vai trò của quyết định trong quản trị

Đề án môn học
SV: Mai Văn Hùng - Lớp: Thống kê - 43B
1
Lời mở đầu

Ra quyết định - đó là nhiệm vụ quan trọng nhất của ngời quản trị.
Thờng thì những quyết định của ngời quản trị có ảnh hởng tới hiệu quả của
đơn vị mình quản lý. Nếu có thể tổng hợp thành một từ để nói lên phẩm chất
của một nhà quản trị giỏi, ta có thể nói rằng đó là tính quyết định.
Quyết định là hành vi sáng tạo của nhà quản trị nhằm định ra chơng
trình và tính chất hoạt động của tổ chức nhằm để giải quyết vấn đề đã chín
muồi. Trên cơ sở sự hiểu biết các qui luật vận động khách quan của hệ thống
quản trị và việc phân tích các thông tin về hiện tợng của hệ thống đó.
Để ra quyết định nhà quản trị phải hiểu đợc quy luật để đa ra quyết
định trên cơ sở khoa học. Lý thuyết quyết định thống kê trên lý thuyết là một
cơ sở khoa học nhất hiện nay mà các nhà quản trị cha hiểu hết tác dụng và
vận dụng nó làm cơ sở tiền đề cho việc ra quyết định. áp dụng lý thuyết quyết
định này sẽ đa ra việc lựa chọn hành động và cả việc lựa chọn có ý tởng hợp
lý về các hậu quả kinh tế, xã hội, chính trị của việc lựa chọn hành động đó.
Đề án của em viết về vấn đề này còn nhiều thiếu xót. Em mong thầy
xem xét và cho em những lời khuyên xác đáng. Em xin chân thành cảm ơn sự
hớng dẫn tận tình của thầy Nguyễn Hữu Chí.

Hà Nội, ngày 27 tháng 5 năm 2004
Sinh viên

Mai Văn Hùng
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Đề án môn học
SV: Mai Văn Hùng - Lớp: Thống kê - 43B
2

1. Khái niệm, bản chất và vai trò của quyết định trong quản trị
1.1. Khái niệm
Trong mọi tổ chức luôn luôn tồn tại nhu cầu giải quyết các vấn đề nảy
sinh trong quá trình quản trị. Để giải quyết các vấn đề này ngời ta thờng
phải xây dựng và lựa chọn các phơng án tối u.
Việc này tất yếu đòi hỏi các nhà quản trị cân nhắc, lựa chọn và đi đến
quyết định.
1.2. Bản chất
Quyết định quản trị là hành vi sáng tạo của nhà quản trị nhằm định ra
chơng trình và tính chất hoạt động của tổ chức để giải quyết một vấn đề đã
chín muồi, trên cơ sở sự hiểu biết các quy luật vận động khách quan của hệ
thống bị quản trị và việc phân tích các thông tin về hiện tợng của hệ thống đó.
1.3. Vai trò
Các quyết dịnh về quản trị có vai trò cực kỳ quan trọng trong các hoạt
động về quản trị. Bởi vì:
- Các quyết định luôn luôn là sản phẩm chủ yếu và là trung tâm của mọi
hoạt động về quản trị. Không thể nói đến hoạt động về quản trị mà thiếu việc
ra các quyết định, cũng nh không thể nói đến việc kinh doanh mà thiếu dịch
vụ và hàng hóa.
- Sự thành công hay thất bại trong các tổ chức phụ thuộc rất nhiều vào
các quyết định của các nhà quản trị.
- Xét về mặt tổng thể thì không thể thay thế các quyết định về quản trị
bằng tiền bạc, vốn liếng, sự tự phát, sự tự điều chỉnh hoặc bất cứ thứ tự đồng
bằng máy móc tinh xảo nào.
- Mỗi quyết định về quản trị là một mắt xích trong toàn bộ hệ thống các
quyết định của một tổ chức nên mức độ tơng tác ảnh hởng giữa chúng với
nhau là cực kỳ phức tạp và hết sức quan trọng. Không thận trọng trong việc ra
quết định thờng có thể dẫn tới những hậu quả khôn lờng.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Đề án môn học

SV: Mai Văn Hùng - Lớp: Thống kê - 43B
3
1.4. Chức năng của các quyết định
Quyết định là trái tim của mọi hoạt động về quản trị, nó cần phải thực
hiện đợc những chức năng chủ yếu sau:
- Lựa chọn phơng án tối u
- Định hớng
- Bảo đảm các yếu tố thực hiện
- Phối hợp hành động
- Chức năng động viên, cỡng bức
- Bảo đảm tính thống nhất trong thực hiện.
- Bảo đảm tính hiệu quả trong kinh doanh
- Bảo đảm tính hiệu lực
2. Lý thuyết quyết định là cơ sở khoa học của việc ra quyết
định
Từ xa đến nay quản lý xã hội, quản ly nhân sự là một nghề nghiệp và
cộng việc quan trọng nhất của những ngời quản lý là ra các quyết định.
Không phải chỉ có quan chức cấp Chính phủ hay giám đốc một đơn vị sản xuất
kinh doanh là râ các quyết định, mà các nhà quản lý ở cấp cơ sở, địa phơng
đều phải ra các quyết định. Vậy cơ sở của việc ra các quyết định ở những con
ngời này là gì? Thực tế từ lâu đã chứng tỏ rằng các quyết định thiếu cơ sở
khoa học thờng phải gánh chịu những hậu quả nặng nề.
Nghiên cứu những cơ sở của việc ra quyết định một cách khoa học sẽ
giúp ta nhận thức đúng đắn những cơ sở khoa học, những quy luật chi phối và
lờng trớc đợc những hậu quả tất yếu sẽ xảy ra nếu nh các quyết định đợc
chấp nhận.
Hầu hết những quyết định quản lý đều phải thực hiện trong những điều
kiện bất định vì các nhà quản trị hầu nh không có thông tin hoàn chỉnh về
những điều sẽ xảy ra trong tơng lai.
Trong 25 năm gầy đây các nhà quản lý đã sử dụng phơng pháp và kỹ

thuật suy luận thống kê để giải quyết nhiều vấn đề mà thông tin nó bị thiếu,
bất định, hoặc một số trờng hợp hầu nh thiếu hoàn chỉnh. Lĩnh vực thóng kê
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Đề án môn học
SV: Mai Văn Hùng - Lớp: Thống kê - 43B
4
mới này có tên gọi: Lý thuyết quyết định thống kê hoặc đơn giản là Lý thuyết
quyết định.
Lý thuyết này là công cụ khoa học nhất mà các nhà quản lý cần hiểu
biết và dùng để ra quyết định. Khi đa ra một vấn đề cần phải quyết định, cần
phải kiểm định giả thiết các mặt chính của vấn đề, ta phải xem xét vấn đề
kiểm định là chấp nhận hay bị bác bỏ. Trong lý thuyết quyết định chúng ta
phải quyết định lựa chọnv ấn đề trong những điều có thể (đợc gọi là hành
động), nhờ vào việc tính toán ảnh hởng của hành động dới dạng tiền đề. Một
nhà quản lý, ngời phải lựa chọn từ trong số những việc đầu t có giá trị, cần
phải xem xét những lợi nhuận hoặc những thiệt hại mà nó có thể là hậu quả
của mỗi hành động. áp dụng lý thuyết quyết định hợp lý về các hậu quả kinh
tế của việc lựa chọn hành đồng đó. Bởi vậy, các phơng pháp thờng đợc
dùng để tính toán lợ nhuận hoặc thiệt hại của từng hành động.
3. Những vấn đề chung của lý thuyết quyết định
3.1. Môi trờng quyết định
Môi trờng ra quyết định là những lực lợng và yếu tố bên ngoài hệ
thống ra quyết định, nhng lại có ảnh hởng sâu sắc tới việc ra quyết định.
Ví dụ: một nhà quản lý trong một tình huống gay cấn khi tình hình tài
chính thì eo hẹp của đơn vị mình, không thỏa mãn về điều kiện làm việc,
không yên ổn về gia đình, nội bộ thì không đoàn kết... thì sẽ không thể nào lại
bình tĩnh đa ra đợc các quyết định sáng suốt, chính vì thế việc nhận thực
đúng đắn ảnh hởng của môi trờng để cải tạo, thích nghi và để tạo ra những
điều kiện thuận lợi cho việc đa ra đợc những quyết định đúng đắn và khoa
học là một việc cần quan tâm.

Các yếu tố cấu thành môi trờng ra quyết định là:
Môi trờng bên ngoài ở tầm vi mô: xã hội, thu nhập quốc dân, tự
nhiên,...
Môi trờng bên trong: văn hóa của đơn vị, cơ cấu tổ chức, cơ sở vật
chất, quan hệ...
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Đề án môn học
SV: Mai Văn Hùng - Lớp: Thống kê - 43B
5
- Môi trờng bên ngoài ở tầm vi mô: Đối thủ cạnh tranh, khách hàng,
ngời trung gian, gia đình ngời ra quyết định.
Để tạo ra đợc môi trờng ra quyết định đợc thuận lợi, thoải mái ngời
ta phải biết cách phân tích ảnh hởng của môi trờng tới quá trình ra quyết
định.
Nội dung của những cuộc phân tích này là nhằm vào việc phân tích cơ
chế, quy luật ảnh hởng của từng yếu tố, môi trờng đến các khâu, các mặt của
hoạt động ra quyết định. Trên cơ sở những kết luận về môi trờng ra quyết
định ngời ta sẽ tìm ra giải pháp thích hợp để cải tạo, biến đổi, thích nghi và
tồn tại chung với chúng một cách có lợi nhất.
3.2. Những yếu tố chung của lý thuyết quyết định
3.2.1. Mục tiêu của quyết định
Khác với các loài động vật trong tự nhiên mọi hoạt động con ngời
(bình thờng chứ không phải là những ngời mất trí) đều cần nhằm vào một
hay một số mục tiêu nào đó. Các hoạt động về quyết định trong quản trị cũng
vậy, muốn không bị lạc đờng, mất phơng hớng đèu cần phải xác định rõ
mục tiêu nhằm giải quyết những vấn đề gì? Thông thờng mục tiêu đợc hiểu
là cái đích để nhằm vào hay cần đạt tới để hoàn thành nhiệm vụ. Nh vậy mục
tiêu của các quyết định là cái đích cần đến trong các quyết định về quản trị.
Trong thực tế chúng ta cũng gặp thuật ngữ mục đích của các quyết định.
Vậy mục đích là gì? Và quan hệ của nó với mục tiêu ra sao? Theo quan điểm

của tôi thì chúng ta nên thừa nhận quan điểm mục đích là cái đích cuối cùng
cần đạt tới, còn mục tiêu là cái đích cụ thể cuối cùng cần đạt tới.
Sự cần thiết khách quan của mục tiêu là ở chỗ không thể ra quyết định
quản lý mà không có mục tiêu. Vì mục tiêu là lĩnh vực hoạt động tất yếu, là cơ
sở, là điểm xuất phát của mọi hoạt động quản trị khác.
Vai trò quan trọng của mục tiêu trong việc ra quyết định quản trị là ở
chỗ nó có tính định hớng cho các hoạt động, là cơ sở để đánh giá các phơng
án, các quyết định và là căn cứ để đề ra các quyết định về quản trị.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Đề án môn học
SV: Mai Văn Hùng - Lớp: Thống kê - 43B
6
Việc xác định đúng đắn mục tiêu trong việc ra quyết định quản trị là
một yêu cầu hết sức quan trọng. Nh vậy cần phải giải quyết vấn đề xác định
mục tiêu nh thế nào là khoa học nhất. Muốn làm đợc việc này phải xuất phát
từ cơ sở khoa học của nó. Sau đây là những cơ sở khoa học chủ yếu:
- Những vấn đề cốt lõi cần giải quyết khi phải ra quyết định là gì?
- Đòi hỏi của việc sử dụng các quy luật khách quan trong lĩnh vực ra
quyết định và thực hiện các quyết định về quản trị.
- Khả năng tổ chức thực hiện các quyết định của những ngời thừa hành.
Những yêu cầu cơ bản đối với các mục tiêu ở đây thờng là:
- Phải rõ ràng
- Có tính khả thi
- Có thể đợc kiểm soát đợc.
- Phải phù hợp với đòi hỏi của các quy luật khách quan.
- Phải nhằm giải quyết những vấn đề then chốt quan trọng.
Hệ thống mục tiêu: trớc khi ra quyết định cần phải xem xét toàn diện
những vấn đề có liên quan để đề ra các mục tiêu có tính hệ thống khoa học là
một đòi hỏi khách quan đối với các nhà quản trị khi đa ra các quyết định về
quản trị.

Các bớc xác định mục tiêu trong việc ra quyết định đợc mô tả theo sơ
đồ sau:






3.2.2. Những chiến lợc
Chiến lợc kinh doanh là phơng thức cụ thể hóa cách thực hiện mục
tiêu, là cơ sở quan trọng trong lĩnh vực ra quyết định quan trọng.
Chức năng của chiến lợc là:
ý thức vấn đề
Thu thập thông tin
Lựa chọn và quyết
định mục tiêu
Xác định mục tiêu
dự kiến
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Đề án môn học
SV: Mai Văn Hùng - Lớp: Thống kê - 43B
7
- Định hớng chiến lợc cho hoạt động của tổ chức.
- Bảo đảm thế chủ động khi thực hiện các mục tiêu.
- Huy động, khai thác và tập trung sử dụng mọi nguồn lực trong cơ sở.
- Đảm bảo tính thích nghi với mọi điều kiện của môi trờng tác động
đến quyết định.
- Phòng ngừa chiến lợc rủi ro và nguy cơ nếu nó có khả năng xuất hiện
và tận dụng mọi cơ hội, thời vận trong tơng lai.
Nội dung của chiến lợc phụ thuộc vào mục tiêu và nội dung của các

quyết định.
2.3.2. Tình huống hậu quả
Những sự kiện xẩy ra ngoài sự kiểm soát của ngời ra quyết định thờng
gọi là những hậu quả hay những tình huống tự nhiên và sự tồn tại của chúng
tạo nên nhiều khó khăn hơn thuận lợi trong điều kiện bất định.
Để đa ra những quyết định sáng suốt các nhà quản trị cần đa ra những
giả thiết về những tình huống có thể xẩy ra đối với những quyết định của mình
từ những giả thiết về các tình huống có thể xảy ra, để đa ra các biện háp khắc
phục những hậu quả xấu có thể xảy ra và phát triển những mặt tích cực của hậu
quả
2.2.4. Xác suất của tình huống hậu quả
Tính bất định gắn với những hậu quả hay tính huống tự nhiên sẽ xuất
hiện một cách thực sự.
Những nhà quản trị cần đặt ra những giả thiết về những tình huống bất
định có thể xẩy ra. Qua việc thu thập các thông tin về các yếu tố của môi
trờng có tác động đến quyết định, từ những thông tin đó cần xử lý các thông
tin bằng các phân tích định tính và định lợng rồi tính xác suất rủi ro của tình
huống hậu quả có thể xảy ra.
2.2.5. Những kết quả hay những kết toán
Những quyết định đa ra có khoa học thì quyết định đó phải dựa trên cơ
sở của một bản kế hoạch. Bản kế hoạch đó phải đặt ra các mục tiêu cần đạt
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Đề án môn học
SV: Mai Văn Hùng - Lớp: Thống kê - 43B
8
đợc. Mục tiêu của các nhà chính trị là xã hội, còn mục iêu của các doanh
nhân đặt lên hàng đầu đó là lợi nhuận.
Đo lờng, tính toán lợi nhuận hay giá trị của những hành động khác
nhau, ta có đợc những kết quả hay những kết toán. Trong tính toán cần phải
tính doanh thu sẽ thu đợc so với mức chi phí bỏ ra. Chi phí có thể có hiệu quả

hoặc không có hiệu quả.
3. Xác định giá trị xác suất lợi nhuận
Dự đoán trong điều kiện bất định và xác định để đa ra những quyết
định
3.1. Tính xác suất của hành động (sự kiện) của một quyết định
Trong hoạt động kinh doanh lợi nhuận thờng đi với rủi ro. Những
ngành có lợi nhuận lớn thì mức rủi ro về thua lỗ lại cao và ngợc lại thì những
ngành đem lại lợi nhuận thấp thì rủi ro về thua lỗ thờng lại thấp. Điều này dẫn
đến nhà quản trị trớc khi ra quyết định cần phải tính toán mức độ xác suất
thành công, có đủ dũng cảm để đa ra các quyết định để đạt hiệu quả tối u.
Sau đây là một thí dụ: Ngời bán báo mua một tờ báo là 800 đồng và
bán nó với giá 1.000đ. Bất cứ tờ bào nào không đợc bán trong ngày đều hoàn
toàn không còn giá trị đối với anh ta. Vấn đề đặt ra với ngời bán báo là xác
định số báo mua tối u trong ngày.
Ngời bán báo đã thực hiện ghi chép tình hình bán hàng của anh ta
trong 100 ngày qua bảng 1 nh sau:
Số lợng báo bán
hàng ngày (tờ)
Số ngày bán báo
mức tơng ứng
Xác suất bán báo của
từng mức bán (lần)
300 15 0,15
400 20 0,2
500 45 0,45
600 15 0,1
700 5 0,005
10 1

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Đề án môn học
SV: Mai Văn Hùng - Lớp: Thống kê - 43B
9
Nh vậy, để đạt đợc quyết định tối u anh ta sẽ quyết định mua 500 tờ
báo vào ngày mai để bán lại. Bởi vì xác suất anh ta bán đợc hết 500 tờ báo là
0,45 là xác suất cao nhất đối với mức báo mà anh ta đặt khác có mức xác suất
bánhết hàng là thấp hơn.
3.2. Trong mỗi quyết định đa ra phải đạt mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận
thay cho tối thiểu hóa thiệt hại.
3.2.1. Trớc mỗi sự thay đổi của môi trờng cần có những quyết định hợp lý
để thích nghi với môi trờng.
Cách đây hơn một năm, khi cuộc chiến tranh Mỹ - Irắc nổ ra. Giá của
các nguyên liệu đầu vào tăng, một số doanh nghiệp chịu sức ép của thơng
trờng.
Giá một số nguyên liệu đầu vào quan trọng nh xăng, dầu, điện, ga, sắt
thép, giá các dịch vụ sinh hoạt... tăng đã ảnh hởng không nhỏ đến nhà sản
xuất.
Khi các Nhà nớc điều chỉnh giá xăng dầu các doanh nghiệp đã phải
chuẩn bị tâm lý về việc giá xăng dầu tăng sẽ làm tăng giá thành các sản phẩm,
dịch vụ. Cụ thể, giá thành vận tải đờng sông tăng 0,7%; đờng biển tăng
1,2%; xi măng tăng từ 0,73 đến 1,1% tùy loại; thép tăng 0,35%; giấy tăng
2,4%; cá xa bờ tăng 100đồng/kg và lúa đồng bằng sông Cửu Long tăng 3 đ/kg.
Điều này có nghĩa là khi đó chiến tranh Mỹ - Irắc đang xẩy ra ác liệt. Giá dầu
thô trên thị trờng thế giới đã tăng lên đến 38 USD/thùng, nếu chiến tranh kéo
dài thì giá dầu thô sẽ tăng vọt.
Chịu tác đông của giá dầu, giá nhập khẩu nhiều loại nguyên liệu gốc
hóa dầu tăng vọt. Giá các loại nhựa nh PEHD, PELD, PP, PVC chủ yếu dùng
trong sản xuất nhựa gia dụng, bao bì nhựa công nghiệp đang đồng loạt tăng giá
với mức chóng mặt. Giá nguyên liệu nhập khẩu PEAB từ 670 USD/tấn đã tăng
lên 750 USD/tấn, PELD từ 700 lên 770 USD/tấn, PP từ 800 lên 900 USD/tấn,

PVC từ 550 USD/tấn lên 750 USD/tấn. Và không chỉ có hạt nhựa, nhiều loại
nguyên liệu có gốc hóa dầu khác cũng tăng giá. Các loại dung môi chiết xuất
từ xăng dầu phục vụ ngành sản xuất sơn cũng đang tăng lên từ 30 đến 40% so
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Đề án môn học
SV: Mai Văn Hùng - Lớp: Thống kê - 43B
10
với trớc, mà giá dung môi chiếm khoảng 30% giá thành sản phẩm. Trớc sép
ép phải tăng giá sản phẩm do giá đầu vào sẽ tăng lên do cuộc chiến tranh Mỹ -
Irắc có thể kéo dài. Nhng theo phân định tình hình thì xác suất cuộc chiến
tranh Mỹ - Irắc kéo dài là rất thấp, bởi vì tiềm lực quân lực của Mỹ rất mạnh so
với Irắc, cuộc chiến tranh sẽ sớm kết thức, giá dầu mỏ sẽ sớm bình ổn trở lại
nh cũ.
Có một số doanh nghiệp đã quyết định tăng giá thành làm giảm năng lực
cạnh tranh với hàng hóa từ nớc ngoài. Một số doanh nghiệp đã quyết định
giảm sản lợng sản xuất xuống để hạn chế mức thiệt hại. Một số doanh nghiệp
đã hủy bỏ các đơn đặt hàng từ nớc ngoài, khi các đơn đặt hàng này đợc đặt
hợp đồng cách đây vài tháng. Những doanh nghiệp này đã làm mất dần thị
trờng của mình.
Nhng có một số doanh nghiệp quyết định giữ nguyên giá cũ để tăng
khả năng cạnh tranh, không hủy bỏ, từ chối các đơn đặt hàng xuất khẩu với giá
cách thời điểm đó vài tháng, chấp nhận những thiệt hại trớc mắt. Khi cuộc
chiến tranh Mỹ - Irắc sớm kết thúc, giá dầu mỏ bình ổn trở lại, giá các nguyên
liệu đầu vào giảm trở lại. Những doanh nghiệp này vẫn giữ đợc thị trờng
trong và ngoài nớc, mở rộng sản xuất để tối đa hóa lợi nhuận. Những doanh
nghiệp này đã làm cho kim ngạch xuất nhập khẩu của nớc ta ở mức cao.
Nớc ta vẫn đợc xếp là nớc có tiềm năng tăng trởng cao về kim ngạch
trong năm 2003.
3.2.2. Trong hoạt động thơng mại
Quyết ra quyết định phải tính trớc mức tối đa hóa lợi nhuận thay cho sự

tối thiểu hóa thiệt hại.
Trong hoạt động thơng mại, những hàng hóa tồn kho đang thờng gây
ra thiệt hại. Do chi phí bảo quản, lu kho cao, hàng hóa bị h hỏng, số vòng
quay của vốn chậm. Nhng cái đòi hỏi nhà quản trị phải có quyết định đúng
đắn về số lợng hàng hóa để đạt đợc mức lợi nhuận tối đa thay cho tối thiểu
hóa thiệt hại nói trên. Quyết định đó phải có cơ sở khoa học thì mới đem lại
hiệu quả. Sau đây là một thí dụ điển hình. Ngời bán rau quả mua ra tơi với
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN