Một số giải pháp chủ yếu đẩy mạnh phát triển kinh tế quận Cầu Giấy từ các xã - thị trấn trong quá trình đô thị hoá

Website: Email : Tel : 0918.775.368

A. LỜI MỞ ĐẦU.............................................................................................................................3
B. NỘI DUNG..................................................................................................................................5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÔ THỊ HOÁ VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TỪ CÁC
XÃ - THỊ TRẤN THÀNH QUẬN NỘI THÀNH.......................................................................5
1.1. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ, ĐẶC TRƯNG ĐƠ THỊ HỐ..............................................5
1.1.1. Khái niệm, đặc trưng, phân loại đô thị....................................................................5
1.1.1.1. Khái niệm đô thị................................................................................................5
1.1.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội của đô thị..................................................................6
1.1.1.2. Phân loại đô thị...................................................................................................9
1.1.2. Khái niệm, đặc trưng và tính tất yếu của đơ thị hố.............................................10
1.1.2.1. Khái niệm về đơ thị hố....................................................................................10
1.1.2.2. Đặc điểm của đơ thị hố..................................................................................13
1.1.2.3. Vai trị của đơ thị hố......................................................................................15
1.1.2.4. Tính tất yếu của đơ thị hố..............................................................................16
1.1.2.5. Một số chỉ tiêu chí đánh giá trình độ đơ thị hố............................................19
1.2. BẢN CHẤT CỦA PHÁT TRIỂN KINH TẾ................................................................20
1.2.1. Bản chất của phát phát triển kinh tế......................................................................20
1.2.1.1. Bản chất của tăng trưởng kinh tế.....................................................................21
1.2.1.2. Bản chất của phát triển kinh tế........................................................................21
1.2.1.3. Phát triển kinh tế bền vững..............................................................................22
1.2.2. Một số chỉ tiêu đánh giá phát triển kinh tế...........................................................24
1.2.2.1. Đánh giá tăng trưởng kinh tế...........................................................................24
1.2.2.2. Đánh giá về cơ cấu kinh tế..............................................................................25
1.2.2.3. Đánh giá sự phát triển xã hội...........................................................................26
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG PHÁT T RIỂN KINH TẾ CỦA QUẬN CẦU GIẤY TRONG
Q TRÌNH ĐƠ THỊ HOÁ..........................................................................................................28
2.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI QUẬN CẦU GIẤY ẢNH HƯỞNG
TỚI PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRONG Q TRÌNH ĐƠ THỊ HỐ.................................28
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên..................................................................................................28

2.1.1.1. Vị trí địa lý của Quận.......................................................................................28
2.1.1.2. Điều kiện thời tiết khí hậu..............................................................................29
2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội.........................................................................................30
2.1.2.1. Đặc điểm kinh tế..............................................................................................30
2.1.2.2. Đặc điểm xã hội...............................................................................................32
2.1.3. Những ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tới phát triển kinh tế
trong q trình đơ thị hố...................................................................................................34
2.1.3.1. Tác động tích cực..............................................................................................34
2.1.4.2. Tác động tiêu cực..............................................................................................35
2.2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ QUẬN CẦU GIẤY TRONG Q TRÌNH
ĐƠ THỊ HOÁ.........................................................................................................................36
2.2.1. Thực trạng phát triển kinh tế chung của quận Cầu Giấy ......................................36
2.2.2. Thực trạng phát triển các ngành và nội bộ ngành .................................................39
2.2.2.1. Về công nghiệp và xây dựng cơ bản .............................................................39
2.2.2.2. Về thương mại, dịch vụ ..................................................................................41
Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

2.2.2.3. Về nông nghiệp ................................................................................................45
2.2.2.4. Về cơ sở hạ tầng kỹ thuật ..............................................................................47
2.3. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA CẦN PHẢI GIẢI QUYẾT VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA
NHỮNG VẤN ĐỀ ĐÓ ........................................................................................................48
2.3.1. Những vấn đề đặt ra...............................................................................................48
2.3.2. Nguyên nhân của những vấn đề trên.....................................................................52
2.3.2.1. Nguyên nhân khách quan................................................................................52
2.3.2.2. Nguyên nhân chủ quan.....................................................................................52
CHƯƠNG 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TIẾP TỤC ĐẨY MẠNH PHÁT TRIỂN
KINH TẾ TRONG Q TRÌNH ĐƠ THỊ HỐ......................................................................54

3.1. ĐỊNH HƯỚNG...............................................................................................................54
3.2. MỤC TIÊU......................................................................................................................55
3.2.1. Mục tiêu tổng quát .................................................................................................55
3.2.2. Nhiệm vụ trọng tâm................................................................................................56
3.2.3. Các chỉ tiêu chủ yếu................................................................................................57
3.3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ QUẬN CẦU GIẤY
TRONG Q TRÌNH ĐƠ THỊ HỐ...................................................................................58
3.3.1. Tiến hành thực hiện rà sốt và điều chỉnh lại quy hoạch......................................58
3.3.2. Thực hiện tuyên truyền chủ trương, chính sách phát triển kinh tế trên địa bàn. 59
3.3.3. Nâng cao trình độ và chất lượng người lao động..................................................60
3.3.4. Thu hút nguồn vốn đầu tư......................................................................................61
3.3.5. Tăng cường kiểm tra, giám sát thị trường............................................................62
3.3.6. Tăng cường công tác bảo đảm an ninh chính trị trên địa bàn..............................63
C. KẾT LUẬN................................................................................................................................65
D. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................66

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

A. LỜI MỞ ĐẦU
Phát triển kinh tế nhằm đưa tới cuộc sống ngày một tốt đẹp hơn là mục
tiêu phấn đấu của tất cả các vùng và quốc gia trên thế giới. Phát triển kinh tế là
động cơ thúc đẩy q trình đơ thị hoá thực hiện nhanh và hiệu quả hơn.
Tại quận Cầu Giấy q trình đơ thị hố đã bắt đầu diễn ra ngay từ khi
quận được thành lập từ những năm 1997 cho tới nay song q trình đơ thị hố là
q trình diễn ra trong thời gian dài nên cho tới nay. Kinh tế trên địa bàn quận đã
phát triển nhanh chóng trong những năm qua và kết quả của nó là thu nhập của
người dân và mức sống của dân cư cũng tăng lên nhanh chóng và ngày càng tốt

hơn.
Song cùng với quá trình phát triển kinh tế đó đã nảy sinh nhiều vấn đề cần
phải giải quyết đặc biệt là phải đẩy mạnh phát triển kinh tế để rút ngắn thời gian
của q trình đơ thị hố trên địa bàn quận đồng thời đưa quận Cầu Giấy trở thành
quận phát triển so với cả Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung. Căn cứ vào tình
hình cụ thể của quận Cầu Giấy em xin nêu lên một số giải pháp chủ yếu để thúc
đẩy phát triển kinh tế thơng qua chun đề tốt nghiệp có tên là: “ Một số giải
pháp chủ yếu đẩy mạnh phát triển kinh tế quận Cầu Giấy từ các xã - thị trấn
trong q trình đơ thị hố”.
Trong chun đề có nêu lên những vấn đề về lý luận, thực trạng phát triển
của địa phương và một số giải pháp chủ yếu đẩy mạnh phát triển kinh tế quận
Cầu Giấy. Các nội dung đó sẽ được trình bày ở các chưong như sau:
Chương 1. Cơ sở lý luận về đô thị hoá và phát triển kinh tế từ các xã - thị
trấn thành quận nội thành.
Chương 2. Thực trạng phát triển kinh tế quận Cầu Giấy trong q trình đơ
thị hố
Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Chương 3. Phương hướng và giải pháp tiếp tục đẩy mạnh phát triển kinh tế
trong q trình đơ thị hố
Trong mỗi chương đã trình bày theo đúng tên của chương song trong quá
trình thực hiện cịn những sai sót ngồi mong đợi của bản thân và cũng do hạn
chế trong kiến thức mong các thầy, các cô thông cảm.
Em xin chân thành cảm ơn tập thể Phòng Kinh tế - Kế hoạch - Quận uỷ
Cầu Giấy đã giúp đỡ em trong quá trình thực tập tại đây và cung cấp tài liệu để
em có thể hồn thành Chun đề tốt nghiệp này!
Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và chỉ bảo thân tình của Thầy giáo

PGS.TS Phạm Văn Khơi để em có thể hồn thành chun đề!
Em xin chân thành cảm ơn!

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

B. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐƠ THỊ HỐ VÀ PHÁT TRIỂN
KINH TẾ TỪ CÁC XÃ - THỊ TRẤN THÀNH QUẬN NỘI THÀNH

1.1.

KHÁI NIỆM, VAI TRỊ, ĐẶC TRƯNG ĐƠ THỊ HỐ

1.1.1. Khái niệm, đặc trưng, phân loại đơ thị
1.1.1.1. Khái niệm đơ thị
Chúng ta có rất nhiều cách định nghĩa về đơ thị hố và các định nghĩa đó
đứng trên những quan điểm khác nhau và nó tuỳ thuộc vào mục đích nghiên cứu
của từng lĩnh vực, chúng ta có thể hiểu đô thị theo một số các sau và chúng có
mối liên quan tới mục tiêu nghiên cứu của đề tài:
Một là, theo từ biển Bách khoa toàn thư Việt Nam thì đơ thị là một khơng
gian cư trú của cộng động người sống tập trung và hoạt động trong những khu
vực kinh tế phi nông nghiệp.
Hai là, đô thị là nơi tập trung dân cư chủ yếu là là lao động phi nông
nghiệp, sống và làm việc theo kiểu đơ thị hố.
Ba là, đơ thị là nơi có mật độ dân cư cao, chủ yếu là lao động phi nơng
nghiệp, có cơ sở hạ tầng phát triển, là trung tâm văn hố hay chính trị của các
cấp, ngành có vai trị thúc đẩy sự phát triển của đất nước, tỉnh (thành phố), huyện

(quận).
Nói chung tất cả các khái niệm về đơ thị chỉ mang tính chất tương đối do
sự khác nhau về trình độ phát triển của kinh tế - xã hội và điều kiện tự nhiên.
Song chúng đều thống nhất trên hai tiêu chuẩn đê phân biệt đô thị và nông thôn
Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

đó là đơ thị là những thành phố, thị xã, thị trấn có dân số trên 2000 người và
trong đó trên 60% là sản xuất phi nông nghiệp.
1.1.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội của đô thị
1/ Đô thị là nơi tập trung nhiều vấn đề và nó có tính chất tồn cầu:
−

Vấn đề môi trường: cùng với tốc độ gia tăng nhanh chóng về cơng

nghiệp hố và đơ thị hố là tốc độ gia tăng phá vỡ môi trường sinh thái tại đơ thị.
Q trình đơ thị hố càng nhanh thì tốc độ phá huỷ môi trường sinh thái càng
nhanh, điều này gây nên hiện tượng ô nhiễm môi trường sống cho khu vực dân
cư … vấn đề này đang đặt ra bài tốn cho việc tính tốn phát triển đơ thị sao cho
vừa nhanh vừa phải đảm bảo môi trường không bị ô nhiễm, tất cả các đô thị đã
và đang hình thành, phát triển hiện nay đều gặp phải vấn đề ô nhiễm môi trường
mà thường ngày càng nặng nề hơn. Nguyên nhân chủ yếu của vấn nạn này đó laf
khi tốc độ cnh nhanh thì lượng chất thải thải ra môi trờng càng lớn và trong điều
kiện khi bắt đầu tiến hành đơ thị hố thì khả năng tào chính và kinh nghiệm cịn
hạn chế nên khó có thể tiến hành áp và thực hiện những chính sách về bảo vệ
mơi trường sinh thái hoặc có áp dụng cũng còn rất hạn chế.
−

Vấn đề dân số cũng là vấn đề lớn cần phải giải quyết của quá trình đơ

thị hố. Ở những khu vực đơ thị hố thì việc tăng dân số là không thể tránh khỏi.
Việc tăng dân số này có nguồn gốc là tăng dân số tự nhiên và tăng dân số cơ học,
song tại đô thị thì tăng dân số cơ học là chính. Q trình đơ thị hố đã tạo ra sức
hút mạnh mẽ đối với lực lượng lao động đông đảo từ các khu vực lân cận tới đây
để sinh cơ lập nghiệp. Đô thị là một địa bàn hẹp nên với lượng dân cư đông đảo
đã làm gia tăng thêm mật độ dân cư, mật độ dân cư do đó đã tăng nhanh chóng
và có tác động xấu tới mơi trường sinh thái và xã hội. Việc tăng dân số nhanh và
Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

mạnh như vậy vừa có những tác động tích cực vừa có tác động tiêu cực, tiêu cực
như trên đã trình bày. Yếu tố tích cực ở đây là nó thu hút nhiều lao động có trình
độ chun mơn hoặc có sức khoẻ tốt đáp ứng nhu cầu lao động cho q trình
cơng nghiệp hố và đơ thị hố.
−

Vấn đề tổ chức khơng gian và môi trường sống: do dân số quá đông

lại sống và sinh hoạt trên một địa bàn chật hẹp đã gây ra tình trạng mật độ dân cư
q đơng khiến việc bố trí khơng gian xinh hoạt cho người dân và bố trí những
địa điểm văn hố, thể thao gặp nhiều khó khăn.
2/ Thành thị và nơng thơn ln có mối quan hệ và mối quan hệ này ngày
càng trở nên quan trọng hơn:
Q trình đơ thị hố dù thực hiện theo hình thức đơ thị phân tán hay tập
trung đều gây ra những ảnh hưởng tới môi trường sinh thái song đo thị hố phân
tán thì vấn đề đó dó giảm hơn nhiều so với đơ thị hố tập trung và chúng ta có

thể giải quyết các vấn đề xã hội và mơi trường nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Thành thị và nơng thơn có mối quan hệ với nhau, mối quan hệ này tương đối
khăng khít tuy rằng ở hai nơi có điều kiện sống và sinh hoạt khác nhau vì chủ
yếu dân cư ở thành thị là từ khu vực nông thôn chuyển ra. Ở đầu q trình đơ thị
hố thì nơng thơn là tiền đề về cơ sở vật chất kỹ thuật và điều kiện kinh tế cho
q trình phát triển đó, ngược lại trong q trình đơ thị hố thì thành thị lại là
điều kiện thúc đẩy nông thôn phát triển theo. Đặc biệt với q trình đơ thị hố
phân tán thì khả năng thúc đẩy phát triển kinh tế và điều kiện sống tạo vùng
nơng thơn nhanh và mạnh hơn.
3/ Đơ thị hố mang tính kế thừa của nhiều thế hệ cả về cơ sở vật chất kỹ
thuật, kinh tế và xã hội. Đó có nghĩa là đơ thị hố được hình thành theo q trình
lịch sử chứ khơng phải một chốc, một lát là có, nó là q trình kế thừa những
Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

thành tựu của những thế hệ đi trước khai phá nên những điều kiện ban đầu cho
q trình phát triển của đơ thị từ nông thôn lên.
4/ Đô thị so với nông thông thì có một số những đặc trưng riêng có, cụ thể
đó là những đặc trưng sau:
−

Dân cư đơ thị có nhu cầu trao đổi, thông thương buôn bán do ở đây

dó trình độ tập trung và chun mơn hố cao nên lượng sản phẩm làm ra ngày
càng nhiều và chủ yếu cac sản phẩm đó là sản phẩm cơng nghiệp chứ không thể
sản xuất ra những sản phẩm thiết yếu ni sơng con người. Nên người dân đơ thị
có nhu cầu trao đổi lương thực, thực phẩm với những nông dân hay những
thương nhân. Bên cạnh đó tạo những đơ thị cịn có những thì đất, lao động, dịch

vụ, thị trường tài chính ngân hàng…
−

Số lượng vốn được đầu tư vào các ngành luôn cao hơn nhiều lần so

với lượng vốn được đầu tư vào các ngành tại khu vực nơng thơn, do đó, hạ tầng,
kỹ thuật và điều kiện sống về vật chất ở đây cao hơn hẳn so với khu vực nông
thôn. Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật hạ tầng của đô thị như hệ thống đường
giao thông, hệ thống bệnh viện và trạm y tế… tương đối hoàn thiện và đồng bộ
do yêu cầu khách quan của q trình đơ thị hố. Điều đó bắt nguồn từ u cầu
khách quan của q trình đơ thị hố, đó là điều kiện thúc đẩy q trình đơ thị hố
phát triển nhanh và mạnh.
−

Đơ thị có nền an ninh trật tự khó đảm bảo so với nơng thơn song nó

ln được duy trì tốt. Tính khơng ổn định của nó là do đơ thị là nơi tập trung của
rất nhiều thành phần vởi đủ các tầng lớp dân cư và dân số ở đây chủ yếu là từ các
nơi khác chuyển đến với phong tục tập quán khác nhau song lại chung mục đích
là làm kinh tế nên có thể va chạm với nhau gây nên sự mất ổn định cho xã hội.

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Để duy trì sự ổn định cho đô thị chúng ta luôn phải bỏ ra một khoản chi phí của
về vật chất và con người lớn hơn rất nhiều so với khu vực nơng thơn.
1.1.1.2. Phân loại đơ thị
Chúng ta có nhiều cách tiếp cận để tìm hiểu về khái niệm đơ thị trên cơ sở

đó chúng ta có nhiều cách đề phân laọi đơ thị. Có thể chúng ta phân loại đơ thị
theo tiêu chí sau:
− Phân loại đơ thị theo quy mơ dân số.
− Phân loại theo tính chất hành chính.
− Phân loại theo chức năng hoạt động.
− Phân loại theo cơ cấu lao động.
− Phân loại theo mức độ hoàn thiện cơ sở hạ tầng.
Song chúng ta chủ yếu phân loại theo hai cách đó là phân loạ theo tính
chất hành chính và phân loại theo quy mơ dân số. Ở đây chúng ta chỉ nghiên cứu
cách phân loại theo quy mô dân số:
Phân loại theo quy mô dân số thì có các loại đơ thị sau:
− Đơ thị loại 1: đơ thị có quy mơ rất lớn: là những trung tâm kinh tế,
chính trị, văn hố, khoa học - kỹ thuật, giao lưư quốc tế có vai trị thúc đẩy phát
triển kinh tế của cả nước; đây là đô thị có quy mơ dân số trên 1triệu dân, mật độ
dân cư là 15000người/km2. Lao động phi nông nghiệp chiếm trên 90%; cơ sở
vật chất kỹ thuật hạ tầng đồng bộ và hồn thiện.
− Đơ thị loại 2: đơ thị có quy mơ lớn là những trung tâm kinh tế chính trị,
văn hố, khoa học - kỹ thuật, du lịch, giao lưu quốc tế, có vai trị thúc đẩy phát
triển kinh tế của một vùng lãnh thổ; dân số trên 35 vạn người, mật độ dân cư là

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

12000 người/km2, lao động phi nông nghiệp trên 90%, cơ sở vật chất kỹ thuật
tương đối hoàn chỉnh và tiến tới hoàn thiện.
− Đơ thị loại 3: đơ thị có quy mơ trung bình: là những trung tâm kinh tế chính trị, văn hố, nơi sản xuất tiểu thủ cơng nghiệp, thương mại; dân số từ 10 –
35 vạn người, mật độ dân số 10 000 người/km2; lao động phi nông nghiệp trên
80%; cơ sở kỹ thuật hạ tầng được đầu tư xây dựng từng phần.

− Đơ thị loại 4: đơ thị có quy mơ trung bình nhỏ: là những trung tâm kinh
tế, chính trị, văn hố hoặc là nơi chun sản xuất tiểu thủ cơng nghiệp, thương
nghiệp có vai trị thúc đẩy kinh tế của tỉnh hoặc một vùng trong tỉnh. Dân số đô
thị: 3- 10 vạn người, mật độ dân cư: 8 000người/km2; lao động phi nông nghiệp
trên 70%, đã và đang đầu tư xây dựng kỹ thuật hạ tầng và các cơng trình cơng
cộng từng phần.
− Đơ thị loại 5: đơ thị có quy mơ nhỏ: là những trung tâm tổng hợp của
huyện hay một vùng trong huyện có vai trị thúc đẩy kinh tế của vùng và có quy
mơ dân số dưới 3 vạn người, mật độ dân số 6000người/km2. Lao động phi nông
nghiệp chiếm trên 60%. Bước đầu xây dựng một số cơng trình cơng cộng và kỹ
thuật hạ tầng.
1.1.2. Khái niệm, đặc trưng và tính tất yếu của đơ thị hố
1.1.2.1. Khái niệm về đơ thị hố
Trên quan điểm đơ thị trên chúng ta có thể đưa ra khái niệm về đơ thị hố
như sau:
− Trên quan điểm của một vùng: đơ thị hố là q trình hình thành và
phát triển các hình thức và điều kiện sống theo kiểu đô thị.

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

− Trên quan điểm của nền kinh tế quốc dân: đơ thị hố là quá trình biến
đổi về sự phân bố các yếu tố nguồn lực sản xuất, bố trí dân cư những vùng
khơng phải đơ thị thành đơ thị.
Hay chúng ta có thể hiểu một cách nôm na, đô thị là chúng ta đã đạt được
những chỉ tiêu để đánh giá là đơ thị và những chỉ tiêu đó là những chỉ tiêu đã
được các cơ quan có thẩm quyền dựa vào trình độ phát triển và văn minh đơ thị
để đề ra có sự tham khảo các chỉ tiêu của các quốc gia trên thế giới. Đơ thị là

những vùng có trình độ phát triển cao về kinh tế và xã hội.
Cịn q trình đơ thị hố là q trình chuyển đổi khu vực sản xuất nông
nghiệp với những đặc trưng cơ bản về kinh tế, văn hoá, xã hội của vùng nông
thôn lên những đặc trưng kinh tế, xã hội theo kiểu đơ thị, ở đấy sản xuất khơng
cịn mang nặng tính nơng nghiệp nữa mà sản xuất cơng nghiệp và dịch vụ là chủ
yếu. Hay đây chính là thời kỳ quá độ từ nông thôn lên thành thị.
Đô thị hố là q trình tất yếu trong qúa trình cơng nghiệp hoá và hiện đại
hoá đất nước và chúng ta càng đẩy nhanh tốc độ đơ thị hố thì đời sống dân cư sẽ
ngày càng tăng nhanh hay chất lượng cuộc sống của con người ngày một được
nâng cao. Quá trình đơ thị hố là q trình mang tính lịch sử song có sự tác động
rất lớn của con người, con người tác động tích cực hay tiêu cực đều có ảnh
hưởng lớn tới q trình đơ thị hố. Khi chúng ta có cách thức tiến hành đơ thị
hố phù hợp thì q trình đơ thị hố sẽ được đẩy nhanh và như thế đơ thị sẽ được
hình thành nhanh chóng và cóp hiệu quả.
Theo kinh nghiệm của các nước trên thế giới và thực tế ở nước ta thì q
trình đơ thị hố được chia thành hai xu hướng khá rõ nét đó là đơ thị hố tập
trung và đơ thị hố phân tán.

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Đơ thị hố tập trung là hình thức mà tồn bộ cơng nghiệp và dịch vụ công
cộng được tập trung phát triển vào các thành phố lớn và xung quanh tạo nên
thành phố công nghiệp, tạo nên sự đối lập lớn giữa thành thị và nơng thơn. Xu
hướng đơ thị hố này gây ra nhiều vấn đề mà các q trình sau đó phải tiến hành
khắc phục và giải quyết các vấn đề về môi trường sinh thái và vấn đề xã hội.
Đô thị hố phân tán hay cịn gọi là q trình hình thành đơ thị vệ tinh, hình
thức đơ thị này đã giải quyết các vấn đề khó khăn và trở ngại của đơ thị hố tập

trung. Đơ thị hố phân tán là hình thức hình thành các mạng lưới điểm dân cư có
trình độ phát triển hợp lý giữa cơng nghiệp, nơng nghiệp và dịch vụ.
Đơ thị hố phân tán đảm bảo tính cân bằng sinh thái, tạo điều kiện cho con
người sống và làm việc tốt hơn. Quá trình đơ thị hố phân tán khi hồn thành sẽ
tạo ra sự biến đổi sâu sắc về kinh tế, văn hoá, xã hội và đặc biệt là hệ thống cơ sở
vật chất kỹ thuật.
Chúng ta thấy rằng đơ thị hố tập trung sẽ có nhiều vấn đề xã hội đặt ra vì
đó là q trình dân cư tập trung q đơng vào một khu vực khhiến cho các vấn
đề nảy sinh như: nhà ở, y tế, mơi trường… khó có thể giải quyết được và q
trình đơ thị hố như thế này sẽ khiến q trình đơ thị hố khơng bền vững và
phải giải quyết những vấn đề nặng nề.
Thực tế chững minh rằng, khi đơ thị hố phân tán sẽ phải mật nhiều thời
gian hơn đơ thị hố tập trung song tính tổng thể nền kinh tế quốc dân thì nhanh
hơn khi chúng ta phải tiến hành trên toàn bộ khu vực lãnh thổ của nước ta và khi
hoàn thành đơ thị hố phân tán thì chúng ta khơng phải giải quyết những vấn đề
xã hội sâu sắc như đô thị hố tập trung.
Ngày nay, q trình đơ thị hố được tiến hành nhanh và có hiệu qủa hơn
trước do tác động của tiến bộ khoa học kỹ thuật hiện đại, đặc biệt ngày nay còn
Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

có sự tác động đắc lực của công nghệ thông tin vào quá trình đơ thị hố. Đây là
những tiền đề cho phép chúng ta tiến hành đơ thị hố nhanh hơn và có hiệu quả
hơn. Đơ thị hố tập trung sẽ được tiến hành nhanh và tương đối có hiệu quả nếu
chỉ tính trong ngắn hạn vì chúng ta chỉ mất thời gian ngắn có thể hình thành các
đơ thị có trình độ phát triển cao, mà điển hình là ở các nước phát triển thì việc đơ
thị hố tập trung là chủ yếu và ngày nay phải đối mặt với chênh lệch giữa thành
thị và nông thôn đồng thời phải giải quyết vấn đề dân cư và xã hội. Dân cư ở các

thành phố này tập trung rất đông, khiến các vấn đề xã hội này sinh ngày một lớn
và để giải quyết phải bỏ ra một khoản chi phí khổng lồ.
Tóm lại, chúng ta là một nước thực hiện đơ thị hoá sau các nước trên thế
giới nên cần phải xem xét các mơ hình đơ thị hố trên thế giới đồng thời phải căn
cứ vào tình hình cụ thể của từng địa phương mà chúng ta có thể áp dụng hình
thức đơ thị hố phân tán hoặc kết hợp giữa hai hình thức đó. Song chúng ta vẫn
tập trung ưu tiên cho phát triển đô thị theo hướng đô thị hố phân tán hay cịn gọi
là phát triển đơ thị vệ tinh bao quanh các đô thị lớn để giảm sức ép về xã hội cho
các đô thị lớn.

1.1.2.2. Đặc điểm của đơ thị hố
− Đơ thị hố mang tính lịch sử và xã hội: ở đây đơ thị hố mang tính xã
hội vì q trình đơ thị hố là q trình tăng lên nhanh chóng của dân cư và lao
động mà chủ yếu là tăng dân số do biến động cơ học. Đi đơi với nó là các vấn đề
xã hội nảy sinh đó là các vần đề về nhà ở, khu vực phục vụ sinh hoạt cộng đồng,
giáo dục, y tế, văn hố, thể thao… qúa trình đơ thị hố phát triển từ thấp tới cao
tức là q trình đó trước hết là hình thành và phát triển những khu đô thị với quy

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

mô nhỏ cùng trình độ thấp về các mặt đồng thời mang nặng tính nơng thơn và
dần dần thay đổi. Việc thay đổi này sớm hay muôn là do sự tác động của con
người là chủ yếu. Trong quá trình hình thành và phát triển thì đơ thị sẽ ngày càng
hiện đại và có quy mơ ngày càng lớn hơn. Q trình đơ thị hoá cần phải trải qua
một thời gian, thời gian này ngắn hay dài là do nhiều yếu tố tác động, trong đó
có cả yếu tố chủ quan và yếu tố khách quan. Ở đây yếu tố khách quan là quan
trọng song yếu tố chủ quan mới là yếu tố quyết định.

− Đơ thị hố gắn liền với sự biến đổi sâu sắc về kinh tế - xã hội: chúng ta
thấy rằng đỉêm khởi đầu của q trình đơ thị hố là một khu dân cư có trình độ
phát triển thấp và mang nặng tính sản xuất nơng nghiệp, lối sống nơng thơn và
đích đến của q trình đơ thị hố là một xã hội có cơ sở vật chất kỹ thuật hiện đại
cùng lối sống kiểu thành thị song đậm đà bản sắc văn hố dân tộc. Tính chất đậm
đà bản sắc văn hố dân tộc có thể có những nơi không thực hiện. Việc thay đổi
về kinh tế - xã hội như thế trong một thời gian tương đối ngắn thì điều đó khẳng
định tính gắn bó mật thiết giữa biến đổi về kinh tế - xã hội với q trình đơ thị
hố. Trong q trình đơ thị hố thì trước hết hết thảy mọi người đều quan tâm tới
việc phát triển kinh tế song để có thể phát triển được kinh tế thì chúng ta cần rất
nhiều yếu tố phụ trợ cho nó, đó là cơ sở vật chất kỹ thuật hạ tầng, hệ thống
đường giao thông…
− Đơ thị hố là q trình tập trung dân số ở đơ thị và hình thành nhanh
chóng các điểm dân cư do u cầu của cơng nghiệp hố và hiện đại hố: vì như
vậy mới có thể đáp ứng được nhu cầu sử dụng lao động tại các nhà máy và các
cơng trường . Đề tiến hành cơng nghiệp hố và hiện đạo hố từ nền nơng nghiệp
thì chúng ta phải cần nhiều lao động, lao động trong những ngành cơng nghiệp.
Sau đó tới q trình hiện đại hố thì ngựơc lại là ngày càng sử dụng ít lao động
Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

và gần như không sử dụng lao động vào các công việc nặng nhọc, khi đó chúng
ta sử dụng máy móc là chính.
1.1.2.3. Vai trị của đơ thị hố
− Trước hết chúng ta có thể nhận thấy vai trị của đơ thị hố là thúc đẩy
tốc độ cơng nghiệp hố và hiện đại hố. Q trình cơng nghiệp hố và hiện đại
hố muốn thành cơng thì cần phải chuyển đổi căn bản cơ cấu kinh tế từ sx nông
nghiệp sang sản xuất công nghiệp với kỹ thuật cao, nâng cao trình độ lực lượng

sản xuất. Q trình đơ thị hố tạo điều kiện để tập trung dân cư với đa số là lao
động có trình độ lao động cao như vậy vơ hình dung nó đã mang lại một nguồn
nhân lực thúc đẩy q trình cơng nghiệp hố. Bên cạnh là khu vực tiến hành đơ
thị hố cịn được đầu tư về cơ sở hạ tầng và những điều kiện tiên quyết cho q
trình phát triển đơ thị cùng với đó q trình đơ thị hố sẽ biến những khởi điểm
ban đầu đó thành những cơng trình kiến trúc theo đúng ý đồ phát triển đô thị của
các nhà hoạch định.
− Đô thị hố đặc biệt là đơ thị hố phân tán giúp chúng ta giải quyết được
nhiều vấn đề khó khăn trước mắt của xã hội như các tệ nạn xã hội: rượu chè, cờ
bạc, ma t … Q trình đơ thị hoá bắt buộc mọi người phải tiến hành lao động
mới có khả năng tìm kiếm và nâng cao thu nhập của bản thân và gia đình như
vậy họ đã góp phần vào công tác chống những tệ nạn xã hội. Thứ hai, nhờ vào
tình hình q trình đơ thị hố mà chúng ta có khả năng giải quyết được những
vấn đề về thu nhập và việc làm từ đó nâng cao được đời sống kinh tế và văn hoá
cho người dân. Người đời có câu “Có thực mới vực được đạo” có ý nói rằng khi
kinh tế phát triển, khi có đủ ăn thì con người mới nhớ tới đạo đức được, như vậy
đơ thị hố đã góp phần tích cực vào phát triển kinh tế - xã hội và nân cao đời
sống vật chất và tinh thần cho người lao động nói riêng và tồn xã hội nói chung.
Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Đồng thời chúng ta thực hiện việc đơ thị hố phân tán tạo điều kiện phát triển
kinh tế không chỉ ở những đô thị lớn mà cịn những đơ thị phân tán, điều đó đã
hạn chế việc di dân từ nơng thơn ra thành thị. Nhờ đó giảm sức ép về các vấn đề
xã hội cho các đô thị lớn. Mặt khác đô thị hố phân tán cịn tạo điều kiện để khơi
phục các làng nghề, ngành nghề truyền thống kể cả những ngành nghề và làng
nghề đã mai một, thực tế hiện nay ở nước ta đã chứng minh được điều này.
− Nâng cao thu nhập không chỉ cho người lao động mà cịn nâng cao

GDP cho tồn xã hội và thúc đẩy q trình cơng nghiệp hố đất nước. Kết quả
của q trình đơ thị hố là mở rộng và phát triển đơ thị đã đóng góp tỷ trọng lớn
(40%) tổng thu nhập quốc dân và cho 36% ngân sách nhà nước. Có thể nói đơ thị
là nguồn thu chủ ú cho nhà nước vì trong cơ cấu của chúng ta nguồn thu từ
khu vực nông thôn rất nhỏ và nguồn thu đó chúng ta lại dùng phần lớn vào phát
triển kinh tế và trợ cấp cho nơng nghiệp.

1.1.2.4. Tính tất yếu của đơ thị hố
Đối với nước ta có điểm xuất phát là nước nơng nghiệp lạc hậu mang nặng
tính truyền thống, tự cung, tự cấp đang dần chuyển sang nền kinh tế thị trường
theo định hướng xã hội chủ nghĩa và từng bước xây dựng điều kiện vật chất kỹ
thuật hạ tầng Chủ nghĩa Cộng sản nên chúng ta phải tiến hành cơng cuộc cơng
nghiệp hố và hiện đại hoá là tất yếu khách quan đặc biệt là phải tiến hành cơng
nghiệp hố và hiện đại hố nơng nghiệp, nơng thơn. Để có thể thực hiện cơng
nghiệp hố và hiện đại hố nơng nghiệp, nơng thơn thì có nhiều cách song chúng
ta tiến hành đơ thị hố nơng nghiệp, nơng thơn là phương thức đi có hiệu quả
cao.

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Q trình cơng nghiệp hố và hiện đại hố nơng nghiệp, nơng thơn gắn
liền với quá trình chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế của địa phương đó, vơ hình dung
đó cũng là kết quả hay mục tiêu cần đạt đến của quá trình đơ thị hố. Khi chúng
ta thực hiện đơ thị hố thì cơ cấu kinh tế ở nơng thơn thì tỷ trọng của ngành nơng
nghiệp có xu hướng và của công nghiệp sẽ tăng, việc tăng hay giảm nhanh hay
chậm là tuỳ vào tốc độ đơ thị hố của địa phương đó kể cả nền nơng nghiệp
truyền thống cũng chuyển sang nền nơng nghiệp hàng hố và mọi cái chúng ta

phải tuân thủ sự phát triển của nền kinh tế thị trường, chúng ta chỉ có thể tác
động phần nào để đẩy nhanh hay hạn chế mà thôi. Trong quá trình cơng nghiệp
hố và hiện đại hố nơng nghiệp, nơng thơn thì chúng ta phải giải quyết hàng
loạt những vấn đề ưu tiên phát triển ngành nào trước, chuyển dịch và bố trí lao
động dơi dư ra làm sao, đầu tư cơ sở vật chất như thế nào…
Theo quy luật duy vật biện chứng thì chúng ta phải làm biến đổi về mặt
lượng tới thời điểm nào đó nó sẽ làm biến đổi về chất. Đối với nền kinh tế thì
chúng ta phải tiến hành làm thay đổi theo hướng phát triển của lực lượng sản
xuất thì tới giai đoạn đó nó sẽ làm thay đổi quan hệ sản xuất. Mà hiểu cụ thể đó
là sự thay đổi trình độ sản xuất dẫn tới thay đổi tư duy và lối sống của người lao
động nói riêng và dân cư nói chung. Và người quản lý có thể đề ra và thực hiện
những định hướng, tạo điều kiện và khai thác những yếu tố tích cực. Nếu nhà
quản lý có tư duy đúng thì có thể đưa ra những định hướng đúng và tạo đà phát
triển nhanh, mạnh và hiệu quả, giúp q trình đơ thị hố được diễn ra nhanh hơn,
thành công hơn.
Tất cả các nước trên thế giới đều tiến hành đơ thị hố và q trình này đã
chở thành tất yếu tố khách quan vì các yếu tố sau:

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Một là, về các vấn đề kinh tế: kinh tế là xương sống cho sự tồn tại và suy
vong của đất nước và kinh tế là cấu trúc tổng thể của tất cả các ngành, lĩnh vực
của xã hội, nó gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của các ngành đó.
Các ngành cấu tạo nên nền kinh tế đó là các ngành: nông nghiệp, công nghiệp,
dịch vụ, thương mại… trong từng giai đoạn thì các ngành nay đóng góp vào nền
kinh tế là khác nhau và do đó nó quyết định tới tính chất của nền kinh tế. Các
ngành này hình thành và phát triển sẽ thúc đẩy quá trình đơ thị hố diễn ra nhanh

hơn và ngược lại q trình đơ thị hố lại thúc đẩy các ngành phát triển theo
hướng ngày càng hoàn thiện và theo hướng ngày càng tích cực hơn.
Hai là, về phát triển xã hội: quy mơ dân số ngày càng tăng và địi hỏi phải
đáp ứng ngày càng tăng không chỉ vật chất mà còn về tinh thần. Như đòi hỏi
nâng cao thu nhập, điều kiện về cơ sở vật chất kỹ thuật hạ tầng, các khu vui chơi
giải trí… Những nhu cầu này vừa là động cơ vừa là động lực cho quá trình đơ thị
hố phát triển nhanh chóng hơn và có hiệu quả cao hơn. Đặc biệt ngày nay so
với những nước trong khu vực và trên thế giới thì điều kiện sống của chúng ta
phải mất thời gian dài nữa mới có thể đạt được như họ bây giờ nên đó là u cầu
địi hỏi tất yếu phải thực hiện q trình đơ thị hố, đồng thời cũng là đích đến
của q trình đơ thị hố.
Ba là, về cơ sở vật chất kỹ thuật hạ tầng: Con người luôn hướng và mong
muốn có cuộc sống ấm no, hạnh phúc với những điều kiện giao thông đi lại
thuận tiện, giáo dục con người được tốt hơn…. điều kiện đó nảy sinh u cầu là
phải tiến hành đơ thị hố, đơ thị hoá sẽ biến những điều mà con người mong
muốn thành hiện thực. Đơ thị hố tạo ra những tiền đề vật chất đó cũng làm cho
tốc độ phát triển kinh tế được nhanh và hiệu quả hơn.

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Bốn là, quá trình phát triển kinh tế là chúng ta phát triển lực lượng sản
xuất rồi tiến tới biến đổi quan hệ sản xuất. Trên thế giới đã chải qua nhiều hình
thức quan hệ sản xuất và ở mỗi thời kỳ đó nó lại có những đặc trưng riêng, xã
hội loại người trong thời kỳ nguyên thuỷ chủ yếu sống dựa vào tự nhiên đã dần
thay đổi đến ngài mà chải quả hình thức phong kiến dồi đến tư bản chủ nghĩa và
xã hội chủ nghĩa thì con người dần thay đổi từ dựa vào tự nhiên chuyển sang tự
sản xuất để ni sống bản thân mình rồi đến tích luỹ để làm giàu. Đó là một q

trình lâu dài song là bước phát triển của con người.
1.1.2.5. Một số chỉ tiêu chí đánh giá trình độ đơ thị hố
− Đơ thị hố theo chiều sâu:
 Các chỉ tiêu định tính:
 Tổng thu nhập xã hội / đầu người
 Các chỉ tiêu đơ thị/người: diện tích cây xanh; diện tích đường
giao thơng: diện tích các cơng trình cơng cộng…
 Cơ cấu các ngành trong tổng thu nhập tồn xã hội
 Trình độ dân trí
 Số máy điện thoại / 100 dân
 Tuổi thọ bình quân
 Số giường bệnh và số bác sỹ / 1000 dân
 Các chỉ tiêu định lượng:
 Chất lượng hạ tầng kỹ thuật
 Chất lượng hạ tầng xã hội
 Trình độ văn minh đơ thị
 Kiến trúc đơ thị
 Môi trường đô thị.
Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

− Đô thị hố theo chiều rộng:
 Các chỉ tiêu định tính:
 Tổng thu nhập xã hội / đầu người
 Tỷ lệ diện tích đất đơ thị / diện tích đất tự nhiên
 Quy mô dân số đô thị
 Quy mô và cơ cấu tổng sản phẩm xã hội (hoặc tổng giá trị sản
xuất)

 Trình độ dân trí
 Số máy điện thoại / 100 dân
 Tuổi thọ bình quân
 Số giường bệnh và số bác sỹ / 1000 dân
 Các chỉ tiêu định lượng:
 Chất lượng hạ tầng kỹ thuật
 Chất lượng hạ tầng xã hội
 Trình độ văn minh đơ thị

1.2. BẢN CHẤT CỦA PHÁT TRIỂN KINH TẾ
1.2.1. Bản chất của phát phát triển kinh tế
Tăng trưởng và phát triển kinh tế là mục tiêu đầu tiên của tất cả các nước
trên thế giới, là thước đo chủ yếu về sự tiến bộ trong mỗi giai đoạn của các quốc
gia. Điều này đặc biệt có ý nghĩa với các quốc gia đang phát triển như nước ta
hiện nay, nó là phương tiện giúp chúng ta đuổi kịp nền kinh tế của các nước
trong khu vực và trên thế giới.

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Để tìm hiểu được bản chất của phát triển nói chung và phát triển kinh tế
nói riêng thì trước hết chúng ta phải xem xét tới tăng trưởng kinh tế.
1.2.1.1. Bản chất của tăng trưởng kinh tế
Khái niệm về tăng trưởng kinh tế đã được các nhà kinh tế xây dựng từ rất
lâu và ngày càng được hoàn thiện hơn. Tăng trưởng kinh tế là sự gia tăng thu
nhập của nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm).
Sự gia tăng này thể hiện cả về quy mô và tốc độ, nếu quy mô phản ánh sự gia
tăng nhiều hay ít thì tốc tốc phản ánh sự gia tăng đó nhanh hay chậm. Thu nhập

của nền kinh tế có thể biểu hiện dưới dạng vật chất và giá trị song để có thể so
sánh với các vùng và quốc gia khác đồng thời đảm bảo tính thống nhất thì chúng
ta nên xem xét trên góc độ giá trị.
Như vậy, bản chất của tăng trưởng kinh tế là phản ánh sự thay đổi về
lượng của nền kinh tế. Nếu trước đây chúng ta chỉ quan tâm tới tăng trưởng
chung chung thì ngày nay chúng ta thiên về tăng trưởng bền vững đó là sự tăng
trưởng ổn định trong dài hạn.
1.2.1.2. Bản chất của phát triển kinh tế
Hiện nay đích đến của các nước trên thế giới không phải là đích q q
trình tăng trưởng nữa mà là đích đến của quá trình phát triển. Phát triển kinh tế
được hiểu là quá trình tăng tiến về mọi mặt của nền kinh tế. Nếu như tăng trưởng
chỉ dừng lại ở mặt lượng thì phát triển đã chú trọng tới cả về mặt lượng và mặt
chất, nó là sự kết hợp một cách chặt chẽ q trình hồn thiện của hai vấn đề kinh

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

tế và xã hội ở mỗi quốc gia. Như vậy, phát triển kinh tế là một quá trình lâu dài
và do nhân tố nội tại của nền kinh tế quyết định.
Nội dung của phát triển kinh tế là:
−

Một là, sự gia tăng tổng thu nhập của nền kinh tế và mức gia tăng thu

nhập bình quân đầu người. Đây là nội dung phản ánh sự tăng lên về mặt lượng
của nền kinh tế, là điều kiện cần để nâng cao mức sống vật chất của mỗi quốc gia
và thực hiện những mục tiêu khác của phát triển.
−

Hai là, sự biến đổi theo đúng xu thế của cơ cấu kinh tế. Đây là tiêu

thức phản ánh mặt chất của nền kinh tế hay so sáng với trình độ phát triển giữa
các vùng, nước trong khu vực và trên thế giới.
−

Ba là, sự biến đổi ngày càng tốt hơn trong các vấn đề xã hội. mục tiêu

cuối cùng của sự phát triển kinh tế trong các quốc gia không phải là tăng trưởng
kinh tế hay chuyển dịch cơ cấu kinh tế mà là biến đổi sâu sắc theo hướng ngày
càng tốt hơn của đời sống người dân. Cuộc sống của con người được cho là tốt
khơng chỉ dừng lại ở mặt vật chất mà nó còn bao gồm cả yếu ta tinh thần. Biểu
hiện rõ nét của nội dung này chính là việc xố đói giảm nghèo, suy dinh dưỡng,
sự tăng lên của tuổi thọ bình quân, khả năng tiếp cận đến các dịch vụ y tế, nước
sạch, trình độ dân trí ngày một nâng cao….
1.2.1.3. Phát triển kinh tế bền vững
Như trên chúng ta đã đề cập về vấn đề tăng trưởng và đã nêu lên rằng đòi
hỏi của nền kinh tế bây giờ không phải là tăng trưởng nữa mà là tăng trưởng bền
vững. Trong phát triển cũng vậy, để cuộc sống của con người luôn được đảm bảo
và thời gian sau tốt hơn thời gian trước thì chúng ta phải tiến hành thực hiện phát
triển kinh tế bền vững. Việc phát triển của các nước trên thế giới vào thập niên
Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

70,80 của thế kỷ 21 đã đặt ra nhiều vấn đề tiêu cực đó là những vấn đề về ơ
nhiễm mơi trường sinh thái và nhiều mặt của xã hội nên đã đặt ra đòi hỏi phải
phát triển kinh tế theo hướng phát triển bền vững.

Trước đây chúng ta chỉ hiểu phát triển bền vững là việc sử dụng hợp lý và
có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường sống cho con
người. Ngày nay, quan điểm phát triển bền vững được đề cập một cách đầy đủ
hơn, bên cạnh yếu tố về môi trường tài nguyên thiên nhiên thì vấn đề về bảo vệ
và phát huy mơi trường xã hội được đặt ra với ý nghĩa quan trọng.
Từ đó chúng ta có thể thấy được bản chất của phát triển bền vững: phát
triển bền vững là quá trình phát triển có sự kết hợp chặt chẽ, hợp lý và hài hoà
giữa ba mặt của sự phát triển, gồm: tăng trưởng kinh tế, cải thiện các vấn đề xã
hội và bảo vệ mơi trường.
Từ đó chúng ta có thể đưa ra những tiêu chí để đánh giá sự phát triển bền
vững là: sự tăng trưởng kinh tế ổn định; thực hiện tốt tiến bộ và công băng xã
hội; khai thác hợp lý, sử dụng tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ và nâng
cao chất lượng môi trường sống.
Điều đó đã được Đảng Cộng sản Việt Nam đã thể hiện trong chiến lược
phát triển kinh tế - xã hội của đất nước đến năm 2010: “ phát triển nhanh, hiệu
quả và bền vững. Tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực hiện tiến bộ, công bằng xã
hội và bảo vệ môi trường”, gắn sự phát triển kinh tế với giữ vững ổn định chính
trị, xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng.

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

1.2.2.

Một số chỉ tiêu đánh giá phát triển kinh tế

Như bên trên chúng ta đã đưa ra một số chỉ tiêu đánh giá về phát triển bền
vững, những chỉ tiêu đó được đề cập cụ thể qua những chỉ tiêu cụ thể sau:

1.2.2.1. Đánh giá tăng trưởng kinh tế
1/ Tổng giá trị xản xuất GO: là tổng giá trị sản phẩm vật chất và dịch vụ
được tạo nên trên phạm vi lãnh thổ một quốc gia trong thời kỳ nhất định thường
là một năm. Chỉ tiêu này được tính theo hai cách sau: một là, dựa vào tổng doanh
thu bán hàng thu được từ các đơn vị, các ngành trong toàn bộ nền kinh tế quốc
dân; hai là, tính trực tiếp từ sản xuất và dịch vụ gồm chi phí trung gian (IC) và
giá trị gia tăng của sản phẩm và dịch vụ (VA).
2/ Tổng sản phẩm quốc nội: là tổng giá trị sản phẩm vật chất và dịch vụ
cuối cùng do kết quả hoạt động kinh tế trên phạm vi lãnh thổ của một quốc gia
tạo nên trong một thời kì nhất định thường tính trong một năm.
Chúng ta có ba cách tính đó là: tiếp cận từ sản xuất thì đó là giá trị gia
tăng tính cho tồn bộ nền kinh tế; tiếp cận từ chi tiêu thì đó là tổng chi cho tiêu
dùng cuối cùng của các hộ gia đình, chi tiêu của chính phủ, đầu tư tích lũy tài
sản và chi tiêu thương mại quốc tế; tiếp cận từ thu nhập thì nó được xác định trên
cơ sở các khoản hình thành thu nhập và phân phối thu nhập lần đầu, bao gồm:
thu nhập của người có sức lao động dưới hình thức tiền lương và tiền cơng, thu
nhập của người cho thuê đất, thu nhập của người có tiền cho vay, thu nhập của
người có vốn, khấu hao vốn cố định và thuế kinh doanh.
3/ Tổng sản phẩm quốc dân: đây là chỉ tiêu phản ánh tổng thu nhập của
các cơng dân thuộc quốc gia mình. Cách tính đơn giản nhất là chúng ta có thể lấy

Website: Email : Tel : 0918.775.368


Website: Email : Tel : 0918.775.368

tổng sản phẩm quốc nội trừ đi lượng tiền chuyển ra nước ngoài cộng với tổng
lượng tiền người nước mình chuyển về nước.
4/ Thu nhập bình quân đầu người: chỉ tiêu này phản ánh tăng trưỏng kinh
tế có tính đến sự thay đổi dân số của quốc gia mình. Quy mơ và tốc độ tăng thu

nhập bình quân đầu người là những chỉ tiêu phản ánh quan trọng và là tiền đề để
nâng cao mức sống dân cư nói chun. Nếu chỉ tiêu này gia tăng liên tục với tốc độ
ngày càng cao thì đó là dấu hiệu thể hiện sự tăng trưởng bền vững và nó cịn
được sử dụng trong so sánh mức sống của dân cư giữa các nước và vùng lãnh thổ
với nhau.
Lưu ý: để so sánh mức sống của dân cư các nước hay vùng lãnh thổ với
nhau thì chúng ta phải quan tâm tới chỉ số giá cánh kéo của các quốc gia với
nhau. Thường chúng ta quy về đơn vị chuẩn đó là lấy việc tiêu dùng ở Hoa Kỳ
làm chuẩn.
Trên đây mới chỉ là một số chỉ tiêu quan trọng và thường được sử dụng tại
các quốc gia trên thế giới. Bên cạnh đó để tính cụ thể và tuỳ vào điều kiện tự
nhiên cũng như xã hội của mỗi nước chúng ta có thể áp dụng thêm một số chỉ
tiêu khác nữa.
1.2.2.2. Đánh giá về cơ cấu kinh tế
Nếu như các chỉ tiêu đánh giá tăng trưởng kinh tế là những chỉ tiêu về mặt
lượng thì nhữn chỉ tiêu đánh giá về cơ cấu kinh tế là những chỉ tiêu đánh giá về
mặt chất của việc phát triển kinh tế.
Sau đây là một số chỉ tiêu đánh giá về cơ cấu kinh tế của một quốc gia:
1/ Cơ cấu ngành kinh tế: nó là chỉ tiêu phản ánh cả định tính và định lượng
đó hay cả về quy mô và trỷ trọng trong GDP của từng ngành, từng lĩnh vực và
mức độ quan trọng của từng yếu tố đó trong hệ thống nền kinh tế quốc dân. Ở
Website: Email : Tel : 0918.775.368