Tổ chức công tác kế toán quản trị tại công ty cổ phần Nam Việt Luận văn thạc sĩ

B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TRƯ NG Đ I H C KINH T THÀNH PH

H

CHÍ MINH

---------------------------

TR N KIM TUY N

T CH C CƠNG TÁC K TỐN QU N
TR T I CÔNG TY C PH N NAM VI T

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

TP. H

CHÍ MINH - Năm 2009


B

GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

TRƯ NG Đ I H C KINH T THÀNH PH

H

CHÍ MINH

---------------------------

TR N KIM TUY N

T CH C CƠNG TÁC K TỐN QU N
TR T I CÔNG TY C PH N NAM VI T

CHUYÊN NGÀNH: K TOÁN - KI M TOÁN
MÃ S : 60.34.30

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: TS HUỲNH Đ C L NG

TP. H

CHÍ MINH - Năm 2009


L I CAM ĐOAN
Lu n văn v i ñ tài: “T ch c cơng tác k tốn qu n tr t i Công ty c ph n
Nam Vi t” là do tôi nghiên c u th c hi n. Các s li u trích d n trong lu n văn là
nh ng s li u thu th p t i công ty c ph n Nam Vi t. Tôi xin ch u trách nhi m hoàn
toàn v l i cam ñoan c a mình.
Tác gi lu n văn
Tr n Kim Tuy n

L I CÁM ƠN
Tơi xin bày t lịng bi t ơn chân thành và sâu s c nh t ñ n th y hư ng d n
Huỳnh Đ c L ng, cùng tồn th q th y cơ c a Trư ng Đ i h c Kinh t Thành
ph H Chí Minh đã t n tình gi ng d y và giúp đ tơi trong su t th i gian qua.
Đ ng th i tôi cũng xin chân thành cám ơn Ban Giám đ c Cơng ty c ph n Nam
Vi t, ñ c bi t là anh Nguy n Duy Nh t (Phó T ng Giám đ c) đã t o ñi u ki n t t
và quan tâm giúp đ tơi hồn thành lu n văn này.
Tác gi lu n văn
Tr n Kim Tuy n


M CL C
Trang
Trang bìa
Trang ph bìa
L i cam đoan
L i c m ơn
Danh m c các b ng
Danh m c các sơ đ , hình
Danh m c các ký hi u, ch vi t t t
L im ñ u
CHƯƠNG 1: T NG QUAN V K TOÁN QU N TR .......................................... 1
1.1 L ch s hình thành và phát tri n c a k toán qu n tr ........................................ 1
1.2 Đ nh nghĩa v k tốn tài chính và k tốn qu n tr ............................................ 2
1.2.1 Đ nh nghĩa v k tốn tài chính .......................................................................... 2
1.2.2 Đ nh nghĩa v k toán qu n tr ........................................................................... 2
1.3 So sánh gi a k tốn tài chính và k tốn qu n tr .............................................. 2
1.3.1 Nh ng ñi m gi ng nhau gi a k tốn tài chính và k tốn qu n tr ................... 2
1.3.2 Nh ng ñi m khác nhau gi a k tốn tài chính và k tốn qu n tr .................... 3

1.4 Ch c năng c a qu n tr .......................................................................................... 4
1.5 Nhu c u thông tin c a nhà qu n tr ....................................................................... 5
1.6 N i dung c a k toán qu n tr ................................................................................ 5
1.6.1 L p d toán ......................................................................................................... 6
1.6.2 K toán các trung tâm trách nhi m ................................................................... 11
1.6.3 H th ng k toán chi phí và phân tích sai bi t trong qu n tr chi phí s n xu t
kinh doanh .................................................................................................................... 18
1.6.4 Thi t l p thơng tin k tốn qu n tr cho vi c ra quy t ñ nh .............................. 18
1.6.5 N i dung k toán qu n tr theo thông tư 53/BTC ............................................. 18
1.3 M t s yêu c u đ th c hi n k tốn qu n tr t i các doanh nghi p ................ 27
K T LU N CHƯƠNG 1 ............................................................................................ 28


CHƯƠNG 2: TH C TR NG T
T I CÔNG TY C

CH C CƠNG TÁC K TỐN QU N TR

PH N NAM VI T ................................................................... 30

2.1 Tình hình t ch c qu n lý s n xu t kinh doanh t i cơng ty .............................. 30
2.1.1 L ch s hình thành và phát tri n c a công ty .................................................... 30
2.1.1.1 L ch s hình thành và phát tri n c a cơng ty ............................................... 30
2.1.1.2 Tình hình ho t đ ng kinh doanh .................................................................. 31
2.1.1.3 S n ph m c a công ty .................................................................................. 33
2.1.2 Ch c năng, nhi m v c a công ty ..................................................................... 34
2.1.2.1 Ch c năng c a công ty ................................................................................ 34
2.1.2.2 Nhi m v c a công ty .................................................................................. 34
2.1.3 T ch c b máy qu n lý t i công ty .................................................................. 34
2.1.3.1 Sơ ñ t ch c ............................................................................................... 34

2.1.3.2 Nhi m v các b ph n ................................................................................. 36
2.1.4 Thu n l i, khó khăn và chi n lư c phát tri n c a công ty ................................ 37
2.1.4.1 Thu n l i ...................................................................................................... 38
2.1.4.2 Khó khăn ...................................................................................................... 39
2.1.4.3 Đ nh hư ng phát tri n c a công ty .............................................................. 40
2.2 Th c tr ng t ch c cơng tác k tốn t i công ty ................................................ 42
2.2.1 T ch c v n d ng ch đ ch ng t k tốn ....................................................... 42
2.2.2 T ch c v n d ng h th ng tài kho n k toán ................................................... 43
2.2.3 T ch c v n d ng ch đ s k tốn ................................................................. 43
2.2.4 T ch c cung c p thông tin qua h th ng báo cáo tài chính ............................. 44
2.2.5 T ch c công tác ki m tra công tác k toán ...................................................... 45
2.2.6 T ch c b máy k toán .................................................................................... 45
2.2.6.1 B máy k toán ............................................................................................ 45
2.2.6.2 Ch c năng nhi m v c a t ng b ph n phịng k tốn ............................... 47
2.2.7 T ch c cơng tác phân tích ................................................................................ 48
2.2.8 T ch c cơng tác lưu tr

................................................................................... 49

2.2.9 Nh ng ưu như c ñi m c a t ch c cơng tác k tốn t i công ty ...................... 49


2.2.9.1 Ưu ñi m ....................................................................................................... 49
2.2.9.2 Như c ñi m ................................................................................................. 50
2.3 Th c tr ng t ch c công tác k tốn qu n tr t i cơng ty Nam Vi t ................. 51
2.3.1 Nh ng n i dung k tốn qu n tr đang đư c th c hi n t i công ty ................... 51
2.3.1.1 Công tác d toán ngân sách ......................................................................... 51
2.3.1.2 H th ng ki m soát ...................................................................................... 56
2.3.1.3 H th ng k toán chi phí và tính giá thành s n ph m .................................. 58
2.3.2 Nh ng nguyên nhân d n ñ n vi c chưa hồn thi n cơng tác k tốn qu n tr

t i công ty ...................................................................................................................... 63
K T LU N CHƯƠNG 2 ............................................................................................ 63
CHƯƠNG 3: T
C

CH C CÔNG TÁC K TỐN QU N TR T I CƠNG TY

PH N NAM VI T ............................................................................................... 65

3.1 S c n thi t ph i t ch c cơng tác k tốn qu n tr ........................................... 65
3.2 Các quan ñi m v t ch c cơng tác k tốn qu n tr t i cơng ty ...................... 66
3.2.1 Phù h p v i tình hình t ch c qu n lý c a cơng ty ........................................... 66
3.2.2 Phù h p v i yêu c u v trình đ qu n lý c a cơng ty ....................................... 66
3.2.3 Tính phù h p và hài hịa gi a chi phí và l i ích ................................................ 66
3.3 T ch c cơng tác k tốn qu n tr t i Công ty c ph n Nam Vi t ................... 67
3.3.1 Xác ñ nh nh ng n i dung k toán qu n tr nên th c hi n t i Công ty c ph n
Nam Vi t ....................................................................................................................... 67
3.3.2 T ch c th c hi n n i dung k tốn qu n tr t i Cơng ty c ph n Nam Vi t ... 68
3.3.2.1 T ch c d toán ngân sách .......................................................................... 68
3.3.2.2 T ch c cơng tác k tốn trách nhi m t i cơng ty ....................................... 93
3.3.2.3 T ch c h ch toán chi phí và phân tích bi n đ ng chi phí .......................... 101
3.3.2.4 Thi t l p h th ng thông tin k toán qu n tr trong vi c ra quy t ñ nh ....... 110
3.3.3 Các gi i pháp khác đ t ch c cơng tác k tốn qu n tr t i công ty ............... 114
3.3.3.1 Xây d ng h th ng ch ng t k toán .......................................................... 115
3.3.3.2 Xây d ng h th ng s sách báo cáo ............................................................. 115


3.3.3.3 Xây d ng t ch c b máy k toán và k toán qu n tr . M i quan h gi a
k toán qu n tr và các phòng ban.................................................................................. 116
3.3.3.4 Chu n b ngu n nhân l c cho b ph n k toán qu n tr .............................. 117

3.3.3.5

ng d ng công ngh thông tin trong công tác k toán ............................... 119

K T LU N CHƯƠNG 3 ............................................................................................ 120
K T LU N
TÀI LI U THAM KH O
DANH M C CÁC PH L C


DANH M C CÁC B NG
B ng 1.1: Nh ng đi m khác nhau gi a k tốn tài chính và k toán qu n tr ................ 3
B ng 2.1: Báo cáo k t qu kinh doanh c a công ty Nam Vi t qua 2 năm 2007 - 2008 32
B ng 2.2: Thu ph i n p ngân sách nhà nư c .............................................................. 33
B ng 2.3: Báo cáo tình hình cơng n chi ti t theo t ng khu v c ñ a lý và theo t ng
khách hàng ..................................................................................................................... 51
B ng 2.4: K ho ch s n xu t kinh doanh năm 2009 ..................................................... 55
B ng 3.1: M i quan h gi a các trung tâm trách nhi m, b ph n th c hi n v i các
ch tiêu ñánh giá k t qu , hi u qu th hi n qua b ng sau ............................................ 99

DANH M C CÁC SƠ Đ , HÌNH
Sơ đ 1.1: Q trình d tốn ngân sách ........................................................................ 10
Sơ đ 2.1: Cơ c u, b máy qu n lý công ty .................................................................. 35
Sơ đ 2.2: Cơ c u t ch c phịng k tốn ..................................................................... 46
Sơ đ 3.1: M i quan h gi a các d toán b ph n trong h th ng d tốn ngân sách . 74
Sơ đ 3.2: Sơ đ các trung tâm trách nhi m ................................................................. 94
Hình 3.1: Phân tích bi n đ ng chi phí theo mùa v ...................................................... 109


DANH M C CÁC KÝ HI U, CÁC CH

BHXH

B o hi m xã h i

CNĐKKD

Ch ng nh n ñăng ký kinh doanh

CPBH

Chi phí bán hàng

CTCP

Cơng ty c ph n

CTGS

Ch ng t ghi s

ĐBSCL

Đ ng b ng sông C u Long

ĐHĐCĐ

Đ i h i đ ng c đơng

ĐVT

Đơn v tính

HĐQT

H i ñ ng qu n tr

KSNB

Ki m soát n i b

KQHĐKD

K t qu ho t ñ ng kinh doanh

NM

Nhà máy

NMĐL

Nhà máy ñông l nh

NVL

Nguyên v t li u

NXT

Nh p xu t t n

QLDN

Qu n lý doanh nghi p

SPDD

S n ph m d dang

STT

S th t

TGĐ

T ng Giám ñ c

TSCĐ

Tài s n c ñ nh

XD

Xây d ng

XDCB

Xây d ng cơ b n

XKKVCNB

Xu t kho kiêm v n chuy n n i b

VI T T T


L IM

Đ U

1. Tính c p thi t c a ñ tài
Ngày nay, trong ñi u ki n th c hi n cơ ch th trư ng, vi c c nh tranh di n ra
thư ng xuyên và mang tính kh c li t thì ta càng th y rõ t m quan tr ng c a k toán
qu n tr trong doanh nghi p. K toán qu n tr giúp cho các nhà qu n lý trong vi c
ho ch đ nh, ki m tra, ki m sốt ho t ñ ng s n xu t kinh doanh c a ñơn v và ñưa ra
các quy t ñ nh kinh t .
Th nhưng cho ñ n nay vi c nh n th c và hi u bi t v k tốn qu n tr

các

doanh nghi p cịn nhi u h n ch , v n chưa ñư c áp d ng r ng rãi m t cách có hi u
qu t i các doanh nghi p. Do đó, vi c hi u và v n d ng có hi u qu k toán qu n tr
vào th c ti n cơng tác k tốn t i các doanh nghi p có ý nghĩa to l n, t o thêm s c
m nh cho các doanh nghi p khi h i nh p vào h th ng kinh t khu v c và th gi i.
T i Vi t Nam, ch bi n th y s n là m t trong nh ng ngành ñem l i kim ng ch
xu t kh u cao cho kinh t nư c nhà và th c t ñã ch ng minh ñi u ñó. Nhưng
nh ng năm g n ñây các doanh nghi p ch bi n còn g p r t nhi u khó khăn v th
trư ng tiêu th , ngu n nguyên li u, công ngh s n xu t, trình đ qu n lý,… là do
vi c ng d ng k tốn qu n tr vào ho t đ ng qu n lý t i các doanh nghi p chưa
đư c quan tâm m t cách đúng m c.
Cơng ty c ph n Nam Vi t, cơng ty đ ng ñ u c nư c v xu t kh u ch bi n

th y s n là m t trư ng h p đi n hình. Hi n t i, cơng ty có th c hi n phân tích, ñánh
giá k t qu ho t ñ ng s n xu t kinh doanh sau m i kỳ kinh doanh nhưng v n chưa
th c hi n t ch c cơng tác k tốn qu n tr m t cách đ y đ và có hi u qu .
Chính vì nh ng lý do trên, tác gi ñã ch n đ tài “T ch c cơng tác k tốn
qu n tr t i Công ty c ph n Nam Vi t” làm lu n văn t t nghi p, v i hy v ng ñ
tài giúp cho ban lãnh ñ o cơng ty có cái nhìn đúng đ n v k tốn qu n tr và áp
d ng vào cơng ty nh m góp ph n h tr nâng cao hi u qu ho t ñ ng kinh doanh,
qu n lý t i cơng ty này. M t khác, đ tài cũng có th là tài li u tham kh o cho


nh ng cơng ty cùng ngành ho c có quy trình s n xu t và qu n lý tương t như Công
ty c ph n Nam Vi t.
2. M c tiêu nghiên c u
Lu n văn t p trung vào 3 m c tiêu chính sau đây:
- H th ng hóa nh ng v n đ lý lu n v t ch c cơng tác k tốn qu n tr .
- Đánh giá th c tr ng t ch c cơng tác k tốn qu n tr t i CTCP Nam Vi t.
- T ch c công tác k tốn qu n tr t i Cơng ty c ph n Nam Vi t.
3. Ph m vi nghiên c u
N i dung c a k toán qu n tr r t đa d ng và phong phú, vì th trong ph m vi
gi i h n c a lu n văn này, tác gi khơng nghiên c u tồn b n i dung c a k toán
qu n tr mà ch nghiên c u, ng d ng nh ng n i dung phù h p v i ñ c ñi m s n
xu t, kinh doanh t i Công ty c ph n Nam Vi t. C th là nh ng n i dung v l p d
toán ngân sách, k toán trách nhi m, t ch c h ch tốn chi phí, phân tích s bi n
đ ng chi phí và thi t l p h th ng thơng tin k toán qu n tr trong vi c ra quy t ñ nh
c a nhà qu n lý.
4. Phương pháp nghiên c u
Trong quá trình nghiên c u, lu n văn ñã s d ng phương pháp duy v t bi n
ch ng và duy v t l ch s . Ngồi ra, lu n văn cịn s d ng m t s phương pháp ñ
phù h p v i t ng ñ i tư ng nghiên c u như: phương pháp thu th p, th ng kê, t ng
h p, so sánh s li u, phân tích chi ti t s li u thu ñư c t ho t đ ng th c ti n c a

Cơng ty c ph n Nam Vi t.
5. B c c c a lu n văn
Ngo i tr ph n m ñ u, ph n k t lu n, ph n ph l c, lu n văn g m có ba
chương:
Chương 1: T ng quan v k toán và k toán qu n tr .
Chương 2: Th c tr ng t ch c cơng tác k tốn và k tốn qu n tr t i Công ty
c ph n Nam Vi t.
Chương 3: T ch c cơng tác k tốn qu n tr t i Công ty c ph n Nam Vi t


1

CHƯƠNG 1: T NG QUAN V K TOÁN
QU N TR

1.1 L ch s hình thành và phát tri n c a k toán qu n tr
K toán qu n tr xu t hi n ñ u tiên

M vào nh ng năm ñ u c a th k XIX.

S phát tri n m nh c v quy mô và ph m vi ho t ñ ng c a các doanh nghi p trong
giai ño n này ñ t ra yêu c u cho các nhà qu n tr ph i ki m sốt và đánh giá đư c
ho t đ ng c a chúng. M t trong các doanh nghi p áp d ng k tốn qu n tr đ u tiên
M là cơng ty d t Lyman Mills. K tốn qu n tr cũng ñư c áp d ng trong ngành
đư ng s t vào năm 1840, sau đó là ngành luy n kim, các ngành d u khí, hố ch t và
cơ khí ch t o. Tuy nhiên, trong giai ño n này các nhà qu n tr m i ch ki m sốt
đư c các chi phí s n xu t tr c ti p. Các phương pháp phân b chi phí chung cho các
s n ph m và các thông tin v s d ng tài s n c đ nh v n b b qua.
K tốn qu n tr ti p t c phát tri n m nh vào nh ng năm ñ u c a th k XX,
th i kỳ này các doanh nghi p áp d ng nguyên t c “phân quy n trách nhi m đ ki m

sốt t p trung” t o ñi u ki n cho các nhà qu n tr phát huy h t năng l c và ch ñ ng
sáng t o c a h trong ñi u ki n ñư c tr c ti p ti p c n v i thơng tin do k tốn qu n
tr cung c p ñ ra các quy t ñ nh phù h p và k p th i.
Cho ñ n th p k 80, do s c ép c nh tranh và s thành công vư t b c c a các
doanh nghi p

châu Á, ñ c bi t

Nh t B n, k toán qu n tr

M m i l i ñư c

ti p t c nghiên c u và phát tri n. Các phương pháp JIT (Just in time) và k tốn chi
phí, … đư c áp d ng r ng rãi và l n ñ u tiên k tốn qu n tr cũng đư c đưa vào
gi ng d y t i Đ i h c Kinh doanh Harvard và Vi n Công Ngh Massachusets.
Châu Á, sau chi n tranh th gi i th 2, cùng v i s phát tri n c a các trư ng
phái qu n tr theo ki u Nh t B n, k tốn qu n tr cũng đư c hình thành đ ph c v
cho nhu c u thông tin c a các nhà qu n tr doanh nghi p. Các phương pháp k toán
qu n tr theo ki u Nh t B n đư c nói nhi u đ n là Target costing và Kaizen costing.


2

Nghiên c u s phát tri n c a k toán qu n tr cho th y, k toán qu n tr hình
thành và phát tri n xu t phát t nhu c u thông tin qu n tr doanh nghi p. Môi trư ng
c nh tranh bu c các doanh nghi p ph i tìm m i bi n pháp m r ng và phát tri n th
trư ng, gi m chi phí nâng cao l i nhu n. K tốn qu n tr là cơng c h u hi u cho
phép các nhà qu n tr ki m sốt q trình s n xu t, đánh giá hi u qu ho t ñ ng c a
t ng b ph n trong doanh nghi p đ có các quy t ñ nh phù h p và hi u qu . [4]
1.2 Đ nh nghĩa v k tốn tài chính và k toán qu n tr

1.2.1 Đ nh nghĩa v k tốn tài chính
K tốn tài chính là vi c thu nh p, x lý và cung c p thông tin liên quan đ n
q trình ho t đ ng c a doanh nghi p cho ngư i qu n lý và nh ng đ i tư ng ngồi
doanh nghi p, giúp h ñưa ra các quy t ñ nh phù h p v i m c tiêu mà h quan tâm.
1.2.2 Đ nh nghĩa v k toán qu n tr
K toán qu n tr là vi c thu nh p, x lý và cung c p thông tin cho nh ng ngư i
trong n i b doanh nghi p s d ng, giúp cho vi c ñưa ra các quy t đ nh đ v n hành
cơng vi c kinh doanh và v ch k ho ch cho tương lai, phù h p v i chi n lư c và
sách lư c kinh doanh.
1.3 So sánh gi a k tốn tài chính và k tốn qu n tr
1.3.1 Nh ng đi m gi ng nhau gi a k tốn tài chính và k tốn qu n tr
K tốn tài chính và k tốn qu n tr có nhi u ñi m gi ng nhau và là hai b
ph n khơng th tách r i c a k tốn doanh nghi p. Nh ng ñi m gi ng nhau cơ b n
là:
- K tốn tài chính và k tốn qu n tr ñ u ñ c p ñ n các s ki n kinh t tài
chính di n ra trong doanh nghi p và ñ u quan tâm ñ n tài s n, n ph i tr , ngu n
v n ch s h u, doanh thu, chi phí, k t qu ho t ñ ng s n xu t kinh doanh, quá
trình lưu chuy n ti n t c a doanh nghi p.
- K tốn tài chính và k tốn qu n tr đ u d a trên h th ng ghi chép ban đ u
c a k tốn. H th ng ghi chép ban ñ u là cơ s đ k tốn tài chính ghi chép, h ch
tốn và t đó so n th o các báo cáo tài chính đ nh kỳ, cung c p cho các ñ i tư ng


3

bên ngồi. Đ i v i k tốn qu n tr , h th ng đó cũng là cơ s ñ v n d ng và x lý
nh m t o ra các thơng tin thích h p cho vi c ra quy t ñ nh c a các nhà qu n tr .
- K tốn tài chính và k tốn qu n tr đ u bi u hi n trách nhi m c a ngư i
qu n lý. K tốn tài chính th hi n trách nhi m c a ngư i qu n lý c p cao, còn k
toán qu n tr th hi n trách nhi m c a nhà qu n lý các c p bên trong doanh nghi p.

1.3.2 Nh ng ñi m khác nhau gi a k tốn tài chính và k tốn qu n tr
Đ phân bi t k tốn tài chính và k tốn qu n tr , có th d a vào nh ng ñ c
ñi m cơ b n sau:
B ng 1.1: Nh ng ñi m khác nhau gi a k tốn tài chính và k tốn qu n
tr
Tiêu th c phân

K tốn tài chính

bi t
Đ c đi m c a
thơng tin

Ph i khách quan và có th th m
tra

K tốn qu n tr
Thơng tin thích h p và linh ho t
phù h p v i v n ñ

c n gi i

quy t

Thư c ño s d ng Ch y u là thư c ño giá tr

C giá tr và hi n v t, th i gian

Các nguyên t c s Ph i tuân th các nguyên t c k Doanh nghi p t

xây d ng, t

d ng trong vi c tốn chung đã đư c th a nh n, tri n khai, có tính linh ho t,
l p báo cáo

mang tính b t bu c

khơng mang tính pháp l nh

Các thành ph n bên ngoài doanh Các thành ph n bên trong công
Ngư i s d ng
thông tin

nghi p như các t ch c tín d ng; ty: Giám ñ c, qu n lý h i ñ ng
ñ i th c nh tranh; nhà cung c p qu n tr , các giám sát viên, qu n
v t tư, hàng hóa, ngư i đ u tư tài đ c.
chính; ngư i lao đ ng v.v...

Các báo cáo k
tốn ch y u

•

B ng cân đ i k tốn

•

•

Báo cáo k t qu kinh doanh

v t tư, hàng hóa...

•

Báo cáo lưu chuy n ti n t

•

Các báo cáo cung c p, d tr

Các báo cáo v quá trình s n


4

•

Thuy t minh báo cáo tài chính xu t (ti n đ , chi phí, k t qu )
•

Các báo cáo v bán hàng (Chi

phí giá v n, doanh thu)...
Kỳ báo cáo
Ph m vi thông tin

quý, năm

ngày, tu n, tháng, quý, năm

Toàn doanh nghi p

G n v i các b ph n tr c thu c

Tr ng tâm thơng Chính xác, khách quan, t ng th
tin

doanh nghi p
K p th i, thích h p, linh đ ng, ít
chú ý đ n đ chính xác.

1.4 Ch c năng c a qu n tr
Qu n tr t ch c có các ch c năng sau:
- Cung c p thông tin cho quá trình l p k ho ch: thơng tin trong d toán ngân
sách s giúp các nhà qu n tr l p k ho ch và ki m soát vi c th c hi n k ho ch.
- Cung c p thơng tin cho q trình t ch c và đi u hành ho t đ ng c a cơng ty:
k tốn qu n tr s cung c p thơng tin k p th i v các m t ho t ñ ng c a công ty, ñ
nhà qu n lý xem xét và ra các quy t ñ nh ñúng ñ n trong quá trình t ch c và ñi u
hành ho t ñ ng s n xu t kinh doanh phù h p v i các m c tiêu ñã ñ ra.
- Cung c p thông tin cho quá trình ki m sốt: k tốn qu n tr s cung c p các
thơng tin v tình hình th c hi n k ho ch, các ho t ñ ng b t thư ng ... t đó giúp
các nhà qu n tr th y ñư c nh ng v n ñ c n ñi u ch nh, thay ñ i nh m hư ng các
ho t ñ ng c a t ch c theo ñúng m c tiêu ñã ñ ra.
- Cung c p thơng tin cho q trình ra quy t ñ nh: ra quy t ñ nh là ch c năng cơ
b n nh t c a nhà qu n tr . Ra quy t đ nh chính là l a ch n phương án thích h p
nh t. Đ có quy t đ nh đúng đ n k p th i ph i có thơng tin nhanh chóng, phù h p,
chính xác đó chính là thơng tin c a k toán qu n tr .
T t c các quy t ñ nh ñ u t n n t ng thơng tin, thơng tin do k tốn qu n tr
cung c p ph n l n nh m ph c v cho ch c năng ra quy t ñ nh c a nhà qu n tr . Vì

v y, k toán qu n tr cung c p nh ng thông tin linh ho t, k p th i và mang tính h


5

th ng, trên cơ s đó phân tích các phương án nh m ra quy t ñ nh l a ch n phương
án t i ưu nh t.
1.5 Nhu c u thông tin c a nhà qu n tr
Đ ti n hành ho t ñ ng s n xu t kinh doanh, doanh nghi p ph i l p k ho ch
s n xu t kinh doanh cho doanh nghi p mình. T k ho ch chung c a doanh nghi p,
các b ph n tri n khai thành các m c tiêu th c hi n và ki m tra k t qu th c hi n
các m c tiêu này. Có nhi u ngu n thơng tin cung c p t các b ph n khác nhau
trong công ty giúp cho các nhà qu n lý th c hi n ñi u này. M t trong nh ng ngu n
thơng tin đóng vai trị quan tr ng, giúp các nhà qu n lý ra các quy t ñ nh đúng đ n
đó là thơng tin k tốn qu n tr . Vì v y, nhà qu n tr c n nh ng thông tin c th như
sau:
- Nhu c u thông tin cho l p k ho ch: ñ l p ñư c k ho ch cho kỳ sau, nhà
qu n tr c n có k ho ch c a kỳ trư c, báo cáo th c hi n k ho ch, đ nh m c chi
phí, … và ngu n cung c p thông tin là các b ph n, trong đó có thơng tin do k toán
cung c p, như báo cáo th c hi n k ho ch, đ nh m c chi phí, …
- Nhu c u thơng tin cho t ch c đi u hành: đ có th t ch c cơng tác ñi u
hành qu n lý t t, nhà qu n tr c n n m rõ nh ng thông tin v kh năng tài chính, k
thu t, khó khăn, thu n l i, s thay đ i chi phí, d tính nh hư ng k t qu , … và
ngu n cung c p thông tin là nhi u b ph n, và trong đó khơng th khơng có thơng
tin t b ph n k tốn.
- Nhu c u thơng tin cho ki m tra nh m đánh giá tình hình th c hi n c a các b
ph n thông qua nh ng thông tin v k ho ch, báo cáo th c hi n k ho ch, … và
ngu n cung c p thông tin là các b ph n, trong đó có b ph n k tốn.
- Nhu c u thơng tin đ ra quy t đ nh. Nhà qu n tr c n nh ng thông tin v ñ nh
m c k thu t, doanh thu, chi phí, l i nhu n, v n, …đ có th th y đư c nơi nào có

v n đ , và

ñâu c n ph i b th i gian ra ñ c i ti n vi c qu n lý có hi u qu hơn.

1.6 N i dung c a k toán qu n tr


6

V i vai trị cung c p thơng tin ph c v cho vi c qu n lý và ñi u hành ho t
ñ ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p, k toán qu n tr bao g m nh ng n i
dung sau:
1.6.1 L p d toán
* Khái ni m
- D toán: là nh ng tính tốn, d ki n, m t cách tồn di n m c tiêu mà t ch c
c n ñ t ñư c, ñ ng th i nó ch rõ cách th c huy ñ ng các ngu n l c ñ th c hi n
các m c tiêu mà t ch c đã đ t ra. D tốn ñư c xác ñ nh b ng m t h th ng các
ch tiêu v s lư ng và giá tr cho m t kho ng th i gian xác ñ nh trong tương lai.
D toán là cơ s là trung tâm c a k ho ch và ti n ñ cho vi c d toán là d báo.
- D tốn ngân sách: là s tính tốn, d ki n m t cách toàn di n m c tiêu kinh
t , tài chính mà doanh nghi p c n đ t ñư c trong kỳ ho t ñ ng, ñ ng th i ch rõ
cách th c huy ñ ng, s d ng v n và các ngu n l c khác ñ th c hi n các m c tiêu
c a doanh nghi p. D toán ngân sách là m t h th ng g m nhi u d toán như: d
toán tiêu th , d toán s n xu t, d tốn chi phí ngun v t li u tr c ti p, d tốn chi
phí nhân cơng tr c ti p, d tốn chi phí s n xu t chung, d tốn chi phí bán hàng,
d tốn chi phí qu n lý doanh nghi p, d tốn giá v n hàng bán, d tốn v n đ u tư,
d toán ti n, d toán báo cáo k t qu ho t đ ng kinh doanh, d tốn b ng cân đ i k
tốn. D tốn ngân sách là cơ s ñ ñánh giá thành qu ho t ñ ng c a t ng b ph n,
c a m i cá nhân ph trách t ng b ph n, t đó xác đ nh rõ quy n h n, trách nhi m
c a t ng b ph n nh m ph c v t t cho quá trình t ch c và ho ch đ nh. D tốn

ngân sách ñư c l p cho kỳ k ho ch m t năm ho c dư i m t năm.
* M c đích c a d tốn ngân sách: g m năm m c đích c th :
- D tốn ngân sách giúp nhà qu n tr c th hóa các m c tiêu c a doanh
nghi p b ng s li u;
- D toán ngân sách cung c p cho nhà qu n tr doanh nghi p toàn b thông tin
v k ho ch s n xu t kinh doanh trong t ng th i gian c th và c quá trình s n xu t
kinh doanh;


7

- D tốn ngân sách là căn c đ đánh giá tình hình th c hi n k ho ch, tình
hình th c hi n m c tiêu, nhi m v . Trên cơ s đó, đ ra các gi i pháp ñ th c hi n
m c tiêu, nhi m v theo đúng ti n đ ;
- D tốn ngân sách giúp nhà qu n tr ki m soát q trình ho t đ ng c a doanh
nghi p, ñánh giá trách nhi m qu n lý c a t ng b ph n, t ng cá nhân trong t ch c;
- D toán ngân sách là căn c ñ khai thác các kh năng ti m tàng v ngu n
l c nh m nâng cao kh năng c nh tranh.
* Ch c năng c a d toán ngân sách
- Ch c năng d báo
Ch c năng này ñ c p ñ n vi c d báo các tác ñ ng t bên ngoài ñ n ho t
ñ ng c a doanh nghi p. M t vài b ph n c a d tốn khơng khác hơn là d báo, vì
trong th c t d tốn có th đư c s d ng cho ki m sốt nhưng đơi khi l i khơng
th , do có nh ng y u t khách quan khơng th ki m sốt đư c. Có th nói d tốn
trong nh ng trư ng h p này ch mang tính ch t d báo mà thơi.
- Ch c năng ho ch đ nh
Ch c năng ho ch đ nh c a d tốn ngân sách th hi n

vi c ho ch ñ nh các

m c tiêu, nhi m v c th như ho ch ñ nh v s n lư ng tiêu th , s n xu t, chi phí
nguyên v t li u tr c ti p, chi phí nhân cơng tr c ti p, chi phí s n xu t chung, chi phí
qu n lý doanh nghi p, chi phí bán hàng … d tốn ngân sách đư c xem là cơng c
đ lư ng hóa các k ho ch c a nhà qu n tr .
- Ch c năng ñi u ph i
Ch c năng ñi u ph i c a d tốn ngân sách th hi n

vi c huy đ ng và phân

ph i các ngu n l c ñ th c hi n các m c tiêu c a nhà qu n tr . Nhà qu n tr k t h p
gi a ho ch ñ nh các m c tiêu, nhi m v c th và vi c ñánh giá năng l c s n xu t
kinh doanh th c t c a t ng b ph n ñ ñi u ph i các ngu n l c c a doanh nghi p
t i các b ph n sao cho vi c s d ng ñ t hi u qu cao nh t.
- Ch c năng ki m soát
Ch c năng ki m soát th hi n

vi c d tốn ngân sách đư c xem là cơ s , là

thư c ño chu n ñ so sánh, ñ i chi u v i s li u th c t đ t đư c c a cơng ty thơng


8

qua các báo cáo k toán qu n tr . Thơng qua vai trị ki m tra, ki m sốt, d toán
ngân sách quan sát vi c th c hi n các k ho ch chi n lư c, ñánh giá m c đ thành
cơng và trong trư ng h p c n thi t có th có phương án s a ch a, kh c ph c y u
ñi m.
- Ch c năng thông tin
Ch c năng thông tin th hi n

ch d toán ngân sách là văn b n c th , súc

tích truy n đ t các m c tiêu, chi n lư c kinh doanh c a doanh nghi p ñ n nhà qu n
lý các b ph n, phịng ban. Thơng qua các con s trong báo cáo d tốn, nhà qu n
tr đã truy n thơng đi p ho t đ ng cho các b ph n và các b ph n xem các ch tiêu
này là kim ch nam cho m i ho t ñ ng h ng ngày.
- Ch c năng ño lư ng, ñánh giá
Ch c năng ño lư ng, ñánh giá c a d toán ngân sách th hi n

vi c d toán

ngân sách cung c p m t thư c ño chu n ñ ñánh giá hi u qu c a nhà qu n lý trong
vi c ñ t ñư c các m c tiêu ñã ñ t ra.
D tốn là cơng c qu n lý đa ch c năng. Tuy nhiên ch c năng cơ b n nh t
c a d tốn ngân sách là ho ch đ nh và ki m sốt.
* L i ích c a vi c l p d toán
D toán ngân sách là m t công vi c t n kém và chi m khá nhi u th i gian.
Tuy nhiên, n u d tốn đư c l p m t cách c n th n và phù h p thì các l i ích đ t
đư c thơng qua vi c d toán s l n hơn nhi u so v i th i gian và công s c b ra.
Dư i đây là nh ng l i ích có th đ t đư c khi l p d tốn ngân sách:
- D toán ngân sách bu c nhà qu n tr ph i nghĩ ñ n k ho ch ho t ñ ng trong
tương lai và xem l p k ho ch như là kh u l nh ñ i v i t ng cá nhân trong doanh
nghi p nh m giúp h n ch b t nh ng tình hu ng khơng mong đ i có th x y ra. D
tốn thúc ép các nhà qu n lý ln nhìn v phía trư c và xem xét m i th ñ s n
sàng ng phó khi các ñi u ki n ho t ñ ng thay ñ i.
- Dùng ñ ñánh giá k t qu th c hi n công vi c. Các ch tiêu k t qu trong d
toán ñư c xem là cơ s cho vi c ñánh giá k t qu th c t công vi c.


9

- Giúp cho ho t ñ ng gi a các b ph n trong doanh nghi p ñư c ph i h p m t
cách nh p nhàng. Thông qua d toán, t t c các y u t c a s n xu t, c a các b
ph n, các phịng ban ch c năng s đư c k t n i và cân ñ i ñ ñáp ng các m c tiêu
c a t ch c. Ví d , b ph n mua hàng s l p k ho ch mua hàng d a trên yêu c u
c a b ph n s n xu t, b ph n s n xu t s l p k ho ch s n xu t và các v n ñ có
liên quan d a trên s lư ng hàng bán theo k ho ch c a b ph n kinh doanh, còn b
ph n kinh doanh s d a vào các đơn đ t hàng, tình hình kinh doanh và d tốn c a
phịng ti p th … C như v y, thơng qua d tốn các nhà qu n lý c p cao có th
thi t k m t h th ng mà trong đó t t c các m i quan h trong t ch c là ăn kh p
v i nhau.
- Giúp tìm ra nh ng đi m y u trong cơ c u t ch c, nh n d ng ñư c các v n ñ
trong truy n thông, m i quan h trong công vi c, quy n và trách nhi m ñư c giao.
* Quy trình l p d tốn ngân sách
D tốn ngân sách là công vi c vô cùng quan tr ng, vi c l p d tốn m t cách
chính xác ngay t l n ñ u tiên là r t khó. Vi c l p d tốn có th đư c hi u như vi c
ho ch ñ nh cho tương lai, mà tương lai thì khơng ch c ch n đư c. Ngồi ra, trong
kinh doanh thư ng xun x y ra nh ng tình hu ng khơng lư ng trư c đư c. Vì v y,
trư c khi l p d toán c n ph i ho ch đ nh m t quy trình d tốn ngân sách.
Quy trình l p d tốn ngân sách s khác nhau tùy thu c vào t ng công ty, tùy
thu c vào phong cách qu n lý c a nhà qu n tr . Sau đây là quy trình d tốn ngân
sách cơ b n đư c trình bày trong sách Managing budgets c a nhà xu t b n Dorling
Kindersley Limited.


10

Sơ đ 1.1: Q trình d tốn ngân sách
CHU N B

SO N TH O

Xác ñ nh rõ m c tiêu
chung c a công ty

Thu th p thông
tin, s li u
chu n b d
th o ngân sách
đ u tiên

Chu n hố ngân sách

Ki m tra các
con s d toán
b ng cách ch t
v n và phân tích

Đánh giá h th ng

L p d tốn ti n
m t đ theo dõi
dịng ti n t
b ng CĐKT và
báo cáo
KQHĐKD

Xem l i quy
trình ho ch ñ nh
ngân sách và

chu n b ngân
sách t ng th

THEO DÕI

Phân tích s khác
nhau gi a k t qu
th c t và d toán

Theo dõi các khác
bi t và phân tích
các sai s , ki m
tra nh ng đi u
khơng ng đ n

D báo l i và đi u
ch nh, xem xét s
d ng nh ng d ng
ngân sách khác,
rút kinh nghi m


11

Theo tác gi q trình d tốn ngân sách đư c chia làm 3 giai ño n:
- Giai ño n chu n b
Trư c khi l p d toán ngân sách c n ph i làm rõ m c tiêu c a doanh nghi p.
D toán ngân sách ph i l y chi n lư c và m c tiêu kinh doanh c a công ty làm n n
t ng. Sau khi xác ñ nh rõ m c tiêu, doanh nghi p s xây d ng m t m u d toán
ngân sách chu n. Đi u này giúp cho nhà qu n lý c p cao d ph i h p v i các d

toán ngân sách c a các b ph n trong doanh nghi p, cho phép so sánh, k t n i gi a
các n i dung m t cách d dàng. Khi m i v n ñ ñã ñư c chu n b ñ y đ cho vi c
l p d tốn ngân sách thì trư c khi so n th o hãy xem xét l i h th ng ñ ñ m b o
r ng ngân sách s cung c p thơng tin chính xác và phù h p.
- Giai ño n so n th o
Giai ño n so n th o ñư c ti n hành sau giai ño n chu n b . Trư c tiên, nh ng
cá nhân có liên quan trong vi c l p d toán ngân sách ph i t p h p tồn b thơng tin
v các ngu n l c s n có trong doanh nghi p và các y u t bên trong, bên ngoài
doanh nghi p tác đ ng đ n cơng tác d tốn ngân sách đ ng th i ư c tính thu, chi
… trên cơ s đó so n th o các báo cáo d toán tiêu th , d toán s n xu t, d toán
nguyên v t li u, d toán ti n m t, d toán b ng cân đ i k tốn, d tốn báo cáo k t
qu ho t ñ ng kinh doanh...
- Giai ño n theo dõi
Vi c l p d toán ngân sách t i doanh nghi p ph i ñư c l p liên t c t năm này
sang năm khác, t tháng này sang tháng khác. Vì v y, sau m i kỳ d toán ngân sách
c n ph i thư ng xun theo dõi, đánh giá tình hình d tốn, t ñó xem xét l i các s
li u, cơ s l p d tốn ngân sách và đi u ch nh khi c n thi t ñ rút kinh nghi m cho
l n l p d toán ngân sách ti p theo.
1.6.2 K toán các trung tâm trách nhi m
* Khái ni m
Trong quá trình qu n lý, các cá nhân, các b ph n ñư c giao quy n ra quy t
ñ nh và trách nhi m ñ th c hi n m t ph n hay toàn b cơng vi c nào đó. Vi c phân
quy n trong t ch c t o nên cơ c u ph c t p và địi h i c p trên ph i n m ñư c k t


12

qu th c hi n c a c p dư i. Vì th , k tốn trách nhi m đư c xây d ng ñ theo dõi
k t qu , hi u qu s d ng các ngu n l c trong doanh nghi p.
K toán trách nhi m là m t h th ng k toán cung c p thông tin v k t qu ,

hi u qu ho t ñ ng c a các b ph n, các ñơn v trong m t doanh nghi p. Đó là cơng
c đo lư ng, đánh giá ho t đ ng c a nh ng b ph n liên quan ñ n ñ u tư, l i nhu n,
doanh thu, chi phí mà b ph n đó có quy n ki m soát và trách nhi m tương ng.
G n v i k toán trách nhi m là các trung tâm trách nhi m. Trung tâm trách
nhi m là m t b ph n hay m t phòng ban ch c năng mà k t qu c a nó đư c g n
trách nhi m tr c ti p c a m t nhà qu n lý c th . V y m i trung tâm trách nhi m s
ñư c giao cho m t ngư i qu n lý c th th c hi n các nhi m v ñư c giao. Trung
tâm trách nhi m bao g m: trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm l i
nhu n và trung tâm ñ u tư.
V y h th ng k tốn trách nhi m đư c xây d ng d a trên cơ c u t ch c các
b ph n trong doanh nghi p có liên quan đ n vi c s d ng chi phí, th c hi n doanh
thu và l i nhu n, ñ u tư. K toán trách nhi m nh m m c đích thơng tin v hi u qu
ho t ñ ng c a các b ph n ñó.
* Vai trị c a k tốn trách nhi m
- Cung c p thông tin cho vi c th c hi n ch c năng t ch c và ñi u hành c a
doanh nghi p. K toán trách nhi m xác ñ nh các trung tâm trách nhi m, qua ñó nhà
qu n lý có th h th ng hóa các công vi c c a t ng trung tâm mà thi t l p các ch
tiêu đánh giá. K tốn trách nhi m giúp nhà qu n tr ñánh giá và đi u ch nh các b
ph n cho thích h p.
- Cung c p thông tin cho vi c th c hi n ch c năng ki m soát tài chính và ki m
sốt qu n lý. Thơng qua k tốn trách nhi m, nhà qu n lý có th phân tích, đánh giá
chi phí đã chi, doanh thu và l i nhu n th c hi n c a b ph n. Báo cáo trách nhi m
ph n h i cho ngư i qu n lý bi t k ho ch th c hi n ra sao, nh n di n các v n ñ h n
ch ñ có s đi u ch nh các chi n lư c, m c tiêu sao cho k t qu kinh doanh là t t
nh t. Đây là ngu n thông tin ñ nhà qu n lý nâng cao hi u su t s d ng v n, tăng
doanh thu, gi m chi phí m t cách h p lý, t i đa hóa l i nhu n.


13

- Khuy n khích nhà qu n lý hư ng ñ n m c tiêu chung c a t ch c. M c tiêu
chi n lư c c a doanh nghi p ñư c g n v i các trung tâm trách nhi m. Khi k tốn
trách nhi m có th ki m sốt và qu n lý đư c tài chính thì nhà qu n lý s đi u hành
ho t ñ ng hư ng ñ n các m c tiêu chung. Đ ng th i, b n thân các giám ñ c trung
tâm trách nhi m ñư c khích l ho t đ ng sao cho phù h p v i các m c tiêu cơ b n
c a tồn cơng ty.
* N i dung c a k toán trách nhi m
- Phân c p qu n lý và xác đ nh các trung tâm trách nhi m
• Phân c p qu n lý là vi c ngư i qu n lý giao quy n ra quy t ñ nh cho c p
qu n lý th p hơn trong q trình ho t đ ng c a doanh nghi p, và c p dư i đó ch ra
quy t ñ nh trong ph m vi trách nhi m c a mình. Tùy theo t ng doanh nghi p, m c
đ phân chia có th khác nhau, g m nhi u c p ñ hay ch m t c p và vi c giao
quy n quy t ñ nh có th nhi u hay ít.
M i c p đ s có ngư i qu n lý riêng và có th thu c v m t trong các trung
tâm t th p lên cao như sau: trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm l i
nhu n và trung tâm ñ u tư. Ngư i qu n lý s ñi u ph i các ngu n l c và ho t đ ng
trong trung tâm mình đ th c hi n các ch tiêu do c p trên ñã giao.
Có nhi u cách phân quy n qu n lý mà ch y u là phân chia theo ch c năng
kinh doanh, theo s n ph m s n xu t kinh doanh và theo khu v c ñ a lý. Đ i v i
doanh nghi p phân chia theo ch c năng kinh doanh ta có các phịng ban như ti p
th , s n xu t, nghiên c u và phát tri n, tài v , … Đ i v i cách phân chia theo s n
ph m hay khu v c đ a lý, các phịng ban ñư c chia theo các lo i s n ph m kinh
doanh, khu v c ñ a lý, và thư ng m i s n ph m kinh doanh và khu v c đó g n v i
các đ u vào và ñ u ra riêng ñ xác ñ nh hi u qu kinh doanh c a nó.
Khi ti n hành phân c p qu n lý, n u doanh nghi p chia ra qua nhi u c p s có
th d n đ n b máy t ch c c ng k nh, ho c n u t p trung quá nhi u quy n quy t
ñ nh m t nơi s làm gi m hi u qu ho t đ ng. Vì th , nhà qu n lý c n ph i cân nh c
gi a ưu ñi m và khuy t ñi m khi th c hi n vi c phân c p đó.
• Xác đ nh các trung tâm trách nhi m