lần thứ
IV khai mạc vào chiều 3/5/2006, mở đầu cho festival. Khác với 3 trại trước ở hai
bờ sơng Hương thơ mộng, các nhà điêu khắc đến dự trại lần này sẽ có hơn một
tháng làm việc bên hồ Thủy Tiên của đồi Thiên An nổi tiếng hữu tình.Với chủ đề
“Ấn tượng Huế - Việt Nam 2006”, Trại sáng tác Điêu khắc lần này có 26 tác giả là
các nhà điêu khắc đến từ 9 quốc gia trên thế giới, trong đó có 14 tác giả nước ngồi
và 12 tác giả Việt Nam. Có các tác giả đã tham dự trại lần trước như nữ điêu khắc
gia Bonita Ely (Australia), Trần Ln Tín, Phan Đình Tiến, Vương Học Báo... Ban
điều hành trại đã tập kết 20 tảng đá trắng tại Hồ Thủy Tiên, chuẩn bị các chất liệu
bền vững như composit, kim loại khơng gỉ theo u cầu sáng tác của các tác giả.
Thành cơng của trại tạo thêm một quần thể điêu khắc đương đại tại thành phố Huế
anh hùng, nơi đang lưu giữ hai di sản văn hóa của nhân loại. Cùng với các tác phẩm
của 3 trại trước đó bên bờ sơng Hương, những tác phẩm điêu khắc lần này sẽ góp
phần làm nên một vườn tượng Quốc tế có quy mơ theo xu hướng đương đại sẽ
được xây dựng tại Huế trong tương lai, góp phần làm phong phú thêm vốn kiến
trúc văn hố Huế.
Giá trị kiến trúc Việt gắn chặt với gốc văn hố có cội nguồn sâu xa từ văn
hố phương Đơng. Đạo diễn Lê Q Dương, tác giả chính của lễ hội Đêm Hồng
cung, cho biết: "Tiền đề triết học của kiến trúc, văn hóa, nghệ thuật và đời sống
của hồng cung Huế được xây dựng và áp dụng theo ngun tắc dịch học phương
Đơng. Cung đình Huế và triều đại nhà Nguyễn đã trở thành một huyền thoại mang
tính lịch sử gắn với di tích cố đơ. Huyền thoại này đang dần chìm vào qn lãng
nên cần được bảo tồn và giới thiệu một cách phù hợp".
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

7


Cũng theo đạo diễn Lê Q Phương, cấu trúc của chương trình được diễn ra
trên tồn bộ khn viên của Hồng cung xưa với hai chương trình Động và Tĩnh.
Chương trình Động tái hiện các đồn cấm vệ qn đi tuần quanh Hồng thành, các
đồn kiệu rước với lọng và đèn của q bà, cung tần mỹ nữ đi bên cửa Chương
Đức và q ơng, vương tước, quan lại đi bên cửa Hiển Nhơn. Chương trình Tĩnh
được bố trí thành 3 trục chính: Trục Trung đạo: Ngọ Mơn, cầu Trung đạo, sân Đại
triều, điện Thái Hòa, đại Cung Mơn, điện Cần Chánh, Tả Hữu vu, nền điện Càn
Thành, nền điện Khn Thái, Lục viện, trước nền điện Kiến Trung. Trục bên cửa
Chương Đức: Từ Hiển Lâm Các - Thế Miếu - Hưng Miếu - điện Phụng Tiên - cung
Diên Thọ, cung Trường Sanh. Trục bên cửa Hiển Nhơn: Thái Miếu - Triệu Miếu,
phủ Nội vụ, Duyệt Thị Đường, Thái Bình Lâu, vườn Cơ Hạ. Sự sắp đặt, bố trí này
cũng tn thủ nghiêm ngặt ngun tắc kiến trúc truyền thống Việt Nam. Đó là
ngun tắc tơn trọng tính đăng đối, hài hồ theo tinh thần Dịch học và phong
thuỷ.Khơng những thế, quanh hệ thống Trường lang, các tác phẩm của nhiếp ảnh
gia Đào Hoa Nữ về kiến trúc cung đình Huế được trưng bày cũng góp phần tơn
vinh vẻ đẹp của hệ thống các cung điện, lầu son gác tía Đại Nội. Các giá trị kiến
trúc vốn có của kinh thành Huế với tư cách là một phần của di sản văn hố thế giới
đã được tơn vinh cũng như được quy hoạch theo tinh thần văn hố kiến trúc truyền
thống. Nhờ vậy, văn hố Việt,kiến trúc Việt trở nên lung linh trong Đêm hồng
cung đầy màu sắc nói riêng, trong suốt festival nói chung.
2. NghƯ thËt t¹o h×nh vµ ©m thanh:
Đây cũng là một yếu tố văn hố được khai thác thành cơng trong festival
Huế 2006. Nghệ thuật tạo hình và âm thanh ở đây tập trung chủ yếu ở nghƯ thËt bè
trÝ vµ trang trÝ c¸c s©n khÊu. Sân khấu cho đêm khai mạc được thiết kế 3 tầng với
phần lõi là một sân khấu xoay có đường kính 20m, cao 1,5m, với tốc độ xoay 1,5

vòng/phút, được bao bởi đường dẫn hình cung thoai thoải với bề mặt 4m. Tiếp nối
với sân khấu xoay ở giữa là một hồ nước nhân tạo có hình vành khăn, sức chứa
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN


8


120m3 nước dùng để thả sen, điểm xuyết bằng những chiếc thuyền nan mềm mại
với tay chèo khoan nhặt của những cơ gái Huế. Ngồi cùng là một vòng cung cao
khoảng 0,5m được thiết kế bằng cách gắn những hoa văn theo mơ-típ ở các trường
lang của Tử cấm thành bằng gốm. Hệ thống chiếu sáng được thiết kế với 500 đèn
các loại, trong đó có 10 đèn Sky - light, mỗi cây có cơng suất là 5.000W và 300 đèn
Par 64 với tổng cơng suất chiếu sáng lên đến 300.000W. Bao quanh khu vực sân
khấu chính là 3 cụm khán đài với sức chứa 4.500 chỗ ngồi. Hậu phơng của sân
khấu khai mạc là lầu Ngũ Phụng cửa Ngọ Mơn và một dãy mặt tiền của Hồng
thành được phát sáng bằng hàng ngàn ngọn đèn lồng lung linh kết hợp với nghệ
thuật pháo hoa độc đáo của nghệ sĩ pháo hoa nổi tiếng quốc tế Pierre Alain Hubert.
Hệ thống sân khấu này tuy là hình thức sân khấu quay hiện đại, nhưng vẫn được
kết hợp linh hoạt đầy sáng tạo với hồ nước, hoa sen, với cọng tre rất truyền thống
của Việt Nam. Sự bài trí sân khấu hài hồ giữa các yếu tố văn hố phương Đơng và
phương Tây, giữa âm thanh và hình khối đã làm nổi bật những yếu tố văn hố Việt
mà một trong những yếu tố ấy là tinh thần dung hợp các yếu tố văn hố hội nhập để
làm phong phú, giàu có hơn nền văn hố vốn có của mình.
Với tính linh hoạt vốn có, những chủ nhân của văn hố Việt khơng chỉ bó
hẹp khơng gian văn hố festival Huế ở các sân khấu cố định mà còn sử dụng các
địa chỉ văn hố làm sân khấu biêu diễn như cầu Tràng Tiền, Kỳ đài Huế, sơng
Hương làm nơi trình diễn trang phục áo dài vốn là niềm tự hào của thiếu nữ Huế,
của người dân Việt Nam.
Phát huy sự khéo léo trong bài trí sân khấu, Đêm Hồng cung Huế gieo vào

tâm trí người xem những ấn tượng khó qn bằng ánh sáng của 13 ngàn bát nến,
của 700 chiếc đèn lồng treo ở tường thành Ngọ Mơn và những chiếc đèn ú cỡ lớn
treo ở hệ thống Trường Lang. Đêm Hồng cung Huế được tái hiện lại qua hình ảnh
của các cung tần mỹ nữ, binh lính, quan lại với kiệu rước hoặc cưỡi ngựa với cờ
hiệu trên tay làm sống dậy khơng gian văn hố cung đình Huế cổ xưa.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN


9


Một điểm mới khác biệt nữa là khơng gian Festival Huế 2006 đã mở rộng ra,
khơng những ở Đại Nội, ở Cung An Định mà nghệ thuật trên đường phố cũng diễn
ra rất đa dạng, có các nghệ thuật sắp đặt đường phố của Anh, Pháp và rất nhiều loại
hình nghệ thuật khác, kể cả thơ cũng ra đường phố. Các vùng q như làng cổ
Phước Tích, chợ q Cầu ngói Thanh Tồn, bãi tắm ở Thuận An, bãi biển ở Lăng
Cơ và cả vùng tiếp cận với Trường Sơn như huyện Phong Điền cũng diễn ra nhiều
chương trình sơi động, hấp dẫn, thu hút sự quan tâm, thích thú của du khách. Dưới
sự chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận tỉnh Thừa Thiên Huế, Ban
Tổ chức Festival Huế 2006 đã sớm định hướng xây dựng lễ hội với khơng gian mở
rộng tới các vùng miền trên tồn tỉnh nhằm khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế và
động viên sự tham gia của mọi người dân trên địa bàn tồn tỉnh. Do vậy, so với các
kỳ Festival trước đây, vai trò làm chủ của người dân đối với di sản văn hóa được
nâng cao rõ rệt về mặt nhận thức và hành động, làm tăng thêm vai trò cố kết cộng
đồng của festival Huế.
3. NghƯ thËt tr×nh diƠn
Trong các thành tố văn hố Việt, nghệ thuật trình diễn là một nét đặc sắc
phản ánh đời sống văn hố tinh thần của người việt. Bên cạnh các lễ hội lần đầu
tiên được phục dựng, tái hiện, trong suốt thời gian diễn ra festival, Huế trở thành
nơi tổ chức các lễ hội văn hóa nghệ thuật của các loại hình dân ca, dân nhạc, dân

vũ, trang phục truyền thống, thời trang, ẩm thực... đặc sắc và hấp dẫn từ khu vực
kinh thành, lăng tẩm cổ kính đến các quảng trường, nhà văn hóa, các làng q của
Thừa Thiên- Huế.
Lễ khai mạc festival Huế mở ra với chưong trình biểu diễn nhã nhạc cung
đình Huế. Nhã nhạc cung đình được chọn mở đầu bởi năm 2003 vừa được
UNESCO cơng nhận là kiệt tác di sản phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại. Một
phần bài đại nhạc Tam ln cửu chuyển rồi sau đó được mở rộng với hai bài hòa
tấu tiểu nhạc Phẩm tiết, Ngun tiêu kết hợp màn trích đoạn vở múa cung đình Bát
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN


10


dật trình diễn dưới quảng trường trong tiếng nhạc rộn ràng mà uyển chuyển, trầm
hùng mà uy nghiêm. Phát huy điểm mạnh của âm nhạc Festival Huế 2004, âm nhạc
Festival Huế 2006 khai thác tiếp giá trị của Nhã nhạc cung đình bằng việc nâng cao
và kết hợp với âm nhạc cổ truyền Việt Nam, lấy đó làm âm hưởng chủ đạo, làm
nền cho tất cả chương trình âm nhạc trong Festival này. Định hướng “Âm nhạc
truyền thống Việt Nam vừa là ngun mẫu, vừa mang tính giao lưu quốc tế, vừa là
thể nghiệm mới của Festival Huế 2006” (Uỷ ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên - Huế,
trích theo 8) của Ban tổ chức với sự mở đầu ấn tượng của nhã nhạc đã tạo được một
âm hưởng khó phai về festival Huế, về văn hố Việt Nam. Nh¹c nhạc cung đình
Huế của Việt Nam còn có dịp được giao lưu với nhạc Aăk Hàn Quốc và Gagakư
Nhật Bản trong những đªm diễn sau. Từ đó cho thấy sự phát triển và tiếp biến nhã
nhạc từ một nguồn gốc là một loại hình âm nhạc của Trung Hoa. Với tầm vóc của
một di sản văn hố thể giới, nhã nhạc cung đình Huế đã nâng tầm văn hố Huế lên
một mức độ mới, một tâm thế mới.
Sau tiết mục múa Những bơng hoa của rừng dựa trên một làn điệu dân ca Pà
Thẻn do các nghệ sĩ đồn ca múa nhạc dân gian Việt Bắc biểu diễn đã khiến người

xem ngẩn ngơ khơng chỉ vì những bộ trang phục của người Pà Thẻn và làn điệu
dân ca say đắm ngọt ngào như vẻ đẹp hoang sơ của miền Tây Bắc, đến 30 cơ gái
trong trang phục dân tộc Tày ơm đàn tính hát Việt Bắc q em quyến rũ đến mê
hoặc. Múa Mâm vàng Cửu Long của các nghệ sĩ Nhà hát ca múa nhạc Bơng Sen
mang vẻ đẹp của đồng bằng Nam bộ, thì múa Tình u làng gốm (dân tộc Chăm)
lại mang một vẻ đẹp khỏe mạnh mà lãng mạn của cơng việc hằng ngày gắn với
nghề truyền thống... Lễ khai mạc với một chương trình nghệ thuật ngắn gọn nhưng
tạo được cho du khách ấn tượng về một đất nước giàu truyền thống, đầy bản sắc
văn hóa.
Một trong những nét văn hóa độc đáo nhất được giới thiệu tại Festival Huế
2006 là khơng gian văn hóa cồng chiêng, một di sản văn hóa phi vật thể và truyền
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN


11


khẩu thứ hai của Việt Nam vừa được UNESCO cơng nhận là Di sản văn hóa thế
giới, tháng 3/2006. Lần đầu tiên khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun, sẽ
được giới thiệu tại Festival Huế 2006, bằng cách phục dựng gần như trung thực tất
cả các yếu tố "khơng gian" văn hóa, mơi trường diễn xướng của cồng chiêng Tây
Ngun và lễ hội. Địa điểm để tổ chức chương trình này là đồi thơng Thiên An thơ
mộng của Huế, phục hiện ngun bản một bản làng Ê-đê với những ngơi nhà dài
truyền thống, ghế kpan, cột lễ mừng mùa M'Nơng, cột lễ đâm trâu bản Đơn (Đắk
Lắk), cột Gơng Drai Ê-đê, 4 dàn chiêng cổ, trống da voi, ché rượu cần và các nhạc
cụ gõ truyền thống của đồng bào Tây Ngun. Các nghệ nhân tham gia lễ hội sẽ
được mời từ bn Kõ Siêr, nhóm nghệ nhân huyện Lăk, nhóm múa dân gian
M'nơng và Ê-đê khoảng 36 người, nhóm Gru Bản Đơn do nghệ nhân nổi tiếng Ama
Cơng chỉ huy gồm 7 người và đội voi 6 con của Trung tâm du lịch sinh thái Bản
Đơn. Đêm khai mạc mang tên Lễ hội lửa được tổ chức ngay trước nhà dài với các

chương trình diễn xướng cồng chiêng, đàn đá, diễn tấu Tưng gơr (nhạc cụ truyền
thống được làm từ ống nứa), múa lửa. Đặc biệt lần đầu tiên du khách sẽ được
chứng kiến dàn chiêng đồng, chiêng tre với những âm thanh độc đáo mang đậm
bản sắc văn hóa Tây Ngun. Bên cạnh lễ hội lửa với khơng gian văn hóa cồng
chiêng được phục dựng gần như ngun bản, lần đầu tiên du khách tham dự festival
cũng sẽ được thưởng thức lễ hội săn voi sơi động, kịch tính và hấp dẫn.
Nếu như chương trình biểu diễn cồng chiêng Tây Ngun giới thiệu nét văn
hố đặc thù chỉ có ở vùng đất đỏ badan thì “Lễ hội áo dài” ở Phu Văn Lâu giối
thiệu một nét văn hố trang phục mà nhắc tới nó là người ta nghĩ ngay tới Việt
Nam. Bởi từ lâu áo dài đã trở thành đặc trưng văn hố mặc, đặc trưng tư duy và
thẩm nhận thẩm mỹ cũng như đặc trưng tính cách Việt vốn chuộng nét đẹp hài hồ,
kín đáo trong vẻ gợi cảm,tha thướt. Bộ sưu tập áo dài với chủ đề Màu thời gian do
10 nhà thiết kế với hơn 300 bộ áo dài mang nét đẹp cổ kính và tinh túy của Huế với
những sắc thái rất riêng ra mắt khán giả ở trên 30 chiếc thuyền các loại trên dòng
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN


12


sụng Hng th mng. Khỏch tham d chng trỡnh s c b trớ ch ngi trờn
50 chic thuyn rng thng thc ờm tụn vinh ỏo di VN.Tham gia vo hot
ng vn hoỏ, festival Hu 2006 to c hi tụn vinh khụng ch l bn thõn vn hoỏ
m c nhng ch nhõn ca vn hoỏ - nhng ngi sỏng to v di dng cỏc giỏ tr
vn hoỏ truyn thng Hu-Vit Nam. Cựng vi l hi ỏo di trờn sụng Hng,
chng trỡnh "Thiu n bờn hoa sen" c dng trờn sõn khu l nhng ho sen
dc theo K i, vi 20 ngi mu xut hin trong trang phc ỏo di truyn thng
vi c kớn, t di v kớn eo trờn nn nhc bi hỏt "Dim xa" ca c nhc s Trnh
Cụng Sn. Mu tớm truyn thng ca trang phc thiu n Hu ó c phụ din
ngay t u. Tip ú l nhng b trang phc ỏo di qua cỏc thi k vi nhiu nột

bin tu mi l trờn nn nhc ca nhng ca khỳc cỏch mng v nhc Trnhí
ca o din chng trỡnh l v nờn mt bc tranh hũa hp gia thiờn nhiờn v con
ngi trong bi cnh i sng nụng thụn Vit Nam, im xuyt bng hỡnh nh
nhng thiu n vn ỏo di, chốo thuyn hỏi sen gia h. Trờn sõn khu v trờn i
cao ca K i, xen ln trong nhng mn trỡnh din ỏo di l nhng v iu din t
nột sinh hot i thng ca lng quờ Vit Nam nh gieo ht, hỏi sen, rc
ốnKhộp li chng trỡnh l mn kt ốn hoa sen ca 125 ngi mu trong
khụng gian m o ca k thut ỏnh sỏng chuyn nghip. T trờn cao, "vua la"
ngi Phỏp Piere Alain Hubert ó thp sỏng cho 22 ngn phỏo hoa rc r, kt thỳc
45 phỳt ra mt lng ly ca t ỏo di Vit Nam trờn t c ụ. Tng yu t ỏnh
sỏng, õm thanh, kch bn, trang phc u c chn lc k lng mt tiờu dim
duy nht l ngi ca t ỏo di truyn thng ca ph n Vit Nam - nhng ngi p
ngay c trong nhng sinh hot i thng, p nh oỏ sen thanh khit, cao quý,
p mt v p bỡnh d m vn quý phỏi. Khụng phi tụ v thờm nhiu, t l hi ỏo
di ó l li tụn vinh cao nht dnh cho ph n Vit Nam. Qua ú, mt cỏch giỏn
tip, l hi ỏo di ó qung bỏ cho hỡnh nh con ngi x Hu, con ngi Vit
Nam thanh lch, du dng m cng giu sỏng to, giu c m. Trc ú, ờm 14.5,
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN


13


trờn sõn in Kin Trung, 80 b trang phc trong b su tp "Tr li Thiờn ng"
ca nh to mu Minh Hnh cng ó nhn c nhiu li khen tng ca khỏn gi
sau chng trỡnh d nhc tic.
Gia lung linh ỏnh sỏng ca 100 ngn uc, gn 30 ngi mu ó trỡnh din thnh
cụng phn 2 ca "Tr li Thiờn ng". Thnh cụng ln nht ca tỏc gi l ó a
c ngh thut phỏp lam (*) cung ỡnh Hu vo thi trang. c bit, hn c l loi
hỡnh ngh thut trang trớ cú t thi vua Minh Mng ny ó c qung din ngay

trờn t thn kinh, gúp phn tụn vinh nn vn húa gn 200 nm ca vng triu
Nguyn.
b tr cho festival Hu, l hi Lng Cụ huyn thoi bin ln th hai -
nm 2006 c t chc t ngy 7 n 11/6 ti bói bin Lng Cụ v m phỏ Lp
An, huyn Phỳ Lc. Ngoi cỏc chng trỡnh ngh thut, cỏc l hi dõn gian hp dn
nh l hi Cu Ng, i c kheo, trin lóm ngh thõt v bin, thi p tng cỏt
ờm hi bia...cũn cú nhiu chng trỡnh, hot ng th thao sụi ni nh: biu din
dự ln, thuyn bum, th dc th hỡnh, búng ỏ mi ni, ua thuyn chi, ua lc
thỳng, th dc th hỡnh, v iu th thao... Tt c cỏc hot ng bin Lng Cụ tr
thnh mt a im sụi ng, ho chung vo cỏc hot ng ca l hi Festival Hu,
Festival Hu tr thnh mt im n hp dn ca du khỏch trong v ngoi nc.
c sc ca festival Hu 2006 cũn tp trung L hi Truyn lụ - Vinh quy
bỏi t. Truyn lụ l mt l hi cung ỡnh c t chc 3 nm mt ln xng
danh cỏc tõn khoa tin s thi ti cỏc cuc thi ỡnh. Chng trỡnh din ra vo bui
sỏng, cỏc quan li, binh lớnh, i l nhc, cỏc tõn Tin s cựng quan kho thớ xp
hng ch ỏm rc vua cựng Hong Bng (bng vng danh cỏc tin s) n Ng
Mụn. Ti lu
(*): Ngh thut ch tỏc ng trỏng men thi Nguyn Vit Nam, c dựng
trong trang trớ cỏc cung in, ch to gia dng v t t hong cung.

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN


14


Ngọ Mơn, lễ Truyền lơ được tái hiện, sau khi mọi người đã đứng đúng vào vị trí
thứ tự của mình. Quan khảo thí dâng biểu trình bày kết quả kỳ thi, quan Kinh dẫn
đưa các tân tiến sĩ quỳ bái trước Ngọ Mơn rồi lui về bên trái. Quan Bộ Lễ tâu xin
làm lễ.

Truyền lơ và tun đọc sức tứ (sắc phong của vua) ban học vị cho các tân
tiến sĩ. Các tân tiến sĩ từng người một nghe xướng danh và đến làm lễ tạ ơn. Nghi
lễ truyền lơ kết thúc, vua và xa giá trở về nội cung và đám rước Kim bảng đề danh
được bắt đầu với lễ nhạc cờ lọng, quan viên, binh lính... từ Ngọ Mơn thẳng ra Phu
Văn Lâu để tổ chức niêm yết bảng vàng. Sau lễ niêm yết bảng vàng, đám rước tiếp
tục di chuyển về cửa Thể Nhơn, thẳng đến cửa Hiển Nhơn về Duyệt Thị Đường để
làm lễ nhận ân tứ vinh quy, cưỡi ngựa thưởng hoa. Lễ rước Vinh quy bái tổ sẽ được
tổ chức dưới hình thức lễ hội dân gian, diễn xướng văn hóa, văn nghệ... gồm đồn
hộ tống tân tiến sĩ về làng vinh quy bái tổ. Đồn quan viên, bơ lão, dân làng rước
tân khoa tiến sĩ về ngun qn từ cửa Hiển Nhơn về đình làng Dương Nổ (xã Phú
Dương, huyện Phú Vang). Tại đây sẽ diễn ra các hoạt động mừng đón tân tiến sĩ,
làm lễ bái tổ, tạ ơn làng xóm, các bậc bơ bão...Lễ hội Truyền lơ, Vinh qui Bái tổ
khơng chỉ giúp cho du khách và cơng chúng nhìn nhận về một lễ hội văn hố độc
đáo; mà quan trọng hơn là ý nghĩa giáo dục cộng đồng, nhất là giới trẻ hiện nay về
truyền thống hiếu học, sự tơn vinh, trọng vọng nhân tài của người Việt Nam một
thời. Đó chính là một trong những tính giá trị của văn hố, bởi bản thân nó là văn
hố đồng thời nó còn nhân lên tính giáo dục, định hướng thẩm mỹ cho cộng đồng.
Đó chính là thành cơng của việc khai thác các yếu tố văn hố Việt qua festival lần
này. Chính vì ý nghĩa đó các cơ quan chủ quản tổ chức festival đã quyết định tổ
chức lễ hội này - một lễ hội chưa từng xuất hiện trong các kỳ festival trước đó.
Festival Huế 2006 cũng tái hiện đầy đủ 3 phần của lễ hội Nam Giao (khơng
như Festival Huế 2004, chỉ tái hiện phần lễ hồi cung), gồm các lễ rước xuất cung
(từ Đại Nội lên đàn Nam Giao), lễ tế trời tại Nam giao, và lễ hồi cung (từ Trai cung
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN


15


v i Ni). chun b cho l hi Nam Giao vi quy mụ honh trỏng nht, th

hin hon chnh cỏc l nghi v vn húa cung ỡnh, ng thi lm sng li c khụng
gian din xng nhó nhc, mỳa hỏt xa, Ban t chc ó iu ng gn 600 ngi, 5
voi v 6 nga, vi y cỏc trang phc ỳng nh lch s; c bit cú c ngi
úng th vai vua trong l hi.
Mt trong nhng l hi c sc ca Festival Hu ln ny l chng trỡnh
ờm Hong cung, mt chng trỡnh biu din tng hp din ra trong i Ni Hu
vo cỏc ờm: 3, 6 v 9-6-2006. Tinh thn ca l hi ờm hong cung l mt
chng trỡnh ngh thut gn vi l hi, hng n mc ớch tỏi hin v p lung
linh ca i Ni v ờm vi cỏc sinh hot vn húa trong cỏc cung in Hu xa
nh: Nhó nhc, Mỳa cung ỡnh, Tung Hu, Ca Hu; ngh thut m thc cung ỡnh
a dng ca Hu trong cỏc chng trỡnh d nhc tic cung ỡnhCỏc chng trỡnh
ca ờm hong cung 1 rt a dng, gm cú:
Thng ngon m thc ca vua chỳa
Tỏi hin nhng trũ chi cung ỡnh ca Hu xa m cỏc bc vng thi
Nguyn ó tng thng ngon v tiờu khin, nhm to ra nhng sõn chi thỳ v v
mang m bn sc vn húa Hu, cụng chỳng cú c hi tham gia th hng v
thng ngon l mc ớch ca vic t chc ờm hong cung.
Cú 6 trũ vui c sc nht ca cung ỡnh Hu c t chc, gm: Ca Hu
thớnh phũng, Ung tr Hu, Th th, th trờn lng ốn, xm hng v u
h c tỏi hin phc v du khỏch. Ti i Ni, trong 3 ờm Hong Cung cũn
din ra cỏc bui yn tic cung ỡnh khu vc sõn in Cn Chỏnh. D kin mi
bui yn tic cung ỡnh s cú khong 800 thc khỏch. Gn vi bui yn tic s cú
cỏc chng trỡnh ngh thut mỳa hỏt cung ỡnh, trỡnh tu Nhó nhc, ca Hu v
nhng thc phim t liu tỏi hin nhng hỡnh nh sinh hot ca cung ỡnh Hu mt
thi trc õy. Cng ti i Ni, d kin trong khu vc cung Trng Sanh ang
c tu b s cú cỏc hỡnh thc m thc gii thiu cỏc mún bỏnh Hu, chố Hu v
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN


16

những món ăn nhẹ truyền thống của Huế diễn ra cả trong Đêm Hồng Cung và các
đêm khác. Tại biệt cung An Định sẽ có khu vực ẩm thực gắn với các điểm biểu
diễn nghệ thuật và trưng bày triển lãm.
Duyệt Thị Đường là nhà hát cung đình Huế, nơi khởi diễn các trò chơi cung
đình Huế. Sau các buổi trình diễn Nhã nhạc trong các chương trình chính thức, đây
là nơi tổ chức ca Huế thính phòng, với những cảnh trí và nhân vật được tái hiện
như hồi đầu thế kỷ XX. Khách thưởng ngoạn ca Huế sẽ hòa cầm, hòa ca với các ca
cơng và nhạc cơng chun nghiệp. Giữa buổi diễn có giờ nghỉ giải lao, chính là lúc
q khách thưởng thức món ăn Huế cùng mỹ tửu và các thứ mứt bánh đặc sản của
cố đơ.Duyệt Thị Đường cũng là nơi biểu diễn thú uống trà Huế. Uống trà là một thú
vui thanh đạm và cầu kỳ của người Huế, có một truyền thống lâu đời và được nhiều
danh nhân, thi sĩ ca ngợi. Tùy nhân và tùy thời, du khách sẽ được mời đối ẩm hay
quần ẩm và sẽ có dịp chiêm nghiệm nét thanh tao, lịch lãm của nghệ thuật uống trà
Huế.Trong chương trình này, du khách đã thực sự được tham gia vào các hoạt động
văn hố cộng đồng, đó cũng là một nét đẹp văn hố của người Việt.Các hoạt động
này đã hồn thành trọn vẹn vai trò của nó đó là tăng cường sự cố kết cộng đồng, xã
hội hố các hoạt động văn hố.
Trò chơi cung đình
Từ Duyệt Thị Đường, hệ thống trường lang sẽ dẫn du khách đến Thái Bình
Lâu, vốn là lầu đọc sách của các vị vua triều Nguyễn. Trong những Đêm Hồng
cung, Thái Bình lâu là nơi tổ chức trò chơi thả thơ. Đó là lối “đánh bạc” bằng trí
tuệ, bằng sự nhanh trí và vốn kiến thức un thâm về thi phú của tầng lớp nho sĩ
đất thần kinh xưa. Trò này được tái hiện ngay trong Thái Bình lâu, nơi được coi là
“lâu đài học vấn” giữa Hồng Thành, với những câu thơ của các thi nhân lừng
danh, chính là dịp để du khách u thơ tỏ bày niềm đam mê thi phú của mình ở một
nơi “sang trọng nhất và trí tuệ nhất” của Hồng cung triều Nguyễn.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN