Sáng kiến kinh nghiệm DẠY TỐT MÔN TOÁN CHO HỌC SINH LỚP 1

Giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1
A. Lý do chọn đề tài:
Thế kỉ XXI với khát vọng của mình Việt Nam đang hoạch định một nền
giáo dục dân tộc, khoa học và hiện đại đủ sức tạo ra mặt bằng dân trí cao, chú
trọng phát triển, bồi dỡng nhân tài cho đất nớc. Với mục tiêu đổi mới của giáo
dục tiểu học là phải góp phần đào tạo những ngời lao động linh hoạt, năng động,
sáng tạo. Thích ứng với yêu cầu này đòi hỏi phải đổi mới toàn diện và đồng bộ
giáo dục tiểu học, trong đó cần u tiên đổi mới phơng pháp dạy học nhằm đảm
bảo sự thống nhất giữa vai trò tự giác, tích cực độc lập của học sinh với vai trò tổ
chức, hớng dẫn và tính chủ động của giáo viên.
Nh ta đã biết, bậc tiểu học là bậc học khó nhất về mặt khoa học giáo dục
trong tất cả các bậc học, đồng thời vai trò của nó rất to lớn. Đây là bậc học góp
phần nhằm nâng cao chất lợng đội ngũ ngời lao động, đem lại hạnh phúc cho
mọi gia đình. Bậc tiểu học là một bậc học rất quan trọng trong việc đặt nền
móng cho việc hình thành nhân cách ở học sinh trên cơ sở đợc cung cấp những
tri thức khoa học ban đầu về xã hội, tự nhiên, các năng lực nhận thức, trang bị
các kỹ năng ban đầu về hoạt động nhân thức và thực tiển, phát huy tình cảm thói
quen và đức tính tốt đẹp của con ngời Việt Nam. Trong các môn học ở tiểu học
thì môn toán có vị trí rất quan trọng vì Toán với t cách là một khoa học nghiên
cứu một số mặt của thế giới thực, một hệ thống kiến thức và phơng pháp nhận
thức cơ bản. Môn toán có khả năng phát triển t duy lôgíc, bồi dỡng và phát triển
những thao tác trí tuệ cần thiết để nhận thức thế giới hiện thực nh: Trừu tợng hoá,
khái quát hoá, phân tích và tổng hợp, so sánh, dự đoán, chứng minh và bác bỏ,

Xuất phát từ những vấn đề trên và trên cơ sở thực tiễn học sinh tiểu học, việc
giải Toán của các em gặp nhiều khó khăn, nhiều em đọc bài toán không hiểu ý
của bài toán yêu cầu gì, do đó các em hay bị giải sai.
Là một giáo viên, tôi luôn luôn suy nghỉ mình phải làm gì để giúp học sinh
giải toán có lời văn tốt đặc biệt là bài toán hợp, vậy để giúp học sinh làm tốt thao
tác phân tích, tổng hợp bài toán, từ đó các em giải đợc bài toán đơn. Trên cơ sở
giải đợc toán đơn các em sẽ giải đợc bài toán hợp bằng nhiều cách phân tích bài

toán hợp thành bài toán đơn dễ giải, trong việc tìm kế hoạch giải toán có nhiều
phơng pháp nhng quan trọng nhất, hay vận dụng nhất là phơng pháp tổng hợp do
vậy tôi quyết định chọn và nghiên cứu giải toán có lời văn lớp 1
II- Mục đích v nhim v nghiên cứu:
1.Mục đích:
Không ngừng tìm hiểu, đổi mới phơng pháp dạy học, sử dụng các phơng
pháp dạy học tích cực để nâng cao chất lợng dạy học cho học sinh.
2. Nhiệm vụ:
Giúp học sinh lớp 1 giải đợc bài toán có lời văn
III. Đối tợng nghiên cứu:
1. Khách thể: GV và HS
2. Đối tợng nghiên cứu:
Là học sinh lớp 1
* Đối với học sinh lớp 1, việc giải toán gồm:
- Giới thiệu bài toán đơn.
GV: Nguyễn Thị Phơng Anh
Giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1
- Giải các bài toán đơn về phép cộng và phép trừ, chủ yếu là các bài toán
thêm, bớt một số đơn vị .
- Mới làm quen với môn toán, với các phép tính cộng, trừ, lại tiếp xúc với
việc giải toán có lời văn không khỏi có những bỡ ngỡ với học sinh.
Để giúp học sinh dần dần phát hiện và chiếm lĩnh kiến thức mới, giúp
học sinh yêu thích say mê giải toán tôi đã lựa chọn một số biện pháp giảng
dạy phù hợp với học sinh đó là nội dung của đề tài mà tôi trình bày.
IV- Trình bày phơng pháp nghiên cứu, các bớc nghiên cứu - quá
trình thực hiện đề tài:
1.Tôi nghiên cứu qua tài liệu.
2.Tìm hiểu thực tế học sinh giải toán trên đối tợng cụ thể việc vận dụng, thao
tác phân tích tổng hợp của học sinh.
3.Tích cực dự giờ ở trờng.

4. Đa ra biện pháp để phát huy t duy, phân tích tổng hợp cho học sinh.
V- Giới hạn đề tài:
Nội dung môn toán ở tiểu học bao gồm 5 chủ đề kiến thức lớn, tôi đi sâu
vào trình bày phần: Giải toán có lời văn
Đối tợng nghiên cứu: Học sinh lớp 1 với việc Giải toán có lời văn
B- Nội Dung:
I- Đánh giá thực trạng:
Giải toán là một hoạt động gồm những thao tác: Xác lập đợc mối quan hệ
giữa các giữ liệu, giữa cái đã cho và cái phải tìm trong điều kiện bài toán mà
thiết lập các phép tính số học tơng ứng, phù hợp. Để tiến hành đợc điều đó, việc
dạy toán diễn ra theo ba mức độ.
- Mức độ thứ nhất: Hoạt động chuẩn bị cho việc giải toán.
- Mức độ thứ hai: Hoạt động làm quen với việc giải toán.
- Mức độ thứ ba: Hoạt động hình thành kỹ năng giải toán.
Để học sinh nắm vững đợc các bớc của quá trình giải toán tôi đã tiến
hành nh sau:
II- Quá trình triển khai đề tài:
1.Hoạt động chuẩn bị cho việc giải toán:
Trớc mỗi giờ toán tôi thờng nghiên cứu kĩ bài toán tìm xem đồ dùng nào phù
hợp với bài nh các nhóm đồ vật, các mẫu hình, tranh vẽ.
Phần lớn các bài toán đều có chủ đề liên quan tới các đại lợng và mối quan
hệ giữa các đại lợng trong bài toán. Vì thế, việc rèn luyện kĩ năng thao tác qua
việc học về phép đo đại lợng rất cần thiết cho việc giải toán.
2. Hoạt động làm quen với việc giải toán: Tiến hành theo các bớc.
- Tìm hiểu nội dung bài toán
- Tìm cách giải bài toán
- Thực hiện cách giải bài toán .
a. Tìm hiểu nội dung bài toán:
Việc tìm hiểu nội dung bài toán (đề toán) thờng thông qua các việc đọc đề
toán (dù bài toán cho dới dạng lời văn hoàn chỉnh, hoặc bằng dạng tóm tắt, sơ

đồ) học sinh cần phải đọc kĩ, hiểu rõ bài toán cho biết cái gì, cho biết điều kiện
GV: Nguyễn Thị Phơng Anh
Giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1
gì, bài toán hỏi gì, bài toán hỏi gì? khi đọc bài toán học sinh phải hiểu thật kỹ
một số từ, thuật ngữ quan trọng chỉ rõ tình huống toán học đợc diễn đạt theo
ngôn ngữ thông thờng, chẳng hạn: Bay đi Thờng hai bút chì, Bị vỡ chai
b. Tìm tòi cách giải toán:
Hoạt động tìm tòi cách giải bài toán gắn liền với việc phân tích các dữ kiện,
điều kiện và câu hỏi của bài toán nhằm xác định mối liên hệ giữa chúng và tìm
đợc các phép tính số học thích hợp.
Hoạt động này thờng diễn ra nh sau:
* Minh hoạ bài toán bằng tóm tắt đề toán, dùn sơ đồ, dùng mẫu vật, tranh
vẽ.
Ví dụ bài toán:
Nhà An có 5 con gà, mẹ mua thêm 3 con gà. Hỏi nhà An có tất cả bao
nhiêu con gà
Đầu tiên tôi cho học sinh đọc lại đề bài toán nhấn mạnh các từ ngữ quan
trọng nh:
- An 5 con gà - thêm 3 con gà - tất cả có bao nhiêu con gà?
Sau đó tôi hớng dẫn học sinh tóm tắt bài toán bằng cách hỏi:
- Có mấy con gà (5 con) Trình bày bảng
- Thêm mấy con gà (3 con) Có : 5 con

Bài toán hỏi gì? Thêm : 3 con
Tất cả có : con?
Sau khi hớng dẫn học sinh tóm tắt bài toán tôi hớng dẫn học sinh:
* Lập kế hoạch giải toán nhằm xác định trình tự giải quyết, thực hiện các
phép tính số học bằng việc đi từ câu hỏi của bài toán đến số liệu hoặc đi từ số
liệu đến các câu hỏi của bài toán.
Ví dụ:

Bài toán trên ta có thể xuất phát từ câu hỏi của bài toán đến các dữ kiện:
- Bài toán hỏi gì? (hỏi tất cả có bao nhiêu con gà?)
- Muốn tìm xem tất cả có bao nhiêu con gà thì phải làm tính gì? (Phải làm
tính cộng) 5 con gà + vơi 3 con gà)
*Thực hiện cách giải bài toán:
Bài toán này bao gồm việc thực hiện các phép tính đã nêu trong kế hoạch
giải không áp đặt học sinh làm theo ý mình mà để các em nêu câu lời giải theo
sự hiểu biết của học sinh.
Theo ví dụ trên học sinh có thể có lời giải nh:
- An có số gà là:
- Tất cả số gà là:
Saukhi tìm đợc lời giải- học sinh căn cứ vào từ khoá ở câu hỏi để chọn phép
tính thích hợp cho bài toán, phép tính viết theo quy ớc có ghi tên đơn vị, ghi đáp
số kem theo đơn vị.
- Các bớc hoàn chỉnh của phần giải bài toán theo ví dụ trên:
Giải
An có số gà là:
5 + 3 = 8 (con gà)
Đáp số: 8 con gà
GV: Nguyễn Thị Phơng Anh
Giải toán có lời văn cho học sinh lớp 1
Không phỉ ngay từ đầu học sinh đã quen với cách giải này, để giúp học sinh
nắm vững các bớc giải tơng tự để học sinh đợc luyện tập thành thạo.
C. kết luận chung:
Giải toán có lời văn là một dạng toán điển hình mang tính trừu tợng cao,
việc phát huy năng lực t duy với khả năng phân tích tổng hợp cho học sinh trong
giảI toán có lời văn là một việc làm rất quan trọng. Vì vậy ngời giáo viên càng
vận dụng linh hoạt, sáng tạo, sử dụng các phơng pháp dạy học thích hợp, các
hình thức tổ chức dạy học và hấp dẫn phù hợp với từng đối tợng học sinh, gây
hứng thú tích cực học tập cho các em. Tạo điều kiện thuận lợi cho các em chủ

động sáng tạo vận dụng hết khả năng lực trí tuệ của mình khi học toán. Giáo
viên cần có sự phối hợp hài hoà các phơng pháp dạy học mới, tạo cho học sinh
tham gia vào bài học bằng nhiều cách và nhiều mức độ khác nhau.
Tuy nhiên việc làm đó không chỉ dừng lại một thời gian nhất định mà còn là
một quá trình rèn luyện lâu dài. Bản than tôi tin tởng rằng với các giải pháp này
chất lợng và hiệu quả dạy học không những đối với lớp 1,2,3 mà còn đối với lớp
4,5 ngày càng đợc nâng cao hơn, góp phần vào việc đổi mới phơng pháp dạy học
trong giai đoạn mới hiện nay.

Triệu Trạch, ngày 11 tháng 05 năm 2008
Ngời thực hiện

Nguyễn Thị Phơng Anh

GV: Nguyễn Thị Phơng Anh