Áp dụng giao dịch quyền chọn cổ phiếu tại Việt Nam Luận văn thạc sĩ

1


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH






NGUYN TH THU HÀ




ÁP DNG GIAO DCH QUYN CHN
C PHIU TI VIT NAM





LUN VN THC S KINH T

Thành ph H Chí Minh – Nm 2010


2



B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH






NGUYN TH THU HÀ



ÁP DNG GIAO DCH QUYN CHN
C PHIU TI VIT NAM


Chuyên ngành: Kinh t - Tài chính – Ngân hàng

Mã s: 60.31.12


LUN VN THC S KINH T




Ngi hng dn khoa hc: PGS. TS. LÝ HOÀNG ÁNH






Thành ph H Chí Minh – Nm 2010

3

LI CAM OAN
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
DANH MC CÁC BIU , BNG BIU
PHN M U


CHNG 1: C S LÝ LUN V QUYN CHN C PHIU
Error! Bookmark not defin
1.1 Quyn chn 1
1.1.1 nh ngha
1

1.1.1.1 Quyn chn c phiu
1
1.1.1.2 Quyn chn mua
1
1.1.1.3 Quyn chn bán
2

1.1.2. Phân loi quyn chn
2

1.1.3. u nhc im ca quyn chn
2

1.1.3.1 u im
3

1.1.3.2 Nhc im
3

1.2. Công c phòng nga ri ro bng quyn chn 4


1.2.1 Giao dch quyn chn mua
4

1.2.1.1 Mua quyn chn mua
4

1.2.1.2 Bán quyn chn mua
6

1.2.2 Giao dch quyn chn bán
7

1.2.1.1 Mua quyn chn bán
7

1.2.1.2 Bán quyn chn bán
9

1.2.3 Quyn chn mua và c phiu – quyn chn mua c phòng nga .
10

1.2.4 Quyn chn bán c phiu – quyn chn bán b o v!
10

1.2.5 Vai trò ca hp ∀ng quyn chn
11
KT LUN CHNG I 14


CHNG 2: TH#C TR∃NG KH N%NG ÁP DNG GIAO D&CH QUYN
CHN C PHIU T∃I VIT NAM Error! Bookmark not defined.

2.1 Th c tr!ng vê t∀ ch#c sàn giao d∃ch quyn chn ch#ng khoán ca 1 s
nc trên th gii 15

2.1.1 Mô hình M∋
15

4

2.1.1.1 Th tr(ng ch)ng khoán M∋ 15
2.1.1.2 Sàn giao dch quyn chn ch)ng khoán Chicago 16

2.1.2 Mô hình Châu Âu
22

2.1.2.1 Sàn giao dch ch)ng khoán Châu Âu 22
2.1.2.2 Sàn giao dch giao sau và quyn chn tài chính qu∗c t
London 24
2.1.3 Mô hình Nh+t
28

2.1.3.1 Th tr(ng ch)ng khoán Nh+t 28
2.1.3.2 Sàn giao dch ch)ng khoán Tokyo (TSE) 29
2.1.4 So sánh sàn giao dch quyn chn ca M∋, Châu Âu và Nh+t
34

2.2 Th∃ trng ch#ng khoán Vi%t Nam giai &o!n 2000 – 2010 và kh∋ nng
áp dng giao d∃ch quyn chn c∀ phiu
36
2.2.1 S, lc quá trình hình thành và phát trin TTCK Vi!t Nam
36
2.2.2 Th−c ti.n hot /ng ca th tr(ng ch)ng khoán ti Vi!t Nam
37
2.2.3Ý ngha ca vi!c áp d0ng hp ∀ng quyn chn c phiu ti
Vi!t Nam

41

2.2.3.1 To ra công c0 b o v! li nhu+n/ phòng nga ri ro cho nhà
1u t trên TTCK 41
2.2.3.2 a dng hóa c, h/i kinh doanh cho các nhà 1u t trong và
ngoài n2c tham gia th tr(ng 41
2.2.3.3 Thúc 3y phát trin TTCK Vi!t Nam
42

2.2.3.4 Tác /ng gián tip n các công ty niêm yt 42
2.2.4 Thu+n li và khó kh4n ca vi!c áp d0ng giao dch quyn chn ch)ng
khoán trên TTCK Vi!t Nam
43

2.2.4.1

Thu+n li ca vi!c áp d0ng giao dch quyn chn ch)ng khoán
trên TTCK Vi!t Nam) 43

2.2.4.2 Khó kh4n ca vi!c áp d0ng giao dch quyn chn ch)ng khoán
trên TTCK Vi!t Nam 44
2.2.5 M/t s∗ giao dch quyn chn không chính th)c ã c các Công ty
ch)ng khoán trin khia ti Vi!t Nam
46
2.2.5.1

Ph,ng pháp áp d0ng giao dch quyn chn không chính th)c
ti m/t s∗ CTCK 46
5

2.2.5.2

Nh5ng hn ch ca giao dch quyn chn ang c áp d0ng
nhng không chính th)c ti Vi!t Nam 48

2.3 L( trình phát tri)n giao d∃ch quyn chn ch#ng khoán giai &o!n 2010 -
2020 50

KT LUN CHNG 2 53


CHNG 3: M6T S7 GII PHÁP ÁP DNG GIAO D&CH QUYN CHN C
PHIU T∃I VIT NAM 54

3.1 ∃nh hng phát tri)n TTCK Vi%t Nam &n 2020 và s c∗n thit ca
giao d∃ch phái sinh t!i Vi%t Nam 54
3.1.1 nh h2ng phát trin TTCK Vi!t Nam n n4m 2020
54
3.1.2 S− c1n thit ca giao dch phái sinh ti Vi!t Nam
55
3.2 Nh+n &∃nh kh∋ nng áp dng giao d∃ch quyn chn c∀ phiu t!i
Vi%t Nam 55
3.3 iu ki%n &) áp dng giao d∃ch quyn chn c∀ phiu t!i Vi%t Nam 57
3.4 M(t s gi∋i pháp &) áp dng giao d∃ch quyn chn c∀ phiu t!i Vi%t
Nam 60
3.4.1 M/t s∗ gi i pháp v t ch)c, qu n lý sàn giao dch
60
3.4.1.1 Hoàn thi!n khung pháp lý

60
3.4.1.2

Nâng cao hi!u qu giám sát, qu n lý ca c, quan qu n lý Nhà
n2c 61

3.4.1.3

Nâng cao vai trò và trách nhi!m ca m/t s∗ c, quan ch)c
n4ng có liên quan 61

3.4.2 Gi i pháp v k∋ thu+t v+n hành th tr(ng giao dch quyn chn
62
3.4.2.1 C i thi!n và nâng cao hi!u qu ca h! th∗ng giao dch, 4ng
ký – lu ký và thanh toán bù tr 62
3.4.2.2 Xác nh giá quyn chn 63
3.4.2.3 Nâng cao hi!u qu ca vi!c công b∗ thông tin 65
3.4.2.4 Cho phép giao dch ký qu∋ và bán kh∗ng hp ∀ng quyn
chn 66

3.4.3 Gi i pháp ∗i v2i nhà 1u t
67


6


KT LUN CHNG 3 68


KT LUN 70

TÀI LIU THAM KHO
PH LC

























7

LI CAM OAN

Tôi xin cam oan lu+n v4n này là ca riêng tôi, không sao chép. Thông tin và
nh5ng s∗ li!u, n/i dung lu+n v4n là trung th−c, c s8 d0ng t nh5ng ngu∀n rõ
ràng và áng tin c+y.

Thành ph∗ H∀ Chí Minh, tháng 9 n4m 2010
Tác gi




Nguy.n Th Thu Hà

8

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH, VIT T−T

CBOE : Chicago Board Options Exchange: sàn giao dch quyn chn
ch)ng khoán Chicago.
CTCK : Công ty ch)ng khoán
Euronext N.V : sàn giao dch ch)ng khoán Châu Âu
HNX : S9 Giao dch ch)ng khoán Hà Nôi
HOSE : S9 giao dch ch)ng khoán Tp. H∀ Chí Minh
LIFFE : London International financial Futures and Options Exchange
: sàn giao dch giao sau và quyn chn tài chính qu∗c t London
NT : Nhà 1u t
OTC : Over The Counter: Th tr(ng quyn chn phi t+p trung
SEC : Securities Exchange Commission :y Ban Ch)ng khoán Nhà
N2c ti M∋
TSE : Tokyo Stock Exchange S9 giao dch ch)ng khoán Tokyo.
TTCK : Th tr(ng ch)ng khoán.
TTGDCK : Trung tâm giao dch ch)ng khoán.
UBCK : :y ban ch)ng khoán
UBCKNN : UBCK Nhà n2c

DANH MC CÁC B.NG

B ng 2.1 : Qui mô niêm yt ch)ng khoán trên TTCK Vi!t Nam ti th(i im
30/09/2010.
B ng 2.2 : Ch; s∗ VN-Index t n4m 2000 -2010.





9

DANH MC CÁC HÌNH, BI/U 

Hình 1.1 : Mua quyn chn mua
Hình 1.2 : Bán quyn chn mua
Hình 1.3 : Mua quyn chn bán
Hình 1.4 : Bán quyn chn bán.
Hình 1.5 : Quyn chn mua c phòng nga
Hình 1.6 : Quyn chn bán b o v!.
Hình 2.1 : Giao dch quyn chn trên sàn giao dch quyn chn CBOE.
Hình 2.2 : Giao dch quyn chn sàn giao dch quyn chn LIFFE.
Hình 2.3 : Giao dch quyn chn trên sàn giao dch quyn chn TSE.

10

PH0N M1 0U
1. 2t v3n &:
Th tr(ng ch)ng khoán là <c trng c, b n ca nn kinh t th tr(ng, thông
qua hot /ng ca TTCK chúng ta có th th=y c m)c / n nh và t4ng tr9ng
ca nn kinh t nói chung, và tín hi!u này r=t nhanh nhy. Vì th, khi Vi!t Nam xác
nh phát trin kinh t theo h2ng nn kinh t th tr(ng theo nh h2ng Xã h/i
Ch ngha thì vi!c ra (i TTCK ti Vi!t Nam là m/t t=t yu khách quan. Do ó,
TTCK Vi!t Nam ã c thành l+p và chính th)c i vào hot /ng vào n4m 2000
v2i kh9i 1u là TTGDCK TP.H∀ Chí Minh và ch; s∗ trên sàn là VN-index. n
nay, TTCK Vi!t Nam ã qua 10 n4m hot /ng và có nh5ng th4ng tr1m qua nh5ng
giai on khác nhau, có nh5ng phát trin áng k v qui mô và ch=t lng. ó là s−
ra (i ca Lu+t ch)ng khoán thay cho pháp l!nh ch)ng khoán, thành l+p thêm sàn
giao dch và hi!n nay th tr(ng ã có 2 SGDCK, hi!n i hóa công ngh! giao dch
và lu ký, thanh toán bù tr.
Tuy nhiên, 10 n4m không ph i là ch<ng (ng dài ∗i v2i m/t TTCK nên
nh5ng t∀n ti và s− non tr> là iu không th tránh ∗i v2i TTCK Vi!t Nam. Nh5ng
t∀n ti xu=t phát t nhiu nguyên nhân khác nhau nh: hn ch v v∗n  1u t
công ngh!, n4ng l−c qu n lý iu hành th tr(ng còn yu nên cha  m b o s− v+n
hành t∗t ca th tr(ng, nhà 1u t tham gia th tr(ng cha chuyên nghi!p.

Vì th, tác gi mu∗n nghiên c)u m/t s n ph3m m2i  áp d0ng trên TTCK
Vi!t Nam nh?m kh≅c ph0c m/t s∗ t∀n ti trong giao dch ang di.n ra. ∀ng th(i,
thông qua vi!c nghiên c)u áp d0ng s n ph3m m2i này thì tác gi phân tích nh5ng
gi i pháp c1n th−c hi!n  n nh, phát trin TTCK vì ó chính là iu ki!n c1n
thit  có th trin khai giao dch s n ph3m này. Do ó, tác gi ã chn  tài
nghiên c)u: “Áp dng giao d∃ch quyn chn c∀ phiu t!i Vi%t Nam”
2. Mc tiêu nghiên c#u & tài:
M0c tiêu nghiên c)u  tài là nh?m gi i quyt các v=n  sau:
Th nht, lý lu+n chung s n ph3m quyn chn c phiu.
11

Th hai, nghiên c)u tìm hiu v giao dch quyn chn ti m/t s∗ th tr(ng
ch)ng khoán 9 các n2c phát trin. ∀ng th(i, kt hp v2i th−c ti.n TTCK Vi!t
Nam hi!n nay  a ra nh5ng thu+n li, khó kh4n ca vi!c áp d0ng quyn chn ti
Vi!t Nam
Th ba, nh+n nh kh n4ng áp d0ng giao dch quyn chn ti Vi!t Nam và
a ra nh5ng gi i pháp  th−c hi!n các iu ki!n c1n thit nh?m áp d0ng giao dch
quyn chn c phiu ti Vi!t Nam
3. Ph4ng pháp nghiên c#u & tài:
Ph,ng pháp nghiên c)u c s8 d0ng trong lu+n v4n là ph,ng pháp tng
hp, so sánh, phân tích các s∗ li!u, các thông tin thu th+p c  t ó a ra
nh5ng nh+n nh, cách gi i quyt nh?m làm sáng tΑ m0c tiêu ca  tài.
4. i t5ng và ph!m vi nghiên c#u & tài:
i tng nghiên cu ca  tài: giao dch quyn chn c phiu ti Vi!t
Nam.
Phm vi nghiên cu ca  tài: gi i pháp ∗i v2i TTCK Vi!t Nam nh?m to
iu ki!n cho vi!c áp d0ng giao dch quyn chn c phiu ti Vi!t Nam
Vì iu ki!n nghiên c)u còn hn ch nên trong  tài tác gi không i sâu
vào phân tích vi!c nh giá s n ph3m quyn chn.
5. Kt c3u ca & tài:

Ngoài ph1n m9 1u và kt lu+n, n/i dung ca  tài nghiên c)u bao g∀m:
Ch4ng 1: C, s9 lý lu+n v giao dch quyn chn c phiu
Ch4ng 2: Tìm hiu giao dch quyn chn ti m/t s∗ TTCK phát trin, kt
hp v2i th−c ti.n ca TTCK Vi!t Nam  a ra nh5ng khó kh4n và thu+n li khi
áp d0ng giao dch quyn chn c phiu ti Vi!t Nam
Ch4ng 3: Nh+n nh kh n4ng áp d0ng giao dch quyn chn ti Vi!t Nam
và  xu=t các gi i pháp ch yu nh?m t4ng tính n nh và phát trin ca TTCK
Vi!t Nam. T ó, áp )ng nh5ng iu ki!n c1n thit  áp d0ng giao dch quyn
chn c phiu.

12

CHNG 1: C S LÝ LUN V QUYN CHN C PHIU
1.1 Quyn chn c∀ phiu
1.1.1 nh ngha.
1.1.1.1 Quyn chn c phiu
Quyn chn c phiu là m/t hp ∀ng gi5a hai bên – ng(i mua và ng(i bán
– trong ó cho ng(i mua quyn, nhng không ph i là ngha v0,  mua ho<c bán
m/t c phiu nào ó vào m/t ngày trong t,ng lai v2i giá ã ∀ng ý vào ngày hôm
nay.
Nh v+y, vi!c yêu c1u th−c hi!n quyn chn là quyn mà không ph i là ngha
v0 ca ng(i mua quyn chn trong khi ng(i bán ph i th−c hi!n ngha v0 khi
ng(i mua yêu c1u. Do ó, ng(i mua quyn chn có th yêu c1u th−c hi!n quyn
chn,  quyn chn ht hn ho<c bán li quyn chn trên th tr(ng. Vì th, ng(i
mua hp ∀ng quyn chn c xem là nhà 1u t có v th dài hn, và ng(i bán
có v th ng≅n hn.
Ng(i mua quyn chn tr cho ng(i bán m/t s∗ tin gi là phí quyn chn
hay còn gi giá quyn chn. Ng(i bán quyn chn sΒn sàng bán ho<c tip t0c n≅m
gi5 c phiu theo các iu kho n trong hp ∀ng nu ng(i mua mu∗n nh v+y.
M/t quyn chn trao quyn cho ng(i n≅m gi5 quyn mua c phiu v2i m/t m)c

giá xác nh trong m/t th(i hn nh=t nh gi là quyn chn mua. Quyn chn trao
cho ng(i n≅m gi5 quyn bán c phiu v2i giá xác nh vào m/t ngày c0 th gi là
quyn chn bán. Khi bán hp ∀ng quyn chn gi là phát hành quyn chn. Giá
xác nh c nêu trong hp ∀ng gi là giá th−c hi!n. Ngày nêu trên hp ∀ng là
ngày áo hn ho<c th(i hn.
Các loi quyn chn c trao i ph bin nh=t hi!n nay trên th gi2i là
quyn chn v ch)ng khoán, ch; s∗ ch)ng khoán, ngoi t!, vàng … Và phm vi
nghiên c)u ca tác gi trong  tài này là quyn chn c phiu.
1.1.1.2 Quyn chn mua:
13

Quyn chn mua c phiu là quyn c ghi trong hp ∀ng cho phép ng(i
mua quyn chn mua m/t s∗ lng c phiu ã xác nh tr2c trong kho ng th(i
gian nh=t nh v2i m)c giá xác nh tr2c
1.1.1.3 Quyn chn bán
Quyn chn bán c phiu là quyn c ghi trong hp ∀ng cho phép ng(i
mua quyn chn bán m/t s∗ lng c phiu ã xác nh tr2c trong kho ng th(i
gian nh=t nh v2i m)c giá xác nh tr2c.
1.1.2 Phân loi quyn chn:
Phân loi theo thi hn thc hin hp ng:
Hi!n nay trên th gi2i có s8 d0ng hai hình th)c quyn chn: Quyn chn M∋
và quyn chn Châu Âu, s− phân bi!t không liên quan n vi trí a lý mà liên quan
n th(i hn th−c hi!n hp ∀ng.
- Quyn chn kiu M∋: cho phép ng(i n≅m gi5 quyn chn có th th−c hi!n
quyn vào b=t kΧ th(i im nào trong th(i hn hp ∀ng, tr2c ngày áo hn.
- Quyn chn Châu Âu: ng(i n≅m gi5 quyn chn kiu Châu Âu ch; có
quyn th−c hi!n hp ∀ng vào ngày áo hn ã c xác nh tr2c.
H1u ht các hp ∀ng quyn chn c giao dch trên th tr(ng M∋ nhng áp
d0ng quyn chn Châu Âu. Vì v m<t k∋ thu+t, quyn chn Châu Âu d. phân tích
h,n quyn chn kiu M∋.

Phân loi theo tài sn c s:
- Hp ∀ng quyn chn ch; s∗ ch)ng khoán.
- Hp ∀ng quyn chn c phiu
- Hp ∀ng quyn chn trái phiu
- Hp ∀ng quyn chn lãi su=t
- Hp ∀ng quyn chn ngoi t!
- Hp ∀ng quyn chn ∗i v2i các hp ∀ng t,ng lai.
Phân loi da trên tính cht ca hp ng:
- Hp ∀ng quyn chn mua.
- Hp ∀ng quyn chn bán
14

Có 4 loi ng(i tham gia trên th tr(ng quyn chn:
- Ng(i mua quyn chn mua
- Ng(i bán quyn chn mua
- Ng(i mua quyn chn bán
- Ng(i bán quyn chn bán.
1.1.3 u, nhc im ca quyn chn
1.1.3.1 u im:
Quyn chn có các u im sau:
Th) nh=t, ng(i n≅m gi5 quyn chn có v th dài hn nên có quyn nhng
không có ngha v0 th−c hi!n ∗i v2i tài s n ã c ghi trên hp ∀ng. iu này to
c, h/i kinh doanh và phù hp v2i bin /ng v giá c ca th tr(ng
Th) hai, cho phép nhà 1u t thu c t∆ su=t li nhu+n trên v∗n 1u t cao.
Vì khi nhà 1u t 9 v th là ng(i mua quyn chn sΕ ch; tr cho ng(i phát hành
quyn m/t kho n phí nh=t nh và m/t s∗ chi phí liên quan trong quá trình giao dch
nh phí môi gi2i, phí thanh toán …. Tuy nhiên, nu bin /ng v giá ca tài s n
úng v2i xu h2ng d− oán ca nhà 1u t thì li nhu+n thu v là r=t l2n.
Th) ba, s8 d0ng  b o v! li nhu+n ho<c phòng nga ri ro: ây là u im
l2n nh=t ca quyn chn. Khi nhà 1u t cha mu∗n th−c hi!n ngay vi!c bán tài s n

mà kΧ vng m/t m)c sinh l(i hp lý, nhà 1u t có th cân nh≅c  mua quyn
chn bán tài s n v2i m/t m)c giá kΧ vng. M<t khác, ó cΦng chính là nhà 1u t
ang phòng nga ri ro ∗i v2i tài s n ca mình trong tr(ng hp giá gi m.
1.1.3.2 Nhc im:
Bên cnh các u im, quyn chn cΦng có nh5ng nhc im sau:
Giao dch quyn chn ph0 thu/c giá tr ca tài s n c, s9 và th(i hn th−c hi!n
quyn. Nu di.n bin trên tr tr(ng tài s n c, s9 không úng v2i kΧ vng ca nhà
1u t, nhà 1u t có th thi!t hi t=t c s∗ tin ã mua quyn.
Quyn chn là m/t công c0 phái sinh khá ph)c tp. Do ó, khi s8 d0ng giao
dch quyn chn, nhà 1u t ph i hiu rõ k∋ thu+t v+n hành ca quyn chn và bit
cách v+n d0ng các công c0 quyn chn m/t cách linh hot. Ri ro l2n nh=t ca
15

quyn chn là khi nhà 1u t s8 d0ng quyn chn nhng không hiu rõ b n ch=t và
phân tích kh n4ng li nhu+n/thua lΓ khi th tr(ng không x y ra úng kΧ vng ca
nhà 1u t. T ó, nhà 1u t có th b thua lΓ t=t c tài s n ban 1u do không bit
cách kt hp các v th khi s8 d0ng quyn chn.
M<t trái ca giao dch quyn chn là hi!n tng 1u c,. Nhà 1u c, có th
1u c, giá lên ho<c giá xu∗ng b?ng các quyn chn mua và quyn chn bán. Vi!c
1u c, trên các hp ∀ng quyn chn có th làm cho giá c ch)ng khoán bin /ng
vt khΑi biên / d− kin và do ó làm m=t nim tin ca các doanh nghi!p và các
nhà 1u t.
1.2 Công c phòng nga ri ro bng quyn chn:
M/t trong nh5ng <c tính h=p dΗn nh=t ca quyn chn là nó có th kt hp
v2i c phiu ho<c m/t quyn chn khác  to ra nhiu công c0 a dng. Các kh
n4ng có th t c li nhu+n a dng n nΓi g1n nh b=t kΧ m/t nhà 1u t nào
cΦng có th tìm c m/t công c0 áp )ng ri ro a thích ca mình và phù hp v2i
d− báo ca th tr(ng. Quyn chn làm cho vi!c chuyn t d− báo sang m/t k
hoch hành /ng em li li nhu+n r=t cao nu d− báo úng. Và song song v2i nó,
nhà 1u t sΕ ph i tr giá ≅t nu d− báo không úng v2i di.n bin ca th tr(ng.

Tuy nhiên, nhà 1u t có th bit tr2c c giá ca vi!c d− báo sai, ó chính là
b?ng s∗ tin t∗i a b?ng giá quyn chn. Vì k∋ thu+t v+n hành quyn chn ph)c tp,
giao dch quyn chn a dng và phong phú vì có th kt hp nhiu v th …. Nên
trong phm vi  tài này, tác gi ch; trình bày các công c0 quyn chn c phiu c4n
b n, d. hiu, không kt hp nhiu v th.
1.2.1 Giao dch quyn chn mua:
1.2.1.1 Mua quyn chn mua:
Mua quyn chn mua là m/t công c0 kinh doanh t4ng giá có m)c lΓ có gi2i
hn (phí quyn chn) và có m)c li nhu+n tim n4ng không gi2i hn. Ngha là,
ng(i mua quyn chn mua có c, h/i kim l(i không gi2i hn do tài s i c n c, s9
t4ng giá và m)c lΓ t∗i a do gi m giá b?ng v2i phí quyn chn mua. Do ó, mua
m/t quyn chn mua là m/t công c0 <c bi!t h=p dΗn ∗i v2i nh5ng nhà 1u t có
16

ngu∀n v∗n gi2i hn nhng mu∗n t∗i a hóa li nhu+n, ∀ng th(i không b m=t kh
n4ng thanh toán nu d− oán không úng di.n bin ca th tr(ng c phiu c, s9.

Hình 1.1: Mua quyn chn mua
V2i µ: Li nhu+n
S
t
: Giá tr tài s n lúc áo hn, X: Giá th−c hi!n, C: Giá quyn chn mua
Nh v+y, qua hình trên cho th=y nhà 1u t mua quyn chn mua sΕ hòa v∗n
khi giá c phiu ti th(i im áo hn b?ng giá th−c hi!n c/ng v2i giá quyn chn.
Tuy nhiên, nu th−c t giá c phiu khi áo hn l2n h,n giá th−c hi!n thì nhà 1u t
vΗn nên th−c hi!n quyn chn mua vì lúc này nhà 1u t gi m c kho n phí ã
tr cho giá quyn chn.
Ví d:
M/t nhà 1u t A ang có tng v∗n 1u t ban 1u là 100 tri!u ∀ng.
Nhà 1u t mua quyn chn mua  mua 100.000 c phiu REE.

Giá th−c hi!n = 10.700 ∀ng/CP
Giá c phiu hi!n hành = 10.000 ∀ng/CP
Giá quyn chn mua m/t c phiu = 1.000 ∀ng/CP
S∗ tin 1u t ban 1u: 1.000 * 100.000 = 100.000.000 ∀ng
Vào ngày áo hn ca quyn chn, có 3 tr(ng hp x y ra:
TH1
: Giá c phiu REE là 12.500 ∀ng/CP.
0

Vùng lãi
im hòa v∗n
C

X

µ


S
t

17

Nhà 1u t sΕ th−c hi!n quyn chn mua, li nhu+n sΕ là:
(12.500 – 10.700) * 100.000 – 100.000.0000 = 80.000.000 ∀ng.
TH2: Giá c phiu REE là 11.500 ∀ng/CP, nhà 1u t vΗn th−c hi!n quyn
chn mua và kho n lΓ sΕ là:
(11.500 – 10.700) * 100.000 – 100.000.000 = 20.000.000 ∀ng.
Nu nhà 1u t không th−c hi!n quyn chn mua thì kho n lΓ sΕ b?ng s∗ tin
1u t ban 1u = 100.000.000 ∀ng.

TH3
: Giá c phiu REE < 10.700 ∀ng/CP thì nhà 1u t không th−c hi!n
quyn và ch=p nh+n lΓ kho n 1u t ban 1u là 100.000.000 ∀ng.
Nh v+y, nhà 1u t không th−c hi!n quyn khi giá c phiu b?ng ho<c th=p
h,n giá th−c hi!n, khi giá c phiu cao h,n giá th−c hi!n thì nhà 1u t th−c hi!n
quyn chn mua  gi m lΓ trên kho n 1u t ban 1u ho<c gia t4ng li nhu+n t∗i
a.
1.2.1.2 Bán quyn chn mua
Bán quyn chn mua là công c0 kinh doanh giá xu∗ng và mang li li nhu+n
gi2i hn b?ng v2i kho n giá quyn chn khi phát hành, nhng m)c lΓ thì vô hn khi
ng(i bán quyn chn ph i th−c hi!n hp ∀ng khi ng(i mua yêu c1u.
Li nhu+n ca ng(i mua và ng(i bán quyn chn mua t∆ l! nghch v2i
nhau;
V2i µ: Li nhu+n
S
t
: Giá tr c phiu c, s9 lúc áo hn, X: Giá th−c hi!n, C: Giá quyn chn mua
Ngc li v2i ví d0 trên là v th ca ng(i bán quyn chn mua. Khi nhà 1u t
th−c hi!n quyn chn mua thì kho n thua lΓ ca ng(i bán quyn chn mua chính
là li nhu+n ca nhà 1u t. Tuy nhiên, ng(i bán quyn chn mua ch; có li nhu+n
t∗i a b?ng v2i kho n 1u t ban 1u ca ng(i mua quyn chn mua nhng kho n
lΓ tim 3n là không gi2i hn.
M/t nhà kinh doanh quyn chn th−c hi!n bán m/t quyn chn mua mà
không ∀ng th(i s9 h5u c phiu c, s9 c gi là bán quyn chn mua không
c phòng nga. Vì nu nhà 1u t phát hành quyn chn mua, ng(i mua quyn
18

chn mua d− oán úng xu h2ng t4ng giá ca c phiu c, s9 thì khi ng(i mua
yêu c1u th−c hi!n quyn, ng(i bán không có c phiu c, s9  th−c hi!n thì ri ro
thua lΓ không gi2i hn.

Hình 1.2: Bán quyn chn mua

Tuy nhiên, trên th tr(ng m/t nhà 1u t sΕ có r=t nhiu hp ∀ng 9 nh5ng
v th khác nhau và có th kt hp v2i các công c0 1u t khác  hn ch ri ro, do
ó công c0 này vΗn c áp d0ng.
1.2.2 Giao dch quyn chn bán:
Giao dch quyn chn bán cΦng có hai loi: mua quyn chn bán và bán quyn
chn bán
1.2.2.1 Mua quyn chn bán:
Mua quyn chn bán là m/t công c0 kinh doanh giá xu∗ng có m)c lΓ gi2i hn
b?ng v2i kho n phí mua quyn và m/t m)c li nhu+n tim n4ng l2n nhng có gi2i
hn. ây là công c0 kinh doanh phù hp khi th tr(ng gi m. M)c lΓ tim n4ng
c gi2i hn trong phí quyn chn ã chi tr .
V2i µ : Li nhu+n
S
t
: Giá tr c phiu c, s9 lúc áo hn, X: Giá th−c hi!n, P : Giá quyn chn bán
0
C

µ

X

im hòa v∗n
Vùng lΓ
S
t

19


Hình 1.3 Mua quyn chn bán
Ví d:
Nhà 1u t B có s∗ v∗n 1u t ban 1u là 120.000.000 tri!u ∀ng.
Nhà 1u t mua quyn chn bán  bán 100.000 c phiu SAM.
Giá th−c hi!n: 12.000 ∀ng/CP.
Giá hi!n ti ang giao dch: 11.000 ∀ng/CP.
Giá m/t quyn chn  bán m/t c phiu: 1.200 ∀ng.
S∗ tin 1u t ban 1u: 1.200 * 100.000 = 120.000.000 ∀ng.
Vào ngày áo hn, sΕ có các tính hu∗ng x y ra:
TH1: Giá c phiu SAM là 11.800 ∀ng/CP, nhà 1u t th−c hi!n quyn chn
bán, li nhu+n thu c:
(12.000 – 11.800) * 100.000 – 120.000.000 = -100.000.000 ∀ng.
TH2: Giá c phiu SAM là 10.000 ∀ng/CP, nhà 1u t th−c hi!n quyn chn
bán, li nhu+n thu c:
(12.000 – 10.000) * 100.000 – 120.000.000 = 80.000.000 ∀ng.
TH3: Giá c phiu SAM >=12.000, nhà 1u t không th−c hi!n quyn và kho n
lΓ b?ng v2i v∗n 1u t ban 1u = 120.000.000 ∀ng.
Nh v+y, khi giá c phiu giao dch trên th tr(ng th=p h,n 12.000 ∀ng/CP
thì nhà 1u t th−c hi!n quyn chn bán  gi m lΓ trên kho n 1u t ban 1u
Vùng
lãi
0

-P
µ
X

im hòa
v∗n
St

20

ho<c gia t4ng li nhu+n. Tuy nhiên, m)c li nhu+n (thua lΓ) t∗i a ca ng(i
mua quyn chn bán c xác nh tr2c:
Li nhu+n t∗i a: 12.000 * 100.000 – 120.000.000 = 1.080.000.000 ∀ng
Thu lΓ t∗i a: 120.000.000 ∀ng.
1.2.2.2 Bán quyn chn bán:
Bán quyn chn bán là m/t công c0 kinh doanh giá t4ng v2i m)c li nhu+n có
gi2i hn là phí quyn chn và m/t m)c lΓ tim n4ng l2n nhng cΦng có gi2i hn.

Hình 1.4: Bán quyn chn bán.
Ng(i bán quyn chn bán ph i có ngha v0 th−c hi!n mua c phiu ca
ng(i mua quyn chn bán 9 m)c giá th−c hi!n. Ng(i bán quyn chn bán có li
nhu+n nu ti th(i im áo hn, giá c phiu c, s9 t4ng cao h,n giá th−c hi!n. Tuy
nhiên, lúc này ng(i mua quyn chn bán có quyn không th−c hi!n hp ∀ng nên
ng(i bán quyn chn bán có th thu v li nhu+n b?ng kho n phí t ng(i mua
quyn. Nu giá c phiu gi m n m)c quyn chn bán c th−c hi!n thì ng(i
bán có ngha v0 mua c phiu cao h,n giá th tr(ng, giá mua b?ng v2i giá th−c
hi!n.
Kho n li nhu+n t∗i a ca ng(i bán quyn chn bán là kho n thua lΓ t∗i a
ca ng(i mua quyn chn bán và ngc li.
µ
P

0

X

im hòa v∗n
Vùng
lΓ
St
21

1.2.3 Quyn chn mua và c phiu- quyn chn mua c phòng nga:
M/t công c0 ,n gi n và có ri ro th=p là bán m/t quyn chn mua t,ng
)ng v2i c phiu ang s9 h5u. M<c dù công c0 này không ph i là phi ri ro nhng
nó cΦng làm gi m ri ro ca vi!c s9 h5u c phiu. V2i hp ∀ng bán quyn chn
mua, ng(i bán ph i chu ri ro không gi2i hn. Tuy nhiên, nu ng(i kinh doanh
phát hành quyn chn mua ∀ng th(i s9 h5u c phiu thì sΕ không g<p ri ro khi
ng(i mua th−c hi!n quyn chn mua, vì th−c t trên th tr(ng lúc b=y gi( giá c
phiu ã t4ng và ng(i bán quyn chn mua sΕ bán s∗ c phiu ang s9 h5u cho
ng(i mua quyn chn.

Hình 1.5: Quyn chn mua &5c phòng nga
)ng trên m/t quan im khác, ng(i ang s9 h5u c phiu mà không phát
hành quyn chn mua thì g<p ph i ri ra áng k khi c phiu gi m. B?ng cách bán
quyn chn mua ∗i v2i c phiu ó, nhà 1u t ã làm gi m ri ro gi m giá. Nu
giá c phiu gi m áng k, kho n lΓ sΕ c bù ≅p m/t ph1n t tin phí quyn
chn thu c.
1.2.4 Quyn chn bán và c phiu – quyn chn bán bo v
Vùng
lΓ
µ
S
t

Mua c
phiu
Quyn chn mua
c phòng nga
Bán quyn
chn mua
0
22

Quyn chn bán c phiu b o v! =n nh m)c lΓ t∗i a do giá gi m nhng li
chu m/t loi chi phí là li nhu+n gi2i hn khi giá t4ng. Nó t,ng ,ng nh m/t
hp ∀ng b o him tài s n.
Ng(i s9 h5u c phiu mu∗n c b o v! ∗i v2i vi!c giá gi m có th chn
cách phát hành m/t quyn chn mua c phiu. Trong m/t th tr(ng giá t4ng, c
phiu sΕ c mua li b?ng cách th−c hi!n quyn chn. M<t khác,  nh+n c s−
b o v! tr2c th tr(ng giá xu∗ng mà vΗn có th chia ph1n li nhu+n trong m/t th
tr(ng giá t4ng là mua m/t quyn chn bán; có ngha là nhà 1u t mua c phiu và
mua quyn chn bán ∗i v2i c phiu ó.

Hình 1.6 Quyn chn bán b∋o v%
Quyn chn bán b o v! t,ng t− nh m/t hp ∀ng b o him ∗i v2i c phiu.
Trong th tr(ng giá xu∗ng, tn th=t ca vi!c s9 h5u c phiu ph1n nào c bù ≅p
thông qua vi!c th−c hi!n quyn chn. Ngc li, khi th tr(ng giá t4ng, ng(i s9
h5u không c1n th−c hi!n quyn nhng li nhu+n b gi m i m/t kho n b?ng kho n
phí mua quyn chn ã tr tr2c.
1.2.5 Vai trò ca quyn chn:
µ

0

Mua c
phiu
Quyn chn bán
b o v!
Mua quyn
chn bán
St
23

M/t là, qu n lý ri ro giá c :
Các nhà 1u t có nh5ng s− a thích khác nhau v m)c / ri ro và li nhu+n.
Tuy nhiên, t=t c các nhà 1u t u mu∗n có s− cân ∗i gi5a ri ro và li nhu+n.
Th tr(ng quyn chn cho phép các nhà 1u t gi m ri ro ca mình b?ng cách
chuyn nh5ng ri ro này cho nh5ng ng(i ch=p nh+n nó, ó là nh5ng nhà 1u c,.
Th tr(ng này cho phép phân ph∗i li ri ro gi5a các nhà 1u t, các nhà 1u t
tham gia th tr(ng  chn l−a m/t m)c li nhu+n và ri ro phù hp v2i mình. Vì
v+y, các nhà 1u t sΒn sàng cung c=p nhiu v∗n h,n cho th tr(ng tài chính. iu
này sΕ to ra nhiu li ích cho nn kinh t, vì nó to cho nhiu công ty có kh n4ng
huy /ng v∗n trên th tr(ng h,n và chi phí s8 d0ng v∗n càng th=p.
Quyn chn cung c=p m/t c, ch phòng tránh ri ro và chuyn dch ri ro t
nh5ng nhà 1u t không thích ri ro sang nh5ng nhà 1u t thích ri ro  tìm kim
li nhu+n cao.
Hai là, thúc 3y th tr(ng tài chính phát trin
Hp ∀ng quyn chn cho phép nhà 1u t t c t∆ su=t sinh li cao, chính
iu này h=p dΗn mnh các ngu∀n v∗n 1u t mo him, góp ph1n nâng cao hi!u
qu huy /ng ngu∀n l−c tài chính trong xã h/i. Ngoài ra, chi phí th−c hi!n hp ∀ng
th=p và tính thanh kho n ca hp ∀ng cao. Vì v+y, th tr(ng quyn chn sΕ
khuyn khích nhiu nhà 1u t, s n xu=t kinh doanh trong và ngoài n2c tích c−c
tham gia th tr(ng ch)ng khoán, thúc 3y th tr(ng ch)ng khoán ngày càng phát

trin.
Th) ba là, vai trò nh giá
Th tr(ng quyn chn không cung c=p nh5ng d− báo v giá giao ngay trong
t,ng lai m/t cách tr−c tip. Tuy nhiên, th tr(ng cung c=p nh5ng thông tin quý
giá v di.n bin ca th tr(ng tài s n c, s9.
Th) t, li th v hot /ng
Chi phí giao dch th=p: iu này làm cho vi!c s8 d0ng giao dch trên các th
tr(ng này thay th ho<c b sung cho các giao dch trên th tr(ng giao ngay tr9
nên d. dàng và h=p dΗn h,n.
24

Giao dch quyn chn có tính thanh kho n cao h,n so v2i th tr(ng giao
ngay. Th tr(ng giao ngay cΦng có tính thanh kho n cao nhng khi các nhà 1u t
th−c hi!n các giao dch có giá tr l2n có th nh h9ng n bin /ng ca giá c trên
th tr(ng giao ngay. Do ó, th tr(ng phái sinh có th thích )ng v2i các giao dch
có giá tr l2n d. dàng h,n. Tính thanh kho n cao h,n m/t ph1n là do m)c sinh li
và ri ro có th d− báo tr2c  thích hp v2i kh n4ng ca tng nhà 1u t, nhng
s∗ v∗n  th−c hi!n ít h,n nên th tr(ng có th h=p thu nhiu giao dch v2i giá tr
l2n.

25

Kt lu+n ch4ng 1
Ch,ng 1 ã nêu nh5ng v=n  lý lu+n v quyn chn, i sâu vào phân tích các
u, nhc im ca các loi quyn chn. Phân tích các v th ca nhà 1u t trong
quyn chn mua và quyn chn bán. ∀ng th(i, ch,ng này cΦng phân tích khía
cnh b o him ri ro và b o v! li nhu+n khi kt hp gi5a giao dch quyn chn và
s9 h5u c phiu.
Nh5ng lý lu+n c, b n ã c trình bày trong ch,ng 1 là nn t ng  nghiên
c)u v th−c t vi!c t ch)c sàn giao dch quyn chn 9 m/t s∗ th tr(ng trên th
gi2i cΦng nh sΕ c áp d0ng và TTCK Vi!t Nam 9 nh5ng ch,ng tip theo.