Sáng kiến kinh nghiệm Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4

Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
.PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Môn Tiếng Viềt có vị trí đặc biệt quan trọng. Học tốt môn Tiếng Việt,
học sinh sẽ có cơ sở để tiếp thu và học tốt các môn học khác. Nắm vững kiến
thức Tiếng Việt và luyện tập thành thạo các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết các em
suy nghĩ mạch lạc, diễn đạt trong sáng và có khả năng làm chủ được tiếng nói và
chữ viết của dân tộc.
Trong nhà trường tiểu học, Tiếng Việt là đối tượng mà học sinh cần
chiếm lĩnh. Đồng thời Tiếng Việt cũng là một môn học hình thành và phát triển
cho học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt để học tập giao tiếp trong các môi
trường hoạt động, góp phần rèn luyện các thao tác tư duy. Môn Tiếng Việt còn
cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng Việt. Góp phần hình
thành, phát triển và biểu hiện nhân cách trong cuộc sống và trong xã hội.
Trong chương trình tiểu học mới, môn Tiếng Việt được chia thành các
phân môn, mỗi phấn môn có nhiệm vụ rèn cho học sinh những kĩ năng nhất
định. Phân môn tập làm văn là phân môn mang tính tổng hợp cao nhất. Nó
rèn cho học sinh cả bốn kĩ năng, trong đó chú trọng vào các kĩ năng nói và viết.
Để thực hiện được mục tiêu của phân môn tâp làm văn là xây dựng các văn bản
(nói và viết), học sinh cần huy động tất cả các kiến thức Tiếng Việt tiếp thu
được qua bài tập đọc, chính tả, luyện từ và câu, kể chuyện,…Vì thế, nếu không
được hướng dẫn chuẩn bị bài ở nhà, thì đến lớp khi học các em khó phát hiện ra
những chi tiết mà kiểu bài yêu cầu.
* Qua thực tế giảng dạy tôi thấy:
- Bài viết của học sinh đạt chất lượng không cao.
- Học sinh thực hiện khâu tìm hiểu bài, chuẩn bị bài trong tiết Tập làm
văn chưa tốt, vì các lí do sau đây:
+ Các em chưa biết cách tìm hiểu bài nhằm phục vụ tốt cho tiết Tập làm
văn trên lớp.
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 1 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4

+ Các em học sinh học rất yếu môn tập làm văn, viết văn còn sai nhiều lỗi
chính tả, dùng từ viết câu không đúng ngữ pháp, không sử dụng các dấu câu.
Chưa biết sử dụng chính xác Tiếng Việt, tôi cảm thấy mình chưa làm tròn trách
nhiệm và bổn phận. Làm thế nào để học sinh học tốt môn Tập làm văn, từ đó
hình thành nhân cách, thêm yêu tiếng mẹ đẻ, yêu đất nước con người Việt
Nam…Với sự suy nghĩ trăn trở đó, tôi quyết định đem hết khả năng, nhiệt tình,
sự nỗ lực phấn đấu của bản thân giúp đỡ các em, chỉ cho các em phương pháp,
kỹ năng học tốt môn Tập làm văn.
Từ những nhận thức trên, tôi đã xác định được vai trò quan trọng của một
giáo viên trong việc hướng dẫn học sinh thực hiện tốt việc tìm hiểu và chuẩn bị
bài cho các giờ học Tập làm văn. Để từ đó các em có điều kiện tốt khắc sâu kiến
thức về bài học.Trên cơ sở đó các em vận dụng tốt kiến thức làm bài, nhằm nâng
cao chất lượng bài viết cho học sinh.
Góp phần đổi mới phương pháp dạy học ,nâng cao chất lượng dạy trong
nhà trường nói chung, học sinh lớp bốn học tốt môn tâp làm văn nói riêng, tôi
chọn đề tài :Một số biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp bốn.
II. Mục đích, phương pháp và giới hạn của đề tài:
1. Mục đích: Đề tài: Một số biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
nhằm giúp học sinh rèn luyện kỹ năng viết tốt văn miêu tả và cũng là để nâng
cao hiệu quả giảng dạy văn miêu tả lớp 4 cho bản thân khi giảng dạy ở khối
lớp 4. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng môn tiếng Việt nói riêng và chất
lượng học tập của học sinh lớp 4 nói chung, nâng cao tỷ lệ học sinh khá giỏi,
hạn chế tỷ lệ học sinh yếu kém.
2.Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: đọc sách và tham khảo tài liệu.
- Nghiên cứu thực tế dạy học : Kinh nghiệm dạy học của bản thân qua thực
tế dạy ở lớp 4.
- Phương pháp phân tích: phân tích để nắm các vấn đề có tính chất lý luận
như mục tiêu văn miêu tả lớp 4.
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 2 -

Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
- Phương pháp điều tra: Điều tra để nắm đặc điểm tình hình của lớp, thực
trạng việc học văn miêu tả của các em học sinh trong lớp để từ đó đưa ra các
biện pháp thực hiện cho phù hợp với tình hình thực tiễn đối với lớp mình trực
tiếp giảng dạy.
- Phương pháp quan sát: dự giờ, rút kinh nghiệm.
3. Giới hạn của đề tài:
Trong đề tài: Một số biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
Phạm vi và địa điểm nghiên cứu: Lớp 4/3
Trường TH Tân Hiệp- Phú Giáo- Bình Dương
Năm học: 2010-2011
4. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu kiểu bài văn miêu tả trong phân môn tập làm văn lớp bốn,
với phạm vi nghiên cứu hẹp như vậy, tôi hy vọng sẽ thu được nhiều kết quả khả
quan hơn, chất lượng của các em được nâng cao hơn.
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 3 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
PHẦN II:GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC DẠY VĂN MIÊU TẢ
LỚP 4
A. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU
Phân môn tập làm văn giúp học sinh:
1.Trang bị kiến thức kiến thức và rèn các kĩ năng làm văn.
2. Góp phần cùng các môn khác mở rộng vốn sống, rèn luyện tư duy lô-gíc,
tư duy hình tượng: bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc thẩm mĩ, hình thành nhân
cách cho học sinh.
B NỘI DUNG DẠY VÀ HỌC
1.Trang bị kiến thức và rèn luyện kĩ năng làm văn
a) Cấu trúc Chương trình Tập làm văn
Chương trình tập làm văn lớp 4 được thiết kế như sau:

Số tiết
Loại văn bản
Học kì I Học kì II Cả năm
Kể chuyện 19 19
Miêu tả
- Khái niệm miêu tả
- Miêu tả đồ vật
- Miêu tả cây cối
- Miêu tả con vật
1
6 4
11
8
1
10
11
8
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 4 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
Các loại văn bản khác
- Viết thư
- Trao đổi ý kiến
- Giới thiệu hoạt động
- Tóm tắt tin tức
- Điền vào giấy tờ in sẵn
3
2
1
1

3
3
3
2
2
3
3
Tộng cộng số tiết 32 30 62
b)Các kiến thức tập làm văn
- Văn kể chuyện
+ Thế nào là văn kể chuyện ?
+ Nhân vật trong truyện. Kể lại lời nói ý nghĩ của nhân vật.
+ Cốt truyện
+ Đoạn văn trong bài văn kể chuyện. Mở bài trong bài văn kể chuyện. Kết bài
trong bài văm kể chuyện.
- Văn miêu tả
+Thế nào là văn miêu tả?
+ Miêu tả đồ vật
+ Miêu tả cây cối
+ Miêu tả con vật
- Các loại văn bản khác
+ Viết thư
+ Trao đổi ý kiến với người thân
+ Giới thiệu hoạt động của địa phương
+ Tóm tắt tin tức
+ Điền vào giấy tờ in sẵn (phiếu khai báo tạm trú, tạm vắng; thư chuyển
tiền; giấy đặt mua báo chí)
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 5 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
c) Các kĩ năng làm văn

- Kĩ năng định hướng hoạt động giao tiếp
+ Nhận diện văn bản.
+ Phân tích đề bài
- Kĩ năng lập trương trình hoạt động giao tiếp
+ Xác định dàn ý của bài văn đã cho.
+ Tìm và sắp xếp ý trong bài văn kể chuyện.
+ Quan sát đối tượng tìm và sắp xếp ý, tìm và sắp xếp ý trong bài văn
miêu tả.
- Kĩ năng hiện thực hoá hoạt động giao tiếp
+ Xây dựng đoạn văn
+ Liên kết các các đoạn văn thành bài văn.
- Kĩ năng kiểm tra đánh giá hoạt động giao tiếp
+ Đối chiếu văn bản nói, viết của bản thânvới mục đích giao tiếp và yêu
cầu diễn đạt.
+ Sửa lỗi về nội dung và hình thức diễn đạt
c) Các loại bài học
- Dạy lí thuyết
- Cũng như ở phân môn luyện từ và câu, các bài dạy lí thuyết Tập làm văn (kể
chuyện, viết thư) đều có cấu tạo gồm ba phần: Nhận xét, Ghi nhớ, Luyện tập.
Các chức năng của mỗi phần cũng giống chức năng các phần tương tự ở phân
môn Luyện từ và câu.
- Hướng dẫn thực hành
Các bài hướng dẫn thực hành nhằm mục đích rèn kĩ năng làm văn, thường gồm
2,3 bài tập nhỏ hoặc một bài văn kèm theo gợi ý luyện tập theo hai hình thức nói
và viết.
2. Mở rộng vốn sống rèn luyện tư duy, bồi dưỡng tâm hồn, cảm xúc thẩm
mỹ, hình thành nhân cách cho học sinh
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 6 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
Ở lớp 4 các bài làm văn thường gắn với các chủ điểm. Trong quá trình thực

hiệncác kĩ năng phân tích đề, tìm ý, quan sát, viết đoạn là những cơ hội giúp trẻ
mở rộng hiểu biết về cuộc sống theo các chủ điểm đã học. Việc phân tích dàn
bài, lập dàn ý, chia đoạn bài văn kể chuyện, bài văn miêu tả, tóm tắt truyện,
quan sát đối tượng…góp phần phát triển khả năng phân tích, tổng hợp, phân loại
của học sinh. Tư duy của trẻ cũng được rèn luyện nhờ vận dụng các biện pháp
so sánh, nhân hoá…khi miêu tả nhân vật, miêu tả đồ vật; nhờ huy động vốn
sống, huy động trí tuệ để xây dựng cốt truyện.
Học các tiết Tập làm văn, học sinh cũng có điều kiện tiếp cận vẻ đẹp của con
người, thiên nhiên qua các bài văn, đoạn văn điển hình. Khi phân tích đề tập làm
văn, học sinh lại hướng tới cái chân, cái thiện, cái mĩ được định hướng trong các
đề bài. Khi quan sát đồ vật trong văn miêu tả, học sinh được nhìn đối tượng
trong quan hệ gần gũi giữa người và vật. Các bài luyện tập viết thư, trao đổi với
người thân, giới thiệu địa phương, tóm tắt tin tức, điền vào giấy tờ in sẵn cũng
tạo cơ hội cho học sinh hoà nhập với cộng đồng…Những cơ hội đó làm cho tình
cảm yêu mến, gắn bó với thiên nhiên với con người và việc xung quanh của trẻ
làm nảy nở, góp phần hình thành nhân cách tốt đẹp của trẻ.
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 7 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
CHƯƠNG II: CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC
DẠY VĂN MIÊU TẢ LỚP 4
I. ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH
1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường và hội cha mẹ học sinh
- Các em được trang bị cho mình dụng cụ học tập sách giáo khoa đến lớp
- Giáo viên có đủ loại sách giao khoa, đồ dùng day học, kết hợp với tranh ảnh
sưu tầm, đồ dùng tự làm.
- Thư viện có nhiều loại sách cho học sinh: Truyện thiếu nhi, báo nhi đồng,
truyện khoa học, truyện ngắn,…
2. Khó khăn:
- Học sinh của trường chủ yếu sống ở vùng nông thôn, điều kiện kinh tế gia

đình còn khó khăn. Cha mẹ một số em chưa quan tâm đến việc học tập của con
em.
- Số lượng học sinh yếu môn tập làm văn nhiều, trong khi số học sinh khá giỏi
môn tập làm văn lại rất ít. Chất lượng học sinh không đồng bộ, một số em nhận
thức chưa cao, tiếp thu bài chậm. Những học sinh yếu rất ngại học môn tập làm
văn.
- Các em còn sử dụng lẫn lộn văn nói và văn viết. Vốn từ còn hạn chế.
- Chưa có thói quen ham thích đọc sách để trau dồi cách diễn đạt ý và cách hành
văn lưu loát.
II.THỰC TRẠNG VIỆC HỌC VĂN MIÊU TẢ CỦA HỌC SINH LỚP 4/3
Ngay từ bài văn miêu tả đầu tiên, tôi thấy câu văn của các em thường lủng
củng, dùng từ trùng lặp, sai nghĩa, sai lỗi chính tả. Ý nghèo nàn, trùng lặp và còn
mang tính liệt kê…
Trước thực tế đó, bản thân tôi đã điều tra phân loại học sinh, nắm chắc từng
đối tượng học sinh: học sinh năng khiếu, học sinh trung bình, học sinh yếu. Nắm
chắc đối tượng học sinh giáo viên sẽ đề ra được kế hoạch dạy học phù hợp, sẽ có
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 8 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
biện pháp dạy học giúp học sinh phát triển năng lực học văn, đồng thời giáo viên
cũng có biện pháp phù hợp giúp học sinh yếu, biết làm văn miêu tả có thể vận
dụng làm được một bài văn hoàn chỉnh.
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 9 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
CHƯƠNG III: BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
I.Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
1.Chuẩn bị của giáo viên
Trước khi lên lớp tôi cần nắm vững kiến thức có phương pháp, hình thức tổ
chức phù hợp. Nắm vững kế hoạch bài dạy. Trong kế hoạch bài dạy tôi phải
chuẩn bị một hệ thống câu hỏi gợi ý bài viết cho học sinh yếu.
Chuẩn bị tranh ảnh để học sinh quan sát khi lập dàn bài.

Thường xuyên trau dồi vốn từ của mình. Không ngừng học hỏi cấp trên, đồng
nghiệp, tham khảo sách báo của ngành và đọc những bài văn hay để rút kinh
nghiêm cho bản thân.
2.Chuẩn bị của học sinh
Tôi yêu cầu mỗi học sinh phải có hai quyển vở, một quyển vở ở nhà và một
quyển vở ở lớp. Quyển vở ở nhà ghi lại những điều quan sát được theo yêu cầu
bài học được giáo viên hướng dẫn.
II.Biện pháp thực hiện
1.Rèn kĩ năng quan sát cho học sinh
Đối với kiểu bài văn miêu tả đồ vật: quan sát theo trình tự từ xa tới gần, từ
ngoài vào trong, từ tổng quát đến cụ thể…Ghi chép lại những điều quan sát, tổ
chức học sinh quan sát theo nhiều hình thức (quan sát tranh ảnh, vật thật, mô
hình).
Ví dụ: Khi quan sát đồ chơi (con búp bê), cần quan sát từ tổng thể đến chi tiết.
Và học sinh cần ghi lại những điều quan sát được.
- To bằng em bé mới sinh
- Mặc bộ váy đầm màu hồng
- Nước da trắnh hồng
- Mái tóc màu hạt dẻ…
2.Rèn kĩ năng sắp xếp diễn đạt ý
Văn miêu tả phong phú, giáo viên chú ý đặt câu hỏi yêu câu học sinh tập sử
dụng các giác quan (thị giác, vị giác, khướu giác,…) để thu nhận nhiều nhận xét
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 10 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
khác nhau giúp cho phần tìm hiểu ý được sinh động mới mẻ. Đồng thời tạo cơ
hội cho học sinh biết sử dụng từ tượng thanh, tượng hình từ diễn đạt cảm xúc.
Chẳng hạn: Khi tả một cây ăn quả, các em cần dùng thị giác để miêu tả hình
dáng của cây, quả, lá, cành…dùng tay sờ để miêu tả mặt lá, vỏ cây,…Dùng
thính giác để tả mùi thơm của hoa, của quả, dùng thính giác để nghe tiếng kêu,
tiếng hót…

Dạy các tiết tập làm văn tìm ý, sau khi học sinh đã quan sát các đối tượng ở
nhà, công việc của giáo viên là đặt câu hỏi gợi ý để học sinh hồi tưởng lại những
gì đã quan sát được.
3.Làm giàu vốn từ cho học sinh
Văn miêu tả đòi hỏi phải có một vốn từ phong phú mới có thể làm bài. Làm
giàu vốn từ cho học sinh có nghĩa là đã cung cấp cho các em một số vốn từ nhất
định, trong đó bao gồm những từ phổ thông, từ địa phương, từ đồng nghĩa, từ
nhiều nghĩa, từ cùng trường nghĩa, từ hình tượng, từ giàu màu sắc biểu cảm …
Ví dụ:
- Từ phổ thông: Cha mẹ, đầu, chết,…
- Từ địa phương: Tía, bu, bầm, mạ, chốc, mèm đéc, mô tê,…
- Từ đồng nghĩa: Chết, toi mạng, qua đời, hi sinh, quy tiên, xuống suối
vàng, về với tổ tiên,…
- Từ hình tượng: lom khom, vắt vẻo, chênh vênh,…
Giáo viên đọc cho học sinh nghe những bài văn, đoạn văn tả cảnh hay trong
sách những bài văn hay, báo…
Cho học sinh tìm từ bằng các hình nhức khác nhau:
+ Quan sát vật thật: cái cặp, bàn học, cây viết máy,…
+ Quan sát tranh ảnh: nón lá, tranh cây gạo,…
4.Hình thức trò chơi vui học tiếng Việt
Ví dụ: Trò chơi tập làm thám tử
a.Mục đích
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 11 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
- Luyện tập kĩ năng phán đoán, nhận biết, gọi tên một đồ vật gần gũi trong
cuộc sống qua việc đặt câu hỏi và nghe câu trả lời.
- Trau dồi vốn từ, góp phần tìm hiểu và cảm nhận những nét nghĩa cụ thể của
từ chỉ đồ vật gần gũi.
b.Phổ biến luật chơi
Chơi theo nhóm (từ hai người trở lên). Mỗi bạn tự tìm một vài đồ vật gần gũi

nhưng được dấu kín (không để bạn khác biết).
c. Cách tiến hành:
Khi chơi, từng bạn đặt câu hỏi để người có đồ vật trả lời. Điều quan trọng là
câu trả lòi phải ngắn gọn và có ý nghĩ rất chung chung, khiến người hỏi phải suy
đoán khá thông minh mới tìm ra tên gọi đúng của đồ vật. Ai có câu hỏi để sau
khi nhận được câu trả lời tự đoán đúng được tên của sự vật sẽ được tính điểm.
Chú ý: Không được đặt câu hỏi bắt bưộc người trả lời phải nêu rõ tên đồ vật.
A: Người đặt câu hỏi.
B: Người trả lời .
Ví dụ: Đặt câu hỏi để khám phá ra cây bút chì( bút máy, thước,…)
Câu hỏi 1:
A: Khi nào bạn dùng nó?
B: Tôi dùng nó nhiều lúc.
Câu hỏi 2:
A: Bạn dùng nó ở đâu?
B: Tôi dùng nó trên giấy.
Câu hỏi 3:
A: Bạn dùng nó thế nào?
B: Tôi dùng tay để điều khiển.
Câu hỏi 4:
A: Bạn dùng nó để làm gì?
B: Tôi dùng nó để viết ra những ý nghĩ.
Câu hỏi 5
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 12 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
A: Bạn có dùng tẩy để xoá chữ viết của nó được không?
B: Được
A:Gọi tên sự vật: Đó là cây bút chi.
Các em có thể tìm những đồ vật khác như: bút mực, bút dạ,bút lông, thước
kẻ,…để cùng các bạn thực hiện trò chơi này.

Có thể cho học sinh khá giỏi đố nhau những sự vật hiện tượng khác ngoài đồ
vật như: mặt trời, mưa, gió,bão,…
Khi đã có vốn từ muốn dùng các từ ấy đạt yêu cầu thì các em phải chú ý các
mặt sau:
- Dùng từ phải chính xác:
+ Về mặt nghĩa: ta cần hiểu đúng nghĩa từ vựng cơ bản, các sắc thái ý
nghĩa, phong cách tình cảm và ý nghĩa ngữ pháp.
+ Về mặt âm thanh: phát âm đúng rõ ràng khi nói.
- Ở chương trình sách giáo khoa mới này không cung cấp sẵn vốn từ mới cho
các em mà thông qua hệ thống bài tập học sinh phải cùng suy nghĩ và cùng nhau
tìm tòi. Bổ sung và làm giàu vốn từ cho mình. Sau đó giáo viên có thể cung cấp
thêm tư liệu cho học sinh.
5. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu, cảm nhận cái hay cái đẹp của một đoạn
văn .
Hướng dẫn học sinh tìm hiểu để cảm nhận cái hay, cái đẹp qua việc đọc một
đoạn văn được giáo viên tiến hành qua nhiều tiết học. Qua đó các em sẽ hình
thành những cảm xúc thẩm mỹ, giúp cho việc học tập làm văn tốt hơn, nhất là
văn miêu tả.
Để hướng dẫn tìm hiểu cái hay cái đẹp của một đoạn văn, giáo viên cần
hướng dẫn học sinh hình thành thói quen suy nghĩ, tự đặt và ghi các câu hỏi
xoay quanh nội dung đoạn văn. Kết qủa học sinh đặt ra các câu hỏi như:
- Đoạn văn trên miêu tả đặc điểm gì, cái gì?
- Đoạn văn trên gợi cho ta nghĩ tới những hình ảnh nào?
- Em có suy nghĩ gì sau khi đọc đoạn văn trên?
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 13 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
Ví dụ: Khi học sinh đọc bài cây gạo (SGK Tiếng Việt 4 tập hai) đặt câu hỏi
như trên. Các em sẽ trả lời được: đoạn văn trên miêu tả đặc điểm của cây, hoa,
quả gạo. Đoạn văn gợi cho ta nghĩ tới hình ảnh trái gạo già như nồi cơm đang
cười. Làm tiêu cho những đứa con về thăm quê mẹ. Mỗi năm lại trở lại với tuổi

xuân. Cây gạo cũng như con người cũng có những ngày tháng ồn ào náo nhiệt.
(Khi hoa nở chim chóc kéo đến), cũng có lúc trầm tư buồn bã khi mùa hoa hết.
Cho học sinh tìm, sưu tầm những đoạn văn miêu tả hay, đọc trước lớp. Cả lớp
thảo luận rút ra cách dùng từ của đoạn văn đó.
6.Dạy Tập làm văn qua giờ Tập đọc
Trong giờ tập đọc giáo viên phải hướng dẫn học sinh hiểu nghĩa một số từ cần
thiết trong bài. Hiểu được nghĩa đen , nghĩa bóng của từ, điều này sẽ có ích cho
học sinh khi vận dụng từ.
Ví dụ: Khi dạy bài “Chị em tôi” hướng dẫn học sinh hiểu nghĩa của từ cuồng
phong nghĩa đen là gió to, bão. Nghĩa trong bài: Cơn giận. Nếu học sinh chưa
hiểu giáo viên cần đặt từ vào văn cảnh (Hôm nay em nói dối mẹ đi chơi. Mẹ
biết, em sợ sệt chờ đợi một trận cuồng phong của mẹ.)
7. Dạy Tập làm văn qua giờ Chính tả
Để viết đúng chính tả học sinh phải nắm được nghĩa của từ, phân biệt được
cách viết của một số từ có cách đọc gần giống nhau. Học sinh phân biệt được
nghĩa của từ để viết cho chính xác.
Ví dụ:
- Dì: Em gái hoặc chị gái của mẹ. (Tùy cách xưng hô của từng vùng miền.
Miền Nam gọi chị gái cả mẹ là dì. Còn vùng đồng bằng Bắc bộ gọi chị của mẹ là
bác hoặc bá.)
- Gì: Từ dùng để hỏi về sự vật, sự việc, hiện tượng chưa rõ hoặc bất kì.
8.Dạy tập làm văn qua giờ kể chuyện
Giáo viên cần cho các em nêu ra những từ ngữ các em chưa hiểu và hãy để các
em đi tìm câu giải đáp cho chính mình, tất nhiên phải có sự gợi ý của giáo viên.
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 14 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
Nếu là những từ có nghiã không rõ ràng giáo viên có thể đưa nó vào ngữ cảnh
để học sinh nắm nghĩa của từ đó.
Ví dụ: Khi kể câu chuyện: Con vịt xấu xí (Tiếng Việt 4 tập 2 trang 37) học sinh
nêu ra các từ chưa hiểu: xuống ổ, tránh rét,…học sinh giải thích (xuống ổ là từ

trên ổ xuống đất. Tránh rét là đi đến nơi có khí hậu ấm áp để ở tạm một thời
gian, khi nào ấm áp quay trở về). Nếu học sinh chưa hiểu, giáo viên đưa từ vào
câu: Vịt mẹ đang chuẩn bị cho đàn vịt con xuống ổ. Có nghĩa là vịt mẹ ấp trứng,
sắp đến ngày vịt con ra đời đi xuống đất để kiếm ăn.
9. Đặc biệt trú trọng dạy tiết làm dàn bài
- Nhiệm vụ của tiết này là thông qua việc làm một đề bài cụ thể để rèn kĩ năng
lập dàn bài.
- Muốn lập được dàn bài học sinh phải tiến hành lựa chọn, sắp xếp thành hệ
thống các ý, đưa nó vào các phần khác nhau của một dàn bài cụ thể.
Giáo viên cần chuẩn bị hai hình thức sau:
* Chữa các dàn bài học sinh đã làm ở nhà
- Giáo viên dạy tiết này cần có một dàn bài tự tay mình xây dựng trước. Ở lớp
giáo viên cho học sinh trình bày từng phần của dàn bài đã chuẩn bị để cả lớp
nhận xét sửa chữa.
- Điều lưu ý là cách sắp xếp của mỗi học sinh có đạt được hay không đạt được,
giáo viên cũng nên tôn trọng đặc điểm đó nếu dàn ý đảm bảo thể hiện được nội
dung bài, phù hợp với yêu cầu của đề.
- Giáo viên nên chú ý nhận xét sửa chữa chu đáo dàn ý của học sinh từ cách
đánh số đề mục đến cách diễn đạt đề mục.
* Làm dàn bài ngay tại lớp.
Học sinh chuẩn bị ý (tư liệu) ở nhà. Đến lớp, cả lớp cùng giáo viên xây dựng
một dàn ý chung. Khi tiến hành công việc này, giáo viên có điều kiện hướng dẫn
học sinh các thao tác cụ thể: lựa chọn, hệ thống hoá, diễn đạt ý,…
Giúp học sinh luyện viết câu theo trình độ của từng đối tượng.
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 15 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
Trước hết mỗi học sinh phải viết được câu đúng ngữ pháp. Đây là yêu cầu
cơ bản vì câu là đơn vị của lời nói. Đối với học sinh giỏi, giáo viên yêu cầu học
sinh đặt câu không những đúng ngữ pháp mà còn giàu hình ảnh, lột tả được sắc
thái riêng của đối tượng miêu tả. Còn đối với những học sinh yếu, giáo viên

hướng dẫn học sinh đặt được những câu đúng, thể hiện được ý cần nói.
Ví dụ: Yêu cầu giới thiệu cây bút chì
- Với học sinh yếu: Cái bút chì này là của em.
- Với học sinh trung bình: Cái bút chì này là của mẹ mua cho em vào lúc
sinh nhật em. Em rất thích cái bút chì này.
- Với học sinh giỏi: Thời gian trôi đi nhanh quá! Chẳng mấy chốc đã đến
sinh nhật lần thứ chín của em. Bạn Kiều Duyên có tặng em một món quà bất
ngờ. Đó là một cây bút chì rất đẹp. (Bài của em Lan Trinh lớp 4/3)
Giáo viên cần tập cho học sinh có thói quen lập dàn ý trước khi viết bài hoàn
chỉnh.
10. Rèn cho học sinh kĩ năng nói trong tập làm văn rất quan trọng.
Giáo viên cần rèn cho học sinh “tự do nói” nghĩ được điều gì thì thoải mái diễn
đạt ra điều ấy, điều này giúp học sinh mạnh dạn phát biểu đưa ra ý kiến của
mình. Thường thì các em mang nặng tâm lí đứng lên lo sợ nói sai sẽ bị cô và các
bạn chê cười. Để giải toả gánh nặng tâm lý này, nên để các em tự do đưa ra ý
kiến của mình dù cho ý kiến chưa sát với câu hỏi đặt ra. Giáo viên không phủ
nhận những suy nghĩ của các em mà cần khéo léo điều chỉnh, hướng vào trọng
tâm đúng mục đích yêu cầu, động viên các em tự tin hơn khi phát biểu.
Giáo viên thay đổi nhiều hình thức học tập để cho nhiều học sinh được tham
gia trình bày ý kiến của mình. Cần lưu ý những em nhút nhát, động viên khen
ngợi kịp thời để các em phấn khởi, tự tin khi trả lời.
11. Cần chấm bài thường xuyên
Giáo viên cần có thái độ thương yêu tôn trọng học sinh. Dù thế nào đi chăng
nữa thì bài tập làm văn là sự cố gắng, là kết quả lao động của các em. Do đó
giáo viên cần có thái độ kiên trì, nhẫn nại, khách quan, công bằng. Đồng thời
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 16 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
giúp học sinh sửa bài thật cụ thể. Giúp các em nhận biết điểm hay của bài cũng
như phát hiện những điểm chưa đạt trong bài văn của mình để rút kinh nghiệm
đồng thời rèn cho học sinh kĩ năng nhận xét bài của bạn.

Ví dụ : Bài của bạn hay vì bạn biết dùng từ liên kết câu, biết sử dụng hình ảnh
so sánh, nhân hoá, biết lồng cảm xúc của mình vào bài viết,…
- Giáo viên cần chỉ rõ những từ hay câu hay cho lớp tham khảo, đây là nguồn
động viên cho các em thi đua học tập.
Ví dụ: Em giữ gìn chiếc cặp này rất cẩn thận để có thể sử dụng được lâu. Vì
đó là chiếc cặp ba mẹ rất vất vả làm ra những đồng tiền để mua cho em.
Ngoài ra giáo viên cũng cần tế nhị khi nhận xét đối với những bài
yếu, ý nghèo nàn,…
- Qua phần sửa bài giáo viên có thể rèn cho các em thói quen ghi chép những
từ, câu, đoạn văn hay vào “sổ tay văn học” của mình là rất thiết thực. Nó còn
giúp cho các em hạn chế mắc lỗi chính tả khi làm bài. Nhắc các em khi đọc
sách, báo,…những câu, đoạn nào hay ghi vào sổ tay văn học. Có nhiều khi ta đặt
ra câu hỏi tại sao có những em viết chính tả không hề mắc lỗi nào nhưng khi viết
văn lại sai nhiều lỗi như thế? Nguyên nhân chính là do khi viết văn các em
không được nghe cô giáo phát âm từng tiếng như khi viết chính tả mà bản thân
của các phải tự dùng vốn từ của các em.
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 17 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
CHƯƠNG IV: KẾT QUẢ THỰC HIỆN
Với các biện pháp đã nêu ra ở trên, tôi đã áp dụng trong học kì I và những
tuần đầu của học kì II vừa qua và thường xuyên theo dõi chuyển biến của học
sinh. Qua từng tháng tôi nhận thấy học sinh của mình có nhiều tiến bộ trong học
môn Tập làm văn. Các em viết ít sai lỗi hơn, biết dùng từ ngữ đặt câu một các
mạch lạc, gãy gọn. Viết được đoạn văn chặt chẽ thể hiện ý rõ ràng.
Cho đến nay, các em đã biết trình bày bài văn hợp lí về bố cục, diễn đạt ý trọn
vẹn, câu văn giàu hình ảnh. Bên cạnh đó một số em yếu cũng diễn đạt khá tốt ý
của mình. Tuy vẫn còn một số bài mang tính liệt kê nhưng bước đầu các em đã
viết được những câu văn sinh động hơn. Thành tích của các em đạt cao hơn, học
sinh học tập tích cực hơn. Kết quả thống kê ở cuối học kì I của lớp tôi đã có
chuyển biến tốt. Cụ thể như sau:

TSHS Xếp loại Giỏi Khá Trung bình Yếu
24 GHKI 0 5 12 9
26 Cuối HK1 3 9 9 3
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 18 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
PHẦN III: KẾT THÚC VẤN ĐỀ
1.Kết luận chung
Phân môn tập làm văn là một phân môn rất quan trọng. Nó tận dụng các
hiểu biết và kĩ năng về Tiếng Việt do các phân môn khác rèn luyện và cung cấp.
Đồng thời góp phần hoàn thiện chúng. Để làm được một bài tập làm văn nói
hoặc viết, người làm phải hoàn thiện cả bốn kĩ năng nghe, nói, đọc, viết. Phải
huy động các kiến thức về tiếng Việt trong quá trình vận dụng này. Các kĩ năng
và các kiến thức đó được hoàn thiện và nâng cao dần.
Trong quá trình nghiên cứu và và thực hiện, bản thân tôi cũng rút ra được
bài học kinh nghiệm cho mình và cho đồng nghiệp như sau:
*Đối với học sinh.
- Cần học tốt phân môn luyện từ và câu, chính tả, tập đọc, kể chuyện
- Tra từ điển để hiểu nghĩa từ.
- Khuyến khích các em có thói quen đọc sách (thơ, văn xuôi, ruỵên cổ
tích ), báo.
- Có sổ tay ghi lại những câu văn hay, ý hay, đoạn hay,
*Đối với giáo viên
- Có cách thức hướng dẫn tìm hiểu bài, cho học sinh chuẩn bị trước bài ở
nhà. Giáo viên là người hướng dẫn còn học sinh là người tự tìm hiểu khám phá,
chiếm lĩnh kiến thức mới một cách chủ động.
- Ngay từ đầu năm học phải nắm vững đặc điểm, tình hình chất lượng ở
học sinh để kịp thời đưa ra biện pháp nằm nâng cao chất lượng học tập ở học
sinh.
- Giáo viên nghiên cứu thật sâu mục tiêu, thể loại bài dạy để lựa chọn
những giải pháp tốt nhất.

- Giáo viên phải kiên trì tận tâm trong giảng dạy. Luôn động viên khuyến,
biểu dương sự tiến bộ của các em dù là rất nhỏ.
- Rèn cho học sinh thói quen tự học, tự rèn.
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 19 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
- Luôn tạo niềm vui trong học tập, làm cho các em luôn yêu thích khi học
tập nói chung, khi học tập làm văn nói riêng.
- Giáo viên sắp xếp thời gian hợp lý đầu tư nghiên cứu cho bài dạy để tìm
ra hệ thống câu hỏi thật khoa học, gợi mở.
- Luôn phối hợp chặt chẽ với đồng nghiệp và phụ huynh học sinh trong
việc giảng dạy.
- Giáo viên phải nghiên cứu, đầu tư bài dạy để có giờ dạy tốt, sử dụng các
phương pháp linh hoạt, sáng tạo.Vận dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy
2. Ý kiến đề xuất
a) Đối với nhà trường: Mua sắm và bổ sung các tài liệu chuyên môn phục vụ
cho dạy và học. thường xuyên tổ chức các chuyên đề, hội thảo tập trung vào việc
đổi mới phương pháp dạy học,.
b) Đối với tổ chuyên môn
Tổ chức sinh hoạt chuyên môn một cách có hiệu quả. Thường xuyên thao
giảng dự giờ rút kinh nghệm cho các thành viên trong tổ.
Thảo luận các tiết học, môn học khó dạy để giáo viên tự tin hơn vào bản thân
mình.
c) Đối với giáo viên
- Thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp dạy học. Không ngừng tự học tự rèn
để nâng cao trình độ của mình. Học hỏi đồng nghiệp, cấp trên nhằm hoàn thiện
bản thân.
Trên đây là những bài học kinh nghiệm mà trong quá trình giảng dạy và thực
hiện tôi đã rút ra được cho bản thân và cho đồng nghiệp.
Do trình độ còn hạn chế nên đề tài chắc chắn không tránh khỏi những thiếu
sót. Tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp giúp đỡ của các thầy, cô

giáo và bạn bè đồng nghiệp để đề tài này tiếp tục hoàn thiện và vận dụng vào
thực tế giảng dạy trong những năm học tới đạt kết quả tốt hơn.

Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 20 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4

Tôi xin chân thành cảm ơn.
Tân Hiệp, ngày 14 tháng 2 năm 2011
Người thực hiện

Hán Thị Huyền
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 21 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 4
2. Sách giáo viên Tiếng Việt lớp 4
3. Phương pháp dạy học ở tiểu học.
4. Một số bài tài liệu về để dạy tốt môn tiếng Việt cho học sinh tiểu
học.
5. Từ điển tiếng Việt
6. Tìm hiểu vẻ đẹp bài văn ở Tiểu học.
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 22 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
MỤC LỤC
Trang
Phần I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài 1
II. Mục đích, phương pháp, giới hạn của đề tài 2
1. Mục đích 2
2. Phương pháp 2

3. Giới hạn của đề tài 3
4. Phạm vi nghiên cứu 3
Phần II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
Chương I: Cơ sở lý luận của việc dạy văn miêu tả lớp 4 4
A Mục đích,yêu cầu . 4
B. Nội dung dạy và học 4
1. Trang bị kiến thức và rèn kĩ năng làm văn 4
a)Cấu trúc trương trình Tập làm văn 4
b) Các kiến thức Tập làm văn 5
2. Mở rộng vốn sống rèn luyện tư duy, bồi dưỡng tâm hồn, cảm 7
xúc thẩm mỹ, hình thành nhân cách cho học sinh
Chương II: Cơ sở thực tiễn của đề tài 9
I. Đặc điểm, tình hình 9
1. Thuận lợi 9
2. Khó khăn 9
II.Thực trạng việc học văn miêu tả của học sinh lớp 4 9

Chương III: Các biện pháp thực hiện 11
I. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh 11
1. Chuẩn bị của giáo viên 11
2 Chuẩn bị của học sinh 11
II. Biện pháp thực hiện 11
Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 23 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
1. Rèn kĩ năng quan sát cho học sinh 11
2. Rèn kĩ năng sắp xếp diễn đạt ý 11
3. Làm giàu vốn từ cho học sinh 12
4. Hình thức trò chơi vui học tiếng Việt. 12
5 Hướng dẫn học sinh tìm hiểu cái hay cái đẹp của một đoạn văn 14
6. Dạy Tập làm văn qua giờ Tập đọc 15

7.Dạy Tập làm văn qua giờ Chính tả 15
8. Dạy Tập làm văn qua giờ kể chuyện 15
9. Đặc biệt chú trọng dạy tiết lập dàn bài 16
10. Rèn kĩ năng nói trong giờ Tập làm văn rất quan trọng 17
11. Cần chấm bài thường xuyên 17
CHƯƠNG IV. KẾT QUẢ THỰC HIỆN 19
PHẦN III: KẾT THÚC VẤN ĐỀ 20
1. Kết luận chung 20
2. Ý kiến đề xuất 21
a) Đối với trường 21
b) Đối với tổ chuyên môn 21
c) Đối với giáo viên 21

Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 24 -
Một só biện pháp giúp học sinh học tốt văn miêu tả lớp 4
NHẬN XÉT CỦA BGH TRƯỜNG TIỂU HỌC TÂN HIỆP

Người thực hiện: Hán Thị Huyền – THTân Hiêp - PG-BD - 25 -