Nghiên cứu Mô hình quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế Việt Nam Luận văn thạc sĩ

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
õõõõõ



NGUYN ÌNH THIN




NGHIÊN CU MÔ HÌNH QUN TR RI RO TÍN DNG
TI NGÂN HÀNG THNG MI C PHN QUC T
VIT NAM



Chuyên ngành: Kinh t tài chính – Ngân hàng
Mã s : 60.31.12



LUN VN THC S KINH T




Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS. Trn Huy Hoàng

TP.H CHÍ MINH – NM 2010



1
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu, kt
qu nêu trong lun vn là trung thc và đc trích dn đy đ ngun tham kho
hoc t các tài liu đc nêu  mc các tài liu tham kho, các Ủ kin và đ xut
ca tác gi cha đc ai công b trong bt k công trình nào khác.

Thành ph H Chí Minh, ngày 22 tháng 10 nm 2010
Hc viên



Nguyn ình Thin


2
MC LC

Trang
LI CAM OAN 1
DANH MC T VIT TT 6
DANH MC CÁC BNG 7
DANH MC CÁC HỊNH V 8
M U 9
1. LỦ do chn đ tài: 9
2. Mc đích nghiên cu ca đ tài: 9
3. i tng và phm vi nghiên cu: 10
4. Phng pháp nghiên cu: 10
5. ụ ngha khoa hc và thc tin ca đ tài: 10
6. B cc ca đ tài: 11
CHNG 1: C S Lụ LUN V QUN TR RI RO TệN DNG
TRONG HOT NG CA NGÂN HẨNG THNG MI. 12
1.1. Tín dng và ri ro tín dng: 12
1.1.1. Tín dng ngân hàng: 12
1.1.2. Phân loi tín dng ngân hàng: 13
1.1.2.1. Cn c vào thi hn tín dng: 13
1.1.2.2. Cn c vào hình thc tín dng: 14
1.1.2.3. Cn c vào mc đ tín nhim ca khách hàng, có 2 loi: 15
1.1.2.4. Phân loi theo ri ro: 15
1.1.2.5. Phân loi khác: 16
1.1.3. Ri ro ngân hàng và ri ro tín dng: 16
1.1.3.1. Ri ro trong hot đng ngân hàng: 16
1.1.3.2. Ri ro tín dng: 17
1.1.4. Các nguyên nhân ch yu dn đn ri ro tín dng: 18
1.1.5. Các du hiu nhn din ri ro tín dng: 23
1.1.6. nh hng ca ri ro tín dng: 24

3

1.1.7. Phân loi ri ro tín dng: 25
1.2. Qun tr ri ro tín dng: 26
1.2.1. Khái nim qun tr ri ro tín dng: 26
1.2.2. Lng hóa và đánh giá ri ro tín dng: 27
1.2.2.1. Lng hóa ri ro tín dng: 27
1.2.2.2. ánh giá ri ro tín dng: 28
1.2.3. Phng pháp qun tr ri ro tín dng: 29
1.2.3.1. Xây dng mô hình qun tr ri ro tín dng: 29
1.2.3.2. Xây dng và thc hin chính sách qun tr ri ro tín dng: 30
1.2.3.3. Tuân th nhng nguyên tc tín dng thn trng: 30
1.2.3.4. Kim tra, giám sát: 31
1.2.3.5. Qun tr ri ro tín dng bng bin pháp x lý n: 31
1.2.4. Bo đm tín dng: 32
1.3. Mô hình qun tr ri ro tín dng ti các NHTM Vit Nam: 33
1.3.1. Mô hình qun tr ri ro tín dng tp trung: 34
1.3.2. Mô hình qun tr ri ro tín dng phân tán: 34
1.4. Bài hc kinh nghim và đnh hng áp dng mô hình qun tr ri ro tín
dng ti các NHTM Vit Nam: 35
1.4.1. Bài hc kinh nghim: 35
1.4.2. nh hng áp dng mô hình qun tr ri ro tín dng ti các NảTM
Vit Nam: 37
Kt lun chng 1: 39
CHNG 2: MÔ HỊNH QUN TR RI RO TệN DNG VẨ TỊNH HỊNH
HOT NG TệN DNG TI NGÂN HẨNG THNG MI C PHN
QUC T VIT NAM (VIB) 40
2.1. Gii thiu v Ngân hàng TMCP Quc t Vit Nam (VIB): 40
2.1.1. Tóm tt các s kin ni bt: 40
2.1.2. S đ t chc b máy: 41
2.1.2.1. ải ng Qun Tr: 42

4
2.1.2.2. Ban Kim Soát: 42
2.1.2.3. Ban iu hành: 42
2.1.2.4. Các khi, ban nghip v, và công ty trc thuc: 42
2.1.3. Mc tiêu và chin lc kinh doanh ca VIB: 42
2.2. Mô hình qun tr ri ro tín dng ti VIB: 44
2.2.1. B máy Qun tr ri ro: 44
2.2.2. Mô hình Qun tr ri ro Tín dng ca VIB: 45
2.2.3. Quy đnh v chính sách tín dng: 57
2.2.3.1. nh hng tín dng: 57
2.2.3.2. Chính sách khách hàng: 59
2.2.3.3. Các sn phm tín dng: 60
2.2.4. Quy trình thu hi n và x lý tài sn đm bo: 61
2.2.5. Trích lp d phòng ri ro: 62
2.2.6. Kim tra giám sát tín dng đc lp: 63
2.2.7. ả thng thông tin qun tr tín dng: 64
2.3. Kt qu kinh doanh vi các ch tiêu c bn: 65
2.4. Tình hình hot đng tín dng ti VIB giai đon 2007 - 2009 65
2.4.1. Danh mc khon vay và c cu d n tín dng: 65
2.4.1.1. C cu d n theo nhóm n: 66
2.4.1.2. C cu d n theo loi tin: 66
2.4.1.3. C cu d n phân theo ngành hàng: 67
2.4.1.4. C cu d n theo khách hàng: 68
2.4.1.5. C cu d n theo k hn vay: 68
2.4.1.6. C cu d n theo khu vc đa lý: 68
2.4.2. Tuân th các quy đnh v bo đm an toàn và giám sát: 69
2.4.3. ánh giá nh hng ca mô hình qun tr ri ro tín dng tp trung
trong hot đng tín dng ca VIB: 69
2.4.4. Nhng u đim và vn đ tn ti ca mô hình qun tr ri ro tín dng
ca VIB: 71

5
2.4.4.1. Nhng u đim: 71
2.4.4.2. Nhng vn đ còn tn ti: 73
Kt lun chng 2: 76
CHNG 3: NHNG GII PHÁP HOẨN THIN MÔ HỊNH QUN TR
RI RO TệN DNG TI NGÂN HẨNG THNG MI C PHN
QUC T VIT NAM (VIB) 77
3.1. Nhng gii pháp nâng cao nng lc qun tr ri ro tín dng: 77
3.2. Nhng gii pháp nhm hoàn thin mô hình QTRR tín dng: 83
3.3. Nhng kin ngh nhm nâng cao nng lc qun tr ri ro tín dng đi
vi h thng NHTM: 87
3.3.1 i vi các NảTM: 87
3.3.2 i vi các NảNN: 87
3.3.3 Các quy phm pháp lut và các c quan liên quan: 88
Kt lun chng 3: 88
PHN KT LUN 89
TẨI LIU THAM KHO 90
PHN PH LC 92
Ph lc 1. Các Khi, Ban, Vùng ca VIB: 92
Ph lc 2. S đ mô hình qun tr ri ro ca VIB: 97
Ph lc 3. Tình hình tài chính ca VIB 98


6
DANH MC T VIT TT

ALCO
U ban qun lỦ tài sn n có
BH

Ban iu hành
CBTD
Cán b tín dng
CIC
Trung tâm thông tin tín dng
CSH
Ch s hu
DN
Doanh nghip
HQT
Hi đng qun tr
HTD
Hi đng tín dng
HXLRR
Hi đng x lỦ ri ro
IT
(H thng) công ngh thông tin
NH
Ngân hàng
NHNN
Ngân hàng Nhà nc Vit Nam
NHTM
Ngân hàng thng mi
NHTMCP
Ngân hàng thng mi c phn
NQH
N quá hn
QLKH
Qun lỦ khách hàng
QTRR

Qun tr ri ro
RM
Relationship Manager – Qun lỦ khách hàng
TCTD
T chc tín dng
TG
Tng Giám đc
TMCP
Thng mi c phn
TSB
Tài sn bo đm
VIB
Ngân hàng TMCP Quc T Vit Nam
VIB AMC
Công ty TNHH Qun lỦ n và Khai thác tài sn VIB
XLRR
X lỦ ri ro
UB
y ban
UBTD
y ban tín dng

7
DANH MC CÁC BNG

Trang
Bng 2.1. Tóm tt tình hình kinh doanh ca VIB các nm 2005 – 2009 65
Bng 2.2. C cu d n theo nhóm n ca VIB các nm 2007 – 2009 66
Bng 2.4. C cu d n theo loi tin ca VIB các nm 2007 – 2009 66
Bng 2.3. C cu d n theo ngành hàng ca VIB nm 2009 67

Bng 2.5. C cu d n theo loi khách hàng ca VIB các nm 2007- 2009 68
Bng 2.6. C cu d n theo k hn ca VIB các nm 2007 – 2009 68
Bng 2.7. C cu d n theo khu vc đa lỦ ca VIB các nm 2007 – 2009 68
Bng 2.8. Bng tng hp và so sánh tng trng tín dng và t l n xu ca VIB
so vi bình quân h thng ngân hàng các nm 2007 - 2009 70


8
DANH MC CÁC HỊNH V

Trang
Hình 1.1. S đ phân loi ri ro tín dng 25
Hình 2.1. S đ mô hình c cu t chc VIB 41
Hình 2.2. S đ t chc b máy qun tr tín dng ca VIB 46
9
M U
1. Lý do chn đ tƠi:
Trong môi trng hot đng nhiu th thách, các ngân hàng phi gánh chu ri
ro đáng k đ kim đc li nhun. o lng và qun tr ri ro là khía cnh quan
trng nht ca qun tr tài chính ngân hàng.
Hot đng tín dng là hot đng chính yu, mang li ngun thu ch yu cho
ngân hàng thng mi (NHTM) nhng cng là hot hot đng tim n nhiu ri ro.
Vic hiu rõ và t chc tt mô hình qun tr ri ro tín dng là vô cùng quan trng
đi vi hot đng ngân hàng.
Ri ro tín dng đc coi là ri ro ln nht đi vi các NHTM Vit Nam, bi
tn tht t ri ro trong hot đng tín dng không ch nh hng đn s an toàn, hiu
qu, uy tín ca mt ngân hàng mà còn có th nh hng đn c s n đnh ca h
thng ngân hàng và nn kinh t. Vic xây dng mô hình qun tr ri ro tín dng, ban
hành và tuân th các chính sách, quy trình, quy đnh trong hot đng cp tín dng là
đòi hi tt yu giúp ngân hàng nâng cao cht lng tín dng và kh nng cnh

tranh.
Bên cnh yêu cu càng cao ca pháp lut Vit Nam v qun tr ngân hàng, đ
hi nhp các NHTM Vit Nam cng đang chn lc áp dng các nguyên tc, chun
mc quc t trong vic xây dng mô hình qun tr và kim soát ri ro, đc bit là ri
ro tín dng.
 tài “Nghiên cu mô hình qun tr ri ro tín dng ti Ngân hàng thng mi
c phn Quc t Vit Nam” đc tin hành nghiên cu nhm đa ra và phân tích
mô hình thc t đang áp dng ti Ngân hàng thng mi c phn Quc t Vit Nam
(VIB) và t đó có th nhn din nhng u đim cng nh nhng vn đ cn b sung
đ đ ra các gii pháp hu ích nhm hoàn thin mô hình qun tr ri ro tín dng ti
NHTM mt cách an toàn và hiu qu hn, phù hp vi các nguyên tc, chun mc
qun tr ri ro tín dng hin đi.
2. Mc đích nghiên cu ca đ tƠi:
Mc đích ca đ tài là đa ra nghiên cu và gii quyt các vn đ sau:
10

-  tài đa ra nhng vn đ lỦ thuyt c bn v ri ro tín dng, qun tr ri ro
tín dng và đnh hng áp dng mô hình qun tr ri ro tín dng ca các Ngân hàng
thng mi Vit Nam.
- Gii thiu, đánh giá thc trng mô hình qun tr ri ro tín dng đang áp dng
ti Ngân hàng thng mi c phn Quc t Vit Nam (VIB). T kt qu hot đng
ca VIB t nm 2007 đn nm 2009, tác gi đa ra nhng đánh giá mô hình qun
tr ri ro tín dng đang áp dng.
-  xut mt s gii pháp nhm hoàn thin mô hình qun tr ri ro tín dng
ti Ngân hàng thng mi c phn Quc t Vit Nam (VIB) và góp phn nâng cao
hiu qu kinh doanh và hn ch ri ro tín dng.
3. i tng vƠ phm vi nghiên cu:
- i tng nghiên cu là mô hình qun tr ri ro tín dng ti Ngân hàng
thng mi c phn Quc t Vit Nam (VIB).
- Phm vi nghiên cu ch yu tp trung vào mô hình qun tr ri ro tín dng và

hot đng tín dng ti Ngân hàng thng mi c phn Quc t Vit Nam (VIB)
trong giai đon t nm 2007 đn 2009.
4. Phng pháp nghiên cu:
Các phng pháp đc s dng trong quá trình thc hin đ tài gm: phng
pháp kho sát, phng pháp nghiên cu thng kê, phng pháp phân tích, phng
pháp so sánh, phng pháp tng hp, đ tài cng s dng và vn dng các lỦ
thuyt c bn, các lỦ lun khoa hc v ri ro tín dng và qun tr ri ro tín dng.
5. Ý ngha khoa hc vƠ thc tin ca đ tƠi:
 tài đa ra nhng vn đ lỦ lun c bn v ri ro tín dng, qun tr ri ro tín
dng và mô hình qun tr ri ro tín dng ti Ngân hàng thng mi c phn Quc t
Vit Nam (VIB).
Trên c s phân tích đánh giá mô hình qun tr ri ro tín dng và tình hình
hot đng tín dng ti Ngân hàng thng mi c phn Quc t Vit Nam (VIB), đ
tài nêu ra nhng u đim, nhng hn ch và kin ngh các gii pháp hoàn thin kh
thi.
11

im ni bt nht ca đ tài là nghiên cu chi tit v mô hình qun tr ri ro
tín dng đang áp dng ti mt Ngân hàng thng mi c phn Vit Nam, nhm rút
kinh nghim và đa ra các gii pháp nhm hoàn thin mô hình đang nghiên cu.
6. B cc ca đ tƠi:
 tài gm phn m đu, kt lun, danh mc tài liu tham kho, phn ph lc
và ni dung đ tài đc trình bày trong 3 chng:
- Chng 1: C s lỦ lun v qun tr ri ro tín dng trong hot đng ca
Ngân hàng thng mi.
- Chng 2: Mô hình qun tr ri ro tín dng và tình hình hot đng tín dng
ti Ngân hàng thng mi c phn Quc t Vit Nam (VIB)
- Chng 3: Nhng gii pháp hoàn thin mô hình qun tr ri ro tín dng ti
Ngân hàng thng mi c phn Quc t Vit Nam (VIB).

12

CHNG 1: C S Lụ LUN V QUN TR RI RO TệN DNG TRONG
HOT NG CA NGÂN HẨNG THNG MI.
1.1. Tín dng vƠ ri ro tín dng:
1.1.1. Tín dng ngân hàng:
Tín dng là mt phm trù kinh t khách quan nhm phn ánh mi quan h giao
dch gia hai ch th, trong đó bên ch th s hu giao mt lng giá tr bng tin
hoc tài sn cho bên kia s dng và ch th s dng có nhim v hoàn tr vi mt
lng giá tr ln hn lng giá tr ban đu sau mt thi gian đc xác đnh.
Tín dng ngân hàng là mt giao dch vay mn tài sn gia ngân hàng (bên
cho vay) và khách hàng (bên đi vay), trong đó bên đi vay đc s dng tài sn ca
bên cho vay trong mt khong thi gian đc tha thun trc và phi hoàn tr vô
điu kin vn gc và lưi cho bên cho vay khi đn hn thanh toán. Nói mt cách
khác, tín dng ngân hàng là quan h chuyn nhng quyn s dng vn gia ngân
hàng và khách hàng trong mt thi hn nht đnh vi mt khon chi phí nht đnh.
Bn cht ca tín dng là mt giao dch v tài sn trên c s hoàn tr và có
các đc trng sau:
- Tài sn giao dch trong quan h tín dng ngân hàng bao gm hai hình thc
là cho vay (bng tin) và cho thuê (bt đng sn và đng sn);
- Xut phát t nguyên tc hoàn tr, vì vy ngi cho vay khi chuyn giao tài
sn cho ngi đi vay s dng phi có c s đ tin rng ngi đi vay s tr đúng hn;
- Giá tr hoàn tr thông thng phi ln hn giá tr lúc cho vay, hay nói cách
khác là ngi đi vay phi tr thêm phn lưi ngoài vn gc;
- Trong quan h tín dng ngân hàng, tin vay đc cp trên c s bên đi vay
cam kt hoàn tr vô điu kin cho bên cho vay khi đn hn thanh toán.
Vai trò ca tín dng: góp phn phát trin kinh t; góp phn n đnh tin t và
n đnh giá c; m rng và phát trin các mi quan h kinh t đi ngoi và m rng
giao lu quc t;
Chc nng ca tín dng: tp trung và phân phi li tài nguyên theo nguyên

tc có hoàn tr; tit kim tin mt và chi phí lu thông; phn ánh và kim soát các
13

hot đng kinh t;
Nguyên tc tín dng: Vn vay phi hoàn tr đúng hn c vn ln lưi; Vn vay
phi s dng đúng mc đích và có hiu qu; Vn vay phi đm bo bng giá tr vt
t hàng hóa tng đng.
ảot đng tín dng ca ngân hàng đc hiu là các nghip v: cho vay, chit
khu, bo lưnh, cho thuê tài chính hoc các nghip v tài tr vn khác ca ngân
hàng cho khách hàng theo nguyên tc tha thun và có hoàn tr.
Theo Lut các T chc Tín dng thì:
- Hot đng tín dng là vic t chc tín dng s dng ngun vn t có, vn
huy đng đ cp tín dng;
- Cp tín dng là vic t chc tín dng tha thun cho khách hàng s dng
mt khon tin vi nguyên tc có hoàn tr bng các nghip v cho vay, chit khu,
cho thuê tài chính, bo lưnh ngân hàng và các nghip v khác;
- Cho vay là mt hình thc cp tín dng, theo đó t chc tín dng giao cho
khách hàng s dng mt khon tin đ s dng vào mc đích và thi gian nht đnh
theo tha thun vi nguyên tc có hoàn tr c gc ln lưi.
1.1.2. Phân loi tín dng ngân hàng:
Vic phân loi tín dng da trên mt s tiêu thc nht đnh tùy theo yêu cu
ca khách hàng và mc tiêu qun lỦ ca ngân hàng. Sau đây là mt s cách phân
loi ch yu:
1.1.2.1. Cn c vào thi hn tín dng:
Phân chia theo thi gian cho vay có 3 loi:
- Tín dng ngn hn: có thi hn cho vay đn 12 tháng, ch yu đc s
dng đ bù đp s thiu ht vn lu đng ca các doanh nghip và các nhu cu chi
tiêu ngn hn ca cá nhân.
- Tín dng trung hn: t trên 12 tháng đn 60 tháng, thng đc s dng đ
đu t mua sm tài sn c đnh, ci tin hoc đi mi thit b công ngh, m rng

sn xut kinh doanh, xây dng các d án có quy mô nh vi thi gian thu hi vn
nhanh.
14

- Tín dng dài hn: trên 60 tháng, thng đc s dng đ đáp ng các nhu
cu đu t dài hn nh xây dng nhà , đu t xây dng các xí nghip mi, các
công trình thuc c s h tng, ci tin và m rng sn xut có quy mô ln.
1.1.2.2. Cn c vào hình thc tín dng:
Da vào tiêu chí này tín dng bao gm chit khu, cho vay, bo lưnh, cho thuê
tài chính và các hình thc cp tín dng khác, trong đó:
- Chiu khu: là vic ngân hàng ng trc tin cho khách hàng tng ng
vi giá tr ca mt giy n tr đi phn thu nhp ca ngân hàng đ s hu mt giy
n cha đn hn.
- Cho vay: là vic ngân hàng giao cho khách hàng s dng mt khon tin đ
s dng vào mc đích và thi gian nht đnh theo tha thun vi nguyên tc có hoàn
tr c gc ln lưi, bao gm các loi sau:
 Thu chi: là vic ngân hàng cho phép ngi vay đc chi vt s d tin
gi thanh toán ca mình đn mt gii hn và trong khong thi gian xác đnh. Gii
hn này đc gi là hn mc thu chi.
 Cho vay tng ln: là hình thc cho vay ca ngân hàng đi vi các khách
hàng ít có nhu cu vay thng xuyên.
 Cho vay theo hn mc: là nghip v tín dng theo đó ngân hàng tha thun
cp cho khách hàng hn mc tín dng. Hn mc tín dng đc cp trên c s k
hoch sn xut kinh doanh, nhu cu vn và nhu cu vay vn ca khách hàng.
 Cho vay luân chuyn: là nghip v cho vay da trên luân chuyn ca hàng
hoá. Ngân hàng cho doanh nghip vay đ mua hàng và s thu n khi bán hàng.
 Cho vay tr góp: là hình thc tín dng mà khách hàng tr gc làm nhiu ln
trong thi hn tín dng đư tho thun.
- Bo lưnh: là vic ngân hàng cam kt di hình thc th bo lưnh v vic
thc hin các ngha v tài chính thay cho khách hàng khi khách hàng không thc

hin đúng ngha v nh cam kt. Phân theo mc tiêu có các loi bo lưnh nh sau:
 Bo lưnh d thu: là cam kt ca ngân hàng vi ch đu t (hay ch thu)
v vic tr tin pht thay cho bên d thu nu bên d thu vi phm các quy đnh d
15

thu.
 Bo lưnh thc hin hp đng: là cam kt ca ngân hàng v vic chi tr tn
tht thay khách hàng nu khách hàng không thc hin đy đ hp đng nh cam
kt, gây tn tht cho bên th ba.
 Bo lưnh tin ng trc: là cam kt ca ngân hàng v vic s hoàn tr tin
ng trc cho bên th hng bo lưnh nu bên đc bo lưnh không tr.
 Bo lưnh vay vn: là cam kt ca ngân hàng đi vi ngi cho vay (t chc
tín dng, các cá nhân…) v vic s tr gc lưi đúng hn nu khách hàng (ngi đi
vay) không tr đc.
 Bo lưnh thanh toán: là cam kt ca ngân hàng v vic s thanh toán tin
theo đúng hp đng kinh t cho ngi th hng nu khách hàng ca ngân hàng
không thanh toán đ.
- Cho thuê tài chính: là vic ngân hàng mua tài sn cho khách hàng thuê vi
thi hn sao cho ngân hàng phi thu gn đ (hoc thu đ) giá tr ca tài sn cho thuê
và có lưi. Ht hn thuê, khách hàng có th mua li tài sn đó.
- Các hình thc cp tín dng khác: th ghi n, bao thanh toán, L/C,…
1.1.2.3. Cn c vào mc đ tín nhim ca khách hàng, có 2 loi:
- Tín dng có tài sn bo đm: là loi tín dng đc cp có th chp, cm c
bng tài sn (ca bên vay hoc bên th ba). S bo đm này là bin pháp đm bo
cho ngân hàng có đc ngun thu n th hai khi khách hàng không có hoc không
đ kh nng hoàn tr n đúng hn.
- Tín dng không có tài sn bo đm: là loi tín dng đc cp da trên uy
tín và kh nng tài chính lành mnh ca khách hàng hoc đc bo lưnh bng uy tín
ca bên th ba.
1.1.2.4. Phân loi theo ri ro:

Cách phân loi này giúp ngân hàng thng xuyên đánh giá li tính an toàn ca
các khon tín dng, trích lp d phòng tn tht kp thi, đc phân loi thành 5
nhóm theo quyt đnh 493/2005/Q-NHNN ngày 22/04/2005 ca Thng đc Ngân
hàng Nhà nc:
16

 Nhóm 1: n đ tiêu chun, bao gm n trong hn đc đánh giá có kh
nng thu hi đ gc và lưi đúng hn và các khon n có th phát sinh trong tng
lai nh các khon bo lưnh, cam kt cho vay, chp nhn thanh toán;
 Nhóm 2
: n cn chú Ủ, bao gm n quá hn di 90 ngày và n c cu li
thi hn tr n;
 Nhóm 3
: n di tiêu chun, bao gm n quá hn t 90 ngày đn 180
ngày và n c cu li thi hn tr n quá hn di 90 ngày;
 Nhóm 4
: n nghi ng, bao gm n quá hn t 181 ngày đn 360 ngày và
n c cu li thi hn tr n quá hn t 90 ngày đn 180 ngày;
 Nhóm 5
: n có kh nng mt vn, gm n quá hn trên 360 ngày, n c
cu li thi hn tr n trên 180 ngày và n khoanh ch Chính ph x lỦ.
1.1.2.5. Phân loi khác:
- Theo mc đích s dng vn có tín dng sn xut, tín dng tiêu dùng,…
- Theo đi tng tín dng s dng vn phc v cho sn xut kinh doanh có
tín dng vn lu đng và tín dng vn c đnh.
- Theo đi tng cho vay tiêu dùng: tín dng nhà đt, cho vay mua ô tô, cho
vay du hc, …
Cách phân loi này cho thy tính đa dng trong sn phm tín dng ca ngân
hàng và cho phép ngân hàng theo dõi ri ro và sinh li gn lin vi nhng lnh vc
tài tr đ có chính sách lưi sut, bo đm, hn mc, chính sách qun lỦ phù hp.

1.1.3. Ri ro ngân hàng và ri ro tín dng:
1.1.3.1. Ri ro trong hot đng ngân hàng:
Ri ro trong hot đng ngân hàng là nhng bin c không mong đi khi xy
ra dn đn s tn tht v tài sn hoc uy tín ca ngân hàng. Các ngân hàng thng
chu nhiu loi ri ro khác nhau.
Trong qun tr ngân hàng hin đi thì các ngân hàng xp các loi ri ro thành
các nhóm chính đ xây dng b máy qun tr:
- Ri ro chin lc là ri ro phát sinh do vic hoch đnh chin lc kinh
doanh vt quá các ngun lc có th thc hin hoc quá thn trng nên không s
17

dng hiu qu các ngun lc ca ngân hàng.
- Ri ro tín dng là ri ro phát sinh liên quan đn hot đng cp tín dng cho
khách hàng mà vì lỦ do ni b hay ngoi cnh mà khách hàng mt kh nng thanh
toán mt phn hoc toàn b ngha v thanh toán hoc thanh toán không đúng hn
đc quy đnh ti hp đng.
- Ri ro th trng là ri ro phát sinh do nhng thay đi bt thng v giá
nh lưi sut, t giá hi đoái, giá chng khoán và giá các tài sn khác do Ngân hàng
nm gi trong quá trình hot đng kinh doanh hoc theo các giao dch bo đm
hoc các giao dch có tài sn bo đm tng t khác;
- Ri ro lưi sut là ri ro t vic có nhng thay đi bt li lên li nhun k
vng t lưi trong các nm hot đng hin ti và tng lai gây ra bi s thay đi v
lưi sut và s chênh lch gia tài sn và ngun vn ca ngân hàng.
- Ri ro thanh khon là ri ro lung tin ra khi ngân hàng bt thng, hoc
phát sinh do chênh lch k hn gia tài sn có và n, hoc không kp hoc không
th chuyn hóa tài sn thành tin đ đáp ng kp thi các nhu cu chi tr; là tình
trng ngân hàng không đáp ng đc nhu cu s dng vn kh dng, có th gây
thua l, làm đình tr hot đng kinh doanh hoc làm mt kh nng thanh toán dn
đn phá sn.
- Ri ro hot đng là ri ro dn đn tn tht do nguyên nhân con ngi,

nhng thiu sót hoc vn hành không tt quy trình, h thng ni b hoc do các s
kin khách quan bên ngoài. Cu thành ri ro hot đng gm có: gian ln ni b;
gian ln t bên ngoài; ni quy và an toàn ni làm vic; khách hàng, sn phm và
thông l kinh doanh; thit hi v vt cht; gián đon kinh doanh và các s c h
thng; thc hin, chuyn giao và qun lỦ quy trình.
Ri ro tín dng đc coi là ri ro ln nht đi vi các Ngân hàng thng mi
Vit Nam nói chung bi các hot đng tín dng là hot đng ch yu ca các Ngân
hàng thng mi Vit Nam.
1.1.3.2. Ri ro tín dng:
Ri ro trong ngân hàng có xu hng tp trung ch yu vào hot đng tín dng.
18

ây là ri ro ln nht và thng xuyên xy ra, có th khin ngân hàng ri vào trng
thái tài chính khó khn nghiêm trng.
“Ri ro tín dng trong hot đng ngân hàng ca t chc tín dng là kh nng
xy ra tn tht trong hot đng ngân hàng ca t chc tín dng do khách hàng
không thc hin hoc không có kh nng thc hin ngha v ca mình theo cam
kt.” - theo Quyt đnh s 493/2005/Q-NHNN ngày 22/4/2005 ca Thng đc
Ngân hàng Nhà nc Vit Nam;
Ri ro tín dng là loi ri ro phát sinh trong quá trình cp tín dng ca ngân
hàng, biu hin trên thc t qua vic khách hàng không tr đc n hoc tr n
không đúng hn cho ngân hàng.
 Ri ro tín dng là kh nng tim n có th gây tn tht v vn và thu nhp
cho Ngân hàng phát sinh khi đi tác không đáp ng đc mt phn hoc toàn b
các điu khon ca Hp đng tín dng hay không thc hin đy đ nh đư tha
thun theo các điu khon ca Hp đng tín dng;
 Ri ro tín dng xut hin trong quá trình cho vay, chit khu giy t có giá,
cho thuê tài chính, bo lưnh ngân hàng, bao thanh toán và các hình thc cp tín
dng khác ca ngân hàng.
1.1.4. Các nguyên nhân ch yu dn đn ri ro tín dng:

Trong quan h tín dng có hai đi tng tham gia là ngân hàng cho vay và
ngi đi vay. Ngân hàng và ngi đi vay hot đng tuân theo s chi phi vi nhng
điu kin c th ca môi trng kinh doanh. Môi trng kinh doanh là đi tng
th ba có mt trong quan h tín dng. Ri ro tín dng xut phát t môi trng kinh
doanh gi là ri ro do nguyên nhân khách quan. Ri ro xut phát t ngi vay và
ngân hàng cho vay gi là ri ro do nguyên nhân ch quan. S tip cn các yu t,
nguyên nhân gây ri ro sau đây giúp chúng ta nhìn nhn mt cách đy đ, toàn din,
khách quan hn, t đó s đa ra đc nhng đ xut phòng nga, gim thiu ri ro
trong kinh doanh ca NHTM mt cách hu ích, thit thc hn.
- Ri ro tín dng do nguyên nhân khách quan:
Quá trình t do hoá tài chính và hi nhp quc t có th làm cho n xu gia
19

tng khi to ra mt môi trng cnh tranh gay gt, khin hu ht các doanh nghip
thng xuyên phi đi mt vi nguy c thua l và quy lut chn lc khc nghit ca
th trng.
 Ri ro t môi trng kinh doanh:
S cnh tranh gia các NHTM trong nc và các ngân hàng nc ngoài có
tim lc mnh (v vn, quy mô, công ngh, sn phm, cht lng dch v) khin
cho các ngân hàng trong nc gp phi nguy c ri ro các khách hàng có tim lc
tài chính ln s b các ngân hàng nc ngoài thu hút.
Nn kinh t VN vn còn l thuc quá nhiu vào sn xut nông nghip và công
nghip phc v nông nghip (nuôi trng, ch bin thc phm và nguyên liu), vn
rt nhy cm vi ri ro thi tit và giá c th gii, nên d b tn thng khi th
trng th gii bin đng xu.
Hàng lu, hàng gi làm điêu đng các doanh nghip trong nc và các ngân
hàng đu t vn cho các doanh nghip này. Các mt hàng kim khí đin máy, gch
men, đng cát, vi vóc, qun áo, m phm,… là nhng ví d tiêu biu cho tình
hình hàng lu  nc ta.
S cnh tranh và li nhun k vng đi vi các nhà đu t làm chuyn dch

vn t ngành này qua ngành khác. Vic thiu quy hoch và điu tit hp lỦ ca Nhà
nc dn đn s gia tng vn đu t quá mc vào mt s ngành, dn đn khng
hong tha, lưng phí tài nguyên quc gia.
 Ri ro do môi trng pháp lý:
 Các chính sách, quy đnh ca pháp lut v hot đng ngân hàng vn đang
trong quá trình hoàn thin đ tip cn các chun mc, quy tc quc t. Nhiu khi
các quy đnh pháp lut đc ban hành da trên Ủ chí ch quan ca c quan ban hành
thay vì da trên các cn c khoa hc;
 S kém hiu qu ca c quan pháp lut cp đa phng:
Vic thc thi pháp lut đ h tr hot đng ngân hàng cha hiu qu, đc bit
là trong vic cng ch thu hi n. Theo quy đnh thì trong trng hp khách hàng
không tr đc n, NHTM có quyn x lỦ tài sn bo đm đ thu hi n vay. Tuy
20

nhiên trên thc t, các NHTM không th cng ch buc khách hàng bàn giao tài
sn đm bo cho ngân hàng đ x lỦ nu khách hàng không hp tác mà phi x lỦ
qua con đng t tng… dn đn tình trng NHTM không d gii quyt đc n
tn đng dù có tài sn bo đm.
 S thanh tra, kim tra, giám sát cha hiu qu ca NHNN:
Hot đng thanh tra ngân hàng và nng lc cán b thanh tra, giám sát cha
theo kp s phát trin ca h thng Ngân hàng. Ni dung và phng pháp thanh tra,
giám sát chm đi mi, kh nng kim soát th trng tin t và giám sát ri ro còn
yu. Thanh tra ngân hàng ch yu x lỦ v vic đư phát sinh, ít có kh nng ngn
chn, cnh báo phòng nga ri ro và vi phm. Nhng sai phm v cho vay, cp tín
dng  mt s NHTM có th đư đc ngn chn nu b máy thanh tra phát hin và
x lỦ kp thi.
 Ri ro do h thng thông tin:
Nhng thách thc cho h thng ngân hàng là vic thiu thông tin tng xng
đ làm c s trong vic m rng và kim soát tín dng cho nn kinh t, do đó nu
các ngân hàng chy m rng tín dng trong điu kin môi trng thông tin cha cân

xng s gia tng nguy c n xu cho h thng ngân hàng.
Vit Nam cha có mt c ch công b thông tin đy đ, đáng tin cy v doanh
nghip và ngân hàng. Trung tâm thông tin tín dng ngân hàng (CIC) cng ch cung
cp thông tin v tình hình hot đng tín dng nhng cha phi là c quan đnh mc
tín nhim doanh nghip mt cách đc lp và hiu qu, thông tin cung cp còn đn
điu, cha đáp ng đc đy đ yêu cu tra cu thông tin.
- Ri ro tín dng do nguyên nhân ch quan:
 Ri ro do các nguyên nhân t phía khách hàng vay:
 Do s thay đi ca chính sách, pháp lut nh hng bt li đn hot đng
kinh doanh ca doanh nghip;
 S dng vn sai mc đích, không có thin chí trong vic tr n vay:
 a s các doanh nghip khi vay vn ngân hàng đu có các phng án kinh
doanh c th, kh thi. S lng các doanh nghip s dng vn sai mc đích, c Ủ
21

la đo ngân hàng đ chim đot tài sn không nhiu. Tuy nhiên nhng v vic phát
sinh li ht sc nng n, liên quan đn uy tín ca các cán b, làm nh hng xu
đn các doanh nghip khác.
 Kh nng qun lỦ kinh doanh kém:
Khi các doanh nghip vay tin ngân hàng đ m rng quy mô kinh doanh, đa
phn là tp trung vn đu t vào tài sn vt cht ch ít doanh nghip nào mnh dn
đi mi cung cách qun lỦ, đu t cho b máy giám sát kinh doanh, tài chính, k
toán theo đúng chun mc. Quy mô kinh doanh phình ra quá to so vi t duy qun
lỦ là nguyên nhân dn đn s phá sn ca các phng án kinh doanh đy kh thi mà
l ra nó phi thành công trên thc t.
 Tình hình tài chính doanh nghip yu kém, thiu minh bch:
Quy mô tài sn, ngun vn nh bé, t l n so vi vn t có cao là đc đim
chung ca hu ht các doanh nghip Vit Nam. Vic ghi chép các s sách k toán
vn cha đc các doanh nghip tuân th nghiêm chnh và trung thc. Khi cán b
ngân hàng lp các bn phân tích tài chính ca doanh nghip da trên s liu do các

doanh nghip cung cp, thng thiu tính thc t và xác thc. ây cng là nguyên
nhân vì sao ngân hàng vn luôn xem nng phn tài sn th chp nh là ch da cui
cùng đ phòng chng ri ro tín dng.
 Ri ro do các nguyên nhân t phía ngân hàng:
 Do các quy trình, quy đnh thiu cht ch, cha đy đ; b máy qun tr và
kim soát ri ro hot đng cha hiu qu;
 Cho vay và đu t vn quá nhiu vào mt doanh nghip hoc mt ngành
kinh t hoc mt đa bàn nào đó;
 Do thiu am hiu th trng, thiu thông tin hoc phân tích thông tin không
đy đ dn đn cho vay hoc đu t không hp lỦ;
 Do không phát hin khách hàng vay vn thiu nng lc pháp lỦ, nng lc
tài chính, ;
 Lng lo trong công tác kim tra ni b các ngân hàng:
Kim tra ni b có đim mnh hn thanh tra NHNN  tính thi gian vì nó
22

nhanh chóng, kp thi ngay khi va phát sinh vn đ và tính sâu sát ca ngi kim
tra viên, do vic kim tra đc thc hin thng xuyên cùng vi công vic kinh
doanh.
 B trí cán b thiu đo đc và trình đ chuyên môn nghip v:
o đc ca cán b là mt trong các yu t ti quan trng đ gii quyt vn đ
kim soát ri ro tín dng. Mt cán b kém v nng lc có th bi dng thêm,
nhng mt cán b tha hóa v đo đc mà li gii v mt nghip v thì tht vô cùng
nguy him khi đc b trí trong công tác tín dng.
 Thiu giám sát và qun lỦ sau khi cho vay:
Các ngân hàng thng có thói quen tp trung nhiu công sc cho vic thm
đnh trc khi cho vay mà li lng quá trình kim tra, kim soát đng vn sau khi
cho vay. Khi ngân hàng cho vay thì khon cho vay cn phi đc qun lỦ mt cách
ch đng đ đm bo s đc hoàn tr. Theo dõi n là mt trong nhng trách nhim
quan trng nht ca cán b tín dng nói riêng và ca ngân hàng nói chung. Vic

theo dõi hot đng ca khách hàng vay nhm tuân th các điu khon đ ra trong
hp đng tín dng gia khách hàng và ngân hàng nhm tìm ra nhng c hi kinh
doanh mi và m rng c hi kinh doanh.
 S hp tác gia các NHTM còn lng lo, vai trò ca CIC cha thc s hiu
qu:
Trong qun tr tài chính, kh nng tr n ca mt khách hàng là mt con s c
th, có gii hn ti đa ca nó. Nu do s thiu trao đi thông tin, dn đn vic nhiu
ngân hàng cùng cho vay mt khách hàng đn mc vt quá gii hn ti đa này thì
ri ro chia đu cho tt c ch không cha mt ngân hàng nào.
Trong tình hình cnh tranh gia các NHTM ngày càng gay gt nh hin nay,
vai trò ca CIC là rt quan trng trong vic cung cp thông tin kp thi, chính xác
đ các ngân hàng có các quyt đnh cho vay hp lỦ.
Tóm li, ri ro tín dng có th phát sinh do rt nhiu nguyên nhân ch quan
hoc khách quan. ó là nhng nguyên nhân khách quan t môi trng kinh doanh,
môi trng pháp lý và do h thng thông tin. Nguyên nhân ch quan là t phía
23

khách hàng vay và ngân hàng cho vay.
Các bin pháp phòng chng ri ro có th nm trong tm tay ca các NảTM
nhng cng có nhng bin pháp vt ngoài kh nng ca riêng tng ngân hàng,
liên quan đn vn đ ni ti ca bn thân nn kinh t đang chuyn đi, đang đnh
hng mô hình phát trin. i vi các ngân hàng kh nng phát hin và hn ch
ri ro tín dng ph thuc vào nng lc ca b máy qun tr ri ro tín dng. Nng
lc qun tr ri ro tín dng ca ngân hàng ph thuc vào chuyên môn ca cán b
tín dng, cán b phê duyt tín dng và các ngun lc kim tra giám sát ca ngân
hàng. Do vy bin pháp phòng nga ri ro tín dng sâu sc nht vn là các bin
pháp liên quan đn vic đào to, b trí cán b và c ch kim tra, giám sát hành vi
ca cán b trong quá trình x lý công vic. Thc hin tt các bin pháp này có th
cho rng con đng qun tr ri ro tín dng ca ngành ngân hàng coi nh đã đi
đc hn mt na.

1.1.5. Các du hiu nhn din ri ro tín dng:
Quá trình tip xúc, kim tra thng xuyên khách hàng vay, cán b ngân hàng
có th nhn bit du hiu ca nhng khon cp tín dng có vn đ:
- Khách hàng cung cp thông tin thiu trung thc hoc có Ủ lng tránh hoc
thoái thác tr li cán b ngân hàng; Sao nhưng và thiu nhng cuc tho lun trc
chun b cho vic thanh toán các khon phi tr theo k;
- Thay đi tài khon ngân hàng; s d tài khon ti ngân hàng gim;
- Thay đi trong thái đ, thói quen cá nhân ca nhng ngi ch cht ca
công ty; thay đi trong thái đ đi vi ngân hàng hoc cán b ngân hàng, đc bit là
khi h to cm giác thiu tính hp tác; nhng nhân vt ch cht ca công ty m
hoc cht; nhng thay đi trong qun lỦ, quyn s hu hoc nhng nhân vt ch
cht;
- Doanh thu bán hàng gim, không đáp ng đc nhng đn đt hàng; li
nhun gim; các khon thu tin v chm, lu chuyn tin mt ròng gim;
- Nhiu tài sn không hot đng (nhàn ri), hàng tn kho gn nh không bán
đc; giá tr ca tài sn gim;
24

- Nh cy vào ch mt khách hàng hoc mt nhà cung cp, tp trung doanh
s vào mt mt hàng nht đnh; áp dng chính sách chit khu bt bình thng;
nhng thay đi trong chính sách mua bán chu; xut hin nhng tha hip cho
nhng khon phi thu; s thay đi đáng k v giá tr ca tng đn đt hàng hoc
hp đng mà có th làm mt cân bng nng lc sn xut hin hành;
- Xut hin nhng khác bit đáng k gia hot đng kinh doanh và ngân
sách; mc đ chênh lch ln gia tng doanh thu và doanh thu ròng; t l phn trm
ca chi phí trên tng doanh thu tng lên; doanh thu bán hàng tng lên nhng li
nhun gim đi; s gia tng không cân xng ca chi phí qun lỦ so vi mc tng ca
doanh thu bán hàng;
- Thay đi v phm vi kinh doanh; b trí nhà máy và thit b không hp lỦ;
kém ci trong vic duy trì vn hành và bo hành máy móc thit b s dng; mt mát

nhng dây chuyn sn xut chính, quyn phân phi sn phm hoc ngun cung cp;
mt mt hay nhiu khách hàng có nng lc tài chính tt hoc mt nhà cung ng
chính.
1.1.6. nh hng ca ri ro tín dng:
- i vi nn kinh t:
Hot đng ngân hàng liên quan đn hot đng ca các doanh nghip và các cá
nhân. Ngân hàng gp khó khn s nh hng đn ngun vn phc v cho hot đng
kinh doanh ca các doanh nghip, doanh nghip thiu vn s gp khó khn đ sn
xut kinh doanh dn đn đi sng công nhân gp khó khn. S khng hong t h
thng ngân hàng nh hng rt ln đn toàn b nn kinh t. Nó làm cho nn kinh t
b suy thoái, giá c tng, sc mua gim, tht nghip tng, xư hi mt n đnh.
Mt khác, mi liên h v tin t, đu t gia các nc phát trin rt nhanh nên
tác đng do khng hong ri ro tín dng ti mt nc cng nh hng trc tip đn
nn kinh t các nc có liên quan. Ngày nay nn kinh t mi quc gia đu ph
thuc vào nn kinh t khu vc và th gii, do đó h thng ngân hàng ca mt quc
gia gp khó khn cng nh hng đn nn kinh t th gii. Kinh nghim cho thy
cuc khng hong tài chính châu Á (1997), cuc khng hong tài chính Nam M