Phân tích chuỗi giá trị hàng đan thủ công xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Châu Âu

1

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. HCM




NGUYN TH THU TRANG



 TÀI:
PHÂN TÍCH CHUI GIÁ TR HẨNGăANăTH CÔNG
XUT KHU CA VIT NAM SANG TH TRNG CHÂU ÂU



LUNăVNăTHCăSăKINHăT






Tp. H Chí Minh - Nmă2010
2


B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. HCM

CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT


NGUYN TH THU TRANG

 TÀI:

PHÂN TÍCH CHUI GIÁ TR HẨNGăANăTH CÔNG
XUT KHU CA VIT NAM SANG TH TRNG CHÂU ÂU

Chuyên ngành : Chính sách công
Mã s : 603144

LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGIăHNG DN KHOA HC:
TS.ăVăTHÀNH T ANH


Tp. H Chí Minh - Nmă2010
3


LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn “Phơn tích chui giá tr hƠng đan th công xut khu ca
Vit Nam sang th trng Chơu Âu” hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn
và s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun vƠ có đ chính xác cao nht

trong phm vi hiu bit ca tôi. Lun vn nƠy không nht thit phn ánh quan đim
ca Trng i hc Kinh t thành ph H Chí Minh hay Chng trình ging dy
kinh t Fulbright.

Tác gi



Nguyn Th Thu Trang








4

LI CMăN
Trc tiên tôi xin gi li cm n chơn thƠnh đn Chng trình Ging dy
kinh t Fulbright, Ban Giám hiu nhƠ trng, các Quý thy cô đƣ giúp tôi trang b
hành trang tri thc đ vng vƠng hn trong cuc sng, to môi trng điu kin
thun li nht trong sut quá trình hc tp và thc hin lun vn nƠy.
Vi lòng kính trng và bit n sơu sc, tôi xin đc bày t li cm n chơn
thành ti Tin s V ThƠnh T Anh ậ ging viên hng dn khoa hc đƣ nhit tình
giúp đ, tn tình ch dn, đnh hng trong sut thi gian thc hin nghiên cu đ
tài này.
Xin chân thành cm n các t chc, cá nhân, doanh nghip đƣ hp tác chia s
thông tin, cung cp cho tôi nhiu ngun t liu, tài liu hu ích phc v cho đ tài.

Tôi gi li tri ân sâu sc đn gia đình, bn bè đƣ đng viên, h tr rt tôi rt
nhiu trong sut quá trình hc tp, làm vic và hoàn thành lun vn.
Tôi trân trng cm n các thy cô trong hi đng chm lun vn đóng góp
nhng ý kin quỦ báu đ giúp tôi hoàn thin lun vn nƠy.








5

TÓM TT LUNăVN
Tng trng xut khu ca hƠng đan th công Vit Nam là da vào li th lao đng
giá r và ngun tài nguyên thiên nhiên. Phn giá tr gia tng hƠng xut khu phía
Vit Nam trong chui giá tr toàn cu rt thp khin cho thu nhp th th công b
ct gim, tài nguyên thiên nhiên b hy hoi, hn ch kh nng tái đu t phát trin
ca doanh nghip. Bên cnh đó các doanh nghip sn xut và xut khu b sc ép
cnh tranh ln v giá c t đi th Trung Quc, v cht lng t Indonesia và các
rào cn k thut kht khe t th trng Chơu Âu.  khai thác đc nhng c hi
th trng mang li, thâm nhp th trng quc t hiu qu, ci thin thu nhp lao
đng nông thôn vƠ môi trng, chính ph và hip hi ngành ngh cn phi xây
dng nhng chính sách c th nhm nơng cao nng lc cnh tranh các doanh nghip
va và nh theo hng nâng cp chui giá tr - to giá tr gia tng bn vng thông
qua sáng to và ci tin nng sut.
Thông qua ngun d liu th cp, nghiên cu ti bàn và phng vn thc đa các
thành viên tham gia chui, tác gi c gng mô t đnh tính bc tranh hin trng
chui giá tr xut khu hƠng đan th công sang th trng Châu Âu. Kt qu ca

nhng phơn tích lƠ đa ra cho nhng đi tác liên quan trong chui mt tm nhìn v
kh nng cnh tranh ca chui vƠ c s cho mt k hoch hn ch nhng tr ngi
tip cn th trng và chin lc cnh tranh bn vng tin b.
Các doanh nghip Vit Nam, đc bit lƠ các công ty t nhơn rt linh hot và thích
ng nhanh chóng vi nhng c hi th trng, tuy nhiên tm nhìn ca h ngn hn
vƠ thng tp trung và cnh tranh v giá.  nâng cp chui giá tr doanh nghip
cn có tm nhìn chin lc dài hn. Nghiên cu ch ra c hi nâng cp sn phm
cho các doanh nghip Vit Nam sang các dòng hàng tinh xo, đc đáo, cht lng
cao qua nghiên cu phát trin sn phm, phi hp vi ngi mua hàng, ngh nhân
và mng li chuyên gia thit k, đi mi công ngh x lý nguyên liu và k thut
hoàn thin, thit k sn phm tháo ráp, hp lỦ hóa đóng gói. Các dch v h tr
thông tin th trng, t chc các chuyn đi kho sát th trng tiêu th cho các nhà
6

sn xut, ci thin lung thông tin dc chui do trách nhim liên đi, yêu cu truy
xut ngun gc, kim soát cht lng t ngi mua hàng s thúc đy quá trình nâng
cp sn phm.
C hi nâng cp quy trình vi s h tr ca ngi mua hƠng nc ngoài khi chia s
kinh nghim qun lý cht lng, điu hành sn xut, sp xp chui cung ng tip
vn hp lý. Quy mô sn xut nh, phân tán bên cnh k nng, tác phong lao đng
kém là hn ch ln nâng cp quy trình. Nâng cao cht lng ngun nhân lc trong
ngành t ngi th th công cho đn ngi ch qun lý là yu t quyt đnh thành
công. Ơo to dy ngh phi gn lin vi nhu cu thc tin ca doanh nghip, đm
bo vic làm n đnh, lu Ủ kh nng tip cn ca các doanh nghip vùng sâu xa.
Ci thin h tng đng xá, ng dng công ngh thông tin s gim s cô lp ca các
doanh nghip này.
C hi nâng cp chc nng t sn xut lên nghiên cu thit k sn phm, tip th
thng hiu và phân phi khó tip cn vi các doanh nghip va và nh (DNVVN),
cn tng cng liên kt ngang gia các doanh nghip trong ngành thông qua các t
chc hip hi đ to li th theo quy mô, xây dng thng hiu quc gia, chia s

chi phí nghiên cu sn phm, công ngh và tip cn th trng. S ph bin thng
mi đin t, mng xã hi  các nc Chơu Âu lƠ c s cho các doanh nghip tn
dng tip th s, giao hàng o, phng tin thông tin liên lc trên mng đ tip cn
thông tin th trng và khách hàng.
C ch thng mi công bng lƠ c hi cho các doanh nghip Vit Nam ci thin
điu kin, môi trng làm vic và phúc li c bn cho ngi lao đng, ngi th
th công  các làng ngh. Chính ph cn có chính sách can thip v quy hoch
trng và khai thác bn vng ngun nguyên liu, tiêu chun hóa cht lng nguyên
liu, thành phm, quy chun v điu kin lao đng vƠ môi trng, kh nng tip cn
đc ngun tƠi chính cho đu t phát trin cho các DNVVN.


7

MC LC
Li cam đoan
Tóm tt lun vn
Danh mc các t vit tt
Danh mc bng biu, đ th, ph lc
LI M U 2
CHNG I. GII THIU 4
1.1 Bi cnh chính sách, câu hi và mc tiêu nghiên cu 4
1.2 Phng pháp nghiên cu 7
1.3 i tng và phm vi nghiên cu Error! Bookmark not defined.
CHNG II. PHÂN TÍCH CHUI GIÁ TR HẨNG AN TH CÔNG XUT
KHU CA VIT NAM SANG TH TRNG CHÂU ÂU 11
2.1 Thc trng xut khu hƠng đan th công ca Vit Nam 11
2.2 Lp s đ chui giá tr 14
2.3 Các yu t đng ca chui giá tr - iu hành chui 15
2.3.2 Phân tích cu trúc ngành theo mô hình 5 tác lc ca Michael Porter 19

2.4 Cu trúc chui giá tr 23
2.4.1 Th trng tiêu th hƠng đan th công  Châu Âu 23
2.4.2 Mi liên kt dc gia các thành viên trong chui giá tr 25
2.4.3 Mi liên kt ngang gia các thành viên cùng cp 27
2.4.4 Môi trng h tr kinh doanh 28
2.5 Giá c hàng đan th công trong chui giá tr gia tăng hàng xut khu ca
Vit Nam sang th trng Châu Âu 29
CHNG III. KHUYN NGH CHÍNH SÁCH 38
3.1 Nâng cp chui giá tr 38
3.2 Hng can thip ca chính sách h tr nhm nâng cp chui 39
3.3 Các dch v tim nng đ thúc đy nâng cp chui 42
KT LUN 43
Tài liu tham kho Error! Bookmark not defined.
8

DANH MC CÁC CH VIT TT

BNNPTNT : B Nông nghip và Phát trin nông thôn
CBI : Center for promotion of Imports from developing countries
Trung tâm xúc tin nhp khu t các nc đang phát trin
CIF : Cost, Insurance and Freight ậ Giá thành, bo him vƠ cc phí
DNVVN : Doanh nghip va và nh
EXW : Exwork ậ Giá xut xng
EU27 : European Union - Liên minh Châu Âu gm 27 nc thành viên
FOB : Free On Board ậ Giá giao lên tàu
HS : Harmonized System ậ H thng hài hòa
GSP : Generalized System of Preferences
JICA : Japan International Cooperation Agency
C quan hp tác quc t Nht Bn
ITC : International Trade Center ậ Trung tơm thng mi quc t

TCMN : Th công m ngh
UNCTAD : United Nations Conference on Trade and Development
Hi ngh Liên hip quc v thng mi và phát trin
USAID : United Stated Agency for International Development
C quan phát trin quc t Hoa K
WTO : World Trade Organisation ậ T chc thng mi quc t



9

DANH MC CÁC BNG, BIUă, PH LC
BNG Trang
Bng 1.1 Phng pháp tip cn chui giá tr 8
Bng 2.1 Tình hình xut khu hƠng đan ca Vit Nam, nhp khu ca EU27 10
Bng 2.2 Cu trúc giá hƠng đan xut khu tính trên 1USD giá xut xng 28
BIUă
Biu đ 1.1 Bn đ th trng nhp khu hƠng đan Vit Nam 3
Biu đ 1.2 Tng trng xut khu hàng đan HS 46 ca Vit Nam 2001-08 4
Biu đ 1.3 Khung thu thp và phân tích s liu trong chui giá tr 9
Biu đ 2.1 Tng trng xut khu hƠng đan ca Vit Nam sang EU27 11
Biu đ 2.2 C cu hƠng đan xut khu ca Vit Nam sang th trng EU27 12
Biu đ 2.3 Chui giá tr hƠng đan xut khu ca Vit Nam 13
Biu đ 2.4 Mô hình 5 tác lc cnh tranh ca Michael Porter 17
Biu đ 2.5 EU ậ 10 quc gia dn đu v lng ngi s dng internet 23
Biu đ 2.6 Giá tr hƠng đan th công trong chui giá tr hàng xut ca Vit Nam
sang th trng Châu Âu 30
Biu đ 2.7 ánh giá ca khách quc t v hot đng xut khu hàng th công ca
Vit Nam so vi Trung Quc 31
PH LC

Ph lc 1. Miêu t mã s HS, nguyên liu s dng trong ngƠnh đan th công 47
Ph lc 2 Cách thc thu thp thông tin chui giá tr 52
Ph lc 3. Câu hi điu tra khách hƠng nc ngoài v kinh nghim mua hàng th
công  Vit Nam 56

Ph lc 4. Phân tích SWOT ngành th công Vit Nam 58
Ph lc 5. Dân s, s lng ngi s dng internet, tc đ phát trin mng các quc
gia thành viên Liên minh Châu Âu 59
Ph lc 6: in hình nâng cp chui giá tr  Hp tác xã Ba Nht 60
Ph lc 7. Phân tích nâng cp chui giá tr hƠng đan th công 62
2

LIăMăU
HƠng đan th công Vit Nam xut khu sang th trng Chơu Âu đng trc sc ép
cnh tranh vi hàng hóa giá r, quy mô sn xut ln t Trung Quc cng nh nhng
hƠng hóa đc đáo cht lng cao t Indonesia, n . Bên cnh đó nhng yêu cu
tip cn th trng ngày càng kht khe v kh nng truy xut ngun gc hàng hóa
đm bo cht lng v an toàn s dng cho ngi tiêu dùng, hóa cht tn d trong
sn phm, trách nhim xã hi vi ngi lao đng, điu kin môi trng sn xut,
tính bn vng ca ngun nguyên liu. Ngày càng nhiu th thách cho các nhà cung
cp ca Vit Nam trong bi cnh nguyên liu thô ngày càng khan him, cn kit,
ngun cung cp không n đnh, giá cao; lc lng lao đng trong ngành có xu
hng b ngh do thu nhp thp, bp bênh; quy mô sn xut nh phân tán; giá xut
khu ngày càng r do cnh tranh  phm vi trong nc và quc t trong khi giá
thành sn xut gia tng.
“i vi Vit Nam, chính ph và cng đng doanh nghip theo đui mt mô hình
phát trin da trên trng tơm lƠ nng lc cnh tranh, hng vào cht lng, hiu qu
và s bn vng"
1
. Ch bng cách nâng cp chui giá tr mi m rng giá tr gia tng

cho các bên tham gia, to đng lc chia s, hp tác, phi hp vi nhau trên c s
cùng có li, thu nhp th th công đc ci thin, nhà sn xut có li nhun đ tái
đu t vƠo c s vt cht k thut công ngh, bên thng mi đáp ng đc nhu
cu ca khách hàng tt hn. Ci thin tình trng thông tin bt cân xng, tng cng
mi liên kt gia các thành viên tham gia chui giá tr lƠ c s đ các doanh nghip
Vit Nam gia tng th và lc trong đƠm phán quc t, đi mi thit k, phát trin
nâng cp sn phm, ci tin quy trình sn xut, thay đi k thut công ngh đ đt
nng sut cao hn, cht lng n đnh hn vƠ hƠng xut khu có giá tr hn trong
mt ngi tiêu dùng quc t.


1
Phát biu ca Phó Th tng Hoàng Trung Hi trong Hi ngh din đƠn kinh t th gii ông Á 2010 ngƠy
5/06/2010.
3

N lc nơng cao nng lc cnh tranh không ch đn t bn thân các doanh nghip
va và nh trong ngƠnh. HƠng đan th công có Ủ ngha rt ln trong vic to công
n vic làm, thu nhp khu vc nông thôn, góp phn xóa đói gim nghèo, tn dng
các nguyên liu sn có trong nc đ thu đi ngoi t cho quc gia, cn nhng
chính sách h tr t phía nhƠ nc, các t chc phi chính ph trong vic to lp,
duy trì môi trng h tr kinh doanh; quy hoch trng và khai thác vùng nguyên
liu; thit lp h thng tiêu chun cht lng cho ngƠnh, đnh hng phát trin sn
phm th trng cho doanh nghip thông qua h tr kin thc, đƠo to k nng.
Kt qu ca nhng phơn tích lƠ đa ra cho nhng đi tác liên quan trong chui mt
tm nhìn v kh nng cnh tranh ca chui giá tr hƠng đan th công xut khu Vit
Nam sang th trng Châu Âu và c s cho mt k hoch đ hn ch nhng tr ngi
tip cn c hi th trng và chin lc cnh tranh bn vng tin b.
Kt cu ca lun vn gm 3 chng. Chng 1 phơn tích bi cnh vn đ chính
sách, phng pháp nghiên cu và gii hn nghiên cu. Chng 2 trình bƠy tng

quan thc trng xut khu hƠng đan th công ca Vit Nam, phân tích chui giá tr
vƠ các tác nhơn liên quan, phơn tích nng lc cnh tranh ca các doanh nghip Vit
Nam trong chui giá tr. Chng 3 phơn tích các chn la nâng cp chui giá tr đ
ra các khuyn ngh chính sách đ nơng cao nng lc cnh tranh ca các doanh
nghip Vit Nam và các dch v cn thit đ h tr hot đng nâng cp ca các
doanh nghip.






4

CHNG I. GIIăTHIU
1.1 Biăcnh chính sách,ăcơuăhiăvƠămcătiêuănghiênăcu
Vit Nam lƠ nc xut khu hƠng đan th công ln th 2 trên th gii, ch đng sau
Trung Quc, vi kim ngch xut khu đt 238,78 triu USD nm 2008
2
. Mc dù là
ngành sn xut nh, ch chim 0,3% tng kim ngch xut khu c nc nhng xut
khu hàng đan th công đt mc thc thu ngoi t rt cao; hƠng đan th công đc
ITC đánh giá tim nng xut khu  mc cao 3,2/5 đim
3
do kh nng to vic làm
trong khu vc nông thôn bng ngành ngh truyn thng và ngun nguyên liu t
nhiên sn có cùng vi nhu cu gia tng  th trng các nc phát trin đi vi các
sn phm có cht liu thân thin môi trng nh mơy tre, cói, gut, lá buông, bàng,
lc bình, dây chui đc làm bng tay, cha đng yu t vn hóa riêng bit.
Biu đ 1.1 Bn đ th trng nhp khu hƠng đan mã HS 46 ca Vit Nam

nm 2008 . Ngun: ITC, Trademap.
Chính ph Vit Nam c gng s dng th công m ngh trong đó có ngƠnh đan th
công nh mt công c đ phát trin nông thôn, bo tn vn hóa vƠ lƠ phng tin
thúc đy hot đng kinh t, giúp gim đói nghèo  các vùng nông thôn, thu hút đu


2
Ngun: Tng hp t
www.trademap.org
3
Ngun: Vietrade/ITC (2005), Báo cáo Tim nng xut khu ca Vit Nam, D án VIE/61/94.
5

t ci thin c s h tng và thu hp khong cách gia mc sng  nông thôn vƠ đô
th. Hin có khong 713 làng ngh mơy tre đan trong tng s 2017 làng ngh trên
toàn quc vƠ hn 1700 doanh nghip có liên quan đn sn xut kinh doanh mây tre
đan. Ngành ngh nƠy cng đƣ to ra gn na triu vic lƠm thng xuyên và bán
thi gian vn có Ủ ngha rt ln trong vic gii quyt lao đng nông nhàn
4
.

Biu đ 1.2 Tng trng xut khu hƠng đan mã HS 46 ca Vit Nam t 2001-2008
Ngun: ITC, Trade Map
Châu Âu là th trng quan trng ca hƠng đan th công Vit Nam vi kim ngch
đt mc 121,9 triu USD nm 2008, chim 7% th phn nhp khu ca Châu Âu,
tng ng t trng 51% tng xut khu hƠng đan th công ca Vit Nam. Tng
trng xut khu các nm trung bình 21%/ nm giai đon 2001-2008 trong khi đó
tc đ tng trng nhp khu ca Châu Âu cho nhóm hàng này trung bình ch là
10%. Tuy nhiên t 2007 tc đ tng trng xut khu có xu hng gim, đc bit

4
Ngun: Vietrade/ITC (2006), Chin lc xut khu quc gia ngành th công m ngh Vit Nam.
Đc ($ 27m)
M ($19,8m)
Nht ($12,9m)
Đ L 
Pháp ($8,1m)
Tây Ban Nha
($7,9m)
Hà Lan ($6,7m)
Ý ($5,9m)
Anh ($5,7m)
Hàn Quc ($5,2m)
B ($4,8m)
Nga
Úc
Th Đn
Đ Mch
-20%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
0% 5% 10% 15% 20%
Tng trng xut khu 2001-2008 (%/nm)
T trng kim ngch xut khu ca Vit Nam (%)

6

nm 2008 do tác đng khng hong nhp khu ca Châu Âu v mt hàng này gim
ch có 3% nhng hƠng nhp t Vit Nam gim ti 15%
5
. Thc cht phn thu nhp,
giá tr gia tng cho nhng ngi to ra sn phm, kim ngch xut khu phía Vit
Nam chim t trng nh trong chui giá tr hƠng đan th công xut khu vào th
trng Châu Âu so vi phn vic nng nhc, nhng nh hng xu v mt sc khe
ngi lao đng, tn hi môi trng. iu này làm ny sinh câu hi v nng lc cnh
tranh ca Vit Nam.
Li th v ngun tài nguyên thiên nhiên và lao đng giá r ca Vit Nam ngày càng
mt dn. Thách thc ca các doanh nghip Vit Nam nu mun có v th cao hn
trong chui giá tr gia tng toƠn cu thi gian ti cn da trên nng sut, cht lng
và kh nng đi mi. Bên cnh đó, sc ép ca th trng Châu Âu ngƠy cƠng tng
v mc đ an toàn ca sn phm đi vi ngi tiêu dùng, đi vi môi trng và
trách nhim xã hi trong toàn b chui cung ng hàng hóa buc các doanh nghip
Vit Nam mun tham gia trong chui giá tr phi tuân th các chun mc đ tn ti
và phát trin nu không mun nm ngoài khi sơn chi đy tim nng nhng cng
nhiu thách thc này.
Lun vn nƠy c gng góp phn tìm ra cách thc nâng cp chui giá tr hàng đan
th công ca Vit Nam xut khu sang Châu Âu đ các DNVVN tham gia và cnh
tranh hiu qu trên th trng quc t, thông qua đó góp phn ci thin thu nhp, to
vic làm và ci thin điu kin lao đng cho ngi dơn đa phng, bo v môi
trng bn vng.
Phân tích chui giá tr s giúp chúng ta có mt cái nhìn toàn cnh, hiu đc cách
thc các doanh nghip đa phng hi nhp trong nn kinh t toàn cu, cách thc t
chc th trng quc t đi vi sn phm ca ngƠnh đan th công đ chn đoán
nhng vn đ tn đng, nhng c hi m rng, nâng cp chui bng cách kt hp
các bên liên quan trong chui trong chin lc phát trin.

5
Ngun: Tng hp t
www.trademap.org
7

Mc tiêu ca phân tích chui giá tr là lƠm c s hoch đnh chính sách h tr gia
tng xut khu, điu chnh theo xu th mi ca th trng, nâng cao kh nng cnh
tranh ca các doanh nghip Vit Nam đ tham gia chui giá tr toàn cu mt cách
hiu qu.
1.2 Phngăpháp nghiênăcu
Chui giá tr mô t đy đ các hot đng và các dch v cn thit nhm đa sn
phm hoc dch v t Ủ tng, thông qua các công đon sn xut khác nhau, phân
phi cho khách hàng cui cùng và quá trình thi sau khi s dng, có th trong phm
vi đa phng, quc gia, khu vc hay toàn cu (Kaplinsky & Morris, 2000). Phân
tích chui giá tr lƠ quy trình đ hiu mt cách có h thng các nhân t vƠ điu kin
mà chui giá tr và các doanh nghip trong đó có th đt đc mc hot đng cao
hn
6
.
Phân tích chui giá tr s ch ra trng tâm cho nhng can thip ca nhà lp chính
sách, cách thc h tr hiu qu thông qua các doanh nghip va và nh sn xut và
xut khu hƠng đan th công ậ h có vai trò kt ni, phân phi thu nhp, lan truyn
kin thc k thut tt hn lƠ tác đng trc tip các th th công nh l  các làng
ngh.
Sn xut và xut khu hƠng đan xut khu ca Vit Nam là mt phn trong chui
giá tr toàn cu đc kt ni cht ch đ to giá tr gia tng t khi hình thành ý
tng sn phm cho đn khi phân phi đn ngi tiêu dùng. Nơng cao nng lc
hot đng và cnh tranh ca các bên tham gia phía Vit Nam  bt c công đon

nƠo đu phi xét ti các hot đng các bên khác trong chui, các dch v h tr,
nht là khi chui giá tr này do tp đoƠn bán l, chui ca hàng nc ngoài chi phi.
Áp lc ca th trng cui luôn lƠ đng lc thay đi, nghiên cu s c gng tìm ra
nhng khong trng v nng lc đáp ng ca doanh nghip Vit Nam vi nhu cu
cp thit ca nhƠ mua hƠng nc ngoƠi, tng quan vi vic thc hin ca các đi


6
Ngun: USAID, Microlinks Wiki
8

th cnh tranh nh Trung Quc, Indonesiaầ đ làm trng tâm chin lc thay đi
trong mi tng quan vi các đi tác tham gia trong chui giá tr hƠng mơy tre đan:
nhà cung cp nguyên liu, th th công ti làng ngh, nhà sn xut ch bin, ngi
thu mua hàng, nhà xut khu, công ty thng mi, nhà nhp khu, nhà phân phi.
Lp s đ chui giá tr trong đó mô t các kt ni gia các tác nhân và các quy trình
trong mt chui, s luân chuyn dòng sn phm, thông tin, kin thc trong chui.
Khung phân tích ca nghiên cu nhm đnh hng cho vic thu thp d liu mt
cách h thng v th trng và chui giá tr, tìm ra nhng tht bi th trng,
khong trng v nng lc thc hin ca các DNVVN đ lƠm c s cho chng trình
hƠnh đng.
Bng 1.1 Phng pháp tip cn chui giá tr


Trong nc và
quc t


Tht bi chính sách và
th trng

- óng góp
GDP
- u t t
nhân
- Chính sách
liên quan
- Tim nng
vic làm
- Giá tr gia
tng  đa
phng

- Khuynh
hng ngành
- Th phn/ xu
th
- Xu hng giá
- CS cnh tranh
- Kt ni vào
chui giá tr
toàn cu
- Xu th công
ngh
- Xu th chính
sách toàn cu
- Phân tích
quy trình
hot đng
- Kt cu
ngành

- Mi tng
tác gia nhà
lp chính
sách và các
đi din
thng mi
- Giá thành
các nhân t
- Chi phí
giao dch
- Giá tr gia
tng
- Nng sut

- Thu, l phí và hàng
rào phi thu quan
- H tng c s/ dch v
tin ích, cht lng, giá
c
- Rào cn lut l và áp
lc thi hành
- Rào cn v hành chính,
qun tr
- Kt cu th trng và
chính sách cnh tranh
- Th trng nhân t
cng nhc
- Hn ch v giá c/ tr
cp
- Cht lng và tiêu

chun v sn phm
Ngun: FIAS (2007), Moving toward competitiveness: A value chain approach.
Nghiên cu này s dng phng pháp tip cn là phân tích chui giá tr toàn cu,
nghiên cu đnh tính di dng phân tích tình hung. Thông qua phng vn chuyên
La chn
lnh vc
chui giá
tr
Phân
tích th
trng
Lp s
đ chui
giá tr
o lng,
thc hin
vƠ chun
mc
Phân tích
khong
cách thc
hin
9

gia và nghiên cu thc đa các thành viên tham gia chui, kho sát điu tra kinh
nghim mua hàng ca khách quc t, kt hp vi ngun d liu th cp, nghiên cu
ti bàn, tác gi c gng mô t đnh tính bc tranh hin trng chui giá tr xut khu
hàng đan th công sang th trng Châu Âu. Kt qu ca nhng phơn tích lƠ đa ra
mt tm nhìn v kh nng cnh tranh ca các DNVVN trong chui, lƠm c s cho
k hoch hn ch tr ngi tip cn th trng và phi hp trong chui hiu qu hn.

Biu đ 1.3 Khung thu thp và phân tích s liu trong chui giá tr (Ngun: USAID)
Ngun ch yu đ thu thp tng hp d liu th cp:
- Xu hng tiêu dùng, nhu cu hƠng đan, kênh phơn phi, nhng yêu cu tip cn
th trng tiêu th:
www.cbi.eu
- D liu thng kê thng mi ca Trung tơm thng mi quc t ITC
, www.macmac.org và www.trademap.org
- Khung phân tích chui giá tr ca USAID

Thit k các bui phng vn vi các chuyên gia trong ngành, các tác nhân trong
chui kt hp vi kho sát thc t đ tìm hiu mi quan h hp tác trong chui,
nhng rào cn, thách thc, c hi và nhng đng c khuyn khích ca th trng đ
nâng cp chui giá tr, tng cng nng lc cnh tranh ca các doanh nghip Vit
Nam. Danh sách đi tng đc tìm hiu đc trình bày trong ph lc 2, bao gm:
10

- i din Hip hi th công M ngh Vietcraft
- Nhà sn xut, xut khu, th th công làm hàng xut khu sang Châu Âu 
khu vc: đng bng sông Hng ( HƠ Tơy c ậ Hà Ni mi, Hà Nam, Ninh
Bình, Hng Yên, Thái Bình), Tin Giang, Lơm ng, Biên Hòa (ng Nai).
- i din ngi mua hƠng, khách hƠng nc ngoài Châu Âu.)
Vic đnh hng nâng cp chui cung ng giúp cho các nhà lp chính sách, các t
chc xúc tin thng mi xác đnh trng tâm, cách thc h tr nâng cao kh nng
cnh tranh ca các DNVVN sn xut vƠ kinh doanh hƠng đan th công xut khu,
hi nhp hiu qu trên th trng quc t, to công n vic làm cho lao đng d
tha  nông thôn, ci thin điu kin lao đng và trách nhim xã hi, bo v môi
trng bn vng.
1.3 i tng và phm vi nghiên cu
Mt hƠng đc nghiên cu lƠ hƠng đan th công xut khu t các cht liu mây tre,

gut, lc bình, cói, lá buông, lá da, đay, dơy nha gi mây, dây giyầ có th có
khung g hoc st đ to nên các sn phm gia dng nh gi xách, hp, khay, bàn
gh ni ngoi tht, hc kéo t, gi git, chu trng cây, vt dng trang trí, quà tng,
tm lót bàn, nónầ phân loi theo mã s HS (gm 4602, 4601, 650400, 940389,
940481, 940380, 940150, 940151 và 940159) sn xut ti Vit Nam, ch yu là các
vùng đng bng Bc B, Bc Trung B, đng bng sông Cu Long.
i tng đc tp trung phân tích trong chui giá tr là các DNVVN ca Vit
Nam sn xut và xut khu hƠng đan th công có kinh nghim xut khu vào th
trng Châu Âu.
Th trng xut khu nghiên cu: th trng Liên minh Châu Âu gm 27 nc
thành viên ( EU27). Ngun d liu nghiên cu trong khong thi gian 2001 ậ 2008
ca ITC,
www.trademap.org.
11

CHNGă II.ă PHỂNă TệCHă CHUIă GIỄă TRă HẨNGă ANă THă CỌNG
XUTăKHUăCAăVITăNAMăSANGăTHăTRNGăCHỂUăỂU
2.1 ThcătrngăxutăkhuăhƠngăđanăthăcôngăcaăVităNam
HƠng đan th công xut khu ca Vit Nam có kh nng cnh tranh trên th trng
quc t, đc bit đi vi nhóm hàng vt gia dng, trang trí ni tht, ch yu là hàng
hóa đn gin, r tin  phân khúc thp ca th trng Châu Âu
7
. Giai đon 2001-
2008, khi lng xut khu ca ngƠnh gia tng vi t l trung bình là 14% trong khi
xut khu vào th trng Chơu Âu tng 21% vi kim ngch 121, 9 triu USD nm
2008. i vi th trng ln nht ca Vit Nam là Liên minh Chơu Âu 27 nc
thành viên thì Vit Nam lƠ nc cung cp hàng hóa quan trng đng th 2 sau
Trung Quc, chim 7% th phn nm 2008 v các sn phm đan th công vi cht
liu ch yu là mây tre lá, lc bình.
Bng 2.1 Tình hình xut khu hàng đan ca Vit Nam, nhp khu ca EU27

Nm
Kim ngch xut khu
ca Vit Nam sang EU
Kim ngch xut khu
ca Vit Nam sang th
gii
Kim ngch nhp khu
ca EU t th gii
Th phn
ca Vit
Nam trên
th trng
EU
Giá tr
(ngàn
USD)
Tng
trng
(%)
Giá tr
(ngàn
USD)
Tng
trng (%)
Giá tr
(ngàn
USD)
Tng
trng
(%)

2001

34.008


98.385


930.973

4%
2002

44.072
30%

116.785
19%

980.547
5%
4%
2003

61.203
39%

146.125
25%

1.215.305
24%
5%
2004

74.037
21%

173.404
19%

1.419.805
17%
5%
2005

81.951
11%

195.251
13%

1.460.799
3%
6%
2006

112.810
38%

225.192
15%

1.582.168
8%
7%
2007

143.355
27%

253.519
13%

1.795.808
14%
8%
2008

121.906
-15%

238.794
-6%

1.743.075
-3%
7%

Ngun: Tng hp t www.trademap.org

7
Ngun: Phng vn khách hàng và nhà cung cp
12

Sn phm đan xut x t Vit Nam nhp khu vƠo Chơu Âu đc u đƣi thu GSP
nên kh nng xơm nhp cng thun li hn các nc khác. Tuy nhiên t 2007 tc
đ tng trng có xu hng gim, đc bit t 2008 do tác đng khng hong, mc
dù nhp khu ca EU27 gim ch có 3% nhng hƠng nhp t Vit Nam gim ti
15%.

Biu đ 2.1 Tng trng xut khu hƠng đan ca Vit Nam sang EU27
Ngun: Tng hp t
www.trademap.org
C cuăhƠngăđanăxut khu
HƠng đan th công ca Vit Nam rt đa dng v cht liu, chng loi sn phm, d
linh hot trong chuyn đi mt hàng tùy theo nhu cu ca th trng. V c cu mt
hƠng đan th công thì các nhóm hàng gi, khay chu đan bng mây tre, si t nhiên
nh cói, lc bình, lá buông chim 61%, nhóm hàng thm cói, mành tre, lá buông dt
chim 22% nm 2001 nhng có xu hng gim dn t trng xung 7% mc dù s
tuyt đi không thay đi nhiu. T trng hàng bàn gh ni ngoi tht ngày càng gia
tng, nm 2001 ch chim khong 12% nhng đc bit t nm 2006 cho đn nay vt
dng bàn gh t k chim đn 30-34%, ngoài cht liu mây tre, lc bình đan thì xu
hng  th trng EU27 gia tng s dng dây nha gi mơy đan cho hƠng ngoi
tht, bàn gh ngoài bãi bin, sơn vn vi kiu dáng hin đi, trc đơy tng là th
mnh ca Trung Quc và Indonesia, nay Vit Nam cng có kh nng cung ng
30%

39%
21%
11%
38%
27%
-15%
5%
24%
17%
3%
8%
14%
-3%
-20%
-10%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Tng trng XK t Vit Nam sang EU27
Tng trng XK ca Vit Nam sang TG

Tng trng nhp khu ca EU27 t TG
13

nguyên liu đt v đ bn, kh nng tái s dng, hƠm lng hóa cht tn d đt
mc cho phép
8
.
Các mt hàng đan th công  Châu Âu đc bán rng rãi thông qua nhiu kênh bán
l nh các ca hàng quà tng, ca hàng đ ni tht, các trung tâm nhà vn, các ca
hàng bán l thc phm, các ca hàng bách hóaầ

Biu đ 2.2 C cu hƠng đan xut khu ca Vit Nam sang th trng EU27
Ngun:
www.trademap.org
Nhóm hàng bàn gh ni ngoi tht là mt hƠng đy tim nng to giá tr gia tng
cao, t sut li nhun trung bình cho các doanh nghip t 20-40% so vi sn xut
các mt hàng gi khay chu ch khong 8-15%, thu nhp ca th th công cng đt
mc 60.000-120.000 đng/ngày công so vi hƠng đan nh ch khong 30.000 ậ
60.000 đng/ngày. Hin ti các doanh nghip va và nh ca Vit Nam ch đáp ng
đc các đn hƠng nh l hoc làm gia công cho các doanh nghip có vn đu t
nc ngoài nh Scancom, Rapesco ch khó đáp ng đc yêu cu ca các đn
hàng ln đn t các chui ca hàng bán l nh Ikea, Conforama, Adéo vì đòi hi
hiu bit yêu cu k thut ca th trng Châu Âu; quá trình thit k phát trin sn
phm phi đm bo an toàn s dng cho ngi s dng thông qua các kim đnh,
th nghim đt tin; nhà máy phi đt chun v quy mô c s vt cht x lý ch
bin, kho bãi, v sinh môi trng; h thng kim soát cht lng cht ch.  phát


8
Ngun: Phng vn khách hàng, nhà cung cp

0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
160000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
BƠn gh ni ngoi tht
Vt dng nh
Nón
14

trin nhóm hàng này các doanh nghip Vit Nam cn s phát trin đng b ca các
ngành ph tr nh: cung ng vt t ph liu nh sn, c vít bn l, vi nmầ đt
chun cng nh dch v t vn thit k, kim đnh cht lng nh TUV, SGS,
Bureaux Veritas
9
.
2.2ăLpăsăđăchuiăgiáătr
S đ chui giá tr cho phép mô t toàn b hot đng, các thành viên, mi quan h

trong các phơn đon ca chui và s tng tác gia nhà sn xut và trung gian.

Biu đ 2.3 S đ chui giá tr hƠng đan xut khu ca Vit Nam sang EU


9
Ngun: Phng vn nhà cung cp
15

2.3ăăCácăyuătăđngăcaăchuiăgiáătră- iuăhƠnhăchui
c trng quan trng ca chui giá tr hƠng đan th công xut khu lƠ ngi mua
hàng ln (các chui bán l, tp đoƠn, các công ty thng mi ln) điu hành chui
thông qua vic thit lp các tiêu chí, điu kin tham gia vào chui và quy tc hot
đng trong chui mà các thành viên phi tuân th.
Trc sc ép ca th trng, các quy đnh ca Châu Âu v kim soát môi trng,
trách nhim xã hi thì ngi mua phi kim soát cht ch chui cung ng, thit lp
mi quan h cht ch vi nhà cung cp đ gim thiu ri ro v kh nng cung ng,
tránh đ nh hng đn uy tín cam kt ca h trc cng đng thông qua kim tra
nhà máy, đánh giá xp hng, nêu rõ quy cách k thut, tiêu chun cho hàng hóa,
quy trình qun lý sn xut, các kim đnh k thut. Các nhà cung cp nh l khó
tip cn chui giá tr, bán hàng trc tip do khó đáp ng đc các yêu cu trên.
Ngi mua có đng lc h tr cho các thành viên trong chui vì trách nhim liên
đi, đơy lƠ c s đ các doanh nghip Vit Nam tip cn thông tin th trng, cp
nht công ngh mi, tng cng liên kt dc chui, ci thin cht lng thông tin đ
phn hi kp thi, tìm ra các gii pháp có li cho các bên tham gia chui, lƠ c s đ
nâng cp chui.
10

2.3.1 Vai trò các bên tham gia chui giá tr
Trong ngƠnh đan th công, chui giá tr có th đc mô t nh mt tp hp có s

liên kt ca nhng nhà sn xut nguyên liu thô, nhng nhà thu gom nguyên liu,
thng gia, các nhƠ cung cp dch v h tr, nhà sn xut, bán buôn, bán l, các nhà
xut khu trong nc và các nhà nhp khu, các nhà bán buôn, bán l vƠ ngi tiêu
dùng quc t trong chui giá tr. Ngoài ra, các t chc cung cp các dch v h tr
nh tín dng, vn ti, thông tin và các t chc kinh t xã hi trong nc và quc t
hình thƠnh nên môi trng h tr kinh doanh.
Ngi thu gom nguyên liu t nhng ngi khai thác nguyên liu trong rng t
nhiên (đi vi mây tre, lá buông) hoc ngi thu hoch t vùng nuôi trng (đi vi


10
Ngun: Phng vn khách hàng và nhà cung cp
16

lc bình, cói), thc hin phân loi ri vn chuyn nguyên liu đn các nhà bán buôn
 các tnh. Khong cách gia vùng nguyên liu ậ thng  vùng cao, ít ngi nh
Hòa Bình, Tuyên Quang vƠ vùng đan ậ  đng bng đông dơn c nh HƠ Tơy, Hà
Nam, điu kin c s h tng vn chuyn nh hng nhiu đn giá thành ca
nguyên liu thô và kh nng khai thác cung ng.
11

Căsăx lý nguyên liu thô mua nguyên liu t các đim thu gom hoc ngi bán
buôn đ x lý, ch bin theo đn đt hàng hoc sn xut hàng lot ví d chut mây,
phân c, x lý ngâm tm, se cói, se đay, tht bím lc bình. Hot đng mua bán trên
c s quan h th trng.
Th th công/các h giaăđình - tp trung ch yu  các làng ngh, khu vc đông
dơn c. H nhn đn hƠng t các cai thu ph ti đa phng theo mc khoán sn
phm, nguyên liu có th mua trc tip hoc nhn cp phát t các đu cai. Thu nhp
ca th chênh lch rt ln tùy vào chng loi sn phm, mc đ đòi hi k thut
đan vƠ khu vc.  khu vc phía Bc và Bc Trung b, th th công coi đan th

công là ngh ph bên cnh làm nông nghip nhng thng là thu nhp chính, công
sut đan hàng b nh hng nghiêm trng vào nhng v mùa cy gt, l hi. Khu
vc phía Nam nh Biên Hòa, Bình Dng, Lơm ng thì th th công phn ln tp
trung vào ngh đan, ít kiêm nhim ngh nông
12
.
im thu gom sn phm/ cai thuăđaăphng nhn đn hƠng t các c s sn
xut hoc nhà xut khu đ giao khoán li cho th th công. H có th cp phát
nguyên liu theo đnh mc hoc bán nguyên liu thu mua thành phm t các h dân,
truyn ti thông tin yêu cu ca khách hàng, kim soát cht lng, tin đ sn xut
và có th x lý hoàn thin nh nhúng keo, phi sy, ct ta v sinh hƠng trc khi
giao đn nhà máy.
Sn xut theo kiu h gia đình  các làng ngh kinh t hn so vi sn xut tp trung
ti các thành ph ln do không b hn ch bi quy đnh mc lng ti thiu, thi


11
Ngun: Phng vn nhà cung cp
12
Ngun: Phng vn th th công, nhà cung cp
17

gi làm vic, bo him xã hi và các chi phí mt bng t chc sn xut. Các nhà
máy sn xut có th tn dng chuyên môn ca tng làng ngh đ chia nh các công
đon sn xut nhm tng nng sut, gim giá thành sn phm cho nhng đn hƠng
ln. Ví d nh đ sn xut sn phm gi tre đan, công ty mây tre Phú Minh t chc
đan phên tre  Hòa Bình do ch cn th k nng thp và gn ngun nguyên liu tre
và ch lt; dng thành gi  Phú Xuyên, HƠ Tơy ni đòi hi tay ngh th cao, cp
vin np vƠ đáy  nhóm th chuyên nghip  xã bên cnh; xâu np và thân làm tp
trung ti đim thu gom đ kim soát hình dáng, màu sc và cht lng đng đu;

than hóa, ct ta, sy vƠ đóng gói ti nhà máy.
13

Cácă că s sn xut quy mô nh vi các trang thit b c bn nh kho xng,
thng đt làng ngh, thu mua sn phm trc tip hoc thông qua h thng các cai
thu ph, x lý ch bin hàng hóa, xut khu thông qua các công ty thng mi 
thành ph ln hoc xut khu trc tip.
Hp tác xã tiu th công nghip là mô hình tiêu biu cho liên kt các xã viên  đa
phng đ sn xut, x lý nguyên liu, thu gom và hoàn thin sn phm, và thm
chí xut khu trc tip quy mô ln, đin hình là hp tác xã Ba Nht (Bình Dng),
Quan Minh (Tin Giang), Âu C ( Qung Nam).
Các công ty xut khu có li th v kinh nghim th trng, kh nng tham d hi
ch quc t nên nm bt đc nhu cu khách hàng đ thit k sn phm, chào hàng
tip th. H có xu hng đu t xơy dng kho xng ln, đáp ng tiêu chun đánh
giá nhà máy ca khách hàng và có th thc hin các đn hƠng ln bng cách ký kt
vi nhiu c s sn xut hoc cai thu ph  các đa phng khác nhau. Thông qua
đó, h có th kim soát đc các công đon cui cùng nh lp ráp, hoàn thin, đóng
gói sn phm do e ngi v bn quyn, thit k mu mã, bí mt kinh doanh và đm
bo cht lng đng đu. Vic ký trc tip hp đng ngoi, có tài sn th chp,
phng án kinh doanh rõ rƠng khin các công ty này d dàng tip cn vn vay ngân
hàng đ ng trc cho nhà sn xut t 30-50% giá tr đn hƠng đ mua nguyên liu


13
Ngun: Phng vn nhà cung cp