434 Chiến lược phát triển nguồn nhân lực trường Đại học Chu Văn An đến năm 2020

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
-------------***-------------

ð

TR NG H P

CHI N LƯ C PHÁT TRI N NGU N NHÂN L C
TRƯ NG ð I H C CHU VĂN AN ð N NĂM 2020

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

Chun ngành đào t o: Kinh t Nơng nghi p
Mã s

: 60.31.10

Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. NGUY N T T TH NG

HÀ N I - 2010


L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan r ng nh ng s li u và k t qu nghiên c u trong lu n
văn này là trung th c và chưa ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tơi xin cam đoan r ng m i s góp ý cho vi c th c hi n lu n văn này ñã
ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñã ñư c ch rõ
ngu n g c.
Hà N i, ngày…. Tháng….. năm 2010
Tác gi lu n văn

ð Tr ng H p

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... i


L I C M ƠN
ð hoàn thành lu n văn này, tơi đã nh n đư c s hư ng d n t n tình
c a Ti n s Nguy n T t Th ng cùng v i nh ng ý ki n đóng góp q báu c a
các th y cô trong b môn kinh t , Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i. Tơi
xin bày t lịng bi t ơn chân thành và sâu s c nh t t i nh ng s giúp đ q
báu đó.
Tơi xin chân thành c m ơn H i ñ ng qu n tr , Ban giám hi u Trư ng
ð i h c Chu Văn An, các phòng, khoa ch c năng c a nhà trư ng, C c Th ng
kê t nh Hưng Yên, S giáo d c ñào t o và m t s S , Ban ngành khác trên ñ a
bàn t nh, b n bè, các ñ ng nghi p và gia đình đã giúp đ tơi trong su t q
trình th c hi n lu n văn này. Vì h n ch v ngu n l c và th i gian, ñ tài
không th tránh kh i nh ng thi u sót. Chúng tơi xin trân tr ng ti p thu các ý
ki n phê bình, đóng góp c a các nhà khoa h c và b n ñ c ñ đ tài đư c hồn
thi n hơn.
Tơi xin chân thành c m ơn!
Hà N i, ngày ..... tháng .... năm 2010
Tác gi lu n văn

ð Tr ng H p

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... ii


M CL C

L i cam ñoan……………………………………………………………………i
L i c m ơn........................................................................................................ii
M c l c............................................................................................................iii
Danh m c b ng.................................................................................................vi
Danh m c sơ ñ ...............................................................................................vii
Danh m c d th .............................................................................................viii
Danh m c vi t t t.............................................................................................ix
PH N I PH N M

ð U.............................................................................1

1.1 TÍNH C P THI T C A ð TÀI .........................................................1
1.2 M C TIÊU C A ð TÀI.....................................................................3
1.2.1 M c tiêu chung................................................................................ 3
1.2.2 M c tiêu c th ................................................................................ 3
1.3 ð I TƯ NG, PH M VI NGHIÊN C U ............................................ 3
1.4 ðÓNG GÓP C A LU N VĂN............................................................ 3
1.5 K T C U LU N VĂN ...................................................................... 4
PH N II CƠ S

LÝ LU N VÀ TH C TI N ........................................... 5

2.1 CƠ S LÝ LU N ................................................................................. 5
2.1.1 M t s khái ni m ............................................................................. 5
2.1.2 Chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c .............................................. 9
2.1.3 Vai trò, ý nghĩa c a ngu n nhân l c ñ i v i phát tri n kinh t xã h i..... 10
2.1.4 Các nhân t

nh hư ng ñ n chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c . 12

2.1.5 Nh ng nhân t

nh hư ng ñ n chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c

giáo d c – ñào t o................................................................................... 21
2.1.6 ð c ñi m ngu n nhân l c trong giáo d c ñào t o .......................... 40
2.1.7 N i dung chi n lư c phát tri n NNL trong giáo d c – ñào t o ..... 45
2.2 CƠ S TH C TI N ........................................................................... 52
2.2.1 Kinh nghi m v phát tri n ngu n nhân l c .................................... 52
2.2.2 T ng quan các cơng trình nghiên c u ........................................... 55
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... iii


PH N III ð C ðI M ð A BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U57
3.1 ð C ðI M ð A BÀN NHIÊN C U.................................................. 57
3.1.1 ð c ñi m chung c a t nh Hưng Yên .............................................. 57
3.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U........................................................ 67
3.2.1 Phương pháp ch n ñi m nghiên c u .............................................. 67
3.2.2 Thu th p tài li u nghiên c u .......................................................... 67
3.2.3 Phương pháp ñánh giá , phân tích tài li u ...................................... 68
3.3 H TH NG CH TIÊU NGHIÊN C U.............................................. 71
3.3.1 H th ng ch tiêu ph n ánh quy mô phát tri n................................ 71
3.3.2 H th ng ch tiêu ph n ánh ch t lư ng phát tri n ........................... 71
PH N IV K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N........................ 72
4.2 CHI N LƯ C PHÁT TRI N NGU N NHÂN L C......................... 82
4.2.1 Cơ s khoa h c ñ xây d ng chi n lư c ........................................ 82
4.2.2 T m nhìn, s m ng, chi n lư c phát tri n ...................................... 82
4.2.3 M c tiêu chi n lư c ....................................................................... 83
4.2.4 Các giá tr ñ t ñư c........................................................................ 84
4.2.5 Chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c ............................................ 85

4.3 Phân tích nh ng thu n l i, khó khăn, cơ h i, thách th c và các nhân t
nh hư ng ñ n phát tri n ngu n nhân l c ................................................ 107
4.3.1 Nh ng thu n l i........................................................................... 107
4.3.2 Nh ng khó khăn .......................................................................... 108
4.3.3 Cơ h i.......................................................................................... 108
4.3.4 Thách th c................................................................................... 109
4.3.5 Nhân t

nh hư ng ...................................................................... 109

4.4 K t h p mơ hình SOWT trong chi n lư c ......................................... 113
4.5 Gi i pháp th c hi n chi n lư c .......................................................... 116
4.5.1 Gi i pháp chung........................................................................... 116
4.5.2 Gi i pháp c th ........................................................................... 116
PH N V K T LU N VÀ KI N NGH .................................................... 118
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... iv


5.1 K T LU N....................................................................................... 118
5.2 KI N NGH ...................................................................................... 119
5.2.1 ð i v i nhà nư c ......................................................................... 119
5.2.2 ð i v i ñ a phương...................................................................... 119
5.2.3 Khuy n ngh v i trư ng ðH Chu Văn An. .................................. 120

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... v


DANH M C B NG
B ng 3.1 Giá tr s n xu t theo giá th c t phân theo khu v c kinh t .............. 61
B ng 3.2 Giá tr s n xu t theo giá so sánh phân theo khu v c kinh t ............. 62

B ng 4.1: K t qu ñào t o phân theo h ñào t o t i trư ng (2006-2009) ........ 73
B ng 4.2 . Th c tr ng quy mơ đào t o t i trư ng qua 4 năm............................. 74
B ng 4.3: K t qu ñào t o phân theo chuyên ngành ñào t o t i trư ng và cơ
s liên k t qua 4 năm (2006-2009) ........................................................... 76
B ng 4.4: S lư ng và x p lo i sinh viên t t nghi p ñào t o t i trư ng năm 2009 .80
B ng 4.5 S lư ng cán b qu n lý và CBCNV năm 2009 ................................. 91
B ng 4.6: Th c tr ng s lư ng cơ c u gi ng viên c a trư ng ðH Chu Văn
An trong 4 năm ............................................................................................. 93
B ng 4.7: Th c tr ng s lư ng, cơ c u CB gi ng viên, CNV phân theo phòng
khoa sơ b năm 2010 ................................................................................... 96
B ng 4.8: Quy mô, cơ c u HS, SV phân theo khoa chuyên ngành (2006-2009) ........ 97
B ng 4.9: cơ c u gi ng viên phân theo ñ tu i ..................................................... 99
B ng 4.10: B ng m c lương c a gi ng viên cơ h u phân theo h c hàm h c v
năm 2010...................................................................................................... 101
B ng 4.11: Cơ ch thanh toán ti n gi ng d y ñ i v i gi ng viên th nh gi ng
....................................................................................................................... 103

B ng 4.12: Cơ ch thư ng CB gi ng viên, CNV áp d ng năm 2009 ............. 104
B ng 4.13: Cơ ch h tr ñào t o nâng cao nghi p v ...................................... 105
B ng 4.14 So sánh ch ñ ti n lương ................................................................... 112

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... vi


DANH M C SƠ ð
Sơ ñ 2.1: Nhân t

nh hư ng ñ n ngu n nhân l c ............................................. 13

Sơ đ 2.2: Sơ đ phân tích cơng vi c ..................................................................... 31

Sơ đ 2.3: Sơ đ q trình tuy n d ng ................................................................... 33
Sơ đ 2.4: Trình t xây d ng m t chương trình đào t o/phát tri n .................. 35
Sơ ñ 2.5: H th ng ñánh giá năng l c th c hi n công vi c c a nhân viên .... 37
Sơ ñ 2.6: Cơ s ñ th c hi n các m c tiêu c a ti n lương ............................... 39
Sơ ñ 2.7: Các y u t c a chương trình lương b ng và đãi ng toàn di n ...... 40

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... vii


DANH M C BI U ð
Bi u ñ 3.1 Giá tr s n xu t theo giá th c t phân theo khu v c kinh t ......... 61
Bi u ñ 3.2 Giá tr s n xu t theo giá so sánh phân theo khu v c kinh t ........ 62
Bi u ñ 4.1: K t qu ñào t o phân theo h ñào t o năm 2006 ñ n 2009 ......... 74
Bi u đ 4.2: Quy mơ HS, SV c a trư ng ðH Chu Văn An trong 4 năm ........ 75
Bi u ñ 4.2: Cơ c u nhân l c trư ng ðH Chu Văn An năm 2010 ................... 95
Bi u đ 4.3 Quy mơ,cơ c u HS-SV phân theo khoa chuyên ngành ................. 98
niên khóa 2009-2010 ................................................................................................. 98

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... viii


DANH M C VI T T T
T vi t t t

Di n gi i n i dung

CBQLGD

Cán b qu n lý giáo d c

CL

Chi n lư c

CLPTNNL

Chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c

CSNS

Chính sách nhân s

ðHDL

ð i h c dân l p

ðVT

ðơn v tính

ðH, Cð, THCN

ð i h c, Cao ñ ng, Trung h c chuyên nghi p

GD

Giáo d c

GD - ðT

Giáo d c – ðào t o

GV

Gi ng viên

GDðH

Giáo d c ñ i h c

GS, PGS, TS, Ths

Giáo sư, Phó giáo sư, Ti n sĩ, Th c sĩ

HS - SV

H c sinh – sinh viên

NCKH

Nghiên c u khoa h c

NL

Nhân l c

NNL

Ngu n nhân l c

NNLGD

Ngu n nhân l c giáo d c

NNL GD – ðH

Ngu n nhân l c giáo d c ñ i h c

PTNNL

Phát tri n ngu n nhân l c

QL

Qu n lý

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... ix


PH N I
PH N M

ð U

1.1 TÍNH C P THI T C A ð TÀI
Ngu n nhân l c là ch th c a m i ho t ñ ng, chính vì v y nhân t này
đóng m t vai trị quan tr ng trong q trình phát tri n kinh t - xã h i. ð ng
trư c xu th h i nh p, tồn c u hóa, n n kinh t th trư ng phát tri n m t cách
nhanh chóng, khơng ch là n n kinh t ñơn thu n mà nó ñã phát tri n và
chuy n bi n thành n n kinh t tri th c, vi c xây d ng, phát tri n, khai thác và

s d ng ngu n nhân l c (NNL) ñ ñ t hi u qu , luôn luôn là m t câu h i
chính đ t ra đ i v i t t c các qu c gia, các n n kinh t nói chung và các t
ch c ho t đ ng kinh t nói riêng.
Ngu n nhân l c ph c v cho công tác giáo d c đào t o, mang tính đ c
thù riêng. Trong th c t hi n nay và nh ng năm qua, ngu n nhân l c ph c v
trong giáo d c ñào t o ñã tăng c v s lư ng, ch t lư ng và tính đa d ng.
M c dù v y, v i yêu c u c a quá trình phát tri n kinh t và q trình h i nh p
đang đ t ra thì phát tri n ngu n nhân l c (PTNNL) trong giáo d c đào t o cịn
nhi u b t c p, ch t lư ng còn chưa cao so v i s địi h i c a s phát tri n
kinh t - xã h i, cơ c u chưa cân đ i, cơ ch , chính sách s d ng ngu n nhân
l c còn chưa phù h p, chưa th a ñáng, vi c ñ u tư cho phát tri n ngu n nhân
l c còn th p. T nh ng v n ñ trên vi c phát tri n ngu n nhân l c trong giáo
d c ñào t o ñang ñ t ra là h t s c quan tr ng và c n thi t. Ngh quy t ð i h i
ð ng l n th IX ñã ñ nh hư ng cho PTNNL Vi t Nam “Ngư i lao đ ng có trí
tu cao, có tay ngh thành th o, có ph m ch t t t ñ p, ñư c ñào t o b i
dư ng và phát tri n b i m t n n giáo d c tiên ti n g n v i m t n n khoa h c
– cơng ngh và hi n đ i”. Như v y, vi c PTNNL trong lĩnh v c Giáo d c –
ðào t o (GD – ðT) ph i ñ t trong chi n lư c phát tri n kinh t - xã h i, ph i
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 1


ñ t

v trí trung tâm, chi n lư c c a m i chi n lư c phát tri n kinh t - xã

h i. Chi n lư c phát tri n NNL GD – ðT c a nư c ta ph i đ t trên cơ s phân
tích th m nh và nh ng y u ñi m c a nó, đ t đó có chính sách khuy n
khích, phát huy th m nh y, ñ ng th i c n có nh ng gi i pháp tích c c, h n
ch nh ng m t y u kém trong vi c PTNNL trong GD – ðT. Có như v y
chúng ta m i có đư c ngu n nhân l c có ch t lư ng đáp ng u c u địi h i

ngày càng cao c a s nghi p cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa.
Trư ng ð i h c Chu Văn An, là m t trư ng ð i h c tư th c m i ñư c
thành l p năm 2006, v i năm khoa chuyên ngành, nhi m v chính tr ñư c
giao là ñào t o ngu n nhân l c ph c v nhu c u c a xã h i theo ñúng chuyên
ngành ñào t o c a trư ng. ð th c hi n t t nhi m v này thì vi c xây d ng,
phát tri n ñ i ngũ cán b qu n lý và ñ i ngũ cán b gi ng d y, gi i v ki n
th c chuyên môn nghi p v , n đ nh v chính tr , cơ c u t ch c ñào t o , g n
bó v i ngh , v i trư ng, trư c bi n ñ ng c a cơ ch th trư ng, có m t v trí
quan tr ng, đ m b o cho s phát tri n b n v ng n ñ nh và lâu dài c a Nhà
trư ng. Do tính c nh tranh v ngu n nhân l c ngày càng kh c li t trong
ngành giáo d c ñào t o t i ñ a bàn t nh Hưng Yên, trong m t s năm t i Hưng
Yên s ñ u tư thu hút, quy ho ch đơ th đai h c t i đ a bàn thành ph .
Chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c ph i ñ t trên cơ s phân tích th
m nh và nh ng ñi m y u c a nó, ñ t ñó có nh ng chính sách khuy n khích,
phát huy th m nh, đ ng th i c n có nh ng gi i pháp tích c c, h n ch nh ng
m t y u kém. Có như v y, chúng ta m i có đư c ngu n nhân l c có ch t
lư ng, đáp ng u c u và địi h i ngày càng cao c a s nghi p phát tri n c a
t ng thành ph n kinh t nói riêng và yêu c u phát tri n chung c a s nghi p
công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t nư c.
Trên cơ s đó, chúng tơi ti n hành nghiên c u ñ tài “Chi n lư c phát
tri n ngu n nhân l c trư ng ð i h c Chu Văn An ñ n năm 2020”
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 2


1.2 M C TIÊU C A ð TÀI
1.2.1 M c tiêu chung
Phân tích th c tr ng t đó xây d ng chi n lư c phát tri n ngu n nhân
l c trư ng ð i h c Chu Văn An ñ n năm 2020.
1.2.2 M c tiêu c th
- Làm rõ cơ s lý lu n v phát tri n ngu n nhân l c.

- Tìm hi u, phân tích th c tr ng v phát tri n ngu n nhân l c, ch ra
nh ng thành công và h n ch ch y u trong vi c phát tri n ngu n nhân l c
trư ng ð i H c Chu Văn An
- Phân tích các y u t

nh hư ng ñ n s phát tri n ngu n nhân l c.

- T k t qu phân tích trên đ ra chi n lư c và đưa ra gi i pháp phát
tri n ngu n nhân l c.
1.3 ð I TƯ NG, PH M VI NGHIÊN C U
- ð i tư ng nghiên c u
+ Cơ s lý lu n v chi n lư c và chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c
+ Tình hình s d ng ngu n nhân l c (Bao g m: ñ i ngũ nh ng ngư i
làm công tác gi ng d y, cán b qu n lý v m t s lư ng và ch t lư ng)t i
trư ng ðH Chu Văn An
- Ph m vi nghiên c u
+ Không gian: T i trư ng ðH Chu Văn An- thành ph Hưng Yên - t nh
Hưng Yên.
+ Thông tin v s li u s d ng trong ñ tài, ñ tài s d ng s li u thơng
qua đi u tra sơ c p, thơng tin th c p t năm 2006 đ n năn 2010.
1.4 ðÓNG GÓP C A LU N VĂN
- M t là, h th ng hóa nh ng lý lu n th c ti n v chi n lư c nói chung
PTNNL trong lĩnh v c giáo d c và ñúc rút nh ng kinh nghi m c a m t s
trư ng trong lĩnh v c PTNNL này.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 3


- Hai là, ñánh giá th c tr ng PTNNL trong lĩnh v c GD-ðT

trư ng

ð i h c Chu Văn An trong nh ng năm qua, ñưa ra nh ng ñánh giá, nh n xét
v ưu ñi m và t n t i trong vi c PTNNL
- Ba là, xây d ng chi n lư c PTNNL c a trư ng ð i h c Chu Văn An
ñ n năm 2020.
- B n là, góp ph n vào vi c xây d ng chi n lư c phát tri n chung c a
trư ng ñ n năm 2020.
1.5 K T C U LU N VĂN
- PH N I: PH N M ð U
- PH N II: CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N
- PH N III : ð C ðI M ð A BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
- PH N IV: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N
- PH N V: PH N K T LU N VÀ KI N NGH

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 4


PH N II
CƠ S
2.1 CƠ S

LÝ LU N VÀ TH C TI N

LÝ LU N

2.1.1 M t s khái ni m
2.1.1.1 Khái ni m v ngu n nhân l c
Khái ni m ngu n nhân l c, tùy theo cách hi u và cách ti p c n khác
nhau mà các nhà nghiên c u ngu n nhân l c có cách nhìn nh n đánh giá
khác nhau;

* Theo giác ñ vĩ mô: Ngu n nhân l c là dân s trong đ tu i lao đ ng
có kh năng lao đ ng.
* Theo giác đ vi mơ: Trong doanh nghi p thì ngu n nhân l c là l c
lư ng lao ñ ng c a t ng doanh nghi p, là s ngư i có trong danh sách c a
doanh nghi p do doanh nghi p tr lương. “Ngu n nhân l c c a doanh nghi p
ñư c hình thành trên cơ s c a các cá nhân có vai trị khác nhau và đư c liên
k t v i nhau theo nh ng m c tiêu nh t ñ nh. Ngu n nhân l c khác v i các
ngu n l c khác c a doanh nghi p do chính b n ch t c a con ngư i. Nhân viên
có các năng l c, đ c đi m cá nhân khác nhau, có ti m năng phát tri n, có kh
năng hình thành các nhóm h i, các t ch c cơng đồn b o v quy n l i c a
h , có th ñánh giá và ñ t câu h i ñ i v i ho t ñ ng c a các qu n tr gia, hành
vi c a h có th thay ñ i ph thu c vào chính b n thân h ho c s tác đ ng
c a mơi trư ng xung quanh”[ 16]
* Theo ñ nh nghĩa c a Liên hi p qu c, ngu n nhân l c là trình đ lành
ngh , là ki n th c và năng l c c a toàn b cu c s ng con ngư i hi n có th c
t ho c ti m năng ñ phát tri n kinh t - xã h i trong m t c ng ñ ng.
Ngu n nhân l c theo nghĩa h p và đ có th lư ng hố đư c trong cơng
tác k ho ch hố

nư c ta đư c quy ñ nh là m t b ph n c a dân s , bao

g m nh ng ngư i trong ñ tu i lao ñ ng có kh năng lao ñ ng theo quy ñ nh
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 5


c a B lu t lao ñ ng Vi t Nam (nam ñ 15 ñ n h t 60 tu i, n ñ 15 ñ n h t
55 tu i).
Trên cơ s đó, m t s nhà khoa h c Vi t Nam ñã xác ñ nh ngu n nhân
l c hay ngu n l c con ngư i bao g m l c lư ng lao ñ ng và lao đ ng d tr .
Trong đó l c lư ng lao ñ ng ñư c xác ñ nh là ngư i lao ñ ng ñang làm vi c

và ngư i trong đ tu i lao đ ng có nhu c u nhưng khơng có vi c làm (ngư i
th t nghi p).Lao ñ ng d tr bao g m h c sinh trong ñ tu i lao ñ ng, ngư i
trong đ tu i lao đ ng nhưng khơng có nhu c u lao đ ng.[16]
2.1.1.2 Khái ni m v phát tri n ngu n nhân l c
* Khái ni m phát tri n ngu n nhân l c theo nghĩa r ng ”Là t ng th
các ho t ñ ng h c t p có t ch c ñư c ti n hành trong nh ng kho ng th i
gian nh t ñ nh ñ nh m t o ra s thay ñ i hành vi ngh nghi p c a ngư i lao
ñ ng” [11]
* Khái ni m phát tri n ngu n nhân l c theo nghĩa h p.
- Dư i góc đ m t doanh nghi p: Phát tri n ngu n nhân l c là quá trình
t o d ng l c lư ng lao đ ng có k năng và s d ng có hi u qu ngu n l c
này trong t ch c.
- Cịn dư i góc đ là ngư i lao đ ng: đó là vi c nâng cao k năng, năng
l c hành ñ ng và ch t lư ng cu c s ng nh m nâng cao năng su t lao ñ ng và
thu nh p ngư i lao ñ ng.
Phát tri n ngu n nhân l c là vi c xem xét cách th c doanh nghi p b
trí, s p x p cơng vi c, nâng cao ki n th c, khuy n khích ngư i lao ñ ng ñ
phát tri n và s d ng h t ti m năng c a ngư i lao ñ ng nh m th c hi n ñư c
m c tiêu c a doanh nghi p. Nó cũng xem xét ñ n s n l c c a doanh nghi p
nh m t o d ng và duy trì môi trư ng làm vi c và b u không khí hư ng ng
c a ngư i lao đ ng hư ng t i s hoàn h o trong các ho t ñ ng và s phát tri n
c a cá nhân cũng như c a doanh nghi p. ðây là ho t ñ ng thư ng xuyên c a
b ph n ngu n nhân l c trong quá trình ñ m b o nhân l c cho doanh nghi p.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 6


Phát tri n ngu n nhân l c

m t doanh nghi p là ph i phát tri n v s lư ng và

ch t lư ng c a l c lư ng lao ñ ng. Phát tri n v s lư ng bao g m các ho t
ñ ng như chiêu m , tuy n ch n và luân chuy n n i b . Phát tri n ch t lư ng
lao đ ng thơng qua như chương trình đào t o hu n luy n và ñào t o l i nh m
ñáp ng yêu c u ñ m b o nhân s t bên trong c a doanh nghi p.
2.1.1.3 Khái ni m v chi n lư c
“Chi n lư c” là thu t ng b t ngu n t ti ng Hy L p “Strategos”
dùng trong quân s , có r t nhi u cách hi u và ñ nh nghĩa khác nhau v chi n
lư c, sau đây chúng ta tìm hi u m t s quan ñi m c a các chi n lư c gia.
- Năm 1962, nhà nghiên c u Chandler, ñ nh nghĩa chi n lư c là “vi c xác
ñ nh các m c tiêu, m c đích cơ b n dài h n c a m t doanh nghi p và vi c áp
d ng m t chu i các hành ñ ng cũng như vi c phân b các ngu n l c c n thi t ñ
th c hi n m c tiêu này”
- Theo Johnson và Scholes, ñ nh nghĩa chi n lư c trong ñi u ki n mơi
trư ng có r t nhi u thay ñ i nhanh chóng “Chi n lư c là ñ nh hư ng và ph m vi
c a m t t ch c v dài h n nh m giành l c th c nh tranh cho t ch c thơng qua
vi c đ nh d ng các ngu n l c c a nó trong mơi trư ng thay ñ i, ñ ñáp ng nhu
c u th trư ng và th a mãn mong ñ i c a các bên h u quan”
- Theo nhà chi n lư c gia Brace Henderson, nhà sáng l p T p đồn tư v n
Boston “Chi n lư c là s tìm ki m th n tr ng m t k ho ch hành ñ ng ñ phát
tri n và k t h p l i th c nh tranh c a t ch c. Nh ng ñi u khác bi t gi a b n và
ñ i th c nh tranh là cơ s cho l i th c a b n” [13]
Dù ti p c n theo cách nào thì b n ch t c a chi n lư c v n là phác th o hình
nh tương lai c a t ch c trong lĩnh v c ho t ñ ng và kh năng khai thác.
M t v n ñ th c t là chi n lư c là nhân t ñ giúp doanh nghi p phát
tri n. Do ñó, nên b t ñ u m t k ho ch v i vi c ñưa ra vi n c nh tương lai,
bao g m v trí chính xác, và làm th nào đ đ t đư c nó v i m t k ho ch
ñư c thi t l p c n th n. Trong th i gian dài, m i th s thay ñ i. Quy t ñ nh
và hành đ ng c a mơ hình đánh d u s thay ñ i t bư c kh i ñ u t i s thành
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 7

cơng. Mơ hình quy t đ nh và hành đ ng ñư c g i là "chi n lư c nhìn th y" ho c
"chi n lư c n i."
2.1.1.4 Phân lo i chi n lư c
a. Theo s tăng trư ng
a.1 Chi n lư c t p trung:
Chi n lư c tăng trư ng t p trung trong ho t ñ ng thư ng ñư c áp d ng
trong th trư ng n i ñ a.
a.2 Chi n lư c h i nh p theo chi u d c:
Chi n lư c h i nh p theo chi n d c nghĩa là t ch c t tìm ki m ñ u vào
ho c t lo ñ u ra c a mình.
* Căn c vào ti n trình h i nh p chia ra
- Tăng trư ng h i nh p d c ngư c chi u
- Tăng trư ng h i nh p d c thu n chi u
* Căn c vào m c ñ h i nh p
- H i nh p toàn di n
- H i nh p m t ph n, ch ch ñ ng tham gia m t ph n nào đó c a ñ u vào
ho c ñ u ra
* Căn c vào ph m vi h i nh p
- H i nh p n i b
- H i nh p bên ngoài
a.3 Chi n lư c đa d ng hóa
Có hai hình th c trong các chi n lư c tăng trư ng đa d ng hóa:
- ða d ng hóa tương quan ho c liên k t
- ða d ng hóa không tương quan ho c không liên k t
b. Phân lo i theo c p ñ qu n lý
ðư c chia thành ba c p ñ như sau:
- Chi n lư c c p qu c gia
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 8

- Chi n lư c c p B , Ngành Trung ương, t nh, thành ph tr c thu c Trung
ương
- Chi n lư c c p S , Ngành ñ a phương, c p huy n, th xã
2.1.2 Chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c
2.1.2.1 N i dung xây d ng chi n lư c
Qua quá trình nghiên c u các chi n lư c và quy trình xây d ng chi n
lư c, có th tóm t t quy trình xây d ng chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c
theo các bư c sau:
Bư c 1: Thu th p thông tin, thi t l p h th ng cơ s d li u v các
ngu n l c ph c v cho chi n lư c phát tri n;
Bư c 2: Phân tích, đánh giá q trình th c hi n các nhi m v , m c tiêu
và t ng k t các bài h c kinh nghi m;
Bư c 3: ðánh giá ti m năng, th m nh, khó khăn, thách th c và kh
năng th c hi n các m c tiêu phát tri n;
Bư c 4: D báo các y u t ph c v cho chi n lư c m i;
Bư c 5: Xác đ nh t m nhìn c a chi n lư c (ng n h n, dài h n: 10 năm,
20 năm, 30 năm);
Bư c 6: Xác ñ nh m c tiêu chi n lư c;
Bư c 7: Hoàn thi n các văn b n xây d ng chi n lư c;
Bư c 8: Xây d ng h th ng các gi i pháp th c hi n chi n lư c;
Bư c 9: Ho ch đ nh chính sách và h th ng pháp lu t;
Bư c 10: ðánh giá ñi u ch nh chi n lư c;
2.1.2.2 Cơ s đ hình thành xây d ng chi n lư c
Cơ s đ hình thành xây d ng chi n lư c là các quy đ nh, chính sách
c a ð ng, Nhà nư c và ñ a phương.
- Chi n lư c phát tri n GD – ðT trong th i kỳ cơng nghi p hóa, hi n đ i
hóa (H i ngh l n th II Ban ch p hàng TW ð ng khóa VIII)
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 9

N i dung c a chi n lư c:
+ Coi giáo d c là qu c sách hàng ñ u;
+ Phát tri n GD – ðT g n v i nhu c u phát tri n kinh t xã h i,
khoa h c công ngh và c ng c qu c phòng an ninh;
+ Gi vai trò nòng c t c a các trư ng cơng l p, đi đơi v i đa d ng
hóa các lo i hình GD – ðT;
+ Nâng cao ch t lư ng ñ m b o s lư ng, ch t lư ng, tiêu chu n
hóa, hi n đ i hóa các đi u ki n d y và h c;
- Ngh quy t 14-2005/NQCP v ñ i m i cơ b n và tồn di n GD ðH
Vi t Nam giai đo n 2006-2020;
- Quy t ñ nh s

121/2007/Qð-TTg ngày 27/7/2007 c a Th

tư ng

Chính ph v phê duy t quy ho ch m ng lư i các trư ng DDH và Cð giai
ño n 2006-2020;
- Văn ki n ða h i ñ i bi u toàn qu c l n th X c a ð ng c ng s n
Vi t Nam;
- ð án ñ i m i giáo d c ñ i h c Vi t Nam giai ño n 2006 – 2020;
2.1.3 Vai trò, ý nghĩa c a ngu n nhân l c ñ i v i phát tri n kinh t xã h i
2.1.3.1 Ngu n nhân l c là m c tiêu, đ ng l c chính c a phát tri n
Nói đ n vai trị c a ngu n nhân l c là nói đ n vai trò c a con ngư i.
Vai trò c a con ngư i th hi n

hai m t:

- Th nh t: Con ngư i v i tư cách là ngư i tiêu dùng s n ph m, d ch

v . ð không ng ng th a mãn nh ng nhu c u v t ch t, tinh th n ngày càng
ñư c nâng cao v s lư ng và ch t lư ng trong ñi u ki n các ngu n l c đ u
có h n, con ngư i ngày càng ph i phát huy ñ y ñ hơn kh năng v th l c và
trí l c cho vi c t o ra kho tàng v t ch t và tinh th n đó. Vì v y, s tiêu dùng
c a con ngư i, s ñáp ng ngày càng t t hơn nh ng nhu c u c a con ngư i là
ñ ng l c phát tri n. Phát tri n kinh t là nh m m c tiêu ph c v con ngư i,
làm cho cu c s ng con ngư i ngày càng t t hơn, xã h i ngày càng văn minh.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 10


Con ngư i là m t l c lư ng tiêu dùng c a c i v t ch t và tinh th n c a xã h i,
nó th hi n rõ nét nh t m i quan h gi a s n xu t và tiêu dùng. M c dù m c
ñ phát tri n c a s n xu t quy t ñ nh m c ñ tiêu dùng, song nhu c u tiêu
dùng c a con ngư i l i tác ñ ng m nh m t i s n xu t, ñ nh hư ng phát tri n
s n xu t thông qua quan h cung c u hàng hóa trên th trư ng. Trên th trư ng
nhu c u tiêu dùng c a m t lo i hàng hóa nào đó tăng lên, l p t c thu hút lao
ñ ng c n thi t đ s n xu t ra hàng hóa đó và ngư c l i. S tiêu dùng c a con
ngư i không ch là s tiêu hao kho tàng v t ch t và văn hóa do con ngư i t o
ra mà chính là ngu n g c c a ñ ng l c phát tri n.
- Th hai: V i tư cách là ngư i lao ñ ng t o ra t t c các s n ph m đó
v i s c l c và óc sáng t o vô t n. Phát tri n kinh t ñư c d a trên nhi u
ngu n l c: nhân l c, v t l c, tài l c. Song ch có ngu n l c con ngư i m i t o
ra ñ ng l c cho s phát tri n, nh ng ngu n l c khác mu n phát huy tác d ng
ch có th thông qua ngu n l c con ngư i. Ngay c trong ñi u ki n ñ t ñư c ti n
b khoa h c k thu t hi n đ i như hi n nay thì khơng th tách r i ngu n l c con
ngư i b i l :
+ Chính con ngư i t o ra nh ng máy móc thi t b hi n đ i ñó. ði u ñó
th hi n m c ñ hi u bi t và ch ng t nhiên c a con ngư i.
+ Ngay c ñ i v i máy móc thi t b hi n đ i, n u thi u s ñi u khi n,
ki m tra c a con ngư i thì chúng ch là v t ch t. Ch có tác đ ng c a con

ngư i m i phát ñ ng chúng và ñưa chúng vào ho t ñ ng.
2.1.3.2 Ngu n nhân l c là trung tâm c a s phát tri n
Con ngư i khơng ch là m c tiêu, đ ng l c c a s phát tri n, th hi n
m c ñ ch ng t nhiên, b t thiên nhiên ph c v cho con ngư i mà còn t o
ra nh ng đi u ki n đ hồn thi n chính b n thân con ngư i. L ch s phát tri n
ñã ch ng minh r ng tr i qua q trình lao đ ng hàng tri u năm m i tr thành
con ngư i ngày nay và trong q trình đó, m i giai đo n phát tri n con ngư i
l i làm tăng thêm s c m nh ch ng t nhiên, tăng thêm ñ ng l c cho s phát
tri n. Như v y, ñ ng l c, m c tiêu c a s phát tri n và tác ñ ng c a s phát
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 11


tri n t i b n thân con ngư i cũng n m trong chính b n thân con ngư i. ði u
đó lý gi i t i sao con ngư i ñư c coi là nhân t năng ñ ng nh t, quy t ñ nh
nh t c a s phát tri n.
Trong thuy t v tăng trư ng kinh t c a mình Mankiw cũng đã đ c p
ñ n m t lo i tư b n m i: v n nhân l c. Theo ông “V n nhân l c là ki n th c,
tay ngh mà ngư i lao ñ ng ti p thu ñư c thơng qua q trình giáo d c, đào
t o t th i niên thi u cho ñ n khi trư ng thành, cũng như trong q trình lao
đ ng”. Xét theo nhi u phương di n, v n nhân l c tương t như tư b n hi n
v t. “Cũng như tư b n hi n v t, nó làm tăng năng l c s n xu t hàng hóa và
d ch v c a chúng ta”. Vi c nâng cao v n nhân l c c n t i nh ng kho n ñ u
tư vào giáo d c. Các cơng trình nghiên c u g n đây v tăng trư ng kinh t
phát hi n r ng, v n nhân l c không kém ph n quan tr ng so v i tư b n hi n
v t trong vi c gi i thích nh ng khác bi t v m c s ng. Theo Mankiw “ S
ñ u tư cho con ngư i trong vi c nâng cao ch t lư ng cu c s ng c a t ng cá
nhân làm nâng cao m c s ng c a toàn xã h i và nh ñó t o ra kh năng tăng
năng su t lao ñ ng”.
2.1.4 Các nhân t

nh hư ng ñ n chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c

B t kỳ ho t ñ ng m t t ch c nào cũng ch u nh hư ng c a 2 nhóm
nhân t mơi trư ng bên trong và mơi trư ng bên ngồi. Mơi trư ng bên
ngồi bao g m các y u t như: khung c nh kinh t , dân s và l c lư ng lao
ñ ng trong xã h i, lu t l c a nhà nư c, văn hóa và xã h i, ñ i th c nh
tranh, khoa h c k thu t, khách hàng và chính quy n đồn th . Môi trư ng
bên trong bao g m s m ng và m c đích c a doanh nghi p, b u khơng khí
văn hóa c a doanh nghi p, các c đơng và sau cùng là cơng đồn.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 12


- L c lư ng lao ñ ng
- Quy ñ nh pháp lý
- N n kinh t

- Cơng đồn

- C ñông
- ð i th c nh
tranh

S m ng
Th a ư c lao đ ng
Các đơn v
khác
T ch c khơng
chính quy

Qu n tr
ngu n
nhân l c

Chính sách
Văn hóa
doanh nghi p
Phong cách
Qu n tr

Nhân viên

- Khách

- Xã h i
- Văn hóa

Sơ đ 2.1: Nhân t

hàng

nh hư ng ñ n ngu n nhân l c

Ngu n: Nguy n H u Thân, Qu n tr nhân s [(Nhà xu t b n Lð – XH, 2007),
trang 58.]
Qua sơ ñ trên cho th y qu n tr ngu n nhân l c b nh hư ng b i
ba t ng. T ng ngoài cùng là mơi trư ng vĩ mơ mà

đây chúng ta g i là mơi

trư ng bên ngồi, t ng th hai và th ba là môi trư ng bên trong. Môi trư ng
bên ngồi nh hư ng r t l n đ n các ho t ñ ng c a doanh nghi p. Sau khi
phân tích mơi trư ng bên ngồi, doanh nghi p s ñ ra ñ nh hư ng vi n c nh
(vision), s m ng (mission) và m c tiêu c a doanh nghi p. T m c tiêu này
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 13


doanh nghi p s ñ ra chi n lư c và chính sách cho tồn doanh nghi p. Giai
đo n này g i là ho ch ñ nh chi n lư c (strategic planning) do Ch t ch H i
ñ ng Qu n tr và T ng Giám ñ c ñ ra, sau khi tham kh o v i các c p qu n
tr c p dư i. Tuy nhiên các chi n lư c này s b nh hư ng b i b u khơng khí
văn hóa c a doanh nghi p, các c đơng và cơng đồn. D a vào ho ch ñ nh
chi n lư c này, các b ph n chuyên môn như marketing, s n xu t, tài chính,
nghiên c u và phát tri n v.v… s ñ ra chi n lư c cho b ph n mình. Giai
đo n này g i là ho ch đ nh tác v (operational planning). T đó chúng ta có
ho ch đ nh marketing, ho ch đ nh s n xu t, ho ch đ nh tài chính, ho ch ñ nh
ngu n nhân l c. B ph n ngu n nhân l c d a vào các k ho ch s n xu t,
marketing, tài chính v.v… s ñ ra chi n lư c ngu n nhân l c cho toàn doanh
nghi p. T t c các yêu c u v ngu n nhân l c ñ u xu t phát t chi n lư c c a
các b ph n chun mơn. ðây chính là giai ño n ho ch ñ nh ngu n nhân l c.
B ph n ngu n nhân l c và các b ph n khác đ u có tác đ ng qua l i l n
nhau. Phát tri n ngu n nhân l c chính là ho t đ ng quan tr ng trong vi c
qu n tr ngu n nhân l c do v y cũng ch u nh hư ng b i 2 nhóm nhân t t
mơi trư ng bên ngồi và mơi trư ng bên trong. Ngồi ra công tác qu n tr
ngu n nhân l c t i các doanh nghi p cũng có nh hư ng r t l n ñ n vi c phát
tri n ngu n nhân l c c a chính doanh nghi p.
2.1.4.1 Mơi trư ng bên ngồi
Mơi trư ng bên ngồi là các y u t khung c nh kinh t , dân s /l c
lư ng lao ñ ng, lu t l c a Nhà nư c, văn hóa xã h i, ñ i th c nh tranh,
khoa h c k thu t, khách hàng và chính tr .

- Khung c nh kinh t : Trong giai ño n kinh t suy thối ho c kinh t
b t n có chi u hư ng ñi xu ng, các doanh nghi p m t m t c n ph i duy trì
l c lư ng lao đ ng có tay ngh , m t m t ph i gi m chi phí lao đ ng. Doanh
nghi p ph i quy t ñ nh gi m gi làm vi c, cho nhân viên ngh t m, cho ngh
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 14


vi c ho c cho gi m phúc l i. Ngư c l i khi kinh t phát tri n và có chi u
hư ng n đ nh, doanh nghi p l i có nhu c u phát tri n lao ñ ng m i ñ m
r ng s n xu t, tăng cư ng ñào t o hu n luy n nhân viên. Vi c m r ng này
địi h i doanh nghi p ph i tuy n thêm ngư i có trình đ , địi h i ph i tăng
lương ñ thu hút nhân tài, tăng phúc l i và c i thi n ñi u ki n làm vi c.
- Dân s , L c lư ng lao ñ ng: Nư c ta là m t nư c n ng v nông
nghi p. N n kinh t ñang d n hư ng ñ n n n kinh t th trư ng trong khi đó
dân s l i phát tri n r t nhanh. L c lư ng lao ñ ng hàng năm c n vi c làm
ngày càng đơng.Vi t Nam đang trong q trình h i nh p nên thi u nhi u lao
ñ ng lành ngh , chuyên viên và cán b qu n lý gi i. Lao ñ ng n chi m
nhi u trong l c lư ng lao ñ ng xã h i, tham gia ho t đ ng đơng đ o

t tc

các ngành kinh t qu c dân. L c lư ng lao đ ng n đi làm đơng hơn nh
hư ng ñ n doanh nghi p.

ñây không xét ñ n kh năng hay năng su t lao

ñ ng, ch xét ñ n ch ñ “con ñau m ngh ”, ho c c n xây d ng các d ch v
cung c p d ch v cho tr trong khi m ñang làm vi c cũng là m t v n ñ mà
các nhà qu n tr ngu n nhân l c c n quan tâm.
- Lu t l c a Nhà nư c: Lao ñ ng là ho t ñ ng quan tr ng nh t c a

con ngư i, t o ra c a c i v t ch t và các giá tr tinh th n c a xã h i. Lao đ ng
có năng su t, ch t lư ng và hi u qu cao là nhân t quy t ñ nh s phát tri n
c a ñ t nư c.
Pháp lu t lao ñ ng quy ñ nh quy n và nghĩa v c a ngư i lao ñ ng và
c a ngư i s d ng lao ñ ng, các tiêu chu n lao ñ ng, các nguyên t c s d ng
và qu n lý lao đ ng, góp ph n thúc đ y s n xu t, vì v y có v trí quan tr ng
trong ñ i s ng xã h i và trong h th ng pháp lu t c a qu c gia.
K th a và phát tri n pháp lu t lao ñ ng c a nư c ta t sau Cách m ng
Tháng Tám năm 1945 ñ n nay, B lu t lao đ ng th ch hố đư ng l i ñ i
m i c a ð ng C ng s n Vi t Nam và c th hố các quy đ nh c a Hi n pháp
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ........... 15