Nghiên cứu nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro cho các doanh nghiệp thủy sản ở Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
õõõõõ




P
P
H
H


M
M


T
T
H
H




T
T
H
H

A
A
N
N
H
H


H
H
Ò
Ò
A
A




NGHIÊN CU NÂNG CAO HIU QU
QUN TR RI RO CHO CÁC DOANH
NGHIP THY SN  VIT NAM



LUN VN THC S KINH T

CHUYÊN NGÀNH: KINH T TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG
MÃ S: 60.31.12

NGI HNG DN: TS NGUYN TN HOÀNG

TP.H CHÍ MINH – NM 2010





1
฀LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rng đây là công trình nghiên cu ca tôi, có s h tr t
Giáo viên hng dn là TS. Nguyn Tn Hoàng. Các ni dung nghiên cu
và kt qu trong đ tài này là trung thc và cha tng đc ai công b trong
bt c công trình nghiên cu nào trc đây. Nhng s liu trong các bng
biu phc v cho vic phân tích, nhn xét, đánh giá đc chính tác gi thu
thp t các ngun khác nhau có ghi trong phn tài liu tham kho. Ngoài ra,
đ tài còn s dng mt s nhn xét, đánh giá cng nh s liu ca các tác
gi, c quan t chc khác, và cng đc th hin trong phn tài liu tham
kho.
Nu phát hin có bt kì s gian ln nào tôi xin hoàn toàn chu trách nhim
trc Hi đng, cng nh kt qu lun vn ca mình.

TP.H Chí Minh, ngày 30 tháng 10 nm 2010

Tác gi




Phm Th Thanh Hoà












Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
2
MỤC LỤC
NI DUNG Trang
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
LỜI MỞ ĐẦU
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ RỦI RO VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO 11
1.1. RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP 11
1.1.1. Các khái nim 11
1.1.2. Ri ro và hot đng ca doanh nghip 12
1.1.3. Các nhân t gây ra ri ro trong ngành thu sn 14

1.2. QUẢN TRỊ RỦI RO 14
1.2.1. Các khái nim 15
1.2.2. Mc tiêu ca qun tr ri ro 16
1.2.3. Các công c qun tr ri ro 17
1.3. NGUYÊN TẮC QUẢN TRỊ RỦI RO 20
1.3.1. Nguyên tc chp nhn ri ro 20
1.3.2. Nguyên tc điu hành ri ro cho phép 20
1.3.3. Nguyên tc qun lý đc lp các ri ro riêng bit 20
1.3.4. Nguyên tc phù hp gia mc đ ri ro cho phép và mc đ thu nhp 21
1.3.5. Nguyên tc phù hp gia mc đ ri ro cho phép và kh nng tài chính 21
1.3.6. Nguyên tc hiu qu kinh t 21
1.3.7. Nguyên tc hp lý v thi gian 22
1.3.8. Nguyên tc phù hp vi chin lc chung ca doanh nghip 22
1.3.9. Nguyên tc chuyn đy các loi ri ro không cho phép 22
1.4. MÔ HÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO 23
1.5. KINH NGHIỆM QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG NGÀNH THUỶ SẢN
CỦA CÁC NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI 27
1.5.1. Thu sn Trung Quc 27
1.5.2. Thu sn Na Uy 28
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
3
1.5.3. Thu sn Thái Lan 29
1.5.4. Bài hc kinh nghim cho các DN thu sn VN 31
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 32

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ RỦI RO VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO CỦA
CÁC DN THUỶ SẢN VN 33
2.1. TỔNG QUAN VỀ SỰ PHÁT TRIỂN NGÀNH THUỶ SẢN VN 33
2.2. QUY ĐỊNH PHÁP LÝ VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI NGÀNH
THUỶ SẢN 34

2.2.1. Bo h ca Nhà nc 34
2.2.2. Các quy đnh v xut nhp khu 34
2.3. THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN CỦA NGÀNH THUỶ SẢN VN 35
2.4. NHẬN DIỆN NHỮNG RỦI RO THƯỜNG GẶP TRONG CÁC DN
THUỶ SẢN VN 36
2.4.1. Phân tích ri ro da trên tình hình tài chính giai đon 2008 – 2009 ca các
DN thu sn VN 36
2.4.1.1. Cu trúc ngun vn 38
2.4.1.2. Kh nng thanh toán 42
2.4.1.3. Kh nng sinh li 46
2.4.2. Tng kt các ri ro thng gp trong các DN thu sn VN 50
2.5. QUẢN TRỊ RỦI RO TẠI CÁC DN THUỶ SẢN VN 58
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 60

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN TRỊ RỦI RO TẠI
CÁC DN THUỶ SẢN VN 61
3.1. Xây dng chính sách qun tr ri ro 61
3.2. Mt s gii pháp kim soát và x lý các ri ro c th đi vi các DN thu sn
VN 65
3.3. Mt s kin ngh vi c quan qun lý v mô 70
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
4
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 73

KẾT LUẬN 74

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 76
PHỤ LỤC 77

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
5
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DN Doanh nghip
HTK Hàng tn kho
NN&PTNT Nông nghip và phát trin nông thôn
TSC Tài sn c đnh
TSL Tài sn lu đng
SXKD Sn xut kinh doanh
XNK Xut nhp khu
VASEP Hip hi Ch bin và Xut khu Thu sn Vit Nam
VCSH Vn ch s hu
VSATTP V sinh an toàn thc phm
WTO T chc Thng mi th gii
NAFIQAVED Cc qun lý cht lng an toàn v sinh và thú y thu sn

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
6
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Hình 1.1: Mô hình qun tr ri ro trang 25
Hình 1.2: Mt s chin lc và minh ho các trang 26
phng pháp đi phó ri ro thng gp
Hình 2.1: Bng tng hp các ch s v cu trúc ngun vn trang 38
Hình 2.2: Bng tng hp các ch s v kh nng thanh toán trang 42
Hình 2.3: Bng tng hp các ch s v kh nng sinh li trang 46

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
7
LỜI MỞ ĐẦU
Ngày nay, kinh t th gii luôn thay đi không ngng và cha đng trong nó
ngày càng nhiu bt n, nhng bt n này cng luôn thay đi theo nhng
chiu hng khó có th d báo đc. Các chuyên gia kinh t hàng đu có
cùng chung quan đim “ri ro là thuc tính ca nn kinh t trong k nguyên
mi”. Nu doanh nghip nào không ch đng lp và thc hin các chính
sách qun tr ri ro hiu qu thì s khó tránh khi các nguy c tht bi trong
s bin đng ca nn kinh t.
Hòa nhp vi s phát trin ca nn kinh t th gii, nn kinh t th trng
Vit Nam cng đang trong quá trình đi mi và to ra nhiu c hi cng nh
thách thc cho các doanh nghip trong nc. Mun tn ti và phát trin, các
doanh nghip phi chp nhn đng đu vi rt nhiu vn đ, mà quan trng
nht là duy trì s cân đi ca ngun vn trong mi điu kin nhm đm bo
s n đnh, vng chc v tài chính cho doanh nghip. Do đó, nu có nhim
v ct yu nào mà nhà qun tr tài chính cn phi gánh vác thì đó là nhim
v qun tr ri ro, kp thi phát hin nhng vn đ phát sinh và có nhng
bin pháp thích ng vi tín hiu ca th trng nhm gim thiu ti đa
nhng thit hi cho doanh nghip.
Trong nhng nm qua, ngành thu sn đã tr thành mt trong nhng ngành
đem li kim ngch xut khu chính ca Vit Nam (Theo báo cáo thng kê
ca Cc CNTT và Thng Kê Hi quan Vit Nam, trong tt c các mt hàng
xut khu 7 tháng đu nm 2010, hàng thu sn có kim ngch xut khu cao
đng hàng th ba sau dt may và giày dép vi tng giá tr đt 2,489 t USD).
Trong khi đó, trc bi cnh nn kinh t toàn cu cha thc s thoát ra khi
cuc khng hong, các doanh nghip Vit Nam nói chung và các doanh
nghip thu sn nói riêng đang phi đng đu vi nhng ni lo v nhng
tác đng tiêu cc ca mt nn kinh t m đm, cha đng đy bt n. Hn
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()

8
na, nu xy ra ri ro, tn tht trên din rng  các DN này thì s gây tn
tht ln cho quc gia c v kinh t và xã hi.
T nhng nhn đnh trên, tác gi đã thc hin cuc “nghiên cu nâng cao
hiu qu qun tr ri ro cho các doanh nghip thu sn  Vit Nam” nhm
mc tiêu:
1. Mục tiêu nghiên cứu
 Tìm hiu, xác đnh nhng ri ro gây ra các khon thit hi v tài
chính mà các DN thu sn  VN thng phi đi din trong hot
đng ca mình.
 Trên c s đó, đa ra các gii pháp hành đng hiu qu, thit thc
hn nhm h tr tt hn cho các DN thu sn  VN trong vic ch
đng t bo v mình trc các tác đng tiêu cc, bt n ca nn
kinh t, đ phòng nga, né tránh, loi tr hoc gim thiu nhng
thit hi mà nhng ri ro có th gây ra.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
c thù các DN thu sn VN thng phi đi din vi rt nhiu loi ri ro
trong quá trình hot đng, các ri ro này hu ht đu có mi liên h vi nhau
và hu qu ca nó đu dn đn các khon thit hi tài chính. Do vy đ tài
nghiên cu tng th các yu t ri ro thng gp đi vi các DN thu sn 
VN và các chính sách qun tr ri ro thích hp cho các DN này.
3. Phương pháp nghiên cứu
Trên c s các lý thuyt qun tr ri ro và mc tiêu nghiên cu đc xác
đnh, tác gi s dng ch yu các phng pháp nghiên cu sau:
 Phng pháp thng kê, mô t: tp hp các s liu và thông tin ca các
DN thu sn tiêu biu nhm đánh giá thc trng và có cái nhìn tng
quan v nhng ri ro ca các DN thu sn VN.
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
9
 Phng pháp phân tích, tng hp, so sánh gia các phng thc qun

tr ri ro: nhm đ xut các gii pháp ti u nht cho vic qun tr ri
ro ca các DN thu sn VN.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
 To điu kin cho các c quan hu quan hiu rõ hn thc t và yêu
cu qun tr ri ro trong các DN thu sn  VN, đa ra nhng
chính sách, bin pháp phù hp.
 a ra các gii pháp hành đng hiu qu, thit thc hn nhm h
tr tt hn cho các DN thu sn trong vic ch đng t bo v
mình trc các tác đng tiêu cc, bt n ca nn kinh t
5. Những điểm nổi bật của luận văn
 Lun vn đi sâu nghiên cu nhng vn đ lý lun chung v ri ro đi
vi các DN thu sn VN; phân tích và ch rõ trong hot đng ca các
DN thu sn VN phi đi din vi nhiu loi ri ro; nghiên cu và
gii thiu v chng trình qun tr ri ro, phng thc qun tr ri ro
và các công c phòng nga ri ro.
 Lun vn phân tích đánh giá tình hình phát trin ca các DN thu sn
 nc ta, nhn din và phân tích nhng ri ro thng gp đi vi các
DN này và đ ra mt s gii pháp chính cho chính sách qun tr ri ro
phù hp vi các DN thu sn VN.
Mc dù tác gi đã rt n lc và c gng, nhng do kh nng và kinh nghim
còn hn ch nên đ tài khó tránh khi nhng thiu sót. Kính mong Quý Thy
Cô và nhng ai quan tâm đn vn đ “nâng cao hiu qu qun tr ri ro cho
các DN thu sn  Vit Nam” có ý kin đóng góp thêm.
6. Kết cấu luận văn
Ngoài phn m đu, kt lun và danh mc các tài liu tham kho, b cc ni
dung chính ca lun vn gm:
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
10
Chương 1: Lý lun chung v ri ro và qun tr ri ro
Chương 2: Thc trng ri ro và qun tr ri ro ti các doanh nghip thu sn

Vit Nam hin nay
Chương 3: Gii pháp nâng cao hiu qu qun tr ri ro cho các doanh
nghip thu sn Vit Nam.
























Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
11
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ RỦI RO VÀ QUẢN TRỊ RỦI RO

1.1. RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP
1.1.1. Các khái niệm
Rủi ro là kh nng xy ra ca mt bin c không lng trc, hay mt bin
c không chc chn xy ra. Trong mt d án, đó là tp hp ca các kh nng
có th xy ra cng nh nhng nh hng ca nó đn các mc tiêu. Nó bao
gm c kh nng mt mát ln kh nng thu li, hay s thay đi thu nhp so
vi k hoch đã đnh, thu nhp này là kt qu ca s không chc chn kt
hp theo mt phng hng hành đng c th. Ri ro vì vy có hai yu t:
kh nng điu gì đó có th xy ra, và các kt qu hay hin thc nu điu đó
xy ra.
Ta thng ngh v ri ro theo khía cnh nhng vn đ tim n hay nhng tn
tht. Tuy nhiên, theo đnh ngha  trên, ri ro còn bao gm các mt, các kt
qu tích cc, và qun tr ri ro bao gm c quá trình xác đnh và nm bt các
c hi thu li.
Rủi ro kinh doanh là ri ro có liên quan đn bn cht ca các hot đng sn
xut và kinh doanh ca doanh nghip. Ri ro kinh doanh có th nhn bit
qua hai dng:
Ri ro h thng: là dng ri ro thuc v bn cht gn lin vi mi ngành
ngh kinh doanh nht đnh, ngành ngh nào cng có ri ro kinh doanh thuc
v bn cht. Các ri ro này do các yu t sau:
 Bn cht ca doanh s bt n theo chu k kinh doanh: các doanh
nghip có doanh s dao đng ln theo chu k kinh doanh thng có
nhiu ri ro hn các DN có doanh s n đnh.
 Bn cht ca bt n trong giá bán: Trong vài ngành sn xut, giá c
có th n đnh t nm này qua nm khác, hoc DN có th tng giá
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
12
thng xuyên theo thi gian. Ngc li,  các ngành khác, n đnh
giá c là điu ít chc chn hn nhiu. Thông thng, giá c trong mt
ngành càng cnh tranh nhiu thì ri ro kinh doanh ca các DN trong

ngành đó càng ln.
 Bn cht ca bt n trong chi phí: tính bt n trong chi phí ca các
nhp lng dùng đ sn xut ca mt doanh nghip càng cao, ri ro
kinh doanh ca doanh nghip đó càng ln.
 Cnh tranh trên thng trng: các doanh nghip có sc mnh th
trng ln, nh quy mô hay do cu trúc ca ngành, thng có nhiu
kh nng đ kim soát chi phí và giá thành sn phm ca h hn các
doanh nghip hot đng trong môi trng kém cnh tranh hn. Vì
vy, sc mnh th trng ca mt doanh nghip càng ln thì ri ro
kinh doanh ca doanh nghip càng nh. Khi đánh giá sc mnh th
trng ca mt doanh nghip, nên xem xét không ch yu t cnh
tranh hin ti doanh nghip đang phi đi phó mà nên xem xét c
tim nng cnh tranh tng lai, nht là cnh tranh có th phát sinh t
nc ngoài.
 u t tích lu mà DN đã thc hin qua thi gian
Ri ro tài chính là ri ro phát sinh t đ nhy cm ca các nhân t giá c th
trng nh lãi sut, t giá, giá c hàng hoá, chng khoán và nhng ri ro do
doanh nghip s dng đòn by tài chính – s dng vn vay – trong kinh
doanh, làm tác đng đn thu nhp ca doanh nghip.
Ri ro h thng không th đa dng hoá đc còn ri ro tài chính thì có th đa
dng hoá đc nên có th chuyn đi, mua bán đc.
1.1.2. Rủi ro và hoạt động của doanh nghiệp
Ri ro, t sut sinh li và quyt đnh đu t
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
13
T sut sinh li là thc đo bng s ca thành qu đu t. T sut sinh li
đi din cho t l phn trm gia tng trong tài sn ca nhà đu t t kt qu
đu t. Khi đu t, tt c các nhà đu t đu mong mun hot đng đu t
ca mình có t sut sinh li cao nht có th.
Trong kinh doanh, ri ro là bn đng hành ca t sut sinh li. Ri ro là s

không chc chn ca t sut sinh li trong tng lai. Ri ro và t sut sinh
li có mi quan h cùng chiu mà ngi ta thng gi là s đánh đi gia
ri ro và t sut sinh li. T sut sinh li mà ngi ta mong đi s nhn
đc khi quyt đnh đu t đc gi là t sut sinh li k vng. Ngi đu
t có lý trí ch quyt đnh đu t khi t sut sinh li k vng cao hn mc
ri ro có th.
Ri ro, t sut sinh li và quyt đnh đu t có mi quan h gn bó mt thit
vi nhau. Có th ví quyt đnh đu t nh mt c xe, trong đó t sut sinh
li là đng c còn ri ro là b phanh đ hãm li. Nu c xe mà không có
phanh thì khi tai nn xy ra s càng nghiêm trng. Và nh vy, trong mt
chng mc nào đó ri ro có tác dng hu ích đi vi nhà đu t, nó cnh
tnh nhà đu t cn phi hành đng tnh táo, có lý trí.
Ri ro và khánh kit tài chính
Ri ro nói chung thng dn đn kt qu là có s thit hi v tài chính 
mc đ khác nhau đi vi doanh nghip. i vi DN thu sn do quy mô
vn hu ht thng không ln, khi gp ri ro, b st gim giá tr tài sn, có
th s dn đn tn tht phn ln vn kinh doanh thm chí mt hoàn toàn vn.
Khi đó doanh nghip s lâm vào tình trng khánh kit tài chính. Vic khc
phc đc tình trng này là ht sc khó khn.
Ri ro và phá sn doanh nghip
Phn ln các DN thu sn không th đa dng hoá đc danh mc đu t mà
thng ch tp trung vào mt hot đng. Khi xy ra ri ro có th khin DN
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
14
mt toàn b vn và dn đn phá sn. Không nhng doanh nghip b phá sn,
mà đa s DN thu sn hot đng không theo mô hình trách nhim hu hn,
do vy ch doanh nghip có th ri vào tình trng n nn, b sit n, mt
toàn b tài sn, nhà ca…
Còn đi vi các DN thu sn là công ty c phn và đã thc hin niêm yt
trên th trng chng khoán, các ri ro có th xy ra đi vi các DN này

càng tr thành mi quan tâm ln ca nhiu bên (DN, nhà đu t, ngân hàng,
…), do đó nh hng ln đn uy tín ca DN. DN nào có k hoch phòng
nga ri ro hiu qu thì s thun li hn trong vic huy đng vn và trong
các khon vay.
1.1.3. Các nhân tố gây ra rủi ro trong ngành thuỷ sản
 Môi trng vt cht: Rõ ràng, mt trong nhng ri ro c bn ca
ngành thu sn là môi trng vt cht. ng đt, hn hán, ma dm
đu có th dn đn tn tht ln cho ngành do đc thù ph thuc vào
điu kin t nhiên.
 Môi trng chính tr: chính sách thay đi có th nh hng nghiêm
trng lên các t chc (thay đi chính sách thu, ban hành các quy đnh
mi v an toàn VSTP, tài nguyên môi trng, x lý cht thi đc hi
…). Trên phng din quc t, môi trng chính tr còn phc tp hn
vì các chun mc lut pháp có th thay đi rt nhiu t ni này sang
ni khác. Do đó, môi trng chính tr cng là nhân t quan trng gây
ra ri ro cho các doanh nghip hot đng xut khu nhiu nh ngành
thu sn.
 Môi trng hot đng: do gn lin vi các yu t t nhiên nên quá
trình sn xut, nuôi trng thu sn có th đa công nhân đn các tn
hi vt cht, hay có th gây tn hi cho môi trng. Xut nhp khu
thu sn có th gp các ri ro do h thng vn chuyn không tin cy.
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
15
 Môi trng kinh t: tình trng lm phát, suy thoái, khng hong hin
nay là các yu t ca h thng kinh t mà không quc gia nào có th
kim soát ni, gây nh hng rt nhiu đn s phát trin ca đt nc
và hot đng ca các doanh nghip trong nc. Ngoài ra, xu hng
toàn cu hoá, c th là vic tham gia WTO và thc hin các tha
thun là c hi và thách thc ln đi vi các doanh nghip trong
nc, đc bit là các DN ch yu hot đng xut nhp khu nh thu

sn.
 Vn đ nhn thc: Trong kinh doanh có nhiu quyt đnh cn phi
đc s nht trí ca nhiu ngi thuc nhiu lnh vc khác nhau.
Chng hn mt hi đng gm trng phòng kinh doanh, trng phòng
k thut và k toán trng hp đ thông qua mt sn phm mi. Sn
phm có th có nhiu ha hn nhng do mi ngi nhìn vn đ theo
góc đ chuyên môn ca mình nên không nht trí đc. Ri ro đó xut
phát t nhn thc. Nng lc ca mt nhà qun tr ri ro trong vic
hiu, xem xét, đo lng, đánh giá không phi là hoàn ho. Mt ngun
ri ro quan trng cho hu ht các t chc gây ra do nhn thc và thc
t hoàn toàn khác nhau. Vn đ nhn thc là ngun ri ro gai góc nht
trong vic nhn din và phân tích ri ro, vì nhng phân tích đó đòi hi
tr li nhng câu hi nh: “làm sao hiu đc nh hng ca s bt
đnh lên t chc?” hay “làm sao bit đc cái mình nhn thc là đúng
vi thc t?”
1.2. QUẢN TRỊ RỦI RO
1.2.1. Khái niệm
Qun tr ri ro là quá trình xác đnh mc đ ri ro mà mt doanh nghip
mong mun, nhn din đc mc đ ri ro hin nay ca doanh nghip đang
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
16
gánh chu và s dng các bin pháp đ điu chnh mc đ ri ro thc s theo
mc ri ro mong mun.
COSO
1
đnh ngha qun tr ri ro doanh nghip “là mt quy trình đc thit
lp bi hi đng qun tr, ban qun lý và các cán b có liên quan khác áp
dng trong quá trình xây dng chin lc doanh nghip thc hin xác đnh
nhng s v có kh nng xy ra gây nh hng đn doanh nghip đng thi
qun tr ri ro trong phm vi cho phép nhm đa ra mc đ đm bo trong

vic đt đc mc tiêu ca doanh nghip”.
1.2.2. Mục tiêu của quản trị rủi ro
Kim soát ri ro
Mc tiêu đu tiên và quan trng nht ca qun tr ri ro là phi kim soát
đc ri ro. i vi mt quyt đnh đu t hay giao dch kinh doanh c th,
có nhiu ri ro tim tàng cùng đe da xy ra. Các ri ro này có th xy ra,
nhng cng có th không xy ra, tác đng ca chúng có th dao đng t rt
ln đn rt nh. Chúng có th ch là đe da, nhng cng có th làm cho
doanh nghip b tn tht nng n. Do vy vn đ  đây là làm th nào kim
soát đc ri ro, gii hn tác đng ca nó trong phm vi cho phép.
Bin ri ro thành li th, c hi thành công.
Ri ro không hoàn toàn ch có ngha là thua l hoc tht bi, mà ri ro cng
có th to ra c hi đ kim đc li nhun. Do vy mt mc tiêu quan
trng khác ca qun tr ri ro là cn phi giúp doanh nghip nhn thc đúng
thc trng ri ro và kh nng chuyn đi ri ro thành li th. Trên c s
nhn thc này, doanh nghip sn sàng s dng các ngun lc đ bin các ri
ro thành li th, c hi thành công.  đt đc mc tiêu này, doanh nghip

1
Hi đng các t chc tài tr y ban Treadway
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
17
phi n lc nâng cao nng lc, ch đng xây dng đc d án đu t phù
hp vi nng lc ca mình và ch đng phòng nga ri ro ngay t khi bt
đu trin khai k hoch kinh doanh. Doanh nghip cn xây dng nhiu kch
bn, t tt nht đn xu nht, đ luôn gi đc kh nng ch đng ng phó
trong mi trng hp.
1.2.3. Các công cụ quản trị rủi ro
Công c qun tr ri ro hot đng: s dng mt trong các các quy trình sau
đ d đoán và kim soát các ri ro, đa ra nhng quyt đnh quan trng.

 Quy trình quản trị rủi ro doanh nghiệp (Enterprise Risk
Management – ERM): đc s dng đ xác đnh nhng ri ro, lng
hóa nhng tác đng, điu tra nguyên nhân và qun lí nhng tác đng
do ri ro mang li. Quy trình này gm có nhng bc sau:
1. Xác đnh ri ro
2. Lng hóa ri ro
3. iu tra nguyên nhân
4. a ra phng pháp gii quyt ri ro
5. Qun lý và giám sát
ERM đc xây dng vi mc đích phc v cho chin lc. Có rt nhiu các
chng trình ng dng ERM, nhng theo các chuyên gia mt chng trình
tt phi đc xây dng da trên t hp các công c ngu nhiên, khoa hc
đa ra quyt đnh, lí thuyt trò chi và tâm lí ng x.
 Xây dựng kế hoạch dựa trên những phát hiện (Discovery-Driven
Planning): là công c lên k hoch da trên vin cnh, đc phát
trin bi giáo s Ian MacMillan thuc trng Wharton và giáo s Rita
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
18
Gunther McGrath thuc trng kinh doanh Colombia. ây là mt quy
trình gm 6 bc và có tính h thng đc s dng đ chuyn nhng
thông tin “cht” nhng thành kin thc trong nhng môi trng thiu
chc chn và ri ro. Nhà qun tr có th s dng chúng đ điu chnh
chin lc và đa ra nhng quyt sách nhanh chóng hn, ví d nh
quyt đnh liu có nên rút lui khi mt thng v đu t thiu hiu
qu. Quy trình này gm nhng bc sau:
1. Xác đnh mc tiêu đu t
2. Mô t th trng cnh tranh: to ra cái nhìn thc t v môi trng
cnh tranh
3. C th hóa nhng kt qu thành phm: xác đnh công vic cn thc
hin đ đt đc kt qu

4. Kim tra gi đnh: chuyn nhng gi đnh thành kin thc
5. Qun lí nhng đim mc: đa ra k hoch kim tra các gi đnh
6. Tính toán: Gi cho chi phí ngày càng gim ti khi gi đnh đc kim
tra hoàn tt
ây là quy trình ngn hn đc xây dng đ mã hóa nhng suy ngh ca
ngi làm kinh doanh. Mc đích là kim tra nhng gi đ đa ra nhng la
chn mang tính thc t và chc chn hn. iu này giúp nhà qun tr phn
ng vi nhng gi đnh kinh doanh sai lm. Công c này đc s dng hiu
qu nht trong vic kim tra nhng d án hay ý tng mi trong nhng giai
đon đu trc khi đa ra quyt đnh đu t.
Công c qun tr ri ro tài chính: các loi công c phái sinh khác nhau bao
gm:
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
19
 Hp đng quyn chn: là mt tho thun gia hai bên, ngi mua và
ngi bán, trong đó yêu cu giao mt hàng hoá ti mt thi đim
trong tng lai vi giá c đã đng ý ngày hôm nay.
 Hp đng k hn: là mt tho thun gia hai bên, ngi mua và ngi
bán, đ mua hoc bán tài sn vào mt thi đim trong tng lai vi
giá c đã tho thun ngày hôm nay.
 Hp đng giao sau: là mt hp đng k hn đã đc tiêu chun hoá,
chúng đc giao dch trên mt sàn giao dch và đc điu chnh theo
th trng hng ngày trong đó khon l ca mt bên đc chi tr cho
bên còn li.
 Quyn chn trên hp đng giao sau: là mt tho thun gia hai bên,
ngi mua và ngi bán, đ mua hoc bán quyn đc mua hoc bán
mt hp đng giao sau vào mt ngày trong tng lai vi giá c đã c
đnh vào ngày hôm nay.
 Hoán đi: là mt hp đng trong đó hai bên đng ý hoán đi dòng
tin.

 Chng khoán lai tp: là các hp đng có kt hp các yu t ca các
loi hp đng khác.
Trong th trng tài chính, các sn phm phái sinh là hàng hoá đc giao
dch, bn thân các sn phm này cng mang li li nhun hoc thua l cho
ngi mua và bán (vi ý ngha là nhà đu c). Tuy nhiên lun vn này ch đ
cp đn vai trò công c qun tr ri ro ca các sn phm này và các doanh
nghip s dng các sn phm phái sinh đ qun tr ri ro ch không phi cho
mc đích đu c. Bng vic s dng các công c phái sinh, doanh nghip có
th chuyn ri ro mà h không mong mun cho các đi tác khác. Hin nay,
tuy còn đn s nhng th trng Vit Nam cng đã trin khai mt vài công
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
20
c cho các doanh nghip có th phòng nga ri ro cho mình nh: các option
tin t, option vàng.
Tuy các sn phm phái sinh là nhng công c qun tr ri ro hiu qu, nhng
do yêu cu v quy mô hp đng giao dch và chi phí b ra, vic s dng các
công c này đ qun tr ri ro đi vi DN cng rt hn ch.
1.3. NGUYÊN TẮC QUẢN TRỊ RỦI RO
1.3.1. Nguyên tc chp nhn ri ro
Các nhà qun tr cn phi chp nhn ri ro  mc cho phép nu nh mong
mun có đc thu nhp phù hp t nhng hot đng ca mình. D nhiên,
mi hot đng c th sau khi đánh giá mc đ ri ro cn xây dng chin
thut “phòng chng ri ro”. Do đó, nguyên tc đu tiên trong quá trình qun
tr ri ro đi vi các nhà qun tr là phi nhn bit nhng “ri ro cho phép”.
Vic chp nhn mc đ, loi ri ro nào chính là điu kin quan trng đ điu
tit nhng tác đng tiêu cc ca chúng trong quá trình qun lý ri ro.
1.3.2. Nguyên tc điu hành ri ro cho phép
Nguyên tc này đòi hi phn ln ri ro trong “gói ri ro cho phép” phi có
kh nng điu tit trong quá trình qun lý, mà không ph thuc vào nhng
hoàn cnh khách quan và ch quan ca nó. Ch đi vi nhng loi ri ro nh

vy thì các nhà qun tr mi có th s dng tt c nhng “v khí”, “ngh
thut” ca mình đ điu tit chúng. Ngoài ra, đi vi các loi ri ro không có
kh nng “điu chnh” cn phi đc chuyn sang các công ty bo him.
1.3.3. Nguyên tc qun lý đc lp các ri ro riêng bit
Mt trong nhng nguyên lý c bn ca lý thuyt qun tr ri ro là các loi ri
ro khá đc lp vi nhau và s thit hi do mt loi nào đó trong “gói ri ro
cho phép” gây nên không nht thit s làm tng xác sut xy ra vi các loi
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
21
ri ro khác. Nói cách khác, v nguyên tc s thit hi đi vi doanh nghip
do các loi ri ro khác nhau gây nên là khá đc lp vi nhau và quá trình
qun lý chúng cn phi đc điu tit riêng bit, không th gp các loi ri
ro khác nhau vào mt nhóm đ đa ra cùng mt phng pháp điu hành.
1.3.4. Nguyên tc phù hp gia mc đ ri ro cho phép và mc đ thu
nhp
Nguyên tc này là nn tng ca lý thuyt qun tr ri ro. Các doanh nghip
trong quá trình hot đng ca mình ch đc phép chp nhn các loi, mc
đ ri ro mà thit hi khi chúng xy ra  mc không đc cao quá mc thu
nhp phù hp. Có ngha rng, tt c các loi ri ro có mc đ ri ro cao hn
mc đ thu nhp mong đi cn phi đc loi b.
1.3.5. Nguyên tc phù hp gia mc đ ri ro cho phép và kh nng tài
chính
Giá tr thit hi mà doanh nghip mong mun t nhng khon ri ro phi
phù hp vi phn vn mà ngân hàng có th trích d phòng cho nhng thit
hi khi chúng xy ra. Khi ri ro xy ra, nó kéo theo s thit hi thu nhp,
gim tim nng li nhun và nhp đ phát trin ca doanh nghip trong
tng lai. Do đó, giá tr thit hi phi phù hp vi mc vn d phòng ca
doanh nghip và doanh nghip phi xác đnh đc mc đ (d báo) phù
hp, bao gm c nhng khon ri ro không th chuyn đc sang cho đi
tác hay các công ty bo him bên ngoài.

1.3.6. Nguyên tc hiu qu kinh t
Mc đích c bn ca vic qun lý ri ro doanh nghip là điu tit nhng tác
đng tiêu cc ca ri ro khi xy ra. Cùng vi điu này, chi phí ca doanh
nghip b ra đ điu tit phi thp hn giá tr thit hi do nhng ri ro doanh
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
22
nghip có kh nng xy ra và thm chí  mc đ giá tr cao nht khi chúng
xy ra.
1.3.7. Nguyên tc hp lý v thi gian
Thi gian tn ti ca mt nghip v càng lâu thì biên đ xy ra ri ro càng
ln, kh nng điu tit nhng tác đng tiêu cc ca nó và tính kinh t ca
qun lý ri ro càng thp. Khi bt buc phi tn ti các nghip v này thì
doanh nghip phi đm bo có mc đ thu nhp ph tri cn thit không ch
vì li nhun mà còn vì mc đích bù đp nhng chi phí đ điu tit tác đng
ca ri ro trong trng hp chúng xy ra.
1.3.8. Nguyên tc phù hp vi chin lc chung ca doanh nghip
H thng qun lý ri ro cn phi đc da trên nn tng nhng tiêu chí
chung ca chin lc phát trin ca doanh nghip cng nh các chính sách
điu hành tng hot đng riêng bit ca doanh nghip.
1.3.9. Nguyên tc chuyn đy các loi ri ro không cho phép
Nguyên tc này đòi hi các loi ri ro nm trong “gói ri ro cho phép” phi
có kh nng/tính chuyn đy cao. Các loi ri ro không tng thích vi kh
nng ca doanh nghip trong vic điu tit nhng hu qu tiêu cc khi chúng
xy ra hay không phù hp vi nhng yêu cu c th ca chin lc và chính
sách điu hành hot đng ca doanh nghip cn phi đc loi b khi “gói
ri ro cho phép”. Hay nói cách khác, chúng ch đc cho vào khi có kh
nng chuyn đy cao sang các đi tác hoc các công ty bo him bên ngoài.
Trên đây là 9 nguyên tc c bn đ t đó mi doanh nghip xây dng cho
mình mt chính sách qun tr ri ro riêng bit. Chính sách qun tr ri ro
phi đc xem là mt cu phn trong chin lc hot đng chung ca doanh

nghip và nó đòi hi phi xây dng đc mt h thng phòng chng t xa,
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
23
đa ra đc gii pháp nhm điu tit các tác đng xu đn tình hình tài
chính ca DN.
1.4. MÔ HÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO
Mô hình qun tr ri ro là nhng hot đng và chin lc chin thut tác
nghip, các k hoch tác nghip liên quan đn các hot đng hàng ngày và
lâu dài ca các nhà qun tr,
Mô hình qun tr ri ro theo tiêu chun quc t mi ISO 31000:2009, qun
tr ri ro - Các nguyên tc và các hng dn, cung cp các nguyên tc,
khuôn kh và x lý hình thc qun lý ri ro bt k mt cách minh bch, có
h thng và đáng tin cy trong mi phm vi hoc ng cnh. Bao gm nhng
công vic ch yu sau:
Bc 1: Nhn din ri ro: bc này đc thc hin nhm nhn din đc s
tn ti khách quan ca các loi ri ro
Bc 2: Phân tích ri ro: đánh giá c ch tác đng và mc đ tác đng ca
tng loi ri ro đ nm vng c ch vn hành ca tng loi ri ro, làm c s
đánh giá xem kh nng xy ra ca ri ro đó trong bi cnh hin ti và là c
s đ tìm ra công c cng nh thi đim can thip cn thit. Phân tích bi
cnh khách quan hin ti và tng lai (điu kin cn và đ) đ ri ro đó có
th tr thành hin thc. Phân hng th t u tiên- xp hng ri ro: da trên
c s đánh giá kh nng xy ra và mc đ tác đng cng nh kh nng
chúng ta có th ch đng can thip hay qun tr ri ro đó.
Bc 3: Kim soát ri ro: đ xut hoc thit k công c qun tr. Chi tit hoá
k hoch qun tr: ai, làm gì, thi đim nào, s dng công c theo dõi nào,
công c bo him nào đ qun tr ri ro- theo tng loi và theo tng th. ây
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()
24
là mt quyt đnh có tính chin lc bi nó yêu cu DN phân b ngun lc

(b hn ch) mt cách thích hp (theo th t u tiên).
Bc 4. Giám sát: xây dng h thng báo cáo thng xuyên nhm đm bo
kim soát cht ch quá trình thc hin. Doanh nghip cng cn đm bo mi
thiu sót trong vic thc hin các bin pháp kim soát ri ro phi đc thông
tin kp thi đn cp qun lý có trách nhim. Thng xuyên t chc kim tra
và đánh giá vic tuân th chính sách qun lý ri ro và các tiêu chun liên
quan.








Hình 1.1: Mô hình qun tr ri ro
Có nhiu phng pháp phân tích ri ro đc áp dng, thông thng ngi ta
s dng phng pháp chính sau:
Phân tích
ri ro
Kim soát
ri ro

Giám sát
Nhn din
ri ro
Ph
n hi

i

u chnh


 xut

L
a chn

Th
c hin

Thông tin mi
Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer ()