B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
***
NGUYN TH KIM ÁNH
O LNG MC THA MÃN TRONG CÔNG VIC
CA NGI LAO NG TI CÔNG TY C PHN
FRESENIUS KABI BIDIPHAR
LUN VN THC S KINH T
Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s : 60.34.05
NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS TRN KIM DUNG
BÌNH NH, NM 2010
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
***
NGUYN TH KIM ÁNH
O LNG MC THA MÃN TRONG CÔNG VIC CA NGI
LAO NG TI CÔNG TY C PHN
FRESENIUS KABI BIDIPHAR
LUN VN THC S KINH T
Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã s : 60.34.05
NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS TRN KIM DUNG
BÌNH NH, NM 2010
LI CM N
Li đu tiên tôi xin bày t lòng cm n chân thành sâu sc đn cô giáo
PGS.TS Trn Kim Dung, ngi hng dn khoa hc ca lun vn, đã tn tình
hng dn và giúp đ tôi hoàn thành lun vn này. Cô đã tn tình đng viên hng
dn tôi t đnh hng đn c th, chi tit đ dn dn tháo g nhng khó khn trong
quá trình nghiên cu, t vic tìm tài li
u, la chn đ tài, cách vit, cách trình bày,
cách thu thp, phân tích và x lý s liu.
Ngoài ra, tôi cng xin gi li cm n đn:
- Quý thy cô giáo khoa Qun tr kinh doanh và khoa Sau đi hc trng i
Hc Kinh T TP. H Chí Minh đã trang b cho tôi nhng kin thc cn thit trong
sut khóa hc.
- Các cô chú, anh ch công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar và các anh
ch lp qun tr kinh doanh 17, vn bng 2 K8 trng đi hc Quy nhn đã nhit
tình tham gia tho lun và giúp tôi tr li phiu kho sát.
- Gia đình và các đng nghip ca tôi trng i hc Quy Nhn đã to điu
kin đ tôi có thi gian thc hin nghiên cu này.
Tác gi
Nguyn Th Kim Ánh
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan nghiên cu này là ca riêng tôi, các s liu là hoàn toàn
trung thc và kt qu nghiên cu trong lun vn cha tng đc công b trong bt
k tài liu nào.
Tác gi
Nguyn Th Kim Ánh
MC LC
MC LC
DANH MC BNG BIU VÀ S
TÓM TT NI DUNG LUN VN
TNG QUAN V LUN VN 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiêu cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 3
5. Ý ngha thc tin ca nghiên cu 3
6. Cu trúc nghiên cu 4
PHN I. THIT LP MÔ HÌNH NGHIÊN CU VÀ KIM NH THANG O 5
CHNG 1. C S LÝ LUN V S THA MÃN TRONG CÔNG VIC CA
NGI LAO NG I VI T CHC 5
1.1 Lý thuyt v s tha mãn ca ngi lao đng đi vi công vic 5
1.2 Thang đo v s tha mãn ca ngi lao đng trong công vic 6
1.3 Mô hình nghiên cu và các gi thuyt 9
1.3.1 Mô hình nghiên cu 9
1.3.2 Mi quan h gia s tha mãn vi các thành phn công vic và mc
đ
tha mãn 10
1.3.3 Mi quan h gia s tha mãn vi các yu t cá nhân và mc đ tha
mãn trong công vic 11
CHNG 2. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 14
2.1 Thit k nghiên cu 14
2.1.1 Mu nghiên cu 14
2.1.2 Phng pháp nghiên cu 15
2.1.3 Quy trình nghiên cu 17
2.2 Nghiên cu chính thc 18
2.2.1 Thit k phiu kho sát 18
2.2.2 Din đt và mã hóa thang đo 18
CHNG 3. KIM NH THANG O 21
3.1 Mô t d liu thu thp đc 21
3.2 ánh giá thang đo 25
3.2.1. Kt qu đánh giá thang đo các yu t tác đng đn s tha mãn 26
3.2.2. Kt qu đánh giá thang đo s tha mãn 26
3.3. Phân tích nhân t 27
3.3.1 Kt qu phân tích nhân t 27
3.3.2. t tên và gii thích nhân t 29
3.4 Mô hình điu chnh 29
3.4.1 Ni dung điu chnh 29
3.4.2. Các gi thuyt cho mô hình điu chnh 30
3.5 Kim đnh các yu t ca mô hình 30
3.5.1. Kim đnh h s tng quan 30
3.5.2. Phân tích hi quy 31
3.6 Kim đnh gi thuyt 38
PHN II. O LNG MC THA MÃN CA NGI LAO NG TI
CÔNG TY C PHN FRESENIUS KABI BIDIPHAR 41
CHNG 4. O LNG MC THA MÃN CA NGI LAO NG TI
CÔNG TY C PHN FRESENIUS KABI BIDIPHAR 41
4.1 Gii thiu v công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar 41
4.2. Kt qu thng kê v mc đ tha mãn ti công ty c phn Fresenius Kabi
Bidiphar 43
4.2.1. Mc đ tha mãn chung 43
4.2.2. Mc đ tha mãn theo tng nhóm yu t 44
4.3 Kim đnh s khác bit theo các đc đim cá nhân 58
4.3.1. Kim đnh v s khác bit ca “gii tính” 58
4.3.2. Kim đnh v s tác đng khác nhau ca “ tui” 60
4.3.3. Kim đnh v s khác bit ca “trình đ hc vn” 60
4.3.4. Kim đnh v s tác đng khác nhau ca “b phn” 61
4.3.5. Kim đnh v s tác đng khác nhau ca “thu nhp” 62
KT LUN 64
1. Tóm tt ni dung nghiên cu 64
2. Tóm tt kt qu nghiên cu 65
3. Gii pháp nâng cao mc đ tha mãn trong công vic ca ngi lao đng ti
công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar 66
3.1. Vn đ v thu nhp 67
3.2. Vn đ v lãnh đo 68
4. Hn ch ca nghiên cu và hng nghiên cu tip theo 69
4.1 Hn ch ca nghiên cu 69
4.2 Hng nghiên cu tip theo 69
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
PH LC
PH LC B
B.1 Kim đnh thang đo
B.2. Phân tích nhân t
B.3. Phân tích hi quy
PH LC C
C.1. Mô t mc tha mãn
C.2.
Mô t s tha mãn chung và s tha mãn theo các yu t thành phn
C.3. Kim đnh các yu t cá nhân
DANH MC BNG BIU VÀ HÌNH
DANH MC BNG trang
Bng 1.1 Tóm lc v các yu t thành phn ca các nghiên cu trc 8
Bng 2.1: Din đt và mã hóa thang đo 18
Bng 3.1: C cu v gii tính 21
Bng 3.2: C cu v tui 21
Bng 3.3: C cu v trình đ 22
Bng 3.4: C cu b phn 22
Bng 3.5: C cu thu nhp 23
Bng 3.6: Cronbach Alpha ca thang đo “bn cht công vic” 24
Bng3.7: Cronbach Alpha ca thang đo “c hi đào to và thng tin” 24
Bng 3.8: Cronbach Alpha ca thang đo “lãnh đo” 24
Bng 3.9: Cronbach Alpha ca thang đo “đng nghip” 25
Bng 3.10: Cronbach Alpha ca thang đo “tin lng” 25
Bng 3.11: Cronbach Alpha ca thang đo “môi trng làm vic” 25
Bng 3.12: Cronbach Alpha ca thang đo “đánh giá thc hin công vic” 26
Bng 3.13: Cronbach Alpha ca thang đo “phúc li” 26
Bng 3.14: Cronbach Alpha ca thang đo “tha mãn chung” 26
Bng 3.15: Ma trn nhân t vi phép xoay Varimax 28
Bng 3.16: Kim đnh đa cng tuyn 32
Bng 3.17: Kim đnh Durbin-Watson 35
Bng 3.18: Mô hình tóm tc s dng phng pháp Enter 36
Bng 3.19: Kt qu hi quy s dng phng pháp Enter 36
Bng 4.1: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn chung. 43
Bng 4.2: Kt qu thng kê mô t mc đ tha mãn chung các doanh nghip Bình
nh 43
Bng 4.3 Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “đánh giá thc hin công
vic” 44
Bng 4.4: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “đánh giá thc hin công vic
71” 45
Bng 4.5: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “đánh giá thc hin công vic
72” 45
Bng 4.6: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “đánh giá thc hin công vic
73” 46
Bng 4.7: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “đánh giá thc hin công vi
c
74” 46
Bng 4.8: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “đánh giá thc hin công vic
75” 47
Bng 4.9: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “lãnh đo” 48
Bng 4.10: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “lãnh đo 31” 48
Bng4.11: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “lãnh đo 32” 49
Bng 4.12: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “lãnh đo 33” 49
Bng 4.13: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “lãnh đo 34” 50
Bng 4.14: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “lãnh đo 36” 50
Bng 4.15: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “đng nghip” 51
Bng4.16: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “đng nghip 41” 51
Bng 4.17: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “đng nghip 42” 52
Bng 4.18: Kt qu thng kê mô t mc tha mãn theo “đng nghip 43” 52
Bng 4.19: Kt qu thng kê mô t mc đ tha mãn theo “thu nhp” 53
Bng 4.20: Kt qu thng kê mô t mc đ tha mãn theo “phúc li 81” .54
Bng 4.21: Kt qu thng kê mô t mc đ tha mãn theo “phúc li 82” 54
Bng 4.22: Kt qu thng kê mô t mc đ tha mãn theo “phúc li 83” 54
Bng 4.23: Kt qu thng kê mô t mc đ tha mãn theo “tin lng 54” 55
Bng 4.24: Kt qu thng kê mô t mc đ tha mãn theo “bn cht công vic” 56
Bng 4.25: Kt qu thng kê mô t mc đ tha mãn theo “bn cht công vic 11” .56
Bng 4.26: Kt qu thng kê mô t mc đ tha mãn theo “bn cht công vic 14” .57
Bng 4.27: Thng kê mô t mc tha mãn trung bình theo nhóm gii tính 58
Bng 4.28: Kt qu I.Sample T-test so sánh mc đ tha mãn theo gii tính 59
Bng 4.29: Bng thng kê mô t mc đ tha mãn trung bình theo gii tính 59
Bng 4.30: Kt qu One-Way ANOVA so sánh mc đ tha mãn theo tui 60
Bng 4.31: Thng kê mô t mc đ tha mãn theo tui 60
Bng 4.32: Kt qu One-Way ANOVA so sánh mc đ tha mãn theo trình đ hc
vn. 60
Bng 4.33: Thng kê mô t
mc đ tha mãn theo trình đ hc vn 61
Bng 4.34: Kt qu One-Way ANOVA so sánh mc đ tha mãn theo b phn. 61
Bng 4.35: Thng kê mô t mc đ tha mãn trung bình theo b phn 62
Bng 4.36: Kt qu One-Way ANOVA so sánh mc đ tha mãn theo thu nhp. 62
Bng 4.37: Thng kê mô t mc đ tha mãn theo thu nhp 62
Bng 5.1: Mc đ tha mãn ca các đn v trong nhng nghiên cu 66
DANH MC HÌNH
Hình 1.1: Mô hình nghiên cu đ ngh 10
Hình 2.1: Quy trình nghiên cu 18
Hình 3.2: Mô hình nghiên cu điu chnh 29
Hình 3.3: th phân tán Scatterplot 33
Hình 3.4: Biu đ tn s Histogram 34
Hình 3.5: th P-P plot 34
Hình 4.1: Biu đ so sánh mc đ tha mãn gia FKB và các DN Bình nh 44
Hình 4.2: Biu đ các mc tha mãn trung bình theo nhóm “đánh giá thc hin
công vic” 48
Hình 4.3: Biu đ mc đ tha mãn trung bình theo nhóm “lãnh đo” 51
Hình 4.4: Biu đ mc đ tha mãn trung bình theo nhóm yu t “đng nghip” 53
Hình 4.5: Biu đ mc đ tha mãn trung bình theo nhóm yu t “thu nhp” 55
Hình 4.6. Biu đ mc đ tha mãn trung bình 57
TÓM TT NI DUNG LUN VN
Nghiên cu này đc thc hin nhm: (1) Xác đnh các yu t nh hng đn
mc đ tha mãn trong công vic ca ngi lao đng ti các doanh nghip tnh
Bình nh; (2) o lng mc đ tha mãn trong công vic ca ngi lao đng ti
công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar. (3) Kim tra liu có s khác bit v mc
đ tha mãn ca ngi lao đng theo các yu t cá nhân (tui, gii tính, trình đ
hc vn, b phn).
Phn mm phân tích thng kê SPSS 16.0 đc s dng đ phân tích d liu.
Trong phn mt, mô hình nghiên cu đ ngh 8 thành phn: bn cht công
vic, tin lng, đng nghip, lãnh đo, c hi đào to và thng tin, môi trng
làm vic, đánh giá thc hin công vic và phúc l
i; 8 gi thuyt tng ng vi tng
thành phn đc phát trin da trên c s lý thuyt v s tha mãn trong công vic
ca ngi lao đng. Nghiên cu đnh tính đc thc hin nhm điu chnh, b sung
bin quan sát cho các thang đo. Nghiên cu đnh lng thc hin vi 200 ngi lao
đng thông qua phiu kho sát ý kin ngi lao đng hin đang làm vic ti các
doanh nghip Bình nh đ xây dng mô hình nghiên cu và kim đnh thang đo.
Kt qu phân tích nhân t đã đa ra mô hình s tha mãn trong công vic ca ngi
lao đng ti các doanh nghip Bình nh gm 5 yu t: đánh giá thc hin công
vic, lãnh đo, đng nghip, thu nhp, bn cht công vic, và c 5 yu t này đu
nh hng đn mc đ tha mãn trong công vic ca ngi lao đng. Kt qu hi
quy cho thy yu t đánh giá thc hin công vic có tác đng mnh nht đn s
tha mãn ca ngi lao đng (0.414) và đng nghip có tác đng yu nht (0.184).
Trong phn hai, nghiên cu ng dng mô hình nghiên cu và thang đo phn
mt tin hành kho sát vi 122 phiu Công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar đ
đo lng mc đ tha mãn ca ngi lao đng đang làm vic ti đây và kim đnh
s khác bit v mc đ tha mãn theo các đc đim cá nhân. So vi mc đ tha
mãn trung bình mt s doanh nghip trong tnh Bình nh, cng nh mc tha
mãn trung bình ca ngi lao đng các doanh nghip khác trong các nghiên cu
ca các tác gi: Nguyn Trn Thanh Bình, Châu Vn Toàn thì mc đ tha mãn
vi công vic ca ngi lao đng ti công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar
tng đng vi các doanh nghip khác. Mc đ tha mãn chung ca Công ty là
3.4119 (mc thp nht là 1.25, mc cao nht là 5). Các yu t có mc đ tha mãn
cao hn mc đ tha mãn chung là: “đánh giá thc hin công vic” (3.4721), “đng
nghip” (3.6585) và “bn cht công vi
c” (3.5574). Các yu t có mc đ tha mãn
thp hn mc đ tha mãn chung là: “lãnh đo” (3.3705), “thu nhp” (3.2596). Kt
qu kim đnh cng cho thy không có s khác bit gia các yu t cá nhân nh
hng đn s tha mãn trong công vic ca ngi lao đng.
V mt thc tin, nghiên cu giúp cho các nhà lãnh đo thy đc nhng yu
t tác đng đn s tha mãn ngi lao đng, mc đ tha mãn trong công vic ca
ngi lao đng ti Công ty, t đó đa ra các gii pháp cn thit và phù hp đ nâng
cao mc đ tha mãn trong công vic cho ngi lao đng. Kt qu nghiên cu cng
đ ra mt s hng nghiên cu tip theo trong đo lng s tha mãn vi công vic
ca ngi lao đng áp dng cho Công ty và các doanh nghip khác.
-1-
PHN M U
1. Lý do chn đ tài
Ngày nay vi quan đim lao đng là tài sn quý báu ca doanh nghip các nhà
qun tr đã khám phá ra rng s tha mãn ca ngi lao đng là yu t then cht đi
đn thành công ca doanh nghip. Nng sut lao đng, thái đ và tinh thn làm vic
chu nh hng nhiu bi mc đ tha mãn ca ngi lao đng trong công vic. Vì
th
, đ có mt đi ng lao đng hùng mnh, các ch doanh nghip không ngi mnh
tay ký các điu khon thù lao hp dn, sn sàng b ra nhng khon đu t ln đ to
không gian làm vic tin nghi…, mc dù vy vn có không ít ngi đang cm thy
thiu tha mãn vi công vic ca mình. “Mt cuc kho sát đc thc hin nm
2008 bi Careerbuilder- mt website vic làm hàng đu th gii- đã ch ra rng s
bt mãn đang tng lên trong gii làm công: c trong 4 ngi thì có mt ngi đang
cm thy chán nn vi vic làm ca mình, và s ngi chán nn nh vy tng trung
bình 20% trong 2 nm gn đây; c 6 trong s mi ngi đc hi đu có ý ri b
công vic hin ti đ tìm đn mt công vic khác trong vòng 2 nm ti.”
(doanhnhan360.com(19/08/2008)).
Nhng yu t nào nh hng đn s tha mãn ca ngi lao đng, làm th nào
đ ngi lao đng hài lòng và gim cm giác nhàm chán vi công vic, làm th nào
đ dù mt nhân viên có tinh thn làm vic thp đn đâu vn có th tr nên nhit tình
hng hái. ây là điu mà các nhà qun tr luôn quan tâm và trn tr.
ã có nhiu nghiên cu cho thy s hài lòng trong công vic nh hng l
n
đn hành vi và thái đ làm vic ca ngi lao đng. Mi quc gia, mi đa phng,
mi doanh nghip khác nhau, nhu cu cn đc tha mãn ca ngi lao đng cng
khác nhau. Ti TP. H Chí Minh và mt s thành ph ln đã có nhiu nghiên cu
khám phá, đo lng các nhân t nh hng đn s tha mãn ca ngi lao đng
trong công vic (Trn Kim Dung (2005), Châu Vn Toàn (2009), ). Các nghiên
cu trc đây cng cho thy mi quan h gia s tha mãn trong công vic vi s
tha mãn các thành phn công vic. Tuy nhiên, ti Bình nh- mt tnh l min
Trung vn không có sc hút v nhân lc, có khong hn 4.000 doanh nghip đang
-2-
hot đng vi tng vn đu t trên 20.000 t đng- cha có mt nghiên cu khoa
hc v vn đ này. Phn ln các doanh nghip đây gp phi nhiu khó khn trong
vic tuyn dng và s dng lao đng. Công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar
cng không phi là ngoi l. Vì vy, nghiên cu này đc thc hin nhm “đo
lng m
c đ tác đng ca các nhân t nh hng đn s tha mãn trong công vic
ca ngi lao đng ti Công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar”. Kt qu nghiên
cu s giúp Công ty có c s khoa hc cho vic xây dng và thc thi nhng chính
sách nhân s hp lý, khc phc nhng khó khn trong công tác nhân lc hin nay.
2. Mc tiêu nghiên cu
- o lng mc đ hài lòng ca ngi lao đng vi công vic theo c
m nhn
ca ngi lao đng ti Công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar.
- So sánh s khác bit v mc đ hài lòng ca ngi lao đng theo các yu t:
v trí công vic, gii tính, đ tui, trình đ chuyên môn, thu nhp.
đt đc mc tiêu này, nghiên cu cn tr li các câu hi sau:
1. Thang đo các thành phn ca tha mãn trong công vic ti Bình nh gm
có các thành phn nào?
2. Ngi lao đng có tha mãn khi đi làm không? Có s
khác bit v mc đ
tha mãn ca ngi lao đng theo các đc trng cá nhân (tui, hc vn, gii tính,
v.v ) không?
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu là mc đ tha mãn vi công vic theo cm nhn ca
ngi lao đng công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar.
D liu nghiên cu đc thu thp thông qua kho sát trc tip (qua phiu
kho sát) mt s lao đ
ng ti các doanh nghip Bình nh (công ty xây dng
TNHH i Thành; công ty c phn nc khoáng Chánh Thng; …) khi kim đnh
thang đo và mô hình nghiên cu. Kho sát mt s ngi lao đng đang làm vic ti
công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar khi đo lng mc đ tha mãn.
-3-
Ch kho sát nhng lao đng đang làm vic ti Bình nh và không phi là
ch doanh nghip.
S hài lòng v công vic ca ngi lao đng chu tác đng ca rt nhiu yu
t, trong phm vi nghiên cu này ch gii hn trong các vn đ có liên quan mt
thit đn công vic.
Thi gian thc hin kho sát là tháng 07 nm 2010.
4. Phng pháp nghiên cu
Phng pháp nghiên cu đc s
dng trong đ tài này là phng pháp nghiên
cu đnh tính kt hp vi nghiên cu đnh lng.
Phng pháp nghiên cu đnh tính đc s dng trong nghiên cu khám phá:
nghiên cu các tài liu th cp và tho lun vi các nhân viên đ xây dng thang đo
s b v s tha mãn ca ngi lao đng trong công vic. Sau đó, dùng phng
pháp nghiên cu đnh lng đ kim đnh thang đo và đo l
ng mc đ tha mãn
ca ngi lao đng đi vi công vic ca h.
Phng pháp nghiên cu đnh lng tri qua 2 giai đon:
- Giai đon 1: kim đnh thang đo và phân tích mô hình hi quy v mc đ
tha mãn đi vi ngi lao đng ti các doanh nghip Bình nh.
- Giai đon 2: đo lng mc đ tha mãn trong công vic ca ng
i lao
đng ti công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar.
Phng pháp kho sát thun tin.
Phng pháp phân tích s liu thông qua phn mm SPSS 16.0
vi các công
c thng kê mô t, kim đnh thang đo vi Cronbach’s Alpha, phân tích nhân t
khám phá (EFA), hi quy. Các phân tích Independent sample T test, Anova cng
đc thc hin đ làm rõ vn đ liên quan đn các gi thit ca nghiên cu.
5. Ý ngha thc tin ca nghiên cu
o lng s tho mãn trong công vic qua c
m nhn ca ngi lao đng có ý
ngha rt quan trng đi vi công tác qun tr ngun nhân lc doanh nghip,
-4-
nghiên cu cung cp thông tin giúp nhà qun lý tìm ra các gii pháp đ nâng cao
mc đ hài lòng ca ngi lao đng đi vi công vic mt cách khoa hc, hoàn
thin công tác qun tr nhân lc, t đó góp phn vào s n đnh và phát trin ca
công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar.
6. Cu trúc nghiên cu
Nghiên cu ngoài phn tng quan v nghiên cu và kt lun còn có 4 chng chia
làm 2 phn, trong đó:
Phn tng quan trình bày tóm lc lý do, mc tiêu, ph
m vi, ý ngha và cu
trúc ca lun vn.
Phn I gm:
Chng 1 trình bày c s lý lun v s tha mãn trong công vic ca
ngi lao đng đi vi t chc.
Chng 2 trình bày phng pháp nghiên cu ca lun vn, ni dung
gm thit k nghiên cu, thit k phiu kho sát, din đt và mã hóa thang đo.
Chng 3 trình bày kim đnh thang đo và mô hình nghiên cu.
Phn II g
m:
Chng 4 trình bày kt qu đo lng mc đ tha mãn ca ngi lao
đng ti công ty c phn Fresenius Kabi Bidiphar và phân tích các kt qu ghi
nhn đc.
Phn kt lun tóm lc các kt qu chính cng nh ý ngha và mt s hn ch
ca nghiên cu.
-5-
PHN I. THIT LP MÔ HÌNH NGHIÊN CU VÀ KIM NH THANG O
CHNG 1. C S LÝ LUN V S THA MÃN TRONG CÔNG VIC
CA NGI LAO NG I VI T CHC
Chng này s gii thiu các khái nim và lý thuyt làm c s xây dng mô
hình nghiên cu, trình bày mt s đnh ngha v s tha mãn trong công vic và xác
đnh các yu t tác đng đn s tha mãn trong công vi
c. Trên c s kt qu mt
s nghiên cu trc ca các tác gi trong và ngoài nc, lun vn tin hành xây
dng mô hình nghiên cu và các gi thuyt nghiên cu.
1.1 Khái nim tha mãn ca ngi lao đng đi vi công vic
Ti Vit Nam nói riêng và th gii nói chung đã có khá nhiu công trình
nghiên cu v s tha mãn (hài lòng) và các yu t nh hng đn s tha mãn
ca ngi lao đ
ng ti ni làm vic. S tha mãn này đc đnh ngha và đo
lng trên c hai khía cnh: tha mãn chung đi vi công vic và tha mãn theo
các yu t thành phn trong công vic.
Mc đ tha mãn chung trong công vic
Theo Spector (1997)
[1;7]
s tha mãn công vic đn gin là vic ngi ta
cm thy thích công vic ca h và các khía cnh công vic ca h nh th nào.
Vì nó là s đánh giá chung, nên nó là mt bin v thái đ.
Theo Kreitner và Kinicki (2007)
[1;7]
, s tha mãn công vic ch yu phn
ánh mc đ mt cá nhân yêu thích công vic ca mình. ó chính là tình cm hay
cm xúc ca ngi nhân viên đó đi vi công vic ca mình.
Theo Ellickson và Logsdon (2001)
[1;7]
thì cho rng s tha mãn công vic
đc đnh ngha chung là mc đ ngi nhân viên yêu thích công vic ca h, đó
là thái đ da trên s nhn thc ca ngi nhân viên (tích cc hay tiêu cc) v
công vic hoc môi trng làm vic ca h. Nói đn gin hn, môi trng làm
vic càng đáp ng đc các nhu cu, giá tr và tính cách ca ngi lao đng thì
đ tha mãn công vic càng cao.
Theo Vroom (1964)
[19]
, tha mãn trong công vic là trng thái mà ngi
-6-
lao đng có đnh hng hiu qu rõ ràng đi công vic trong t chc.
Locke (1976)
[15]
thì cho rng tha mãn trong công vic đc hiu là
ngi lao đng thc s cm thy thích thú đi vi công vic ca h.
Quinn và Staines (1979)
[16]
thì cho rng tha mãn trong công vic là phn
ng tích cc đi vi công vic.
Weiss (1967)
[20]
đnh ngha rng tha mãn trong công vic là thái đ v công
vic đc th hin bng cm nhn, nim tin và hành vi ca ngi lao đng.
Vi các quan đim v s tha mãn trên, đnh ngha v s tha mãn ca
Weiss là đy đ và bao quát hn c, vì vy lun vn s s dng đnh ngha này
cho nghiên cu ca mình.
Mc đ tha mãn vi các thành phn công vic:
Theo Smith, Kendal và Hulin (1969)
[17]
, mc đ tha mãn vi các thành
phn hay khía cnh ca công vic là thái đ nh hng và ghi nhn ca nhân
viên v các khía cnh khác nhau trong công vic (bn cht công vic; c hi
đào to và thng tin; lãnh đo; đng nghip; tin lng) ca h.
Theo Schemerhon (1993, đc trích dn bi Luddy, 2005)
[7;9]
đnh ngha s
tha mãn công vic nh là s phn ng v mt tình cm và cm xúc đi vi các
khía cnh khác nhau ca công vic ca nhân viên.
Mc dù có nhiu đnh ngha khác nhau v s tha mãn trong công vic
nhng nhìn chung s tha mãn công vic đc đnh ngha theo hai khía cnh
là s tha mãn chung trong công vic và s tha mãn có đc khi ngi lao
đng có cm giác thích thú, thoi mái và th hin phn ng tích cc đi vi
các khía cnh công vic ca mình. Vì th lun vn chn c hai cách tip cn
trên đ nghiên cu s tha mãn trong công vic.
1.2 Các thành phn ca tha mãn trong công vic
Theo Schemerhon (1993, đc trích dn bi Luddy, 2005) các thành phn ca
s tha mãn công vic bao gm v trí công vic, s giám sát ca cp trên, mi quan
h vi đng nghip, ni dung công vic, s đãi ng, và các phn thng gm thng
tin, điu kin vt cht ca môi trng làm vic, cng nh c cu ca t chc.
-7-
Theo cách tip cn ca Foreman Facts (Vin quan h lao đng NewYork,
1946), s hài lòng ca nhân viên bao gm s hài lòng v 10 yu t: K lut khéo
léo, s đng cm vi các vn đ cá nhân ngi lao đng, công vic thú v, đc
tng tác và chia s trong công vic, an toàn lao đng, điu kin làm vic, lng,
đc đánh giá đy đ các công vic đã thc hin, t rung thành cá nhân đi vi
c
p trên, thng tin và phát trin ngh nghip. Mô hình 10 yu t này cng đc
Kovach (1980,1994), Bob Nelson, Blanchard Training & Development (1991),
Silverthorne (1992), Sheryl & Don Grimme GHR Training Solutions (1997-2001),
Cynthia D. Fisher &Anne Xue Ya Yuan (1998) s dng đ nghiên cu trên nhiu nc
nh Trung Quc, ài Loan, Nga, M (trích [6;9]). Ti Vit Nam, Nguyn V Duy Nht
(2009) cng đã s dng thang đo 10 yu t này khi đo lng mc đ tha mãn ca nhân
viên trong ngành dch v Vin thông.
Thang đo m
c đ tha mãn vi các thành phn ca công vic khá ni ting trên
th gii là Ch s mô t công vic (Job Discriptive Index-JDI) ca Smith et al (1969),
nó đã đc s dng trong hn 1.000 nghiên cu các t chc trong nhiu lnh vc
khác nhau, 5 khía cnh ca thang đo JDI là: Bn cht công vic, c hi đào to và
thng tin, lãnh đo, đng nghip, tin lng. (theo Job Discriptive Index-JDI, HP
Management, www.humanresources.hrvinet.com). Sau đó Crossman và Bassem (2003)
đã b sung thêm hai thành phn na đó là phúc li, và môi trng làm vic. Hai yu t
này cng đã đc tác gi Trn Kim Dung (2005)
[9]
áp dng khi nghiên cu s hài lòng
ca ngi lao đng Vit Nam.
Ngoài ra mt s thành phn ca thang đo cng đc
mt s tác gi khác Vit Nam s dng và b sung đ nghiên cu trong các doanh
nghip nh: V Khc t (2009)
[11]
đo lng mc đ tha mãn ca nhân viên vn
phòng khu vc min Nam Vietnam Airlines đã s dng thang đo gm các thành phn:
bn cht công vic, đào to phát trin, đánh giá, đãi ng, môi trng tác nghip, lãnh
đo; Trn c Duy (2009)
[10]
khi kho sát mc đ tha mãn ca nhân viên ti công ty
Scavi đã s dng thang đo gm 3 yu t: tin lng, môi trng làm vic và lãnh đo.
Nguyn Trn Thanh Bình (2009)
[7]
khi đo lng mc đ tha mãn ca ngi lao đng
ti công ty c phn c khí ch to máy Long An tác gi đã s dng thang đo gm 6
-8-
thành phn: bn cht công vic, tin lng, môi trng làm vic, lãnh đo, đng
nghip, c hi đào to thng tin; Phm c Thng (2006) khi đánh giá mc đ
hài lòng ca ngi lao đng trong các doanh nghip trên đa bàn qun 8-Thành
ph H Chí Minh gm các thành phn: C hi đào to, mi quan h cp trên-cp
di, lng & thu nhp, đng nghip, lãnh đo, ni
m tin, c hi thng tin.
Nh vy trên c s các thành phn trong công vic ca JDI, các tác gi đã điu
chnh, b sung thêm mt s thành phn khác liên quan đn công vic khi nghiên
cu đ phù hp vi điu kin, đc đim công vic ca tng doanh nghip, tng khu
vc và tng nc khác nhau nhng giai đon khác nhau.
Ngoài ra, mt s nghiên cu c
a các tác gi trên cng đã cho thy s tha mãn
ca ngi lao đng trong công vic có s khác bit do các yu t thuc cá nhân
nh: gii tính, đ tui, thu nhp, trình đ chuyên môn, thâm niên, chc v.
Bng 1.1 Tng hp v các yu t thành phn ca thang đo tha mãn
trong công vic
Các tác gi
Các thành phn
thang đo
Foreman
Facts
(1946)
Schem-
erhon
(1993)
Smith
et al
(1996)
Andrew
(2002)
Dung
(2005)
t
(2009)
Bình
(2009)
Duy
(2009)
ánh giá công vic
x x
Bn cht công vic
x x x x x
ào to, thng tin
x x x x x x x
Lãnh đo
x x x x x
ng nghip
x x x x x
Tin lng
x x x x x
Phúc li
x
Môi trng làm vic
x x x x x x
Mi quan h các cp
x
C cu t chc
x
ãi ng
x x
Thu nhp
x
-9-
Các tác gi
Các thành phn
thang đo
Foreman
Facts
(1946)
Schem-
erhon
(1993)
Smith
et al
(1996)
Andrew
(2002)
Dung
(2005)
t
(2009)
Bình
(2009)
Duy
(2009)
Ni làm vic
x
An toàn
x x
Thi gian đi li
x
Giám sát
x x
V trí công vic
x
Quan h công chúng
x
K lut
x
S đng cm cá nhân
x
Công vic thú v
x
c tng tác
x
Nh vy thành phn thang đo mc đ tha mãn trong công vic ca ngi lao
đng ca mi tác gi khác nhau có th khác nhng nhìn chung có khá nhiu thành
phn ging nhau, đó hu ht là các yu t có liên quan mt thit đn công vic ca
ngi lao đng. Thêm vào đó mt s thành phn mc dù có tên gi khác nhau
nhng v bn cht là tng đng nhau hoc là mt phn nh ca nhau nh: “đãi
ng” và “tin lng”; “ni làm vic” và “môi trng làm vic”; “giám sát” và “lãnh
đo”…
Trên c s đó lun vn đ ngh v s tha mãn trong công vic ca ngi lao
đng ti các doanh nghip trên đa bàn tnh Bình nh vi 8 thành phn liên quan
đn công vic (đc s dng nhiu trong các nghiên cu trc): bn cht công vic,
c hi đào to và thng tin, lãnh đo, đng nghip, môi trng làm vic, tin
lng, đánh giá thc hin công vic, phúc li.
1.3 Mô hình nghiên cu và các gi thuyt
1.3.1 Mô hình nghiên cu
Trên c s 5 khía cnh ca thang đo JDI: Bn cht công vic, c hi đào to
và thng tin, lãnh đo, đng nghip, tin lng và b sung thêm hai thành phn na
đó là phúc li, và môi trng làm vic ca Trn Kim Dung (2005)
[9]
khi nghiên cu
-10-
Vit Nam. Bình nh, hu ht là nhng doanh nghip có quy mô không ln, nhiu
doanh nghip đc c phn hóa t doanh nghip nhà nc, vì th vic đánh giá thc
hin công vic (theo đnh k) cng là mt ni dung quan trng trong hot đng qun tr
nhân lc ca các doanh nghip đây. Kt qu đánh giá cng thng đc s dng đ
xác đnh mc lng, thng. Vì vy, nghiên cu này đã b sung thêm mt thành phn
na là đánh giá thc hin công vic. Nh vy mô hình nghiên cu đ ngh gm có 8
thành phn:
Hình 1.1: Mô hình nghiên cu đ ngh
1.3.2 Mi quan h gia s tha mãn vi các thành phn công vic và mc
đ tha mãn
Trên s s kt qu ca các nghiên v s tác đng ca các yu t thành phn
đi vi s tha mãn chung ca nhng nghiên cu trc, lun vn đa ra các gi
thuyt nghiên cu nh sau:
H1: cm nhn ca ngi lao đng càng tha mãn vi bn cht công vic đang
làm thì h càng tha mãn vi công vic.
H2: cm nhn ngi lao đng càng tha mãn vi c hi đào to và thng tin
ca t chc thì h càng tha mãn vi công vic.
Bn cht công vic
Môi trng làm vic
Tin lng
Lãnh đo
C hi đào to và thng tin
ng nghip
S tha
mãn
trong
công
vic
ánh giá thc hin công vic
Các yu t cá nhân:
+ tui
+ Gii tính
+ Trình đ
+ Thu nhp
+ B phn công tác
Phúc li
-11-
H3: cm nhn ngi lao đng càng tha mãn vi lãnh đo thì h càng tha mãn
vi công vic.
H4: cm nhn ngi lao đng càng tha mãn vi mc tin lng mà h nhn
đc khi làm vic cho t chc thì h càng tha mãn vi công vic.
H5: cm nhn ngi lao đng càng tha mãn vi môi trng làm vic thì h
càng tha mãn vi công vic.
H6: cm nhn ngi lao đng càng th
a mãn vi yu t đng nghip thì h
càng tha mãn vi công vic.
H7: cm nhn ngi lao đng càng tha mãn vi vic đánh giá thc hin công
vic h càng tha mãn vi công vic.
H8: cm nhn ngi lao đng càng tha mãn vi các chính sách phúc li thì
h càng tha mãn vi công vic.
1.3.3 Mi quan h gia s tha mãn vi các yu t cá nhân và mc đ tha
mãn trong công vic
Nhiu nghiên cu cho thy các yu t cá nhân cng nh hng ln đn s tha
mãn chung trong công vic ca ngi lao đng.
Theo nghiên cu ca Andrew (2002)
[12]
v s tha mãn trong công vic ti
Hoa K và mt s quc gia khác, kt qu nghiên cu cho thy mc đ hài lòng
trong công vic ca n cao hn nam và mc đ hài lòng theo đ tui có dng đng
cong ch U. Trong khi đó kt qu nghiên cu ca Keith và John (2002)
[14]
v tha
mãn trong công vic ca nhng ngi có trình đ cao; vai trò ca gii tính, nhng
ngi qun lý và so sánh vi thu nhp đã cho kt qu là n có mc đ tha mãn
trong công vic hn nam và thu nhp có vai trò quan trng đi vi mc đ tha mãn
trong công vic. Theo nghiên cu ca Tom (2007)
[18]
v s tha mãn trong công
vic ti Hoa K li cho thy nhóm lao đng không có k nng thì mc đ hài lòng
thp hn nhiu (ch có 33.6% ngi đc kho sát hài lòng vi công vic) trong khi
nhóm lao đng có k nng cao thì mc đ hài lòng là khá cao (chim 55.8% s
ngi đc kho sát).
-12-
Ti Vit Nam, kt qu nghiên cu ca Nguyn Trn Thanh Bình (2009)
[7]
khi đo
lng mc đ tha mãn ca ngi lao đng ti công ty c phn c khí ch to máy
Long An cho thy nam có mc đ tha mãn trong công vic cao hn n. Trong kt
qu nghiên cu ca V Khc t (2009)
[11]
khi đo lng mc đ tha mãn ca nhân
viên vn phòng khu vc min nam Vietnam Airlines kt lun: chc v, thâm niên
và s ln thay đi đn v công tác ca cá nhân đó nh hng ln đn mc đ tha
mãn đi vi công vic. Mt kt qu khác là nghiên cu ca Châu vn Toàn (2009)
[1]
khi đo lng s tha mãn công vic ca nhân viên khi vn phòng Tp.HCM cho
thy lao đng có thi gian công tác t 3 nm tr lên có s tha mãn thp hn so vi
nhng nhân viên có thi gian công tác ngn hn.
Theo Nguyn V Duy Nht (2009)
[6]
khi s dng thang đo 10 yu t ca
Foreman Facts (Vin quan h lao đng NewYork) đo lng mc đ tha mãn ca
nhân viên trong ngành dch v Vin thông ti Vit Nam cho thy nhân viên càng
ln tui càng kém hài lòng, đng thi cng có s khác bit khi so sánh theo đ tui
và gii tính. Còn nghiên cu ca Nguyn Th Hi (2009) khi nghiên cu các nhân
t nh hng đn công vic ca nhân viên ngành cao su- trng hp các công ty
cao su ti t
nh k Lk, kt qu phân tích s khác bit ca các bin đnh tính đn s
tho mãn ca cán b công nhân viên ngành cao su cng cho kt qu: đi vi nhóm
chc danh thì có s khác bit gia nhóm nhân viên qun lý và nhân viên nghip v,
kt qu phân tích cho thy chc danh thp thì s tho mãn cng gim. i vi
nhóm trình đ thì kt qu phân tích thy không có s khác bit, tuy nhiên theo bng
mô t đim trung bình thì nhóm trình
đ càng cao, tho mãn càng thp.
Vic nghiên cu s tha mãn ca ngi lao đng theo đc đim cá nhân s
giúp doanh nghip có đc c s khoa hc trong vic b trí, s dng cng nh
nhng chính sách đãi ng hp lý. Kt qu ca các nghiên cu trên cho thy mt s
yu t cá nhân không ch nh hng ln đn mc đ hài lòng công vic ca ngi
lao đng mà còn th hin s khác bit v đc đim cá nhân cng dn đn s khác
bit không nh v mc đ hài lòng trong công vic ca ngi lao đng.
Tóm tt :
Chng I đã đa ra mt s đnh ngha v s tha mãn trong công vic và các
yu t tác đng đn mc đ tha mãn trong công vic, đã xác đnh 8 yu t tác đng
-13-
đn s tha mãn trong công vic ca ngi lao đng gm: bn cht công vic, tin
lng, đng nghip, lãnh đo, đánh giá thc hin công vic, c hi đào to và thng
tin, môi trng làm vic và phúc li. Chng này cng đã trình bày kt qu mt s
nghiên cu trc đây ca các tác gi trong và ngoài nc; xây dng mô hình nghiên
cu và đa ra các gi thuyt c
a mô hình nghiên cu, có 8 gi thuyt tng ng vi
8 yu t tác đng đn s tha mãn trong công vic ca ngi lao đng.