Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Bến Tre Luận văn thạc sĩ

1

TR

B
NG

GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP.H CHÍ MINH

***

NGUY N TH KIM BÌNH

GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU
QU N LÝ R I RO TÍN D NG T I NGÂN
HÀNG NƠNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N
NÔNG THÔN T NH B N TRE
Chuyên ngành: Kinh t - Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.31.12

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C:

PGS.TS NGUY N

TP. H

NG D N

CHÍ MINH – N M 2010


2

L I CAM OAN
Tôi cam oan ây là
tài nghiên c u mang tính c l p c a cá nhân.
Lu n. v n này
c hồn thành sau q trình h c t p, nghiên c u th c ti n, kinh
nghi m b n thân và
c s h ng d n c a PGS.TS Nguy n ng D n. Lu n v n
này ch a
c ai công b d i b t c hình th c nào.
Tác gi

Nguy n Th Kim Bình


3

DANH M C CÁC CH
NHNN: Ngân hàng nhà n
NHTM: Ngân hàng th

VI T T T TRONG LU N V N

c

ng m i

TCTD: T ch c tín d ng
NHNo: Ngân hàng nông nghi p và Phát tri n Nông thôn
RRTD: R i ro tín d ng
CBTD: Cán b tín d ng
TPTD: Tr

ng phịng tín d ng

Q 493: Quy t

nh 493/2005/Q -NHNN ngày 22/4/2005

DANH M C CÁC B NG BI U

B ng 2.1: M t s ch tiêu ch y u c a NHNo B n Tre t

2007-2009

trang 43

B ng 2.2: C c u tín d ng phân theo k h n

trang 46

B ng 2.3: C c u tín d ng theo ngành kinh t

trang 47

B ng 2.4 : C c u tín d ng theo thành ph n kinh t

trang 48

B ng 2.5 N quá h n c a NHNo B n Tre t 2007-2009

trang 50

B ng 2.6 : Phân lo i n c a NHNo B n Tre t 2007-2009

trang 51


4

M CL C
Trang
Trang ph bìa............................................................................................................ 1
L i cam oan ............................................................................................................ 2
Danh m c các ch vi t t t ....................................................................................... 3
L IM
CH

ÀU .......................................................................................................... 7
NG 1: LÝ LU N CHUNG V TÍN D NG VÀ QU N LÝ R I RO TÍN

D NG C A NGÂN HÀNG TH

NG M I ...................................................... 10

1.1 Lý lu n v tín d ng: ................................................................................................ 10
1.1.1 Khái ni m ...............................................................................................................10
1.1.2 B n ch t .................................................................................................................10
1.1.3 Phân lo i tín d ng: ................................................................................................11
1.2 R i ro tín d ng ......................................................................................................... 12
1.2.1 Khái ni m ...............................................................................................................12
1.2.2 Phân lo i r i ro tín d ng .......................................................................................13
1.2.3 Nguyên nhân gây ra r i ro tín d ng: ...................................................................14
1.2.4

nh h

ng c a r i ro tín d ng

n ho t

ng kinh doanh c a ngân hàng và

n n kinh t xã h i ...........................................................................................................16
1.2.5 M t s ph

ng pháp l

ng hóa và ánh giá r i ro tín d ng. .........................18

1.2.6 Quy trình qu n lý r i ro tín d ng: .......................................................................28
1.3 Nguyên t c c a Basel v qu n lý r i ro tín d ng: ............................................... 30

1.3.1 Gi i thi u s l

cv

y ban Basel: ..................................................................30

1.3.2 Các nguyên t c c a Basel v qu n lý r i ro tín d ng: ......................................30
1.4. Kinh nghi m qu n lý r i ro tín d ng c a ngân hàng Maybank...................... 34
CH

NG 2: TH C TR NG HO T

NG TÍN D NG VÀ QU N LÝ R I

RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG NƠNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N
NÔNG THÔN T NH B N TRE ........................................................................... 36


5

2.1/ Gi i thi u Ngân hàng Nông nghi p và phát tri n nông thôn Vi t Nam và chi
nhánh t nh B n Tre ........................................................................................................ 36
21.1 H th ng Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn Vi t Nam ...........36
2.1.2 Gi i thi u chi nhánh Ngân hàng nông nghi p và phát tri n nông thôn t nh
B n Tre ............................................................................................................................40
2.1.3 Khái quát tình hình ho t

ng kinh doanh c a NHNo B n Tre trong th i gian

qua ....................................................................................................................................43

2.2 Th c tr ng ho t

ng tín d ng và cơng tác qu n lý r i ro tín d ng c a chi

nhánh Ngân hàng nông nghi p và phát tri n nông thôn t nh B n Tre. ................. 45
2.2.1 Th c tr ng ho t

ng tín d ng c a NHNo B n Tre: ........................................45

2.2.2 Th c tr ng và nguyên nhân r i ro tín d ng c a NHNo B n Tre: ...................49
2.2.3 Th c tr ng qu n lý r i ro tín d ng t i NHNo B n Tre: ...................................54
2.2.4 ánh giá v hi u qu qu n lý r i ro tín d ng c a NHNo B n Tre: ................63
CH

NG 3 GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU

QU N LÝ R I RO TÍN

D NG T I NGÂN HÀNG NƠNG NGHI P VÀ PHÁT TRI N NÔNG THÔN
T NH B N TRE .................................................................................................... 65
3.1

nh h

ng phát tri n NHNo B n Tre giai o n 2010-2015 ......................... 65

3.1.1 M c tiêu và ph

ng châm phát tri n ............................................................ 65

3.1.2 Các ch tiêu c b n ........................................................................................ 65
3.1.3

nh h

ng v thay

ic c u

u t : ..............................................................65

3.1.4

nh h

ng v th tr

ng và khách hàng: .........................................................66

3.2 Gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý r i ro tín d ng t i NHNo B n Tre ........ 66
3.2.1 Xây d ng chính sách tín d ng phù h p: ............................................................67
3.2.2 Tuân th nghiêm ng t quy trình cho vay: ..........................................................69
3.2.3 Xây d ng h th ng thông tin qu n lý r i ro tín d ng .......................................71
3.2.4 Th c hi n nghiêm túc vi c ch m i m x p lo i khách hàg, phân lo i n và
trích l p d phòng: .........................................................................................................72
3.2.5 Nâng cao hi u qu ki m soát n i b ...................................................................73
3.2.6 Nâng cao ch t l

ng ngu n nhân l c .................................................................74

6

3.3 M t s ki n ngh khác: ........................................................................................... 75
3.3.1

i v i Ngân hàng nhà n

c: .............................................................................75

3.3.2

i v i chính ph .......................................................................................... 77

3.3.3 Ki n ngh v i NHNo Vi t Nam ..........................................................................79
K T LU N................................................................................................................... 80
DANH M C TÀI LI U THAM KH O ............................................................... 82


7

L IM
1/ S c n thi t c a

U

tài:

Th c hi n nh ng cam k t qu c t v l nh v c ngân hàng trong Hi p

nh

th

ng m i Vi t - M và gia nh p WTO ã và ang

t ra cho h th ng ngân hàng

th

ng m i Vi t Nam nh ng thách th c vô cùng to l n. Bên c nh vi c gia nh p

WTO, Vi t Nam v n ti p t c tri n khai l trình th c hi n Hi p

nh cam k t v

ãi thu quan có hi u l c chung (CEFT/AFTA), ti n trình th c hi n Hi p
song ph

ng Vi t M …

u
nh

h i nh p thành công và không b lép v trên “sân

nhà”, các NHTM Vi t Nam ph i lành m nh hóa tài chính theo chu n m c qu c t ,
nâng cao n ng l c c nh tranh. M t trong nh ng y u t
tranh ó là qu n lý t t r i ro trong ho t

ng ngân hàng.

R i ro là y u t g n li n v i m i ho t
ho t

nâng cao n ng l c c nh

ng

u t nói chung, trong ó có

ng cho vay c a các ngân hàng. Trong n l c nh m thu

c l i nhu n, các

ngân hàng không th ch i b r i ro, ngh a là không th không cho vay, mà ch có
th tìm cách làm cho ho t

ng này tr nên an toàn và h n ch

nh ng t n th t có th có b ng cách

ra cho mình m t chi n l

nm ct i a
c qu n lý r i ro

thích h p
Hi u qu kinh doanh c a ngân hàng th
lý r i ro. Mà ho t

ng m i ph thu c vào n ng l c qu n

ng tín d ng hi n ang chi m t tr ng l n nh t t 60 - 70%

trong danh m c tài s n có và là m t trong nh ng ho t
ngu n thu nh p ch y u cho các ngân hàng th

ng kinh doanh mang l i

ng m i. Tuy nhiên ho t

d ng c ng là l nh v c r i ro l n nh t. H u qu c a nó

ng tín

i v i ngân hàng th

ng

r t n ng n , nó làm t ng thêm chi phí c a ngân hàng, thu nh p lãi b ch m ho c
m t i cùng v i s th t thoát v n vay, làm x u i tình hình tài chính và cu i cùng
làm t n h i
khơng ch tác

n uy tín và v th c a ngân hàng. R i ro trong ho t
ng t i b n thân ngân hàng th

ng m i mà còn tác

t i n n kinh t . Vì v y, qu n lí r i ro tín d ng có vai trị
ho t

ng kinh doanh c a ngân hàng.

ng tín d ng
ng tiêu c c

c bi t quan tr ng trong


8

Th c ti n ho t

ng tín d ng c a Ngân hàng Nông nghi p và phát tri n nông

thôn B n Tre th i gian qua c ng cho th y r i ro tín d ng c a chi nhánh ch a
qu n lý, ki m soát có hi u qu , ã nh h

ng

nhánh. Chính vì v y c n có nh ng gi i pháp
tín d ng c a chi nhánh,
nh n

c

n hi u qu kinh doanh c a chi
nâng cao hi u qu qu n lý r i ro

m b o tín d ng ho t

ng trong ph m vi r i ro ch p

c, gi m thi u các thi t h i phát sinh t r i ro tín d ng, t ng thêm l i

nhu n kinh doanh c a chi nhánh, góp ph n nâng cao uy tín và t o ra l i th c a
ngân hàng trong c nh tranh

- Xu t phát t tính c p thi t c a v n

, nên tôi ã quy t

nh ch n

tài:

“Gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý r i ro tín d ng t i Ngân hàng Nông
nghi p và phát tri n nông thôn t nh B n Tre” làm
2/ M c tiêu c a
M c tiêu c a

tài nghiên c u

tài:
tài làm sáng t nh ng v n

sau:

- Làm rõ và góp ph n hoàn thi n lý lu n v qu n lý r i ro tín d ng
- Phân tích th c tr ng ho t
ph

ng tín d ng, nguyên nhân d n

n r i ro và các

ng pháp qu n lý r i ro tín d ng t i Ngân hàng Nông nghi p và phát tri n

nông thôn t nh B n Tre

- Trên c s lý lu n và phân tích th c tr ng r i ro tín d ng, t

ó

a ra m t

s bi n pháp nh m qu n lý r i ro tín d ng t i Ngân hàng Nông nghi p và phát
tri n nông thôn t nh B n Tre
3/

it

-

ng và ph m vi nghiên c u
it

ng nghiên c u: Ho t

ng tín d ng và r i ro tín d ng t i Ngân hàng

Nông nghi p và phát tri n nông thôn t nh B n Tre

- Ph m vi nghiên c u: Nghiên c u gi a lý lu n và th c t nguyên nhân d n
n r i ro tín d ng, th c tr ng qu n lý r i ro tín d ng trong th i gian qua t i Ngân
hàng Nông nghi p và phát tri n nông thôn t nh B n Tre, t
nh m qu n lý r i ro tín d ng t i chi nhánh
4/ Ph

ng pháp nghiên c u:

ó

a ra các gi i pháp


9

S d ng ph

ng pháp th ng kê, t ng h p, so sánh… i t c s lý thuy t

n th c ti n nh m gi i quy t và làm sáng t m c tiêu

t ra trong lu n v n

5/ K t c u c a lu n v n bao g m các n i dung sau:
L im

Ch
hàng th
Ch

u

ng 1: Lý lu n chung v

tín d ng và qu n lý r i ro tín d ng c a Ngân

ng m i
ng 2: Th c tr ng v ho t

ng tín d ng và qu n lý r i ro tín d ng t i

Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn t nh B n Tre
Ch

ng 3: Gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý r i ro tín d ng t i Ngân

hàng Nơng nghi p và Phát tri n nông thôn t nh B n Tre
K t lu n


10

CH

NG 1: LÝ LU N CHUNG V TÍN D NG VÀ QU N LÝ R I
RO TÍN D NG C A NGÂN HÀNG TH

0

NG M I

1.1 Lý lu n v tín d ng:
3

1.1.1 Khái ni m
16

Tín d ng là m t giao d ch v tài s n ( ti n ho c hàng hóa) gi a bên cho vay

( ngân hàng và các

nh ch tài chính khác) và bên i vay ( cá nhân, doanh nghi p

và các ch th khác), trong ó bên cho vay chuy n giao tài s n cho bên i vay s
d ng trong m t th i h n nh t

nh theo th a thu n, bên i vay có trách nhi m hồn

tr vơ i u ki n v n g c và lãi cho bên cho vay khi
17

huy

Ho t

ng

18

n h n thanh tốn.

ng tín d ng là vi c t ch c tín d ng s d ng ngu n v n t có, v n
c p tín d ng

C p tín d ng là vi c TCTD th a thu n

khách hàng s d ng m t kho n

ti n v i ngun t c có hồn tr b ng các nghi p v cho vay, chi t kh u th

ng

phi u và gi y t có giá khác, b o lãnh, cho th tài chính và các hình th c khác
theo quy
19

nh c a NHNN.

Cho vay là m t hình th c c p tín d ng, theo ó TCTD giao cho khách hàng

s d ng m t kho n ti n

s d ng vào m c ích và th i gian nh t

nh theo th a

thu n v i ngun t c có hồn tr c g c và lãi.

4

1.1.2 B n ch t
20

T khái ni m trên, b n ch t c a tín d ng là m t giao d ch v tài s n trên c

s hồn tr và có các
21

c tr ng sau:

- Tài s n giao d ch trong quan h tín d ng ngân hàng bao g m hai hình th c

là cho vay (b ng ti n) và cho thuê (b t
22

- Xu t phát t nguyên t c hoàn tr , vì v y ng

tài s n cho ng
h n

ng s n và

i i vay s d ng ph i có c s

ng s n).
i cho vay khi chuy n giao

tin r ng ng

i i vay s tr

úng


11

23

- Giá tr hồn tr thơng th

cách khác là ng
24

ng ph i l n h n giá tr lúc cho vay, hay nói

i i vay ph i tr thêm ph n lãi ngoài v n g c.

- Trong quan h tín d ng ngân hàng, ti n vay

vay cam k t hồn tr vơ i u ki n cho bên cho vay khi
5

c c p trên c s bên i
n h n thanh tốn.

1.1.3 Phân lo i tín d ng:
Vi c phân lo i tín d ng d a trên m t s tiêu th c nh t

nh, tùy theo yêu

c u c a khách hàng và m c tiêu qu n lý c a ngân hàng. Sau ây là m t s cách
phân lo i:
25

* D a vào m c ích cho vay, tín d ng có th phân chia thành các lo i sau:
26

27

28

29

30

31

+ Cho vay ph c v s n xu t kinh doanh công th
+ Cho vay tiêu dùng cá nhân.
+ Cho vay mua bán b t

ng s n.

+ Cho vay s n xu t nông nghi p.
+ Cho vay kinh doanh xu t nh p kh u…

* D a vào th i h n cho vay, tín d ng có th phân chia thành các lo i sau:
32

+ Cho vay ng n h n: là lo i cho vay có th i h n

lo i cho vay này th
33

ng là nh m tài tr cho vi c

34

u t vào tài s n l u

ng.

n 5 n m. M c

u t vào tài s n c

nh.

+ Cho vay dài h n: là lo i cho vay có th i h n trên 5 n m. M c ích c a

lo i cho vay này th
* D a vào m c
36

n 1 n m. M c ích c a

+ Cho vay trung h n: là lo i cho vay có th i h n trên 1

ích c a lo i cho vay này là nh m tài tr cho vi c

35

ng nghi p.

ng là nh m tài tr

ut .

tín nhi m c a khách hàng tín d ng phân chia nh sau:

+ Cho vay khơng có b o

c m c ho c b o lãnh c a ng
hàng vay v n

u t vào các d án

quy t

m: là lo i cho vay khơng có tài s n th ch p,

i khác mà ch d a vào uy tín c a b n thân khách

nh cho vay.


12

37

+ Cho vay có b o

m: là lo i cho vay d a trên c s các b o

m cho ti n

vay nh th ch p, c m c ho c b o lãnh c a m t bên th ba nào khác.
38

* D a vào ph
39

ng th c cho vay, tín d ng phân chia thành các lo i sau:

+ Cho vay theo món vay: là lo i cho vay mà m i l n vay v n, khách hàng

và TCTD th c hi n th t c vay v n c n thi t và ký k t h p
40

ng tín d ng.

+ Cho vay theo h n m c tín d ng: là lo i cho vay mà TCTD và khách hàng

xác

nh và th a thu n m t h n m c tín d ng duy trì trong m t kho ng th i gian

nh t

nh.
41

+ Cho vay theo h n m c th u chi: là vi c cho vay mà TCTD th a thu n

b ng v n b n ch p thu n cho khách hàng chi v

t s ti n có trên tài kho n thanh

toán c a khách hàng.
42

* D a vào xu t x tín d ng, tín d ng có th phân chia thành các lo i sau:
43

+ Cho vay tr c ti p: ngân hàng c p v n tr c ti p cho ng

ng th i ng
44

i i vay tr c ti p tr n vay cho ngân hàng.

+ Cho vay gián ti p: là kho n cho vay

l i các kh

c ho c ch ng t n

nh là: chi t kh u th

1

i có nhu c u,

c th c hi n thông qua vi c mua

ã phát sinh và còn trong th i h n thanh tốn

ng m i; bao thanh tốn.

1.2 R i ro tín d ng
2

1.2.1 Khái ni m

45

R i ro tín d ng là lo i r i ro phát sinh trong quá trình c p tín d ng c a ngân

hàng, bi u hi n trên th c t qua vi c khách hàng không tr

c n ho c tr n

không úng h n cho ngân hàng.
46

C n c vào kho n 01 i u 02 c a Quy

d ng d phòng

x lý r i ro theo Quy t

22/4/2005 c a Th ng

nh v phân lo i n , trích l p và s
nh s 493 /2005/Q -NHNN ngày

c NHNN thì “RRTD trong ho t

ch c tín d ng là kh n ng x y ra t n th t trong ho t

ng ngân hàng c a t

ng ngân hàng c a t ch c


13

tín d ng do khách hàng khơng th c hi n ho c khơng có kh n ng th c hi n ngh a
v c a mình theo cam k t.”
47

Nh v y, có th nói r ng RRTD có th xu t hi n trong các m i quan h mà

trong ó ngân hàng là ch n , mà khách hàng n l i không th c hi n ho c không
kh n ng th c hi n ngh a v tr n khi
vay, chi t kh u công c chuy n nh

n h n. Nó di n ra trong q trình cho

ng và gi y t có giá, cho th tài chính, b o

lãnh, bao thanh tốn c a ngân hàng.
6

1.2.2 Phân lo i r i ro tín d ng
48

N u c n c vào nguyên nhân phát sinh, RRTD phân chia thành các lo i

sau:

R i ro tín
d ng

R i ro giao
d ch

R i ro l a
ch n

49

R i ro b o
m

R i ro
danh m c

R i ro

nghi p v

R i ro n i
t i

R i ro t p
trung

- R i ro giao d ch (Transaction rish): là m t hình th c c a RRTD mà

nguyên nhân phát sinh là do nh ng h n ch trong quá trình giao d ch và xét duy t
cho vay, ánh giá khách hàng. R i ro giao d ch có ba b ph n chính là r i ro l a
ch n, r i ro b o

m và r i ro nghi p v .


14

50

+ R i ro l a ch n là r i ro có liên quan

tín d ng, khi ngân hàng l a ch n nh ng ph
quy t

n quá trình ánh giá và phân tích
ng án vay v n có hi u qu

ra

nh cho vay.
51

+ R i ro b o

trong h p

m phát sinh t các tiêu chu n

ng cho vay, các lo i tài s n

m b o, ch th

b o và m c cho vay trên giá tr c a tài s n
52

ho t

m b o nh các i u kho n
m b o, hình th c

m

m b o.

+ R i ro nghi p v là r i ro liên quan

n công tác qu n lý kho n vay và

ng cho vay, bao g m c vi c s d ng h th ng x p h ng r i ro và k thu t

x lý các kho n vay có v n
53

.

- R i ro danh m c (Porfolio rish): là m t hình th c c a RRTD mà nguyên

nhân phát sinh là do nh ng h n ch trong qu n lý danh m c cho vay c a ngân
hàng,

c phân chia thành hai lo i là r i ro n i t i và r i ro t p trung.
54

+ R i ro n i t i (Intrinsic rish): xu t phát t các y u t , các

có, mang tính riêng bi t bên trong c a m i ch th
kinh t . Nó xu t phát t

c i m ho t

ng ho c

c i m riêng

i vay ho c ngành, l nh v c
c i m s d ng v n c a khách

hàng vay v n.

55

+ R i ro t p trung (Concentration rish) là tr

v n cho vay quá nhi u
nghi p ho t
vùng
7

ng h p ngân hàng t p trung

i v i m t s khách hàng, cho vay quá nhi u doanh

ng trong cùng m t ngành, l nh v c kinh t ; ho c trong cùng m t

a lý nh t

nh; ho c cùng m t lo i hình cho vay có r i ro cao.

1.2.3 Nguyên nhân gây ra r i ro tín d ng:
56

57

* Nguyên nhân khách quan:
- S thay

i c a môi tr

ng t nhiên nh : thiên tai, d ch b nh, bão l t gây

t n th t cho khách hàng vay v n kinh doanh.
58

-Do tình hình kinh t , chính tr , xã h i trong n

c


15

59

m i

Tình hình kinh t , chính tr , xã h i s

it

ng tham gia vào n n kinh t

nh h

ng

n tồn b ho t

ó. Kinh t b suy thối, l m phát s khi n

cho doanh nghi p vay v n g p khó kh n, phá s n, khơng tr n

hàng, cịn

ng c a

c cho ngân

i v i cá nhân vay v n s b th t nghi p, thu nh p gi m sút nên c ng

khó có kh n ng tr n cho ngân hàng.
60

n

Vi c thay

i chính sách c a qu c gia hay n n kinh t kh ng ho ng,

c có chi n tranh c ng làm cho các doanh nghi p không k p thay

v i nh ng i u ki n m i v mơi tr

ng kinh doanh t

t

i, thích ng

ó g p khó kh n trong h at

ng s n xu t kinh doanh và nh v y kho n tín d ng c a ngân hàng c ng ch a

ng nhi u r i ro.
61

62

- Do tình hình chính tr , kinh t th gi i
Trong tình hình th gi i ang trong xu h

tình hình bi n

ng v kinh t , chính tr trong n

ng tồn c u hóa hi n nay, m i
ct

ó làm gia t ng nguy c r i

ro tín d ng c a ngân hàng.
63

64

65

* Nguyên nhân ch quan
- Nguyên nhân t phía khách hàng
+ Do khách hàng không

l c hành vi và n ng l c pháp lý
66

+ Nhân cách, trình

quan tr ng trong vi c d n

n ng l c pháp lý: ng
ký k t h p

i vay ph i có

ng tín d ng

qu n lý c a khách hàng: ây c ng là nguyên nhân
n r i ro cho ngân hàng, khách hàng có kh n ng tr

n nh ng c tình chây ì khơng có thi n chí tr n .
67

68

69

70

71

n ng

+ S d ng v n sai m c ích, kém hi u qu .
+ Do kinh doanh thua l liên t c, hàng hóa khơng tiêu th

+ Qu n lý v n vay không h p lý d n
+ Khách hàng c tình l a

n thi u kh n ng thanh kh an.

o, chi m o t v n ngân hàng

- Nguyên nhân t phía ngân hàng

c.


16

ng tín d ng mà khơng có s ki m sóat ch t l

ng

tín d ng: b b t các i u ki n tín d ng, th c hi n cho vay không úng quy

nh,

72

+ Do ngân hàng t ng tr

thi u ki m sốt qu n lý tín d ng tr
73

+ Ph

c, trong và sau cho vay.

ng ti n cho vay ch a

ho c thi u so v i nhu c u d n

c c c u h p lý: s l

n khách hàng s d ng v n vay khơng úng m c

ích, k h n tr n khơng phù h p v i dịng ti n thu
dòng

i d án, th i h n rút v n, tài s n b o
74

ng v n vay th a

c c a khách hàng ho c

m…

+ Do ngân hàng không gi i quy t h p lý quan h gi a ngu n v n huy

và ngu n v n s d ng: ngân hàng d tr v n quá ít so v i nhu c u b o
tốn t

ós d n

ng

m thanh

n m t kh n ng thanh toán n u khách hàng có nhu c u rút v n

nhi u ho c ngân hàng d tr v n quá nhi u, gây

ng v n, lãng phí trong s

d ng v n.
75

+ Ngân hàng thi u thông tin v khách hàng nên khơng d

ốn

c r i ro

i v i m t kh an vay.
76

+ Ngân hàng ánh giá không úng v

ho c v ng

i b o lãnh), quá tin t

coi ó là v t
77

m b o ( v tài s n th ch p, c m c

ng vào tài s n th ch p, b o lãnh, b o hi m,

m b o ch c ch n cho s thu h i c g c và lãi ti n vay.

+ Do cán b tín d ng, cán b lãnh

quan v khách hàng c , ho c do thi u

o

o y u ho c thi u chuyên môn, ch
c ngh nghi p.

+ C nh tranh gi a các t ch c tín d ng ch a th c s lành m nh, lo ch y
theo s l
t

ng mà sao lãng vi c coi tr ng ch t l

ng vào s thành công c a ph
8

1.2.4

nh h

ng kho n vay, quá l c quan tin

ng án kinh doanh c a khách hàng.

ng c a r i ro tín d ng

n ho t

ng kinh doanh c a ngân

hàng và n n kinh t xã h i
10

1.2.4.1 nh h
78

ng

n ho t

ng kinh doanh c a ngân hàng

Khi r i ro tín d ng x y ra, ngân hàng khơng thu

c v n tín d ng ã c p

và lãi cho vay, nh ng ngân hàng ph i tr v n và lãi cho kho n ti n huy

ng khi

17

n h n, i u này s làm cho ngân hàng m t cân

i trong vi c thu chi, vòng quay

v n tín d ng gi m làm cho ngân hàng kinh doanh khơng hi u qu , chi phí c a
ngân hàng t ng lên so v i d ki n.
79

N u m t kho n vay nào ó b m t kh n ng thu h i thì ngân hàng ph i s

d ng các ngu n v n c a mình
y, ngân hàng khơng có

tr cho ng

ngu n v n

i g i ti n,

tr cho ng

n m t ch ng m c nào

i g i ti n thì ngân hàng s

r i vào tình tr ng m t kh n ng thanh tốn, có th d n

n nguy c g p r i ro

thanh kho n. Và k t qu là làm thu h p quy mô kinh doanh, n ng l c tài chính
gi m sút, uy tín, s c c nh tranh gi m khơng nh ng trong th tr
lan r ng ra các n
ngân hàng

ng n i

a mà còn

c, k t qu kinh doanh c a ngân hàng ngày càng x u có th d n

n thua l ho c

a

n b v c phá s n n u khơng có bi n pháp x lý,

kh c ph c k p th i.
11

1.2.4.2 nh h
80

ng

n n n kinh t xã h i

B t ngu n t b n ch t và ch c n ng c a ngân hàng là m t t ch c trung

gian tài chính chuyên huy

ng v n nhàn r i trong n n kinh t

cho các t ch c,

các doanh nghi p và cá nhân có nhu c u vay l i. Do ó, th c ch t quy n s h u
nh ng kho n cho vay là quy n s h u c a ng

i ã g i ti n vào ngân hàng. B i

v y, khi r i ro tín d ng x y ra thì khơng nh ng ngân hàng ch u thi t h i mà quy n
l i c a ng
81

ti n

i g i ti n c ng b nh h

ng.

Khi m t ngân hàng g p ph i r i ro tín d ng hay b phá s n thì ng

các ngân hàng khác hoang mang lo s và kéo nhau

t

n rút ti n

ig i

các

ngân hàng khác, làm cho toàn b h th ng ngân hàng g p ph i khó kh n.
82

Ngân hàng phá s n s

nh h

doanh nghi p, khơng có ti n tr l

ng

ng d n

n tình hình s n xu t kinh doanh c a
n

H n n a, s ho ng lo n c a các ngân hàng nh h

i s ng cơng nhân g p khó kh n.
ng r t l n

n toàn b n n kinh

t . Nó làm cho n n kinh t b suy thối, giá c t ng, s c mua gi m, th t nghi p
t ng, xã h i m t n

nh.

18

83

Ngồi ra, r i ro tín d ng c ng nh h

nay, n n kinh t m i qu c gia

ng

n n n kinh t th gi i vì ngày

u ph thu c vào n n kinh t khu v c và th gi i.

Kinh nghi m cho ta th y cu c kh ng ho ng tài chính Châu Á (1997) và m i ây là
cu c kh ng ho ng tài chính M (2007) ã làm rung chuy n toàn c u. M t khác,
m i liên h v ti n t ,
t im tn
84

cl ns

u t gi a các n

nh

c phát tri n r t nhanh nên r i ro tín d ng

n n n kinh t các n

c có liên quan.

Tóm l i, r i ro tín d ng c a m t ngân hàng x y ra

nh t là ngân hàng b gi m l i nhu n khi không thu h i
khi ngân hàng không thu

m c

khác nhau: nh

c lãi cho vay, n ng nh t

c v n và lãi, n th t thu v i t l cao d n

hàng b l và m t v n. N u tình tr ng này kéo dài không kh c ph c

n ngân
c, ngân

hàng s b phá s n, gây h u qu nghiêm tr ng cho n n kinh t nói chung và h
th ng ngân hàng nói riêng. Chính vì v y ịi h i các nhà qu n tr ngân hàng ph i
h t s c th n tr ng và có nh ng bi n pháp thích h p nh m gi m thi u r i ro trong
cho vay.
9

12

1.2.5 M t s ph

1.2.5.1 L
85

m c

L

ng pháp l

ng hóa r i ro tín d ng.
ng hóa r i ro tín d ng là vi c xây d ng mơ hình thích h p

r i ro c a khách hàng, t

an toàn t i a

ó xác

c áp d ng t

ng

l

ng hóa

nh ph n bù r i ro và gi i h n tín d ng

i v i m t khách hàng c ng nh

ây là các mơ hình
86

ng hóa và ánh giá r i ro tín d ng.

trích l p d phịng r i ro. Sau

i ph bi n:

* Mơ hình i m s Z (Z – Credit scoring model):
87

ây là mô hình do E.I. Altman dùng

doanh nghi p vay v n.
ro tín d ng
88

89

ng

i v i ng

il

cho i m tín d ng

ng Z dùng làm th

c o t ng h p

i v i các

phân lo i r i

i i vay và ph thu c vào:

- Tr s c a các ch s tài chính c a ng

i vay.

- T m quan tr ng c a các ch s này trong vi c xác

i vay trong quá kh .

nh xác su t v n c a


19

90

91

92

93

94

95

96

97

98

T

ó Altman ã xây d ng mơ hình i m nh sau:

Z = 1,2X1 + 1,4X2 + 3,3X3 + 0,6X4 + 1,0X5
Trong ó:
X1 = H s v n l u

ng / t ng tài s n

X2 = H s lãi ch a phân ph i / t ng tài s n
X3 = H s l i nhu n tr

c thu và lãi / t ng tài s n

X4 = H s giá tr th tr

ng c a t ng v n s h u / giá tr h ch toán c a n

X5 = H s doanh thu / t ng tài s n

Tr s Z càng cao, thì xác su t v n c a ng

i i vay càng th p. Ng

c

l i, khi tr s Z th p ho c là m t s âm thì ó là c n c x p khách hàng vào nhóm
có nguy c v n cao. Theo mơ hình cho i m Z c a Altman, b t c cơng ty nào
có i m s th p h n 1,81 ph i
99

* Mơ hình ch t l
1 00

c x p vào nhóm có nguy c r i ro tín d ng cao.

ng 6 C:

(1) T cách ng

i vay (Character): Cán b tín d ng c n ph i xem xét m c

ích xin vay c a khách hàng có phù h p v i chính sách tín d ng hi n hành c a
ngân hàng và phù h p v i nhi m v s n xu t kinh doanh c a khách hàng hay
khơng,

ng th i cịn ph i xem xét v l ch s

hàng c , còn

i vay và tr n vay

i v i khách

i v i khách hàng m i thì c n thu th p thơng tin t nhi u ngu n nh

t Trung tâm phòng ng a r i ro, t ngân hàng b n, t các c quan thông tin

i

chúng…
1 01

(2) N ng l c c a ng

c a qu c gia, òi h i ng

i vay (Capacity): Tùy thu c vào quy

nh lu t pháp

i i vay ph i có n ng l c pháp lu t dân s và n ng l c

hành vi dân s .
1 02

(3) Thu nh p c a ng

n c a ng

i i vay (Cash): C n ph i xác

nh

c ngu n tr

i vay nh lu ng ti n t doanh thu bán hàng hay thu nh p, ti n t bán

thanh lý tài s n, ho c ti n t phát hành ch ng khoán.


20

1 03

(4) B o

m ti n vay (Collateral):

ây là i u ki n

d ng và là ngu n tài s n th hai có th dùng
1 04

ngân hàng c p tín

tr n vay cho ngân hàng.

(5) Các i u ki n (Conditions): Ngân hàng qui

nh các

u ki n tùy theo

chính sách tín d ng theo t ng th i k nh cho vay hàng xu t kh u v i i u ki n
thâu ngân ph i qua ngân hàng, nh m th c thi chính sách ti n t c a ngân hàng
Trung

ng theo t ng th i k .
1 05

(6) Ki m soát (Control): T p trung vào nh ng v n

lu t pháp có liên quan và qui ch ho t

ng m i có th

vay hay khơng? Yêu c u tín d ng c a ng

nh s thay

nh h

i vay có áp ng

ng x u

ic a
n ng

i

c tiêu chu n c a

ngân hàng hay không?
1 06

* Mô hình i m s tín d ng tiêu dùng:
1 07

Các y u t quan tr ng liên quan

n khách hàng s d ng mơ hình cho i m

tín d ng bao g m: H s tín d ng, tu i
s h u nhà, i n tho i c

i, tr ng thái tài s n, s ng

i ph thu c,

nh, s tài kho n cá nhân, th i gian công tác. B ng d

ây là nh ng h ng m c và i m th

ng

c s d ng

các ngân hàng c a Hoa

K .
1 08

Mơ hình i m s tín d ng tiêu dùng:
1 09

STT Các h ng m c xác
1 10

1 13

1 14

1 16

1 12

1

1 18

1 20

1 22

1 24

nh ch t l

Ngh nghi p c a ng

ng tín d ng

i m

1 11

i vay

- Chuyên gia hay ph trách kinh doanh
- Cơng nhân có kinh nghi m
- Nhân viên v n phịng
- Sinh viên
- Cơng nhân khơng có kinh nghi m
- Công nhân bán th t nghi p

i

1 15

1 17

1 19

1 21

1 23

1 25

10
8
7
5
4
2


21

1 27

1 28

1 26

1 32

1 35

1 36

3

1 38

1 40

1 42

1 44

4

1 45

1 46

1 48

1 51

1 50

5

1 52

1 54

1 56

6

1 57

1 58

1 60

1 62

- Nhà riêng

1 29

6

2
1 30

1 34

Tr ng thái nhà

7

1 63

1 64

1 66

1 68

- Nhà thuê hay c n h

1 31

- S ng cùng b n hay ng

i thân

1 33

4
2

X p h ng tín d ng
-T t

1 37

- Trung bình

1 39

- Khơng có h s

1 41

-T i

1 43

10
5
2
0

Kinh nghi m ngh nghi p
- Nhi u h n 1 n m

1 47

- T 1 n m tr xu ng
Th i gian s ng t i

- T m t n m tr xu ng

-M t
- Hai

1 55

1 59

- Khơng có

- Khơng

1 53

2
1

nh

- Có

S ng

2

a ch hi n hành

- Nhi u h n 1 n m

i n tho i c

1 49

5

1 61

2
0

i s ng cùng (ph thu c)
1 65

1 67

1 69

3
3
4

22

1 70

1 72

1 74

8

1 75

1 76

1 78

1 80

1 82

1 84

- Ba

1 71

- Nhi u h n ba

1 73

4
2

Các tài kho n t i ngân hàng
- C tài kho n ti t ki m và phát hành Sec

1 77

- Ch tài kho n ti t ki m

1 79

- Ch tài kho n phát hành Sec

1 81

- Khơng có

1 83

4
3
2
0

Khách hàng có i m s cao nh t theo mơ hình v i 8 m c tiêu trên là 43

i m, th p nh t là 9 i m. Gi s ngân hàng bi t m c 28 i m là ranh gi i gi a

khách hàng có tín d ng t t và khách hàng có tín d ng x u, t

ó ngân hàng hình

thành khung chính sách tín d ng theo mơ hình i m s nh sau:

1 85

1 87

1 89

1 91

1 93

1 95

1 97

1 99

13

T ng s

i m c a khách hàng

T 28 i m tr xu ng
29 - 30 i m

1 86

1 88

1 90

31 - 33 i m

1 92

34 – 36 i m

1 94

37 – 38 i m

1 96

39 – 40 i m

1 98

41 – 43 i m

2 00

Quy t

nh tín d ng

T ch i tín d ng
Cho vay

n 500 USD

Cho vay

n 1.000 USD

Cho vay

n 2.500 USD

Cho vay

n 3.500 USD

Cho vay

n 5.000 USD

Cho vay

n 5.000 USD

1.2.5.2 ánh giá r i ro tín d ng.
2 01

Các ch s th

ng

c s d ng

ánh giá r i ro tín d ng là:


23

2 02

* T l n q h n:
Tỷ lệ nợ quá hạn

Dư nợ quá hạn
Tổng dư nợ cho vay

N q h n (non performing loan – NPL) là kho n n mà m t ph n ho c
toàn b n g c và / ho c lãi ã quá h n.
2 03

tr

M t cách ti p c n khác, n quá h n là nh ng kho n tín d ng khơng hồn

úng h n, khơng

n .

c phép và khơng

i u ki n

c c c u th i h n tr

m b o qu n lý ch t ch , các kho n n quá h n trong h th ng NHTM

Vi t Nam

c phân lo i theo th i gian và

c phân chia theo th i h n thành các

nhóm sau:
+ N quá h n d
g c và lãi - N
2 04

2 05

2 06

2 07

i 10 ngày và

c ánh giá là có kh n ng thu h i

y

tiêu chu n

+ N quá h n t 10

n 90 ngày – N c n chú ý

+ N quá h n t 91

n 180 ngày – N d

+ N quá h n t 181

i tiêu chu n.

n 360 ngày – N nghi ng .

+ N quá h n trên 360 ngày – N có kh n ng m t v n.

* T l n x u : T tr ng n x u / t ng d n cho vay
N x u (Bad debt): là nh ng kho n n quá h n trên 90 ngày mà khơng ịi
c, nh ng kho n n c c u l i th i h n tr n tr các kho n n
n l n

i u ch nh k tr

u
2 08

N x u (hay n có v n

ịi,…) là kho n n mang các
2 09

, n khơng lành m nh, n khó ịi, n khơng th
c tr ng sau:

+ Khách hàng ã không th c hi n ngh a v tr n v i ngân hàng khi các

cam k t này ã h t h n.
2 10

+ Tình hình tài chính c a khách hàng ang và có chi u h

có kh n ng ngân hàng không thu h i

c c v n l n lãi.

ng x u d n

n


24

2 11

+ Tài s n

phát mãi không

2 12

2 13

m b o (th ch p, c m c , b o lãnh)

c ánh giá là giá tr

trang tr i n g c và lãi.

+ Thông th

ng v th i gian là các kho n n quá h n trên 90 ngày.

Theo Quy t

nh s 493/2005/Q -NHNN ngày 22/4/2005, Quy t

nh

18/2007/Q -NHNN ngày 25/4/2007, n x u c a TCTD bao g m các nhóm n
nh sau:
2 14

+ Nhóm 3 ( N d

i tiêu chu n): các kho n n

khơng có kh n ng thu h i n g c và lãi khi

c TCTD ánh giá là

n h n và có kh n ng t n th t m t

ph n n g c và lãi. Bao g m: Các kho n n quá h n t 91
kho n n c c u l i th i h n tr n l n
l n

u; Các kho n n

tr lãi

y
2 15

u, tr các kho n n

theo h p

+ Nhóm 4 ( N nghi ng ): các kho n n

cc c ul il n

kh n ng

ng tín d ng.

kho n n c c u l i th i h n tr n l n

2 16

i u ch nh k tr n

c mi n ho c gi m lãi do khách hàng không

c t ch c tín d ng ánh giá là

kh n ng t n th t cao. Bao g m: Các kho n n quá h n t 181

n

n 180 ngày; Các

u quá h n d

n 360 ngày; Các

i 90 ngày theo th i h n tr

u; các kho n n c c u l i th i h n tr n l n th hai.

+ Nhóm 5 ( N có kh n ng m t v n): các kho n n

c t ch c tín d ng

ánh giá là khơng cịn kh n ng thu h i, m t v n. Bao g m: Các kho n n quá h n
trên 360 ngày; Các kho n n khoanh, n ch x lý; Các kho n n
th i h n tr n l n
l il n

u quá h n t 90 ngày tr lên theo th i h n tr n

u; các kho n n

h n tr n

2 18

cc c u

c c u l i th i h n tr n l n th hai quá h n theo th i

c c c u l i l n th hai; Các kho n n c c u l i th i h n tr n l n

th ba tr lên, k c ch a b quá h n ho c ã quá h n.
2 17

ãc c ul i

Theo quy

nh hi n nay, t l này khơng

cv

* H s r i ro tín d ng
Hệ số rủi ro tín dụng

Tổng dư nợ cho vay
x 100%

Tổng tài sản có

t q 5%.


25

2 19

H s này cho ta th y t tr ng c a kho n m c tín d ng trong tài s n có,

kho n m c tín d ng trong t ng tài s n càng l n thì l i nhu n s l n nh ng
th i r i ro tín d ng c ng r t cao. Thông th

ng

ng, t ng d n cho vay c a ngân hàng

c chia thành 3 nhóm:
2 20

+ Nhóm d n c a các kho n tín d ng có ch t l

cho vay có m c

ng x u: là nh ng kho n

r i ro l n nh ng có th mang l i thu nh p cao cho ngân hàng.

ây là kho n tín d ng chi m t tr ng th p trong t ng d n cho vay c a ngân

hàng.
2 21

+ Nhóm d n c a các kho n tín d ng có ch t l

cho vay có m c

ng t t: là nh ng kho n

r i ro th p nh ng có th mang l i thu nh p không cao cho ngân

hàng. ây c ng là nh ng kho n tín d ng chi m t tr ng th p trong t ng d n cho
vay c a ngân hàng.
2 22

+ Nhóm d n c a các kho n tín d ng có ch t l

kho n cho vay có m c

r i ro có th ch p nh n

ng trung bình: là nh ng

c và thu nh p m ng l i cho

ngân hàng là v a ph i. ây là kho n tín d ng chi m t tr ng áp

o trong t ng d

n cho vay c a ngân hàng nên ta có cơng th c sau:

2 23

T ng d n c a các kh an cho vay có
ch t l ng trung bình
2 24

H s r i ro tín d ng =

x 100%

T ng tài s n có
2 25

* Ch tiêu d n trên v n huy
2 26

Có ngh a là có bao nhiêu

gián ti p ph n ánh kh n ng huy
này l n ch ng t v n huy
ngân hàng ch a

ng v n huy
ng v n t i

ng tham gia vào d n , nó cịn
a ph

c t t.

* Ch tiêu h s thu n

ng c a ngân hàng. Ch tiêu

ng tham gia vào d n ít, kh n ng huy

Dư nợ trên vốn huy động

2 27

ng

Dư nợ
x 100%
Vốn huy động

ng v n c a