tiểu luận đai học sư phạm Ai Cập cổ đại- một nền văn minh

Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
Ai Cập cổ đại- một nền văn minh -nghệ thuật phát triển nhất của
nhân loại với những thành tựu to lớn về khoa học nghệ thuật đóng góp
vào lịch sử văn minh của nhân loại.và đó sễ mãi là đài tôn vinh sức
lao động sang tạo to lớn của người Cai Cập.Khi nhắc đến Ai Cập ta
nhớ đến “Đất nước của kim tự tháp “với những tác phẩm nổi tiếng về
nghệ thật đặc biệt là về kiến trúc.
Ai Cập là một nước không lớn nằm ở lưu vực sông Nin.dòng sông
dái khoảng 6500 km với bảy nhánh sông đổ ra Địa Trung Hải.tất cả
những điều kiện thiên nhiên ưu đãi đã góp phần hình thành nền văn
minh Ai Cập sớm nhất.các ngành nghề như đánh cá, thủ công, nông
-thương nghiệp đều phát triển tư năm 3000 tr CN. Đặc biệt là di sản
kiến trúc đồ sộ vươn lên tầm kì quan thế giới như :Kim tự tháp, các
kiệt tác hội hoạ, điêu khắc, nghệ thuật ướp xác.
Với vị trí kéo dài từ Bắc chí Nam trên 600 km tạo cho Ai Cập một
một nguồn nguyên vật liệu vô cùng phong phú để phát triển nghệ
thuật kiến trúc và điêu khắc
Lịch sử Ai Cập được được chia làm ba thờ kì : cổ vương quốc
(3100-2160 tr. CN );trung vương quốc (2133-1625 tr CN) tân vương
1
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
quốc (1567-151085 tr.CN)kộo dài khoảng thiên niên kỷ thứ 4 tr.CN
đến 332tr.CN
Vương triều thứ 3 :do vua Djoser sangs lập ra.Những kim tự tháp
Ai Cập đầu tiên được bắt đầu vào thời kì này,vua Djoser sai tể tướng
Imhotep xây kim tự tháp có bậc thềm Saqquara, vua Sepkhemkhet
cũng có kim tự tháp ở ngầm Saqquqra,vuaHuni cho xây kim tự tháp
bậc thềm và thanh ở Elephantine.
Vương triều thứ 4 do quốc vương Sneferu sáng lập.Vương triều

này cos 7 đến 8 triều vua.Thời kì này là trang sử vàng son của cổ
vương quốc vỡ đó để lại nhiều di sản văn hoá.
Khi Ai Cập được thống nhất (thượng Ai Cập và hạ Ai Cập )làm
một đế quốc. Ai Cập dưới quyền cỏc pharaụng thỡ nề mỹ thuật vĩ đại
của nó cũng đã trưởng thành, chớnh cỏc triờu vua đầu của Ai Cập
thống nhất cơ sở của kiến trúc, điêu khắc được đặt ra.Các nghệ sĩ đã
tạo ra các công trình mỹ thuật có giá trị, đó là các đền đài,lang mộ gọi
là kim tự tháp.
đặ điểm của kiến trúc Ai Cập là các công trình có quy mô lớn,kích
thước nặng nề va thần bí,hướng đến sự vĩ đại,vĩnh hằng.Sự khan hiếm
của nguyên liệu gỗ trong suốt các triều dại Ai Cập cổ sử dụng chủ yếu
2
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
là gạch chưa nung, đỏ các loại.Nhưng vật liệu được dung hầu hết cho
các công trình như lăng mộ, đền đài.và do điều kiện khí hậu khụ núng
cua Ai Cập cũng giúp bảo tồn được khá nhiều công trình xây dựng
bằng gạch chua nung như : đèn Meir al-Madinah, pháo đài Buhen và
Migissa nhưng các coong trình cũng chịu anh hương của cát sa mạc.
Điều ấn tượng nhất của cỏc cụng trình Ai Cập cổ là kĩ thuật xây
dựng.Những công trình đồ sộ, cao lớn và chính xác theo quan niệm
của vũ trụ, kiểu kiến trúc đặ trưng của các cổng,cửa theo kiểu cửa vòm
ở triều đại thứ 4.Tất cả các lối cưa vào của vào của các công trình lớn
được kết cấu theo kiểu cổng lớn có dầm đỡ.
Sự khéo léo của người Ai Cập cổ trong nghề làm đá với các loại
đá : đá vôi, đá sa thạch,dá đen, đá thạch anh, dá minh ngọc …,cỏch tổ
chức người lao động hang vạn người một lúc.mặt bằng,mặt cắt mặt
đứng công trình kiến trúc được dùng với thước đo,Việc sử dụng dụng
cụ rìu, búa,và thước thuỷ chuẩn cung rất chuyên nghiệp.Chính vì vậy
mà họ đó xõy lờn những công trinh vĩ đại đồ sộ con sừng sững đến

hàng ngàn năm nay.họ là những người có bàn tay,khối óc diệu ki.hẳn
ai trong chỳng ta cũng thật là khâm phục với trình độ cao như vậy.
3
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
Kim tự tháp là công trình vĩ đai sừng sững thách thức thờ gian
-niềm tự hào của người Ai Cập.Người Ai Cập có niềm tin vĩnh hăng
vào vũ trụ chính vì vậy họ đã xây dựng những “ngụi nhà”của cỏc
pharaụng khi mất.hiện nay trờn Ai Cập còn lai hơn 80 kim tự
tháp.chính vì vậy Ai Cập được gọi là “đất nước của kim tự thỏp’’.Kim
tự tháp lớn nhất là đại kim tự tháp Giza được xây dựng vào 2550
TCN.
Xnờphờru của vương triều thứ 4 dã cho xây dựng hai kim tự
tháp,cái thứ nhất cao 36.5m,cái thứ hai cao 99m,các vua kế tiếp như
Keop,kephren, mikerin đều xây những kim tự tháp rất lớn. Kim tự
tháp lớn nhất là Keop cao 146.5m; kim tự tháp Kephren cao 137m,kim
tự thỏp mikờrin cao 66 m.
Những kim tự tháp đầu tiên của Ai Cập có bậc thang ở mặt bên.Có
lẽ các bậc thang này để các nhà vua đã chết có thể chốo lờn để hoà
nhập cùng với các thần linh giữa các vì sao sau này người ta xây kim
tự tháp thao tia nắng mặt trời. Đó là kim tự tháp Meidium đã hoang
tàn đỗ nát. Đây cũng là lần đầu tiên người ta xây dưng kim tự tháp bậc
và sau này biến đổi thành kim tự tháp thực sự. kim tự tháp Medium
4
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
nổi bật lên như một toà tháp giữa quang cảnh sa mạc. chỉ còn lại phần
lừi bờn trong.
Đõy là kim tự tháp bậc của vua Djoserxaay dựng khoảng năm
2800 TCNnú cũng là kim tự tháp đầu tiên và mộ táng nhà vua đầu tiên

làm bằng đá.Kim tự tháp tầng thực ra là gồm sáu mộ chóp cụt,những
công trình mái phẳng, sườn nghiêng chồng lên nhau.Phía dưới là
những phòng an táng Djoser và năm thành viên trong gia đình ông.
Hầm mộ của nhà vua lát đá hoa cương và đóng lại bằng tấm đá nặng
ba tấn.kim tự tháp tầng được xây dựng xung quanh là những khối đá
sa mạc.
Trong các kim tự tháp của Ai Cập, cao lớn, nhất tiêu biểu nhất là
kim tự tháp Kờụp,con của Snờphờru.Kim tự tháp xây thành hình chóp,
đáy là một hình vuông mỗi cạnh 230m mỗi góc nghiêng 50,51 độ, bốn
mặt là bốn hình tam giác hướng về bốn phía đông, tây, nam, bắc.
Ngoảnh về bốn hướng đông, tây, nam,bắc.Toàn bộ kim tự tháp được
xây băng đá mài nhẵn mỗi tảng năng đến 2.5 tấn, có tang nặng tới 15
tấn.Phần trung tâm của kim tự tháp thường được dung bằng đá vôi lấy
trong vùng. Đá vôi có chất lượng tốt hơn được dùng để xây lớp ngoài
của kim tự tháp khiến chung có màu sáng lấp lánh có thể nhìn từ xa
5
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
cách hang vạn dặm. Đá đặt trên đỉnh thường là đá granit, bazan, hoặc
bất kì loai đá cứng nào khác có thể mạ được vàng, bạc hoặc electrum-
hợp kim vàng và bạc. Đặc biệt những viờn đú phải phản chiếu tốt ánh
sáng mặt trời. Để xây dựng kim tự tháp nầy người ta đã dung đến
2300000 tảng đá với một khối lượng là 2408000m phương pháp xây
kim tự tháp là ghộp cỏc tảng đá được mài nhẵn với nhau chứ không
phải dùng vữa.các mạch dược ghộp kớn đến mức một lớp kim loại
mỏng cũng k lọt qua được.
Các kim tự tháp nhỏ hơn là lăng mộ của các hoàng hậu và em
gái của vua.theo các nhà khoa học Pháp va Nhật Bản trong kim tự
6
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ

thuật
tháp Kờụp cú 1/5 thể tích là những khoang có chứa cát. Phải chăng
đõy chớnh là điều giúp kim tự tháp đứng vững hàng mấy nghìn năm
cùng thời gian. Người Ai Cập thời cổ đại vẫn coi kim tự tháp là cái la
bàn khổng lồ. Cho đến nay khi khoa học kỹ thuật đã phát triển cao,
người ta vẫn còn hết sức ngạc nhiên về tài năng xây đựng kim tự tháp
của người Ai Cập cổ. Bằng cách nào họ có thể đua những phiến đá
nặng trên hai tấn lên cao trên 140m mà chủ yếu là dựa vào sức người.
Kim tự tháp
Bên cạnh kim tự tháp Kờụp cũn kim tự tháp Kê –phơ –ren và
kim tự tháp Mi – kê –ri –nụt có hình dáng tương tư, nhưng nhỏ hơn.
Kê –phơ –ren có cạnh đáy khoảng 215m,cao khoảng 134m. Mi- kê- ri
–nụt là tháp nhỏ nhất,cạnh đáy khoảng 105m,chiều cao khoang 60m,
7
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
xây kim tự tháp ước chừng kéo dài khoảng 20 năm và cần đến 20000
đến 30000 nhân công.”thời gian bất chấp mọi vật, nhưng kim tự tháp
bất chấp thời gian”
Sơ đồ bên trong của Kim Tù Tháp Kêốp
Kim tự thỏp –ngụi mộ của cỏc pharaụng nơi đặt xỏc cỏc vua và
cũng là kho báu.Chính vi vậy khi xây đựng người ta đã tính rất kỹ
càng cấu trúc cả ở bên trong để tránh sự đánh cắp của bọn đạo tặ đào
mộ. Điểm A là cổng vào kim tự tháp cao hơn mặt đất 14m.Sau khi đảy
những phiến đá cao ngang cửa vào một hành lang dốc độ mụt thước,
đi đến B là một căn phòng rộng có vẻ dang dở chưa xây xong,từ đây
dẫn đến một con đường cụt không đi được.Người ta phải đến điểm
C,lại có điếm dốc cao là điểm D. Sau điểm này là chia làm hai ngõ E
8
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ

thuật
và E’Đường này dẫn đến phòng của nữ hoàng,tức điểm F. E’ là một
hành lang rộng và dài.Bề dài đo dược 0.5 thước,cao 8 thước được làm
bằng đá nhẵn. Đường này dốc cao lên đưa người ta đến trở ngại
mới,có một phiến đá cát chắn ngang phía trước là bốn hàng rào chắn
ngang mọc lên lởm chởm,phải bẻ hàng rào đi thì mới vào được phòng
nhà vua, là điểm H : Hầm mộ cao 6 thước dài 10 thước,cao 5 thước,
bên phải và trái của hầm mộ có hai ngõ thông hơi là hai điểm J. bên
trên hầm mộ có hai căn phòng cất những vật dụng thừa,không dung
đến. Phũng trờn chúp thỡ có góc nhọn. Phòng này có tác dụng làm
giảm áp lực, sức nặng của đá gạch.
Hẳn người Ai Cập cổ dã toan thật kĩ lưỡng và dài lâu hướng đến
sự vĩnh hằng đó.Nhưng thật đáng buồn nhưng ngôi mộ ấy cũng không
được nguyên vện hoàn toàn vì bị đánh cắp.
Các kim tự tháp được đặt ở bờ tây sông Nin,với quan niệm rằng
linh hồn của cỏc Pharaụng sẽ hoà với ánh mặt trời. khi mặt trời lăn
xuống trước khi tiếp tục chu trình bất diệt cùng với vầng thái dương
và gần thành phố Memphis của Ai Cập cổ đại. các kim tự tháp đều
hình chóp.có thể xuất phát từ cỏc cỏc ngôi mộ táng thuở xưa hoặc la
9
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
biểu tượng của những tia nắng mặt trời,của cầu thang bước lên thiên
đường.
Cách thức xõy dựng kim tự tháp cho đến nay vẫn còn nhiều băn
khoăn. Song với sự phát triển sớm của khoa học Ai Cập cổ đại họ đã
tạo nên công trình kiến trúc để các thế hệ sau không hết những ngạc
nhiên khâm phục. Kim tự tháp là công trình kiến trúc tiêu biểu thể
hiện tài năng của người Ai Cập. Đồng thời nó cũng thể hiện quyền lực
rất lớn của các Pharaong và đó như một đài kỷ niệm nhắc nhủ mai sau

về sức lao động sáng tạo bền bỉ của những người Ai Cập trong thời
kỳ cổ đại.
Tượng nhân sư Sphanh
10
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
Bờn canh nhưng kim tự tháp là những tượng nhân sư Sphanh, là
những bức tượng mình sư tử đầu người hoặc dê. Nhưng tượng này
thường đật trước đền miếu. Cá biệt, có đền miếu có đến 500 tượng
như vậy
Trong số các tượng Xphanh của Ai Cập cổ đại, tiêu biểu nhất là
tương Xphanh tượng này được tạc cách đõy khoảng 4500 năm (,vào
khoảng 2613 đến 2160tr CN) ở gần kim tự tháp Kờphren ở
Ghide.tương này nhìn về phía đông, hướng về phía mặt trời mọc thân
nó là một con sư tử nằm phủ phục nhưng mặt là khuôn mặt một ông
vua. Được đúc từ một địa tầng đá vôi Tượng Xphanh này dài 55m, cao
20m, chỉ riêng cái tai đã dài gần 2m. Đú chớnh là tương của vua
Kờphren. để canh giữ đường đến kim tự tháp của ông Thể hiện vua
dưới hình tượng đầu người mình sư tử là muốn ca ngơi vua không có
trí tuệ của loài người mà còn có sức mạnh của su tử. Người Ai Cập
cho rằng sư tử là sản vật của thần mặt trời và như vay no làm nổi bật
vai trò của vua với tư cách là con của thần mặt trời sức mạnh của sư tử
thể hiện sức mạnh của đấng quân vương Tượng này được tạc vào thế
kỉ 19 TCN theo lệnh của Kờphren. Từ đó về sau, tượng càng làm càng
tăng thêm vẻ uy nghi va huyền bí của khu lăng mộ làm cho con người
11
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
khiếp sợ. Dân du mục ở sa mạc gọi tượng Xphanh này là “vị thần
khủng khiếp”, mỗi lần đi qua vùng này họ phải đi đường vòng chứ

không dám đến gần. Hàng ngàn năm nay, người ta cứ thắc mắc mãi
không rõ phía trong tượng Xphanh cú gỡ khụng. Có người cho rằng
trong đó có gian phòng dùng để tế thần, phía dưới có con đườn ngầm.
Chớnh vỡ muốn tìm hiểu Xphanh, Bụnapac đã cho nã pháo vào đầu
tương này làm cho tượng Sphanh bị hỏng một phần.
Đền Karnac
Ngoài các kim tự tháp kiến trúc Ai Cập còn xây dựng nhiều ngôi
đền vĩ đại không kém. Ta hãy đến thăm thành Themb thủ phủ của Cổ
và Tân vương triều đến đời cỏc pharaụng cuối cùng, và ta sửng sốt
trước cảnh ngút mắt của những hàng cột đá khổng lồ, di tích kì vĩ của
ngôi đền Karnak. Đền Karnak là quần thể kiờn trỳc đền miếu lớn nhất
Ai Cập cổ đại với vô số cột đá và tượng khắc đá và tháp nhọn vuụng,
12
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
Ngụi đền này chủ yếu thờ thần gió và thần không khí Amon. Đền do
Pharaụng Ramset2 hoàn tất vào thế kỉ 13 trCN.
Đây là ngôi đền đẹp nhất Ai Cập cổ đại được xây dựng trong
thời kỳ tân vương quốc.Ngôi đền đã được xây dưng trong mấy trăm
năm. Các đời vua nối tiếp nhau tiếp tục xây đền.Nó được hoàn tất vào
đời vua Rỏmet2. Đền Karnak cũng được xây dựng theo cấu trúc chung
của các đền miếu ở Ai Cập. Phũng chính trong đền Karnak Rông đến
5000 mét vuông,khởi thuỷ có 134 cây cột, gồm 12 cột lớn ở giữa, mỗi
cột đường kính 3,6m, cao 21m, đầu cột xoè rộng đủ chỗ đứng cho
hàng trăm người ! hai bên là rừng cột “nhỏ” cao 13m. Hàng năm, vua
Ramset hành lễ trước tượng thần Amon,từ đây ngược sông Nin 2km
13
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
tới đền Luksor không kém hùng vĩ, với dáng cột tạo hình khác hẳn,

mà phế tích đang còn sừng sững.
Ngược sông Nin cách chừng 400 km theo đường chim bay, tới ngôi
đề đồ sộ nữa ở Abu-Simbel, đục chìm vào lòng núi đá thành vại ngay
sát bờ sông. Cổng vẫn còn 4 pho tượng Ramset 2 ngồi, cao 20m, tạc
thẳng vào núi đá. Abu –Simbel ngày nay thuộc Nu-bi –a. Ngay trước
cổng đền ta gặp ngay bốn pho tượng Rỏmet2 va ba vị thần chủ yếu
của người Hi Lạp là thần Amụn, Re –Haalty và thần Ptah. Vào những
năm 60 thế kỷ 20 người Ai Cập xây đập Assuan ngăn sông Nin. Sợ
ngôi đền bị chìm trong nước,tổ chức Giáo dục – Khoa học – Văn hoá
của Liên Hợp Quốc đã tổ chức truyền ngôi đền núi này lên cao hơn
64m và cách xa bờ sông 180m. Đây cũng là công trình vĩ đại không
kém gì việc người Ai Cập cỏ đại xây dựng đền.Ngôi đền mới dã được
14
Bài điều kiện Nguyễn Thị Thảo - K56 Mỹ
thuật
trả lại nguyên dạng trên một quả núi bê tông và bảo đảm yêu cầu mỗi
năm đúng hai lần, ánh sang mặt trời chiếu vào tận hậu cung ở sâu hơn
30m.Trờn dãy hành lang hẹp, đặt nhiều pho tượng vua Ramset, ánh
sáng của thần “vua cha ’’s ẻ một năm hai lần trải trên từng pho tượng
“Vua con trần gian ”, và khi rút ra lần lượt từng pho tượng được ánh
mặt trời lướt qua.
Những thành tựu nghệ thuật to lớn mà người Ai Cập cổ đại đã
tạo ra đóng góp một phần tô lớn vào lịch sử văn minh thế giới.Là thời
kỳ phát triển rực rỡ nhất. Tiêu biểu là các công trình kiến trúc còn
đứng sừng sững với thời gian minh chứng cho sức sáng tạo tuyệt vời
với khả năng kiến trúc tuyệt diệu của họ. Mà đến mãi muôn đời sau
người ta vẫn mãi xem đó là công trình vĩ đại nhất được xõy nờn bằng
chính bàn tay khối óc của người Ai Cập cổ đại. Nó xứng đang là nền
văn minh phát triển rực rỡ nhất của nhân loại thời kỳ cổ đại.
15