sáng kiến kinh nghiệm CẢI TIẾN CÁCH DÙNG BẢNG ĐỔI CÁC ĐƠN VỊ ĐO

1
Tên đề tài: CẢI TIẾN CÁCH DÙNG BẢNG ĐỔI CÁC ĐƠN VỊ ĐO
I/ĐẶT VẤN ĐỀ :
* Việc lựa chọn và sử dụng đồ dùng là một yếu tố quan trọng trong quá trình
dạy học để đạt được mục tiêu dạy học cao nhất. Việc sử dụng đồ dùng để dạy
học là một phương pháp trực quan sinh động để giáo viên chuyển tải truyền thụ
kiến thức đến với học sinh hấp dẫn nhất và giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một
cách dễ dàng nhất. Vì có đồ dùng, học sinh sẽ hiểu nhanh, dễ nhớ và lưu lại
trong trí nhớ được lâu. Đồ dùng dạy học là phương tiện được sử dụng để dạy
học mà không có phương pháp nào có khả năng truyền thụ kiến thức cho học
sinh dễ hiểu hơn. Xuất phát từ nhận thức đó, tôi đã cải tiến cách sử dụng bảng
đo các đơn vị để thực hiện dạy và cho học sinh luyện tập ở các chương đo độ
dài, đo diện tích, đo khối lượng, đo hể tích …(trên cùng một bảng ).
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN :
- Theo phân phối chương trình Toán đổi các đơn vị đo ở lớp 4, 5 có tới 45 tiết
(kể cả luyện tập) mà mỗi lần dạy và luyện tập đổi phải kẻ bảng lại, rồi lại viết
đơn vị lên bảng, tôi thấy rất lâu, mất rất nhiều thời gian để học sinh chờ đợi (tối
thiểu phải mất 7-10 phút). Nếu tính thời gian mất cho 45 tiết thì vô tình đã đánh
mất 450 phút.
- Không những mất thời gian mà học sinh chờ đợi sẽ nhàm chán, ồn ào, thiếu
tập trung.
- Nếu chỉ dạy bằng các bảng đã kẻ sẵn như sách giáo khoa thì đó mới chỉ
phôtô ra chứ chưa có gì là sáng tạo trong quá trình dạy học cả.
* Để tránh việc dùng thước kẻ bảng cho mỗi tiết dạy các đơn vị đo độ dài khối
lượng, diện tích, thể tích,…vả lại để dễ dàng luyện tập, làm nhanh, đúng, chính
xác…Tôi đã nghĩ ra cách phải làm một đồ dùng để có thể dạy được ở tất cả các
chương đổi đơn vị này.
III. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
- Đồ dùng dạy học là phượng tiện để giáo viên chuyển tải nội dung kiến thức
đạt mục tiêu cao nhất. Việc sử dụng đồ dùng có khoa học là ta đã đảm bảo đúng
phương châm nhận thức, đi từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng. Học

sinh sẽ được luyện tập cách nhìn nhận có tính khoa học. Hoạt động tiếp thu của
học sinh có tính chất phát triển độc lập và kĩ năng luyện tập thực hiện đạt tới
mức cao nhất so với các hình thức dạy học khác.
IV. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU:
- Từ quan điểm về việc sử dụng đồ dùng để đạt hiệu quả cao trong tiết dạy.
Tôi đã đổi mới cách sử dụng bảng đơn vị đo về độ dài, khối lượng, đo diện tích,
đo thể tích trong môn Toán tại khối 4, 5 như sau:
* Đồ dùng này bao gồm:
1/ Nguyên liệu :
* Một tờ giấy rô ki 1,2m – 1m.
- Sử dụng luôn cả hai mặt. Trên tờ giấy rô ki được kẻ sẵn các cột (8cột) như
hình vẽ mà không ghi gì.
(Chỉ có cột 1 ghi sẵn đơn vị số liệu còn các cột khác để trống).
2
ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU
* Mặt trước và mặt sau của giấy rô ki là gắn một tờ giấy gương trong suốt để
đạt được hai tác dụng:
- Một là nhìn được các đường kẻ bên trong.
- Hai là để sử dụng viết trong quá trình giảng hoặc học sinh làm bài tập dễ thấy
và dễ xoá.
* Các đơn vị đo độ dài, khối lượng, diện tích hay thể tích đều được đánh máy
và dán trên mảnh xốp mỏng và được kít lại giấy bóng trong phía trên có chữ viết
gọn trong khung hình chữ nhật nhỏ. Phía dưới có trừ ra cái gài để dễ dàng gài
vào bảng khi sử dụng.
* Mẫu của nó có hình dạng như sau:
ĐO ĐỘ DÀI
a.

km hm dam m dm cm m m

Cái để gài.

ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU
chỗ gài
3
b.
ĐO DIỆN TÍCH .

Km
2
hm
2
dam
2
m
2
dm
2
cm
2
m m
2

Cái để gài.
ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU
Chỗ gài

c. ĐO THỂ TÍCH



m
3
dm
3
cm
3
mm
3


Cái để gài

ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU
Chỗ gài
d.
4
ĐO KHỐI LƯỢNG

Tấn Tạ Yến Kg hg dag g



Cái để gài
ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU
Chỗ gài
* Mỗi loại đơn vị (a, b, c, d) trên được viết một màu sắc riêng rồi buộc dây cao
su lại. Khi sử dụng dạy bài đơn vị nào hãy lấy bó biểu thị đơn vị đó (không bị
lẫn lộn).
2/ Cách sử dụng:
a/ Khi dạy bài mới các đơn vị đo :
- Tôi lấy ví dụ: Khi dạy bài đơn vị đo độ dài, giáo viên sẽ treo bảng đo lên
(Bảng kẻ chưa viết chữ) ở trên sau đó giáo viên hỏi:
+ Đơn vị chính để đo độ dài là gì ?
Học sinh trả lời: Bằng mét.
Giáo viên lấy đơn vị mét (m) cài vào bảng.
+ Giáo viên hỏi tiếp: Các đơn vị lớn hơn mét (m) là gì ?
Học sinh trả lời: Km, hm, dam .
Lần lượt giảng đến đâu, giáo viên gài đến đó.
↓

ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU


dam

m
Chỗ gài
+ Giáo viên lần lượt cài km, hm, dam vào bảng.
+ Giáo viên hỏi: Đơn vị nhỏ hơn mét (m) là gì ?
+ Học sinh rả lời: dm, cm, mm .
+ Giáo viên cũng sẽ lần lượt cài dm, cm, mm vào bảng.
* Tương tự khi dạy các bài đơn vị đo diện tích, khối lượng, thể tích,… tôi cũng
thao tác như vậy.
5
b/ Khi dạy các bài luyện tập :
- Mặt sau của đồ dùng cũng có bảng kẻ sẵn như mặt trước. Nhưng phần ghi các
đơn vị được thiết kế liền nhau một mạch dài (có tác dụng: Cài nhanh, thao tác
nhanh), mẫu như sau :

Km

hm

dam

m

dm

cm

mm
• Sau khi đã gài ta được bảng dưới đây:
ĐƠN VỊ

SỐ LIỆU
km hm dam m dm cm mm
chỗ gài
b.

Km
2

hm
2
d
am
2

m
2
d
m
2
c
m
2

mm
2
* Sau khi đã gài ta được bảng dưới đây :
ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU
hm
2

hm
2
dam
2
m
2
dm
2
cm
2
mm
2
chỗ gài

c.
m
3
dm
3
cm
3
mm
3
* Sau khi đã gài ta được bảng dưới đây :
ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU

m
3

dm
3

cm
3
mm
3
6
d.
Tấn Tạ Yến kg hg dag g
*Sau khi đã gài ta được bảng dưới đây :
ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU

Tấn

Tạ

Yến

kg

hg

dag

g

* Mặt dù đồ dùng này để dạy các bài, viết số đo độ dài, khối lượng, diện tích,
thể tích dưới dạng số thập phân và dùng để đổi các đơn vị đo độ dài, diện tích,

thể tích,…hoặc viết các số đo khi đã cho các đơn vị ….
* Tôi minh hoạ một tiết cách sử dụng ĐDDH .
+ Khi tôi dạy bài: Viết số đo khối lượng. Trước hết: Tôi sẽ gài bảng đơn vị đo
khối lượng lên đầu bảng (đã kẻ sẵn) ở trên là sẽ thành bảng đơn vị đo khối
lượng.

ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU
Tấn Tạ Yến kg hg dag g

508 tấn 5 0 8 0
*Ví dụ:
Muốn viết số 508 tấn dưới dạng số đo bằng kg. Tôi sẽ viết số 508 tấn vào cột
số liệu rồi tôi hỏi: Chữ số nào ứng với:
+ Đơn vị tấn (5). Giáo viên viết số 5 vào hàng tấn.
+ Chữ số 0 ứng với hàng đơn vị nào? (tạ). Giáo viên viết chữ số 0 vào hàng tạ.
+ Chữ số nào ứng với hàng đơn vị yến? (chữ số 8). Giáo viên viết số 8 vào
hàng yến.
+ Hàng kg ứng với chữ số nào? (Chữ số 0). Như vậy giáo viên đã hướng dẫn
cho học sinh viết được số đo khối lượng. Giáo viên cho học sinh đọc lại số đã
viết được trên bảng. (Hình trên).
* Tương tự khi muốn viết bất kỳ số nào, học sinh dễ dàng nhận thấy ngay và
viết thành thạo.
* Sáng kiến làm đồ dùng này, các vật liệu rẽ tiền. Chỉ 1 tờ giấy rô ki, 2 tờ giấy
bóng gương trong, 5 mảnh xốp mỏng mềm, dai (dày 2mm, rộng 10cm, dài 8dm)
là đã có thể làm được. Màu sắc lại đẹp, dễ làm cho học sinh thích thú, tiếp thu
bài dễ hiểu, nhớ lâu.
7
Đồ dùng này không những dùng cho việc giảng dạy toán đổi của lớp 4 mà
được sử dụng dạy cho cả khối 3 và khối 5.

* Như quí vị đã biết, Vấn đề toán đổi đơn vị rất quan trọng với một bài toán giải
có liên quan đến đổi đơn vị. Nếu học sinh đổi sai ngay từ đầu thì nó sẽ kéo theo
cả bài toán sai .
* Ví dụ khi tôi dạy đến bài luyện đổi đơn vị đo diện tích thì giáo viên cài mục
đơn vị lên phần đầu bảng như :
km
2
hm
2
dam
2
m
2
dm
2
cm
2
mm
2


ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU

chỗ gài
Ch
ỗ gài
* Khi giáo viên hướng dẫn luyện đổi, nhìn vào bảng, học sinh dễ dàng nhận ra
và đổi được nhanh.
Ví dụ đổi : 4562m

2
= …….dam
2
…….m
2
- Ta viết lên bảng treo sẵn lên cột số liệu 4562m
2
, ta hỏi tiếp ,hàng đơn vị mét
vuông (m
2
) ứng với bao nhiêu chữ số? Đó là chữ số nào? (62) ta sẽ viết số 62
vào đơn vị m
2
. Và số 45 ứng vào hàng đơn vị nào ? (dam
2
).
Giáo viên viết 45 vào hàng đơn vị dam
2
.
ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU
km
2
hm
2
dam
2
m
2
dm

2
cm
2
mm
2
4562 m
2
45 62
70150m
2
7 01 50
* Đây là bảng sau khi đã cài đầu (tên gọi và để học sinh thực hiện).
-Hoặc muốn tìm số liệu khi đã biết giá trị của các hàng.
* Ví dụ : Viết số biết số đó gồm 7 ha và 150 m
2
. Giáo viên hỏi chữ số nào ứng
với hàng đơn vị m
2
(50), số 01 ứng với đơn vị nào ? (dam
2
) và 7 ứng với hàng
8
đơn vị nào? (hm
2
), giáo viên lần lượt viết lên bảng rồi cho học sinh đọc lại só
liệu vừa viết. Sau đó học sinh đọc, giáo viên viết kết quả vào cột số liệu, ta có
thể tra lên bảng rôki.
- Hoặc khi dạy đến đơn vị đo thể tích. Giáo viên cũng hướng dẫn tương tự đơn
vị đo thể tích là: 1 hình hộp có 1m,thì thể tích = 1m
3

. Giáo viên đưa cho học sinh
xem mẫu m
3
được viết tắt là m
3
, giáo viên cài vào bảng ở vị trí 5. Để đo các đơn
vị nhỏ hơn m
3
, ta dùng ta dùng đơn vị đề xi mét khối, viết tắt là: dm
3
, giáo viên
vừa giải thích vừa lấy đơn vị dm
3
cài vào bảng.

ĐƠN VỊ
SỐ LIỆU
m
3
dm
3

1
chỗ gài
2

3

4
* dm

3
gắn vào vị trí 2. Như vậy xong giáo viên hỏi tiếp: Những thể tích liền kề
nhau hơn kém bao nhiêu lần (1000 lần).
- Từ đây khắc sâu cho học sinh để đến khi luyện tập đổi, học sinh dễ dàng
chuyển đổi chứ không bị ngỡ ngàng .
- Trên đây tôi chỉ lấy một ví dụ điển hình về cách sử dụng dạy lý thuyết và
luyện tập một đơn vị đo. Trong thực tế bảng này được sử dụng rất rộng rãi và
nhiều như ở cả khối 3, 4, 5 có liên quan dạy đổi các đơn vị và được sử dụng:
+ Khi hỏi bài cũ.
+ Khi hỏi đáp bài mới.
+ Hướng dẫn và chuyển tải kiến thức mới.
+ Luyện tập thực hành.
+ Củng cố.
+ Phân biệt dễ dàng các loại đơn vị. Giáo viên có thể kiểm tra dễ dàng bất cứ
tiết nào, bất cứ lúc nào trong các chương đổi các đơn vị đo, mặt khác các em
được sử dụng quen dần và tránh được nhiều sai sót, đạt đến kĩ năng đổi rất cao.
V. K ẾT QUẢ NGHIÊN CỨU:
a.Với hình thức cải tiến đồ dùng này, giáo viên nhận thấy: Giáo viên sử dụng
dạy rất tiện lợi, dễ dẫn dắt, chuyển tải kiến thức dễ dàng. Tránh lãng phí thời
gian, tránh giờ chết.
b. Học sinh dễ hiểu - nhớ lâu - làm đúng - tiết dạy đạt hiệu quả cao.
* Cụ thể : Tổng số: 24em
TS GIỎI KHÁ T/ BÌNH YẾU
SL TL SL TL SL TL SL TL
Khi chưa
sử dụng
24 4 16,7% 5 20,8% 6 25% 9 37,5%
Khi đã sử
dụng
24 12 50% 6 25% 6 25% 0 0

9
* Sau khi sử dụng đạt tỉ lệ giỏi nhiều,không có học sinh yếu.
c. Khả năng sử dụng rộng rãi từ lớp 3, lớp 4, lớp 5.
VI. KẾT LUẬN:
- Với hình thức cải tiến đồ dùng như vậy sẽ tiện lợi cho việc sử dụng, chuyển
tải kiến thức rõ ràng.
- Đồ dùng trên sẽ sử dụng được nhiều năm,nhiều khối lớp.
- Học sinh dễ hiểu, nhớ lâu và làm đúng, đạt hiệu quả tốt nhất.
- Học sinh ham thích học toán và hoạt động tiếp thu của học sinh có tính chất
phát triển độc lập.
- Việc sử dụng đồ dùng có khoa học là ta đảm bảo tính phương châm nhận
thức, đi từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng.
Việc sử dụng đồ dùng để giảng dạy là phương pháp trực quan để chuyển tải
kiến thức tốt nhất cho học sinh. Nhưng nếu được cải tiến để sử dụng tiện lợi và
đạt hiệu quả cao trong quá trình dạy học, lại càng cần thiết không thể thiếu trong
phương pháp đổi mới dạy học hiện nay. Vì vậy tôi mong sáng kiến này sẽ được
áp dụng rộng rãi trong giáo viên, nhằm đưa tiết dạy đạt hiệu quả cao.
VII. ĐỀ NGHỊ:
- Việc sử dụng đồ dùng để giảng dạy là phương pháp trực quan, tôi mong các
thầy cô giáo nên tự cải tiến ĐDDH từ những vật liệu rẻ tiền, sẵn có ở địa
phương và những nguyên liệu có thể tìm kiếm trong đời sống hằng ngày.
- Tôi mong những năm đến phòng Giáo dục tổ chức thi tự làm đồ dùng dạy học
bằng nguyên vật liệu rẻ tiền để phục vụ cho dạy và học đạt hiệu quả cao.
Xếp loại: C cấp huyện
Người viết
Châu Thị Quỳnh Lan
10
TÀI LIỆU THAM KHẢO.
1. Phân phối chương trình của Bộ GD & ĐT.
2.Sách giáo khoa Toán 1-Nhà xuất bản GD

Chịu trách nhiệm xuất bản :
Giám đốc Ngô Trần Ái.
Tổng biên tập Vũ Dương Thuỵ
3.Sách giáo khoa Toán 2,3-Nhà xuất bản GD.
11
12