hệ thống Mô hình đánh giá sự phù hợp của quá trình phát triển Dân số - Kinh tế Việt Nam

ABCDCEF
 ABCDEABFD 




ABCD

BBABB
DBEBA !"



ABCD















#$%A&'"()*(


ABCDCEF
 ABCDEABFD 




ABCD

BBABB
DBEBA !"


Chuyên ngành: Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 62.31.12.01

ABCD


ABCADEF
 ABCDEF
 AC







#$%A&'"()*(

i

LI CM ƠN
Lun án này là kt qu nghiên cu nghiêm túc ca tác gi bng s c gng
và nA lc ca bn thân. Tuy nhiên, BC hoàn thành Lun án, tác gi Bã nhn BưEc
nhiFu s khích l, Bng viên và giúp B ca nhiFu ngưi.
Trưc ht, tác gi xin BưEc gi li cm ơn Bn vE và con gái Minh Hà cùng
các thành viên trong gia Bình Bã luôn Bng viên, chia s trong công vic và to
BiFu kin cho tác gi hoàn thành Lun án Búng thi hn.
Tác gi Lun án xin BưEc gi li cm ơn các Thy Cô giáo Bã luôn quan tâm
dìu dt, cung cp các kin thc chuyên môn trong quá trình thc hin BF tài này.
Xin BưEc chân thành cm ơn các Thy giáo hưng dn: PGS.TS. àm Vn Hu và
TS. V Bng Bã khích l, Bng viên và hưng dn tác gi thc hin Lun án.
C thc hin thành công BF tài này, tác gi Lun án Bã nhn BưEc nhiFu s
quan tâm, chia s và giúp B ca nhiFu Thy, Cô giáo và Bng nghip, B c bit là
s ch! bo tn tình ca GS.TS. Nguy"n Vn Nam trong công vic và chuyên môn.
Nhân d#p này, xin BưEc gi li tri ân và cm ơn sâu sc Bn các Thy, Cô.
Tác gi Lun án cng xin BưEc bày t$ lòng cm ơn Bn các sinh viên: Ngô
Duy, Trn Th# Lan Hương, Nguy"n HuyFn Trâm, Lê V, V Vn Trưng, Nguy"n
Th Hưng, nh%ng ngưi có cùng s quan tâm nghiên cu vF tài chính hành vi và
Bã tham gia cng tác và hA trE tác gi t& chc BiFu tra trong khuôn kh& BF tài cp
B cng như cùng thc hin mt s nghiên cu khoa h'c. Tác gi Lun án rt t
hào khi nhiFu ngưi trong s các sinh viên trên Bã tr( thành Bng nghip cùng tác
gi. C hoàn thành Lun án này, còn phi kC Bn s tư vn và giúp B nhit tình
ca các bn Nguy"n Th# Ái Vân, Nguy"n Anh Thư trong quá trình x lý d% liu,
tác gi xin chân thành cm ơn các bn. Xin BưEc cm ơn các Bng tác gi các bài
báo và công trình khoa h'c (do tác gi Lun án Bng tên tác gi s 1 và là ngưi
thc hin chính) Bã Bng ý cho phép tác gi Lun án BưEc s d)ng kt qu nghiên
cu Bó trong Lun án theo như quy B#nh.

Tác gi xin BưEc cm ơn Bn các Bng nghip Bang công tác ti B môn
TTCK thuc Vin Ngân hàng – Tài chính, Trưng i h'c KTQD Bã luôn giúp B,
quan tâm và chia s trong quá trình tác gi thc hin BF tài.
 c bit, tác gi xin BưEc gi li cm ơn ti các anh, ch# Bang công tác ti
Phòng TCCB và Phòng QLKH, B c bit là em Nguy"n Hoàng Bã luôn Bng viên
và hA trE tác gi. Nhân d#p này, tác gi cng xin BưEc gi li cm ơn Bn các cán
b ca Vin ào to SH, Trưng i h'c KTQD Bã luôn Bng viên và tn tình
hA trE, to BiFu kin các nghiên cu sinh hoàn thành Lun án theo Búng tin B./.
Tác gi Lun án


Nguyn c Hin
ii


LI CAM OAN

Tôi xin cam Boan Lun án này là công trình nghiên cu Bc lp ca
tôi. Các s liu, tư liu BưEc s d)ng trong Lun án có ngun gc rõ
ràng và trung thc. Các Bánh giá, kt lun khoa h'c ca Lun án
chưa t*ng BưEc ngưi khác công b trong bt c công trình nào.

Tác gi Lun án


Nguyn c Hin


iii

MC LC
MA BU 1
CHCƠNG 1
: CƠ SA LÝ LUDN VE HÀNH VI NHÀ BU TC CÁ NHÂN TRÊN THF
TRCNG CHNG KHOÁN TIP CDN
THEO TÀI CHÍNH HÀNH VI 14
1.1. Tng quan v hành vi nhà u t cá nhân trên th trng chng khoán 14

1.1.1. Khái nim và c im nhà u t cá nhân 14

1.1.2. Khái nim hành vi nhà u t cá nhân 15

1.1.3. Các nhân tA tác Bng Cn hành vi nhà u t cá nhân 15

1.2. Hành vi nhà u t cá nhân trên th trng chng khoán tip cn theo tài chính
hành vi 18

1.2.1. LDch sE hình thành và phát trin cFa tài chính hành vi 18

1.2.2. Lý thuyCt nn tng cFa tài chính hành vi 20

1.2.3. Hành vi nhà u t cá nhân tiCp cn theo tài chính hành vi 36

KT LUDN CHCƠNG 1 61

CHCƠNG 2: PHCƠNG PHÁP VÀ D LIU NGHIÊN CU 62

2.1. Phơng pháp và d liu nghiên cu v hành vi nhà u t cá nhân da trên bng
h i tip cn theo lý thuyt tài chính hành vi 62

2.1.1. Phng pháp nghiên cu 62

2.1.2. D liu nghiên cu 68

2.2. Phơng pháp và d liu nghiên cu v hành vi nhà u t cá nhân da trên kt
qu giao dch tip cn theo tài chính hành vi 68

2.2.1. Phng pháp nghiên cu 68

2.2.2. D liu nghiên cu 79

KT LUDN CHCƠNG 2 80





iv


CHCƠNG 3
: HÀNH VI NHÀ BU TC CÁ NHÂN TRÊN THF TRCNG CHNG
KHOÁN VIT NAM 82

3.1. Hành vi nhà u t cá nhân trên TTCK Vit Nam thông qua phân tích kt qu
iu tra bng h i 82

3.1.1. c im chính cFa mu 82

3.1.2. Nhn din chung v hành vi nhà u t cá nhân 83

3.1.3. Khám phá và o lng các nhóm yCu tA tâm lý cu thành hành vi cFa nhà u t
cá nhân 88

3.1.4. KCt qu kim Dnh tác Bng cFa nhóm yCu tA tâm lý Cn hành vi nhà u
t cá nhân 92

3.1.5. Kim Dnh v các yCu tA nh hng Cn quyCt Dnh u t cFa nhà u t
cá nhân 98

3.2. Hành vi nhà u t cá nhân trên TTCK Vit Nam thông qua phân tích kt
qu giao dch 106

3.2.1. Hiu ng quy tc kinh nghim (heuristic) trong hành vi cFa nhà u t cá
nhân 106

3.2.2. Tâm lý by àn trong hành vi cFa nhà u t cá nhân 112

KT LUDN CHCƠNG 3 116

CHCƠNG 4: E XU!T GII PHÁP VÀ KHUYN NGHF T" KT QU
NGHIÊN CU VE HÀNH VI NHÀ BU TC CÁ NHÂN TRÊN THF TRCNG
CHNG KHOÁN VIT NAM 118

4.1. Các hàm ý và h qu t# kt qu nghiên cu hành vi c$a nhà u t cá nhân trên
th trng chng khoán Vit Nam 118

4.1.1. Hàm ý và các h qu khi nhà u t cá nhân trên TTCK Vit Nam là không
hp lý 118

4.1.2. Hàm ý và các h qu khi nhà u t cá nhân có nhiu lch lc v hành vi 119

4.1.3. Hàm ý và các h qu khi nhà u t cá nhân có tâm lý by àn 120

4.1.4. Hàm ý và các h qu t kCt qu xác Dnh mô hình o lng yCu tA tâm lý cFa
hành vi nhà u t cá nhân 120

4.1.5. Hàm ý và các h qu t mAi quan h gia trình B hc vn và B tui vi các
nhóm yCu tA tâm lý cu thành hành vi nhà u t 122

v


4.1.6. Hàm ý và các h qu t tác Bng cFa các nhóm yCu tA thuBc phân tích c bn Cn
vic ra quyCt Dnh cFa nhà u t 123

4.2. Quan im iu ch%nh hành vi nhà u t cá nhân nh&m phát trin th trng
chng khoán Vit Nam 123

4.3. Gii pháp và khuyn ngh phát trin Th trng chng khoán Vit Nam qua kt
qu nghiên cu v hành vi nhà u t cá nhân 126

4.3.1. Gii pháp và khuyCn nghD Ai vi BB Tài chính và y ban chng khoán
Nhà nc 126

4.3.2. Gii pháp và khuyCn nghD Ai vi S Giao dDch chng khoán và các công ty
chng khoán 135

4.3.3. Gii pháp và khuyCn nghD Ai vi nhà u t chng khoán cá nhân 141

KT LUDN CHCƠNG 4 144

Danh m'c các công trình công b( kt qu nghiên cu c$a  tài Lun án 145

TÀI LIU THAM KHO 146

PH) L)C 1: BNG CÂU H*I 153
PH) L)C 2: KT QU X+ LÝ S, LIU VÀ KI-M FNH 163


vi

DANH M)C SƠ .

Hình 1.1: Hàm giá tr (Tversky & Kahneman, 1974) 25
Hình 1.2: Hàm T trng in hình 29
Hình 1.3: Phân loi các li (lch lc) vA hành vi Bu tC 41
SD E 3.1: KFt qu kho sát vA tâm lý lc quan ca nhà Bu tC 163
SD E 3.2: KFt qu kho sát vA tâm lý t tin ca nhà Bu tC 163
SD E 3.3: KFt qu kho sát tâm lý bBy àn ca nhà Bu tC 164
SD E 3.4: KFt qu kho sát tâm lý bi quan ca nhà Bu tC cá nhân 164
SD E 3.5: T sut sinh li phân theo trình  hc vn 164
SD E 3.6: Hiu qu trong Bu tC chng khoán phân theo trình  hc vn 165
SD E 3.7: TBn sut giao dch phân theo trình  hc vn 165
SD E 3.8: Quy mô giao dch phân theo trình  hc vn 166
SD E 3.9: Thi gian nm gi chng khoán trCc khi bán phân theo trình  hc vn 166
SD E 3.10: Kh nng d oán Vnindex phân theo trình  hc vn 167
SD E 3.11: ánh giá vA vai trò ca kinh nghim Bu tC phân theo trình  hc vn 167
SD E 3.12: Mi liên h gia trình  hc vn và các nhóm yFu t thuc phân tích
các nhân t v mô 167

SD E 3.13: Mc  hiu qu Bu tC phân chia theo gii tính 168


vii


DANH M)C BNG BI-U
Bng 3.1: Thông tin vA nhân khu hc 168
Bng 3.2: Thông tin cD bn vA nhà Bu tC chng khoán 169

Bng 3.3: ng lc, T l sinh li và hiu qu ca nhà Bu tC 170

Bng 3.4: ánh giá mc  lc quan trong Bu tC chng khoán 171

Bng 3.5: ánh giá kh nng d báo vA th trCng ca nhà Bu tC 173

Bng 3.6: ánh giá ca nhà Bu tC vA các yFu t làm tng kh nng sinh li 174

Bng 3.7: Thái  ca nhà Bu tC chng khoán 175

Bng 3.8: ánh giá tác ng ca các yFu t v mô Fn quyFt nh ca nhà
Bu tC 176

Bng 3.9: ánh giá tác ng ca các yFu t liên quan thuc vA bn thân chng
khoán Fn quyFt nh ca nhà Bu tC 177

Bng 3.10: ánh giá ca nhà Bu tC vA mc  tin c y các nguEn thông tin 179

Bng 3.11: Nhà Bu tC chng khoán t ánh giá vA bn thân 180

Bng 3.12: ánh giá vA kh nng tiFp c n thông tin trên TTCK 181

Bng 3.13: Cách nhìn nh n th trCng chng khoán ca nhà Bu tC 182

Bng 3.14: KFt qu phân tích nhân t nh!m chia nhóm tâm lý nhà Bu tC chng
khoán 183

Bng 3.15: Ma tr n xoay nhân t 184

Bng 3.16: Kim nh thang o o lCng các nhóm tâm lý thông qua h s
cronbach's alpha 185

Bng 3.17: Xác nh kh nng gii thích (mc  nh hC"ng) ca t#ng
thuc tính (khía cnh Dn) trong các nhóm tâm lý thông qua phân tích nhân
t khám phá lBn 2 186

Bng 3.18: Mi liên h gia hc vn và các nhóm yFu t tâm lý trong hành vi
ca nhà Bu tC 187

Bng 3.19: Mi liên h gia tu$i và các nhóm yFu t tâm lý trong hành vi ca
nhà Bu tC 189

Bng 3.20: Mi liên h gia hc vn và t% sut sinh li 190

viii

Bng 3.21: Mi liên h gia Hc vn và Mc  hiu qu trong Bu tC
chng khoán 191

Bng 3.22: Mi liên h gia hc vn và S lBn giao dch trung bình trong 1

tháng 192

Bng 3.23: Mi liên h gia Hc vn và Quy mô trung bình mi lBn giao dch 193

Bng 3.24: Mi liên h gia Hc vn và Thi gian nm gi chng khoán trCc
khi bán 194

Bng 3.25: Mi liên h gia Hc vn và kh nng d báo ch% s Vn-Index 195

Bng 3.26: Mi liên h gia hc vn và vai trò ca kinh nghim bn thân 196

Bng 3.27: Mi liên h gia hc vn và các nhân t v mô trong phân tích và
Bu tC chng khoán 197

Bng 3.28: Mi liên h gia Hc vn và Các nhân t liên quan Fn bn thân
chng khoán nh Bu tC 200

Bng 3.29: Mi liên h gia Tu$i và T$ng mc tiAn Bu tC vào chng khoán . 204

Bng 3.30: Mi liên h gia Tu$i và Quy mô trung bình mi lBn giao dch 205

Bng 3.31: Mi liên h gia Tu$i và Mc  mo him ca nhà Bu tC 206

Bng 3.32: Mi liên h gia Tu$i và Mc  chc chn trong Bu tC 207

Bng 3.33: Mi liên h gia Tu$i và S lBn giao dch trung bình trong 1
tháng 208

Bng 3.34: Mi liên h gia Tu$i và Thi gian nm gi chng khoán trCc
khi bán 209

Bng 3.35: Mi liên h gia Tu$i và kh nng d báo Vn-Index 210

Bng 3.36: Mi liên h gia Gii tính và Mc  hiu qu trong Bu tC CK 211

Bng 3.36- KFt qu kim nh và phân tích mi quan h gia sinh li, tu$i và
hc vn 212

Bng 3.37: Kim nh thang o hành vi - thái  nhà Bu tC trên th trCng
chng khoán 213

Bng 3.38: Nh n din các nhóm hành vi thái  nhà Bu tC chng khoán thông
qua phân tích nhân t 214

ix

Bng 3.39: Ma tr n nhân t xoay 215

Bng 3.40: Xác nh kh nng gii thích (mc  nh hC"ng) ca t#ng thuc
tính (khía cnh Dn) trong các nhóm hành vi thái  nhà Bu tC qua phân tích
nhân t khám phá lBn 2 216

Bng 3.41: Kim nh thang o các yFu t thuc vA TTCK thông qua h s
Cronbach's Alpha 217

Bng 3.42: Nh n din các nhóm yFu t tâm lý thuc vA nhà Bu tC thông qua
phân tích nhân t khám phá 218

Bng 3.43: Xác nh kh nng gii thích (mc  nh hC"ng) ca t#ng thuc
tính (khía cnh Dn) trong các nhóm "Nhìn nh n vA th trCng" thông qua phân

tích nhân t khám phá lBn 2 220

Bng 3.44: Kim nh thang thông qua h s Cronbach's Alpha 221

Bng 3.45: Nh n din các nhóm các nhân t liên quan Fn bn thân chng
khoán thông qua phân tích nhân t khám phá 222

Bng 3.46: Xác nh kh nng gii thích (mc  nh hC"ng) ca t#ng thuc
tính (khía cnh Dn) trong các nhóm "bn thân chng khoán" thông qua phân
tích nhân t khám phá lBn 2 224

Bng 3.47: Kim nh thang o thông qua h s Cronbach's Alpha 225

Bng 3.48: Nh n din các nhóm các nhân t liên quan Fn bn thân nhà Bu tC
thông qua phân tích nhân t khám phá 226

Bng 3.49: Xác nh kh nng gii thích (mc  nh hC"ng) ca t#ng thuc
tính (khía cnh Dn) trong các nhóm "bn thân nhà Bu tC" thông qua phân tích
nhân t khám phá lBn 2 228

Bng 3.50: ánh giá tác ng ca nhóm hành vi thái  lên các nhóm tâm lý 229

Bng 3.51: Bng kFt qu kim nh vA sut sinh li 230

Bng 3.52: Mô hình logistic lCng hóa mc  mc phi hin tCng phân b$ tài
khon 230

Bng 3.53: Mc sinh li và mc vCt sinh li ca c$ phiFu trong 5 ngày và 1
tháng trCc thi im giao dch 231

x

Bng 3.54: KFt qu kim nh PGR – PLR 231

Bng 3.55. Mô hình logistic lCng hóa mc  mc phi hin tCng phân b$ tài
khon 232

Bng 3.56: Bng thng kê s liu tâm lý bBy àn 232

Bng 3.57: Bng kFt qu kim nh tâm lý bBy àn chung 232

Bng 3.58: Bng kFt qu kim nh hành vi bBy àn khi th trCng tng im 233

Bng 3.59: Bng kFt qu kim nh hành vi bBy àn khi th trCng gim im233

Bng 3.60: Bng kFt qu kim nh hành vi bBy àn phân chia theo t#ng giai
on 2004-2006 234

Bng 3.61: Bng kFt qu kim nh hành vi bBy àn phân chia theo t#ng giai
on 2006-2007 234

Bng 3.62: Bng kFt qu kim nh hành vi bBy àn phân chia theo t#ng giai
on 2007-2008 235

Bng 3.63: Bng kFt qu kim nh hành vi bBy àn phân chia theo t#ng giai
on 2009-2011 236

Bng 3.64 : Bng kFt qu kim nh nhóm c$ phiFu có vn hoá TT ln 236

Bng 3.65: Bng kFt qu kim nh nhóm c$ phiFu có vn hoá TT nh& 237

xi

DANH M)C CÁC T" VIT T/T

TTCK

Th trCng chng khoán
VN

Vit Nam Eng
TTGDCK

Trung tâm giao dch chng khoán
TP. HCM

HSX

HNX

Thành ph HE Chí Minh
S" Giao dch chng khoán TP.HCM
S" Giao dch chng khoán Hà Ni

1
MA BU
1. Tính c0p thit
Th trCng chng khoán Vit Nam ã chính thc i vào hot ng Cc 12
nm. Trong khong thi gian ó, th trCng ã tri qua nhng thng trBm th hin
qua s biFn ng ca ch% s VNIndex.
Nhng biFn ng trên th trCng chng khoán Vit Nam thi gian qua cho
thy vic nghiên cu hành vi ca nhà Bu tC là hFt sc cBn thiFt. Các b!ng chng vA
du hiu th trCng “bong bóng” ho'c s(t gim giá quá mc trong thi gian qua ã
cho thy các nhà Bu tC không phi luôn luôn hành ng mt cách sáng sut và
khôn ngoan nhC mong i. Vic áp d(ng các lý thuyFt tài chính chun (standard
finance) không th gii thích Cc s biFn ng tht thCng ca Th trCng chng
khoán Vit Nam thi gian qua.
Bên cnh ó, vic nghiên cu vA hành vi ca nhà Bu tC trên cD s" các lý
thuyFt ca tài chính hành vi c)ng s* giúp các cD quan qun lý và iAu tiFt th trCng

chng khoán có các chính sách qun lý hp lý và thc thi úng thi im  m
bo s phát trin bAn vng ca th trCng.
Tài chính hành vi (behavioral finance) là s phát trin kFt hp tâm lý hc vào
tài chính. T# nhng nm 1980, k t# khi nhà tâm lý hc ngCi Pháp Gabriel Tarde
bt Bu nghiên cu vA ng d(ng tâm lý hc vào khoa hc kinh tF thì phi mt gBn
100 nm sau, các ng d(ng tâm lý vào tài chính mi có nhng bCc phát trin áng
k [4]. Trong s các nghiên cu tiêu biu, to bCc ngo't cho s phát trin ca tài
chính hành vi phi k Fn nghiên cu nAn tng ca Amos Tversky và Daniel
Kahneman (1979) [69] – ngCi ã t gii Nobel Kinh tF nm 2002 [102], sau ó là
Richard H.Thaler (2005) [93], 'c bit là Robert Shiller vi quyn sách n$i tiFng
“Irrational Exuberance” (2000) [95] ã d báo chính xác s s(p $ ca th trCng
c$ phiFu toàn cBu không lâu sau ó.

2
Tuy mi phát trin trong hDn hai th p k gBn ây nhCng lý thuyFt tài chính
hành vi ã có nhng óng góp quan trng trong lý gii các hành vi “khác vi k+
vng hp lý”, các lch lc trong hành vi ca nhà Bu tC và các hành vi “Bu tC theo
tâm lý bBy àn” trên các loi th trCng nhC th trCng hàng hóa, th trCng chng
khoán ho'c th trCng tiAn t. T# ó, tài chính hành vi góp phBn gii thích hin
tCng “bong bóng” trên các th trCng này, 'c bit ti các th trCng “mi n$i”
(emerging market) nhC Th trCng chng khoán Vit Nam. i xa hDn, kFt qu
nghiên cu ca nhiAu công trình, in hình nhC ca Hersh Shefrin (2005)[61] còn
cho thy, lý thuyFt vA tài chính hành vi có th Ca ra các cD s" khoa hc  iAu
ch%nh các mô hình nh giá (bao gEm nh giá chng khoán, sn phm phái sinh…)
hay ng d(ng trong lý thuyFt qun tr công ty ho'c gii thích s tCDng tác gia các
th trCng khác nhau [4].
2. Tng quan các nghiên cu
Các nghiên cu chung vA th trCng chng khoán Vit Nam và các nhà Bu
tC, trong ó có nhà Bu tC cá nhân là khá nhiAu. Tuy nhiên, có rt ít các nghiên cu
vA hành vi nhà Bu tC cá nhân trên TTCK Vit Nam tiFp c n theo tài chính hành vi.

iAu này Cc lý gii là do tài chính hành vi là mt lnh vc nghiên cu rt mi "
Vit Nam. Hin nay, tài chính hành vi chCa Cc ging dy và ph$ biFn " Vit
Nam.
Mt s nghiên cu ban Bu vA tài chính hành vi và hành vi nhà Bu tC tiFp
c n theo tài chính hành vi " Vit Nam phi k Fn các công trình nhC:
- Lu n vn Thc s, “Nghiên cu lý thuyt tài chính hành vi trên Th# trưng
chng khoán Vit Nam” nm 2009 [9] ca tác gi Lê Th Ngc Lan,
TrCng i hc Kinh tF Thành ph HE Chí Minh. Tác gi A tài ã bCc
Bu làm rõ mt s ni dung cD bn ca tài chính hành vi và t$ chc iAu
tra, kho sát hành vi nhà Bu tC thông qua bng h&i. Tuy nhiên, ni dung
phBn lý thuyFt ca tác gi còn sD sài và chCa có tính h thng, chCa làm rõ

3
Cc ni dung nAn tng các lý thuyFt ca tài chính hành vi. PhBn iAu tra
bng h&i mi ch% d#ng li " vic thng kê mô t, chCa xây dng Cc mô
hình o lCng các yFu t tâm lý cu thành hành vi ca nhà Bu tC; các
thang o yFu t tâm lý chCa Cc kim nh mi quan h. Do ó, xét vA
t$ng th, kFt qu nghiên cu chCa làm rõ Cc hành vi ca nhà Bu tC.
- A tài cp cD s" “Tác Bng ca các yu t tâm lý Bn hành vi ca nhà Bu
tư cá nhân trên TTCK Vit Nam” nm 2011 [26] ca TS. TrBn Th Hi Lý,
TrCng i hc Kinh tF TP.HCM. A tài ã bCc Bu tiFp c n khá thành
công trong xây dng mô hình o lCng các yFu t cu thành hành vi nhà
Bu tC. Tuy nhiên, A tài chCa làm rõ các nhân t tác ng Fn hành vi nhà
Bu tC. Ngoài ra, A tài chCa làm rõ hành vi nhà Bu tC thông qua khám
phá và kim nh kFt qu giao dch ca nhà Bu tC.
- Lu n vn Thc s, “o lưng hành vi by Bàn trên Th# trưng chng
khoán Vit Nam” nm 2009 [10] ca Nguy-n Cao V. Thành công ca A
tài là dùng phCDng pháp lc ca Kalman  gii quyFt mô hình không gian
trng thái theo A xut ca Hwang & Salmon (2004) [65] – mô hình HS t#
ó tìm ra các du hiu bBy àn trên TTCK Vit Nam. Tuy nhiên, hn chF

ca A tài là không tính Fn yFu t nhân t t trng theo quy mô ca các
công ty niêm yFt. Theo quan im ca tác gi Lu n án, mô hình HS da
trên cách tiFp c n xem xét s biFn ng ca h s beta chng khoán kh&i
beta cân b!ng theo mô hình CAPM là không thc s phù hp i vi
TTCK Vit Nam.
- Lu n vn Thc s, “Phân tích tác Bng ca các nhân t hành vi Bn quyt
B#nh ca nhà Bu tư cá nhân trên TTCK H Chí Minh” ca tác gi TrBn
Nam Trung, TrCng i hc Kinh tF TP.HCM [24]. A tài ã tiFn hành
iAu tra 176 nhà Bu tC và s. d(ng phân tích nhân t (EFA)  khám phá
các yFu t tâm lý trong hành vi ca nhà Bu tC cá nhân. Tuy nhiên, A tài
mi ch% d#ng li " khám phá EFA lBn th nht, chCa làm rõ Cc mô hình
các nhóm yFu t tâm lý do tác gi xây dng có ý ngha không i vi t$ng

4
th. A tài c)ng chCa nghiên cu hành vi nhà Bu tC thông qua phân tích
các kFt qu giao dch trên th trCng.
- Lu n vn Thc s, (2011) “+ng d)ng lý thuyt tài chính hành vi BC lý gii
cho nh%ng bt thưng trên TTCK Vit Nam” ca tác gi V) ình KFt,
TrCng i hc Kinh tF TP.HCM [28]. A tài mi ch% d#ng li " các kFt
qu thng kê mô t hành vi nhà Bu tC qua iAu tra bng h&i, không có
kim nh mô hình c)ng nhC mi quan h gia các thuc tính tâm lý. KFt
qu kim nh tâm lý bBy àn mi ch% d#ng li " kim nh chung, chCa
có phân nhóm các c$ phiFu c)ng nhC các thi k+ ca th trCng. KFt qu
nghiên cu chCa làm rõ Cc mô hình o lCng các yFu t tâm lý ca
hành vi nhà Bu tC.
- Lu n vn Thc s, “Nhn dng, Bo lưng hiu ng Bám Bông trên TTCK
Vit Nam và phân tích các các nhân t nh hư(ng” TrBn Chung Thy,
TrCng i hc KTQD (2010) [23]. A tài ã o lCng hành vi ám ông
trên TTCK Vit Nam trên cD s" mô hình Hwang và Salmon (2004) [65]
và phát trin mô hình ca Chang, Cheng và Khorana (2000) [40], mô hình

Christie, Chang và Huang (1995) [44].
- Bài báo “Tài chính hành vi và nh%ng bt thưng ca TTCK Vit Nam”
ca ThS. Lê t Chí ng trên Tp chí Phát trin Kinh tF, s tháng 7/2007
[7]. Bài báo mi ch% d#ng li " vic khái quát các ni dung cD bn ca tài
chính hành vi và bình lu n vA mt s sai lBm cD bn ca nhà Bu tC thông
qua phân tích các du hiu mà không có các kFt qu nh lCng minh
chng.
- Bài báo “+ng d)ng tài chính hành vi vào phân tích thc ti"n” ca nhóm
tác gi TrBn Ngc ThD và HE Quc Tun ng trên Tp chí Phát trin
Kinh tF, s tháng 7/2007 [25]. Bài báo ã t p trung phân tích 2 trCng hp
in hình ca TTCK Vit Nam là trCng hp phn ng thái quá và hiu
ng ngôi sao ang lên nhìn t# lý thuyFt tài chính hành vi. Tuy nhiên, các

5
phân tích ch yFu da vào hin tCng, chCa có các minh chng thuyFt
ph(c.
- Bài báo “Tài chính hành vi: Nghiên cu ng d)ng tâm lý h'c vào tài
chính” ca tác gi HE Quc Tun, Tp chí Phát trin Kinh tF tháng 7/2007
[4]. Bài viFt ã khái quát nhng nguyên lý cD bn ca tài chính hành vi và
A c p mt s ng d(ng ca tài chính hành vi trong thc ti-n. Tuy nhiên,
tác gi chCa làm rõ các lu n c  làm rõ các ng d(ng ca tài chính hành
vi.
- Bài báo “Phi lý nhưng li có lý” ca Lâm Minh Chánh ng trên Báo Bu
tC chng khoán [6]. Trên cD s" tham kho các phân tích ca Pompian tác
gi cun sách Behavioral Finance and Wealth Management và ca Woody
Dorsey tác gi cun sách Behavioral Trading, tác gi bài báo ã khái lCc
các hành vi không hp lý (irrational) ca nhà Bu tC cá nhân trên TTCK
Vit Nam.
- Bài báo “Tài chính h'c hành vi, tâm lý by Bàn và TTCK Vit Nam” do
Saga.vn hp tác viFt cho báo Bu tC chng khoán ng ngày 19/4/2007

[22]. Bài báo ã phân tích mt s du hiu  chng minh tâm lý bBy àn
trên TTCK Vit Nam. Tuy nhiên, chCa có các kFt qu kim nh và s liu
 chng minh các nh n nh ca tác gi bài báo.
- Bài báo “Mt s sai lm ca các nhà Bu tư chng khoán Vit Nam” ca
TS.VCDng Quân Hoàng ng trên trang in t. saga.vn [30]. Tác gi ã
úc rút 5 sai lBm ch yFu ca các nhà Bu tC chng khoán song ch yFu là
các kinh nghim ca cá nhân, không có các lu n c thuyFt ph(c.
NhC v y, các nghiên cu vA hành vi nhà Bu tC theo cách tiFp c n ca tài
chính hành vi " Vit Nam là không nhiAu. Có th khái quát các kFt qu chính và
nhng hn chF ca các nghiên cu này nhC sau:


6
- Nhng hng nghiên cu chính ã c th!c hin:
Các nghiên cu vA hành vi nhà Bu tC cá nhân trên TTCK Vit Nam ch yFu
t p trung vào 3 hCng nghiên cu chính: (1) nghiên cu vF tâm lý by Bàn; (2)
nghiên cu vF các yu t tâm lý ca hành vi nhà Bu tư thông qua phân tích kt qu
BiFu tra bng h$i; (3) nghiên cu ng d)ng tài chính hành vi BC gii thích mt s
bt thưng trên TTCK Vit Nam.
- Nhng c s lý lun chính ã c áp d"ng  nghiên cu:
Các nghiên cu ã bCc Bu ng d(ng các ni dung nAn tng ca tài
chính hành vi  nh n dng và phân tích hành vi nhà Bu tC trên TTCK Vit
Nam.
- Nhng kCt qu nghiên cu chính ã t c:
 ã bCc Bu làm rõ mt s ni dung cD bn ca tài chính hành vi và
xây dng mô hình o lCng yFu t tâm lý ca hành vi nhà Bu tC
thông qua t$ chc iAu tra, kho sát hành vi nhà Bu tC b!ng bng h&i.
 Nh n dng và o lCng Cc tâm lý ám ông trong hành vi ca nhà
Bu tC thông qua các phCDng pháp khác nhau nhC: phCDng pháp lc
ca Kalman  gii quyFt mô hình không gian trng thái theo A xut

ca Hwang & Salmon (2004) [65]– mô hình HS, mô hình Hwang và
Salmon và phát trin mô hình ca Chang, Cheng và Khorana (2000)
[40], mô hình Christie, Chang và Huang (1995) [44].
 Phân tích hin tCng  kFt lu n vA hành vi nhà Bu tC.
- Nhng phng pháp nghiên cu ã c áp d"ng:
  nh n dng và o lCng hành vi, phCDng pháp Cc các nghiên cu
s. d(ng là s. d(ng thng kê mô t và s. d(ng phCDng pháp phân tích
khám phá EFA.
  nh n dng hiu ng tâm lý ám ông, phCDng pháp Cc các
nghiên cu s. d(ng là kim nh thông qua mô hình Hwang và

7
Salmon (2004) [65] và phát trin mô hình ca Chang, Cheng và
Khorana (2000) [40], mô hình Christie, Chang và Huang (1995) [44].
- Hn chC cFa nhng nghiên cu trc và nhng vn  cn c tiCp
t"c nghiên cu:
 ChCa có nghiên cu nào nghiên cu By  và toàn din cD s" lý lu n
vA hành vi nhà Bu tC cá nhân tiFp c n theo tài chính hành vi;
 ChCa xây dng Cc mô hình t$ng th o lCng các yFu t tâm lý cu
thành hành vi nhà Bu tC cá nhân;
 ChCa có nghiên cu vA hành vi nhà Bu tC thông qua phân tích và
kim nh kFt qu giao dch trên th trCng (thông qua các kFt qu
giao dch trên tài khon ca nhà Bu tC)  làm rõ các lch lc (các
li) trong hành vi ca nhà Bu tC;
 ChCa kim nh và khám phá các yFu t thuc vA phân tích cD bn
(phân tích v mô, phân tích ngành, phân tích công ty) tác ng nhC thF
nào Fn quyFt nh ca nhà Bu tC cá nhân;
 ChCa xây dng Cc mô hình o lCng mi quan h gia hiu qu
Bu tC và các yFu t thuc vA tâm lý ca nhà Bu tC;
 Vic nh n dng và khám phá hiu ng tâm lý ám ông (tâm lý bBy

àn) chCa thc hin theo các nhóm c$ phiFu trên toàn th trCng.
 ChCa làm rõ nhà Bu tC cá nhân có là nhà Bu tC hp lý (rational) và
tuân theo lý thuyFt trin vng không?
3. M'c tiêu nghiên cu
M(c tiêu t$ng th ca Lu n án “Hành vi c$a nhà u t trên Th trng
chng khoán Vit Nam” là nh n din và khám phá hành vi ca nhà Bu tC cá nhân
trên TTCK Vit Nam trên cD s" tiFp c n theo nguyên lý, lý thuyFt ca tài chính
hành vi. T# ó, Lu n án s* A xut các gii pháp và khuyFn ngh phát trin TTCK
trong thi gian ti.

8
Các m"c tiêu c" th cFa Lun án:
(1) Làm rõ cD s" lý lu n vA hành vi nhà Bu tC cá nhân tiFp c n theo lý thuyFt tài
chính hành vi.
(2) Khám phá và o lCng các yFu t cu thành hành vi ca nhà Bu tC cá nhân
trên TTCK Vit Nam.
(3) Làm rõ tác ng ca các nhóm yFu t tâm lý Fn hành vi nhà Bu tC cá nhân
(4) Làm rõ mi liên h gia trình  hc vn và quy mô giao dch vi hiu qu
Bu tC
(5) Làm rõ hiu ng quy tc s/n có và các lch lc trong hành vi nhà Bu tC cá
nhân trên TTCK Vit Nam. Chng minh nhà Bu tC cá nhân trên TTCK Vit
Nam là “không hp lý (irrational)” và hành vi ca h tuân th theo lý thuyFt
trin vng.
(6) Khám phá tâm lý bBy àn trên TTCK Vit Nam.
4. Câu h i nghiên cu
(1) Nhà Bu tC cá nhân trên TTCK Vit Nam có phi là nhà Bu tC hp lý
(rational)? Có tuân theo lý thuyFt trin vng không?
(2) Mô hình o lCng yFu t tâm lý ca hành vi nhà Bu tC cá nhân Cc xây
dng bao gEm các yFu t gì? Ý ngha o lCng ca mô hình nhC thF nào?
(3) Các yFu t tác ng Fn quyFt nh ca nhà Bu tC cá nhân là gì? Mi quan

h gia các yFu t nhC thF nào?
(4) Nhà Bu tC cá nhân có lch lc trong hành vi không? ó là các lch lc gì?
(5) Có hiu ng tâm lý bBy àn trên TTCK Vit Nam không?
(6) Gii tính, tu$i và trình  hc vn có quan h nhC thF nào vi các yFu t tâm
lý trong hành vi ca nhà Bu tC.

9
5. (i t1ng và ph2m vi nghiên cu
i tCng nghiên cu là hành vi ca các nhà Bu tC cá nhân trên Th trCng
chng khoán Vit Nam. Lu n án thc hin iAu tra, kho sát vA hành vi nhà Bu tC
cá nhân thông qua bng h&i i vi 500 nhà Bu tC cá nhân trên TTCK Vit Nam.
Bên cnh bng h&i, khi nghiên cu vA hành vi nhà Bu tC cá nhân, Lu n án
phân tích và kim nh trên cD s" d liu bao gEm các kFt qu giao dch ca 1093
tài khon (chn lc trên t$ng s 2340 tài khon) ca nhà Bu tC cá nhân vi 51.529
lnh giao dch thành công (trên t$ng s 100 nghìn lnh giao dch).
Phm vi nghiên cu ca Lu n án gii hn " hành vi ca nhà Bu tC cá nhân.
6. Khung lý thuyt nn tng
Lý thuyFt trin vng (prospect theory) do Kahneman và Tversky (1979,2000)
[69,71] xây dng và giúp cho Kahneman t gii Nobel Kinh tF nm 2002 Cc s.
d(ng là khung lý thuyFt nAn tng ca Lu n án.
7. Gi thuyt nghiên cu
Gi thuyt 1: Nhà Bu tC cá nhân trên TTCK Vit Nam là nhà Bu tC không
hp lý (irrational) và hành vi Cc gii thích theo lý thuyFt trin vng.
Gi thuyt 2: Các nhóm yFu t cu thành tâm lý trong hành vi ca nhà Bu tC
cá nhân trên TTCK Vit Nam bao gEm: (1) nhóm yFu t tâm lý quá lc quan; (2)
nhóm yFu t tâm lý bBy àn; (3) nhóm yFu t tâm lý quá t tin; (4) nhóm yFu t thái
 vi ri ro; (5) nhóm yFu t tâm lý bi quan.
Gi thuyt 3: Trình  hc vn có mi quan h cùng chiAu vi các nhóm yFu
t: tâm lý lc quan và tâm lý t tin, có mi quan h ngCc chiAu vi các nhóm yFu
t: tâm lý bi quan, nhóm yFu t thái  i vi ri ro và nhóm yFu t bBy àn.

10
Gi thuyt 4: Tu$i ca nhà Bu tC có mi quan h cùng chiAu vi các nhóm
yFu t: tâm lý lc quan và tâm lý t tin, có mi quan h ngCc chiAu vi các nhóm
yFu t: tâm lý bi quan, nhóm yFu t thái  i vi ri ro và nhóm yFu t bBy àn.
Gi thuyt 5: Mi quan h gia trình  hc vn vi các thang o khác có
liên quan Fn hành vi nhà Bu tC:
 Trình B h'c vn và t, sut sinh li có mi quan h cùng chiFu
 Trình B h'c vn và tn sut giao d#ch có mi quan h cùng chiFu
 Trình B h'c vn và quy mô giao d#ch có quan h cùng chiFu
 Trình B h'c vn và thi gian nm gi% chng khoán trưc khi bán có
mi quan h ngưEc chiFu
 Trình B h'c vn và kh nng Bánh giá t d Boán Vnindex có mi
quan h cùng chiFu
 Trình B h'c vn và kinh nghim trong Bu tư có mi quan h cùng
chiFu
 Các nhà Bu tư có trình B h'c vn thp có xu hưng Bánh giá cao
các nhân t v- mô, nhân t thuc vF phân tích ngành trong Bu tư
chng khoán
Gi thuyt 6: Mi quan h gia  tu$i ca nhà Bu tC và các thang o khác
liên quan Fn hành vi nhà Bu tC cá nhân:
 Tu&i và t&ng mc tiFn Bu tư vào chng khoán ca nhà Bu tư cá
nhân có quan h cùng chiFu
 Tu&i và quy mô trung bình mAi ln giao d#ch ca nhà Bu tư có quan
h cùng chiFu
 Tu&i và mc B mo hiCm ca nhà Bu tư có quan h ngưEc chiFu
 Tu&i và mc B chc chn trong Bu tư có quan h cùng chiFu

11
 Tu&i và s ln giao d#ch trung bình trong 1 tháng có quan h ngưEc

chiFu
 Tu&i và thi gian nm gi% chng khoán trưc khi bán có quan h
cùng chiFu
 Tu&i và kh nng t d báo di"n bin ch! s Vn-Index di"n bin theo
chu kì có quan h cùng chiFu
Gi thuyt 7: Nhà Bu tC là Nam gii thCng t tin và hiu qu hDn trong
Bu tC chng khoán so vi N gii.
Gi thuyt 8: Trình  hc vn làm tng t sut sinh li, ngCc li bình quân
t$ng mc Bu tC làm gim t sut sinh li. Mc  tác ng ca yFu t trình  hc
vn cao hDn mc  tác ng ca t$ng mc Bu tC.
Gi thuyt 9: Các yFu t ca phân tích cD bn trong Bu tC chng khoán
(phân tích v mô, phân tích ngành, phân tích công ty) có tác ng Fn quyFt nh
ca nhà Bu tC cá nhân.
Gi thuyt 10: Có lch lc hiu ng quy tc theo kinh nghim (heuristic bias)
trong hành vi ca nhà Bu tC cá nhân.
Gi thuyt 11: TEn ti lch lc hiu ng phân b$ tài khon (disposition effect
bias) trong hành vi ca nhà Bu tC cá nhân.
Gi thuyt 12: TEn ti lch lc tâm lý bBy àn (herding bias) trong hành vi
nhà Bu tC cá nhân.

8. Nhng óng góp m3i c$a Lun án
Lu n án “Hành vi cFa nhà u t trên ThD trng chng khoán Vit
Nam” là A tài nghiên cu vA hành vi nhà Bu tC cá nhân trên TTCK tiFp c n theo
tài chính hành vi – mt lnh vc tài chính mi b$ sung cho tài chính chun vi nAn

12
tng là lý thuyFt trin vng (lý thuyFt giúp cho Daniel Kahneman t gii Nobel
Kinh tF nm 2002).
* Nhng óng góp mi v mt hc thut, lý lun
Trên cD s" nghiên cu khong 120 tài liu vA tài chính hành vi, Lu n án t p trung

làm rõ cD s" lý lu n vA hành vi nhà Bu tC cá nhân trên th trCng chng khoán tiFp
c n theo tài chính hành vi. VA m't hc thu t, lý lu n, óng góp mi ca Lu n án th
hin trên các khía cnh chính nhC sau:
1. Xây dng Cc các ch A chính (ni dung chính) ca hành vi nhà Bu tC cá
nhân tiFp c n theo tài chính hành vi.
2. To s liên kFt vA lý thuyFt kim nh hành vi nhà Bu tC cá nhân thông qua
iAu tra bng h&i vi kim nh thông qua kFt qu giao dch thc trên tài
khon ca nhà Bu tC.
* Nhng phát hin,  xut mi rút ra t kCt qu nghiên cu
(1) Lu n án tìm ra các b!ng chng nh lCng chng t& nhà Bu tC cá nhân trên
TTCK Vit Nam là nhà Bu tC không hp lý (irrational) và có nhiAu lch lc
vA hành vi. Vì v y, các lý thuyFt tài chính chun (standard finance) không th
gii thích Cc các lch lc trong hành vi ca các nhà Bu tC. T# ó, Lu n án
khuyFn ngh cBn thay $i mt s chính sách có liên quan Fn qun lý và iAu
hành TTCK nhC: quy nh biên  giao ng giá, quy nh cm bán khng,
vn A công b và kim soát thông tin.
(2) Lu n án xây dng mô hình o lCng hành vi nhà Bu tC cá nhân gEm 5 nhóm
yFu t bao gEm 19 thuc tính: (1) nhóm yFu t tâm lý quá lc quan; (2) nhóm
yFt t tâm lý bBy àn; (3) nhóm yFu t tâm lý quá t tin; (4) nhóm yFu t thái
 vi ri ro; (5) nhóm yFu t tâm lý bi quan. T# ó, Lu n án khuyFn ngh
Vit Nam cBn xây dng b ch% s o lCng yFu t cm tính (Sentiment Index)
bên cnh các ch% s nh lCng nhC VN30, HNX30, VIR50.
(3) T# kFt qu nghiên cu, Lu n án A xut trong thi gian ti nên sáp nh p 2 S"