Tác động của tín dụng chính thức đối với hộ gia đình ở đồng băng sông Cửu Long

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHÀNHăPHăHăCHệăMINH

CHNGăTRÌNHăGINGăDY KINHăTăFULBRIGHT



NGUYNăTHANHăBÌNH


TỄCăNGăCAăTệNăDNGăCHệNHăTHCă
IăVIăHăGIAăÌNHă
ăNGăBNGăSỌNGăCUăLONG


Chuyên ngành: Chính sách công
Mƣăs:ă60.31.14


LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGI HNG DN KHOA HC
PGS.ăTS.ăNGUYNăTRNGăHOÀI

ThƠnh ph H Chí Minh - Nm 2010
ii
Liăcamăđoan

Tôi xin cam đoan lun vn nƠy hoƠn toƠn do tôi thc hin. Các đon trích
dn vƠ s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun vƠ có đ chính xác
cao nht trong phm vi hiu bit ca tôi.
Lun vn nƠy không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc
Kinh t thƠnh ph H Chí Minh hay Chng trình ging dy kinh t Fulbright.

 /7/2010



Nguyn Thanh Bình
iii
Liăcmăn

Xin cám n Trng i hc Kinh t ThƠnh ph H Chí Minh vƠ Chng
trình Ging dy Kinh t Fulbright đƣ to điu kin đ cu hc viên FETP có th
tham gia hc tp vƠ hoƠn thƠnh chng trình đƠo to cao hc.
Chơn thƠnh cm n Thy Nguyn Trng HoƠi đƣ tn tình ch dn tôi trong
sut thi gian thc hin lun vn.
Xin cám n s h tr, đng viên ca các đng nghip ti Chi cc Phát
trin nông thôn Tnh Vnh Long, nhng ngi đƣ h tr, lƠm thay nhng vic ca
c quan trong thi gian tôi đi hc.
Xin cám n s c v đng viên ca bn bè cùng lp MPP1. c bit lƠ s
h tr vƠ đng viên ca Ch Trn Chung Thy, Anh Nguyn Chơu Thoi.

7/2010

Nguyn Thanh Bình

iv
Tómătt

Khai thác s liu VHLSS 2004 vƠ 2006, lun vn đƣ s dng phng pháp
đánh giá tác đng khác bit trong khác bit (DID - difference-in-differences) và
hi qui OLS đ đánh giá tác đng ca các khon vay tín dng chính thc đi vi
h gia đình nông thôn ng bng Sông Cu Long. Thc hin hi qui vi các
bin đánh giá tác đng lƠ thu nhp bình quơn, chi tiêu bình quơn, chi đi sng
bình quơn, tit kim bình quơn vƠ thu nhp trên lao đng; kt qu c lng cho
thy không đ c s đ đánh giá rng tín dng chính thc có tác đng tích cc
đn các ch s mc sng nƠy. Thc hin hi qui vi bin tng tác gia h vay
vƠ din tích đt sn xut nông nghip cho thy tín dng chính thc còn to ra tác
đng ngc chiu đi vi thu nhp h dơn. T các kt qu nƠy lun vn cng đƣ
đ xut các gii pháp nơng cao mc sng ngi dơn vƠ nơng cao hiu qu tín
dng chính thc.

 tác đng ca tín dng, tín dng chính thc, mc sng h nông
thôn, ng bng Sông Cu Long.
v
MCăLC

Trang ph bìa i
Li cam đoan ii
Li cm n iii
Tóm tt iv

MC LC v
Danh mc ký hiu, ch vit tt vii
Danh mc hình viii
Danh mc bng, biu ix
Chng 1 GII THIU VN  NGHIÊN CU 10
1.1 Bi cnh vƠ vn đ chính sách 10
1.2 Gii hn vƠ phm vi nghiên cu 11
1.3 Mc tiêu nghiên cu 11
1.3.1 Mc tiêu 11
1.3.2 Cơu hi nghiên cu 12
1.4 Phng pháp nghiên cu 12
1.5 Kt cu ca lun vn 12
Chng 2 C S Lụ THUYT VÀ LC KHO CÁC NGHIÊN CU 13
2.1 C s lý thuyt v vn vƠ tín dng 13
2.1.1 Vai trò ca vn trong sn xut, mi quan h gia vn vƠ thu nhp 13
2.1.2 Vai trò ca tín dng chính thc 15
2.2 Lc kho các nghiên cu trc đơy v tác đng ca tín dng 15
2.3 Các ch tiêu đi din mc sng h gia đình vƠ các yu t tác đng 18
2.3.1 Các ch tiêu đi din mc sng 18
2.3.2 Các yu t tác đng đn mc sng h dơn (bin đc lp) 20
Chng 3 PHNG PHÁP NGHIÊN CU 24
3.1 Phng pháp đánh giá tác đng DID 24
vi
3.2 Mô hình hi qui áp dng ca đ tƠi 26
3.3 Mô t phng pháp tng hp s liu: 28
3.4 Vn đ x lý s liu nghiên cu 28
Chng 4 KT QU NGHIÊN CU 29
4.1 Mô t d liu 29
4.2 Kt qu c lng các mô hình c bn 29
4.3 Kt qu hi qui mô hình m rng 31

4.4 Tác đng ngc chiu ca tín dng 37
4.5 Nguyên nhơn ca tín dng không hiu qu 38
Chng 5 KT LUN VÀ GI ụ CHệNH SÁCH 40
5.1 Kt lun 40
5.2 Gi ý chính sách 42
5.2.1 Nơng cao mc sng ngi dơn 42
5.2.2 Nơng cao hiu qu tín dng chính thc 43
5.3 Các hn ch ca nghiên cu 46
5.4 Gi ý hng nghiên cu tip theo 47
TÀI LIU THAM KHO 48
Ph lc A Các bin s áp dng trong các mô hình 51
Ph lc B Thng kê mô t vƠ kim đnh thng kê 53
Ph lc C Các mô hình b sung 62
Ph chú 65
vii
DanhămcăkỦăhiu,ăchăvitătt

AGRIBank Ngơn hƠng Nông nghip vƠ Phát trin nông thôn
CIEM Vin nghiên cu qun lý kinh t Trung ng
DID Khác bit trong khác bit (Difference-in-Differences)
BSCL ng bng Sông Cu Long
ID h  tin cho vic ráp ni d liu vƠ kim tra d liu các h đc
to mt ID theo công thc
ID=tinh*(10^9)+huyen*(10^7)+xa*(10^5)+diaban*(10^2)+hoso
ILO T chc lao đng quc t
NHNN Ngơn hƠng NhƠ nc
OLS Phng pháp bình phng bé nht
UNDP Chng trình Phát trin Liên hip quc
VBSP Ngơn hƠng Chính sách xƣ hi Vit Nam
VHLSS Kho sát mc s h gia đình Vit nam

viii
Danhămcăhình

  13
 23
 24

ix
Danhămcăbng,ăbiu

 27
(Xem phn Ph lc A) 27
  30
3.2  33
 34
 35





Chngă1
GIIăTHIUăVNă NGHIểNăCU
1.1 BiăcnhăvƠăvnăđăchínhăsách
Các chính sách xóa đói gim nghèo vƠ phát trin nông thôn ngƠy cƠng đc
u tiên trong nhng thp niên gn đơy, đc bit lƠ đi vi các nc đang phát trin.
Mt trong nhng chính sách đc u tiên đó lƠ cung cp dch v tƠi chính có chi
phí phù hp vi kh nng ca ngi dơn nông thôn đ phát trin sn xut, tng thu
nhp, vƠ nh đó vt ra khi vòng lun qun nghèo đói (Phm V La H, 2003).

Tín dng đc bit quan trng đi vi các h nông nghip nh  nông thôn vì mùa v
sn xut thng kéo dƠi vƠi tháng đn vƠi nm, các khon tín dng s giúp các h
mua các yu t đu vƠo (ging, phân bón,v.v) ln lao đng, hay b sung vn lu
đng. Thêm vƠo đó, tín dng thúc đy đu t vƠ lƠm công c đ cơn bng tiêu dùng
khi có các cú sc (Ray, 1999 - trích trong CIEM, 2007)
1
. Vì vy vic nghiên cu
đánh giá tác đng ca các khon tín dng đi vi h dơn nông thôn đóng vai trò
quan trng trong vic xơy dng các chính sách phát trin nông thôn.
Trong điu kin ng bng Sông Cu Long (BSCL) hin nay, tín dng
chính thc có th xem lƠ kênh dn vn quan trng ca nông dơn. Trong thc t, theo
ông Nguyn Danh Trng (2010)
2
, Phó v trng V Chính sách tin t, Ngơn hƠng
NhƠ nc Vit Nam (NHNN), mc dù lƠ va lúa ca c nc, lƠ ni xut khu
chính các sn phm cá tra, cá ba sa nhng d n tín dng cho nông nghip ti đơy
thp nu so sánh vi t trng v sn lng các sn phm nông nghip mƠ khu vc
nƠy đóng góp cho c nc. Vì vy, cn có các nghiên cu đánh giá hiu qu ca các
khon tín dng hin nay, t đó có th đ xut chính sách gia tng tín dng, gia tng
mc sng ngi dơn cho khu vc nƠy.
Mc dù vy, trong công trình nghiên cu ti Philippines đƣ so sánh nhng
ngi vay vn nh vi nhng ngi không vay vn; kt qu cho vay vn nh chng
nhng ít to ra s khác bit mƠ còn gơy tác dng ngc - mt s ngi dùng tin
11
vay đ tiêu dùng hƠng ngƠy thay cho đu t lƠm n, hay dùng tin vay đ mua các
loi hƠng tiêu dùng ph thông. Mt nghiên cu tng t ti Hyderabad - n 
cng cho thy vay vn nh không gơy tác đng ci thin tình hình chm sóc y t vƠ
giáo dc trong các gia đình vay tin
3
.

Nh vy,  Vit Nam các khon vay thc cht có đóng góp cho thu nhp cho
h gia đình  nông thôn hay không? Nu cơu hi nƠy đc tr li có th mang li
gi ý ci thin hoc thay đi chính sách đu t vn cho nông nghip - nông thôn.
1.2 GiiăhnăvƠăphmăviănghiênăcu
Nghiên cu nƠy s dng s liu ca cuc iu tra mc sng h gia đình nm
2004 và 2006 (hay VHLSS 2004 vƠ VHLSS 2006). Trong đó trích lc các s liu
thu thp có liên quan thuc vùng ng bng Sông Cu Long (BSCL - gm 13
tnh: Long An, ng Tháp, An Giang, Tin Giang, Vnh Long, Bn Tre, Kiên
Giang, Cn Th, Hu Giang, TrƠ Vinh, Sóc Trng, Bc Liêu, Cà Mau
4
). Trong cuc
điu tra nƠy ti BSCL có 7.824 ngi đc phng vn thuc 1.863 h gia đình.
ơy lƠ các cuc điu tra đc công b gn đơy nht vƠ đc tin hƠnh đnh k 2
nm mt ln ca Tng cc Thng kê.
Trong nghiên cu nƠy, tác gi ch tp trung vƠo đánh giá tác đng ca tín
dng chính thc đi vi h gia đình  nông thôn vùng BSCL trên c s b s liu
ca VHLSS. Các ch tiêu ca h gia đình đc la chn đ đánh giá tác đng ca
tín dng nông thôn lên các ch tiêu nƠy lƠ: thu nhp bình quơn đu ngi, chi tiêu
bình quơn đu ngi, chi đi sng bình quơn đu ngi, tit kim bình quơn đu
ngi, thu nhp bình quơn trên lao đng.
S liu s dng không đc thit k riêng cho nghiên cu đánh giá tác đng.
Do vy, tác gi la chn phng pháp nghiên cu DID trong đánh giá tác đng.
Phng pháp nƠy có đc đim chp nhn nhng b d liu không đc quan sát,
thit k theo mc tiêu nghiên cu. S khác bit ca các ch tiêu trên đc xem xét
da trên s phơn nhóm gia nhóm h vay vn vƠ h không vay vn.
1.3 Mcătiêuănghiênăcu
1.3.1 
12
ánh giá tác đng ca các khon tín dng chính thc đi vi đi sng ca
ngi dơn nông thôn th hin qua các ch tiêu: thu nhp bình quơn đu ngi, chi

tiêu bình quơn đu ngi, chi đi sng bình quơn đu ngi, tit kim bình quơn
đu ngi, thu nhp bình quơn trên lao đng h. T kt qu nghiên cu nƠy, tác gi
s đa ra nhng kin ngh đi vi chính sách tín dng chính thc nông thôn đ nơng
cao mc sng h dơn trong vùng nghiên cu.
1.3.2 
- Các khon tín dng chính thc  nông thôn hin nay  ng bng Sông
Cu Long có giúp ci thin cuc sng ca các h dơn nông thôn hay không?
- Các kin ngh nƠo đc đa ra đ ci thin chính sách tín dng nông thôn
vƠ nơng cao mc sng ngi dơn?
1.4 Phngăphápănghiênăcu
- S dng các lý thuyt kinh t phát trin v vai trò ca vn vƠ tín dng nông
thôn trong phát trin nông nghip lƠm c s đ đa ra các lun đim trong lun vn.
- S dng phng pháp đánh giá tác đng nhm tìm ra s tác đng ca các
khon tín dng chính thc đi vi vic gia tng mc sng ca các h dơn trên đa
bƠn nông thôn vùng nghiên cu.
1.5 Ktăcuăcaălunăvn
Lun vn đc chia lƠm 5 chng vi các ni dung c th sau:
Chng 1: Gii thiu vn đ nghiên cu. Ni dung gm: phn đt vn đ;
gii hn vƠ phm vi nghiên cu; mc tiêu nghiên cu; các cơu hi nghiên cu.
Chng 2: C s lý thuyt vƠ lc kho các nghiên cu. Ni dung gm: C
s lý thuyt v vn vƠ tín dng, lc kho các tƠi liu có liên quan.
Chng 3: Phng pháp nghiên cu đc s dng. Ni dung gm: Gii
thiu phng pháp nghiên cu vƠ mô hình hi qui áp dng.
Chng 4: Kt qu ca nghiên cu. Ni dung gm: trình bƠy các kt qu c
lng tác đng ca các yu t trên lên mc sng h gia đình.
Chng 5: Kt lun vƠ các gi ý chính sách. Ni dung gm: phn tóm tt các
phát hin chính ca nghiên cu vƠ nêu các gi ý v mt chính sách.
13
Chngă2
CăSăLụăTHUYTăVÀăLCăKHOăCỄCăNGHIểNăCU

2.1 CăsălỦăthuytăvăvnăvƠătínădng
2.1.1 
Mô hình Park S. S (1992)
5
cng chia quá trình phát trin nông nghip qua 3
giai đon, mi giai đon phát trin, sn lng nông nghip ph thuc vƠo các yu t
khác nhau. Giai đon s khai: sn lng nông nghip ph thuc vƠo các yu t t
nhiên nh đt đai, thi tit khí hu vƠ lao đng. Giai đon đang phát trin: ngoƠi các
yu t ca giai đon s khai, sn lng nông nghip còn ph thuc vƠo các yu t
đu vƠo t khu vc công nghip. Giai đon phát trin: bên cnh các yu t ca giai
đon trc, tng trng nông nghip còn ph thuc vƠo vn sn xut nông nghip,
vn tr thƠnh yu t chính thúc đy tng nng sut vƠ thu nhp trên lao đng.

2.1 
Ngun: inh Phi H vƠ Chiv Vann Dy, 2010
6


Tng t, mô hình Tornado (1990)
7
cho rng phát trin nông nghip tri
qua 3 giai đon t thp đn cao. Giai đon 1: nn sn xut t cung t cp, sn xut
cha đa dng, đt vƠ lao đng lƠ nhng yu t sn xut ch yu, đu t vn còn
thp. Giai đon 2: chuyn dch c cu nông nghip theo hng đa dng hóa, sn
lng gia tng t nơng cao nng sut lao đng, sn xut hng ti th trng. Giai
F
1
F
2
I

2
I
1
y
1
y
2
Nng sut lao đng

Thu nhp trên lao đng

Vn sn xut (K)

Lao đng (L)

L
2
L
1
K
1
K
2
14
đon 3: nông nghip hin đi, sn xut theo hng thng mi cao, vn vƠ công
ngh tr thƠnh yu t quyt đnh đi vi vic tng sn lng nông nghip.
Cobb-Douglas
HƠm sn xut Cobb-Douglas ch ra rng trong hot đng sn xut nói chung
vƠ sn xut nông nghip nói riêng có dng:
Y = AL


K

[2.1]
Trong đó: Y = Sn lng đu ra (li tc, thu nhp); L = s lng lao đng
đu vƠo; K = lng vn; A = công ngh sn xut (hay nng sut toƠn b nhơn t); 
vƠ  lƠ các h s co dƣn theo sn lng ln lt ca lao đng vƠ vn. Theo đó, nu
 +  = 1 thì hƠm sn xut có li tc không đi theo quy mô, ngha lƠ dù lao đng
vƠ vn có tng thêm 20% mi th thì sn lng cng ch tng thêm đúng 20%; nu
 +  < 1 thì thì hƠm sn xut có li tc gim dn theo quy mô; còn nu  +  > 1
thì hƠm sn xut có li tc tng dn theo quy mô. Sn xut phát trin nhanh hay
chm tùy thuc vƠo vic s dng các yu t nƠy. T đơy, có th thy rng vic đa
vƠo yu t vn có th giúp gia tng sn lng đu ra (cho đn khi nng sut biên
ca vn bng 0). S dng s liu t 1986-2006 ca Vit Nam, inh Phi H (2003-
3) đƣ s dng mô hình nƠy đ c lng tác đng ca vn đi vi tng trng nông
nghip, kt qu c lng các h s co giƣn  vƠ  ln lt lƠ 0,345 vƠ 0,523; điu
nƠy cho thy  Vit Nam yu t vn vƠ lao đng nh hng đn tng trng nông
nghip
8
. Trong điu kin nông thôn BSCL hin nay đang chu sc hút lao đng
mnh ca các đô th công nghip nh TpHCM, Bình Dng, ng Nai thì vic
gia tng lao đng s có hn ch nht lƠ khu vc nông nghip, nông thôn, do đó vic
gia tng các yu t vn lƠ cn thit. Theo kt qu nghiên cu trên thì tng 1% yu t
vn góp phn tng 0,523% GDP nông nghip (gi đnh các yu t khác không đi),
do đó vic tng vn cho nông nghip nh hng quan trng đn tng trng trong
nông nghip, đc bit lƠ đi vi BSCL.
T các mô hình lý thuyt vƠ lý thuyt v hƠm sn xut đu ch ra vn lƠ yu
đu vƠo quan trng trong sn xut nông nghip nói riêng vƠ sn xut nói chung.

15

2.1.2   
Theo inh Phi H (2008)
9
thì yu t vn trong nông nghip đc hình thƠnh
ch yu t ba ngun: (1) Vn tích ly t bn thơn khu vc nông nghip; (2) Vn
đu t ca ngơn sách; (3) Vn tín dng nông thôn. Tín dng nông thôn bao gm tín
dng chính thc vƠ không chính thc. Theo Khander (2001)
10
, c tín dng chính
thc vƠ tín dng phi chính thc đóng vai trò quan trng trên th trng tín dng
nông thôn. Tuy nhiên, tín dng phi chính thc khó to ra s phát trin vì: (1) chi phí
đt (lƣi cao), (2) s dng trong ngn hn vƠ thng s dng cho tiêu dùng, (3) nó
không đ ln đ tƠi tr cho đu t vƠ phát trin.
Vn tín dng nói chung có vai trò quan trng trong phát trin nông nghip,
nông thôn, trong đó tín dng chính thc lƠ lý tng nht cho phát trin nông thôn vƠ
gim nghèo. Tín dng chính thc lƠ nhng khon tín dng đc cung cp bi các
đnh ch tƠi chính chính thc. Theo inh Phi H (2008)
11
đnh ch tƠi chính chính
thc lƠ nhng t chc kinh doanh tin t đng ký hot đng theo pháp lut ca nhƠ
nc, chu trách nhim np các khon thu theo qui đnh cho nhƠ nc.  Vit
Nam, h thng đnh ch nƠy gm: Ngơn hƠng Nông nghip vƠ Phát trin nông thôn
Vit Nam, Ngơn hƠng Chính sách xƣ hi, các Hp tác xƣ tín dng, các Qu tín dng
nhơn dơn, các ngơn hƠng thng mi vƠ ngơn hƠng c phn nông thôn
Mc dù, quan đim v vai trò ca tín dng chính thc vƠ không chính thc
vn còn khác nhau gia các nhƠ kinh t. Tuy nhiên các nhƠ kinh t hc đu nhìn
nhn rng c khu vc chính thc vƠ không chính thc đng tn ti, h thng đnh
ch thuc khu vc chính thc lƠ cn thit vƠ ngƠy cƠng đóng vai trò quan trng
trong quá trình phát trin kinh t
12

.
2.2 Lcăkhoăcácănghiênăcuătrcăđơyăvătácăđngăcaătínădng
ánh giá tác đng ca tín dng lƠ mt đ tƠi thú v trong nghiên cu trong
nhng nm gn đơy. Có rt nhiu nghiên cu v tác đng ca tín dng, đc bit lƠ
đi vi tín dng vi mô lên đi sng ngi dơn, phn ln lƠ đi vi ngi nghèo. Có
th đánh giá s đa dng trong nghiên cu đánh giá tác đng ca tín dng, tín dng
vi mô trong nghiên cu ca Jonathan Morduch (2002). Nghiên cu ca Morduch
16
ch ra rng có nhiu các bng chng cho rng tín dng vi mô có vai trò tích tc đi
vi gim nghèo vƠ có liên h tích cc vi 6 trong 7 mc tiêu thiên niên k. C th
hn, nghiên cu nƠy ch ra rng tín dng vi mô có tác đng bình n vƠ gia tng thu
nhp; nhng có ít bng chng cho rng tín dng có vai trò tích cc trong chm sóc
sc khe, ci thin dinh dng, hay tng t l đn trng.
Trc đó, Pitt vƠ Khandker (1998) s dng phng pháp phơn tích tác đng
c đnh bng d liu chéo đ cách đo lng tác đng đn đi sng gia đình kt hp
các bin đc lp nh: ngun cung lao đng, tƠi sn s hu h, kh nng sinh sn vƠ
bin pháp nga thai ; kt qu cho thy tín dng vi mô có tác đng tích cc lên đi
sng h gia đình, đc bit lƠ đi vi ph n  Bangladesh. Cng  Bangladesh,
Khandker (2001) nghiên cu tác đng ca tín dng đƣ s dng đánh giá tác đng
thu nhp biên ca các bin: tng thu nhp hƠng nm ca h gia đình, tng chi t sn
xut trên đt ca h, tng thu ròng t sn xut trên đt, tƠi sn ngoƠi đt, s gi lƠm
vic ca lao đng…; kt qu cng cho thy tín dng có tác đng tích cc lên đi
sng ngi dơn. Tuy nhiên mt nghiên cu khác cng ti Bangladesh ca Morduch
(1998) đƣ s dng phng pháp DID đ đánh giá tác đng, kt qu cho thy tác
đng ca các khon tín dng vi mô lƠ nh hay không có ý ngha thng kê.
Brett E. Coleman (2002), trong nghiên cu ti Thái Lan đƣ đánh giá tác đng
ca các khon tín dng vi mô lên đi sng gia đình. Tác gi đƣ đo lng tác đng
ca các ngơn hƠng lƠng lên đi sng h gia đình. Nghiên cu nƠy s dng 19 bin
đc lp nh: s tháng ngơn hƠng có ti lƠng, s tháng k t khi tham gia vay, giá tr
đt do nam, n s hu, n lƠ ch h, s nm đi hc ca nam vƠ n, kt hp đ hi

qui đánh giá tác đng lên đi sng h gia đình vi 72 bin ph thuc chia lƠm 4
nhóm: tƠi sn hu hình, tit kim - n vƠ các khon cho vay, sn xut - buôn bán-
chi tiêu vƠ lao đng, chm sóc sc khe vƠ giáo dc. Kt qu nghiên cu cho thy
s xut hin ca các ngơn hƠng  lƠng có tác đng tích cc lên tƠi sn ca nhng h
tham gia vay vn, đc bit lƠ đi vi ph n. Tín dng vi mô cng tác đng tích cc
lên tit kim, tng các khon cho vay mn (cho ngi khác vay li). Các khon
vay nƠy cng có tác đng tích cc lên vic bán các sn phm t lƠm vƠ chi tiêu ca
17
các h vay vn. Nó cng có tác đng tích cc lên các hot đng sn xut nông
nghip vƠ tng thi gian t lƠm vic ngi dơn. Tuy nhiên, tác đng đi vi chi tiêu
chm sóc sc khe vƠ giáo dc (đi hc) thì không có ý ngha thng kê.
Toshio Kondo (2007) vƠ cng s trong nghiên cu ti Philippine đƣ s dng
phng pháp DID đ đánh giá tác đng ca các khon tín dng vi mô đi vi h gia
đình nông thôn ti quc gia nƠy. Tác gi đƣ nghiên cu tác đng ca tín dng đi
vi: (1) Các ch s đo lng tƠi sn h thông thng nh: thu nhp bình quơn đu
ngi, chi tiêu bình quơn đu ngi, tit kim bình quơn đu ngi, chi tiêu dùng
thc phm; (2) các khon n t các ngơn hƠng khác (ngoƠi GBA), tit kim cá nhơn;
(3) h kinh doanh vƠ vic lƠm; (4) tƠi sn ca h nh: đt đai, thit b nông nghip,
gia súc gia cm, thit b gia đình; (5) đu t vn con ngi trong chm sóc sc khe
vƠ giáo dc. Nghiên cu nƠy đ xut 4 bin x lý lƠ: có vay t chng trình (1: có,
0: không tham gia); s tháng mƠ chng trình cho vay có  lƠng; giá tr khon vay;
s ln vay li. Nghiên cu nƠy s dng các bin đc lp v đc tính ca h tng t
nh trong nghiên cu ca Coleman (1999), Montgomery (2005) nh lƠ: tui ch h,
hc vn ch h, s nm sng ti đa phng, din tích nhƠ… Kt qu c lng đi
vi các ch tiêu đo lng tƠi sn h cho thy: nhng h có vay vn có thu nhp cao
hn nhng h không vay vn lƠ 5.222PhD (tng đng 120USD) vƠ c mi khon
vay 100PhP (2,3USD) thì thu nhp bình quơn ngi ca h tng 47PhP (1USD).
Chi tiêu dùng ca h vay cng cao hn nhóm đi chng 4.135PhP (95USD); chi
tiêu trên thc phm cng có ý ngha tích cc. Tuy nhiên, các bin v tit kim bình
quơn đu ngi không có ý ngha v mt thng kê.

Mt s nghiên cu v tác đng ca tín dng cng đƣ đc thc hin ti Vit
Nam vƠ có nhiu kt qu nghiên cu cn đc phơn tích vƠ lun gii liên quan đn
đ tƠi nghiên cu ca tác gi. Cuong H. Nguyen (2007) đƣ s dng s liu ca
VHLSS 1992/1993 và VHLSS 1997/1998 đ nghiên cu, c lng đ xác đnh
ngi vay tin vƠ đáng giá tác đng ca nhng khon vay nƠy lên tiêu dùng ca h
gia đình nông thôn. Kt qu ca Cuong H. Nguyen cho thy: (1) Có s đng dng
trong tip cn tín dng chính thc ca các gia đình nông thôn Vit Nam. Các hot
18
đng tƠi chính ca h gia đình đc xác đnh bi qui mô h gia đình, có tham gia
sn xut nông nghip tt hn so vi trình đ ch h vƠ khong cách gn nht đn
ngơn hƠng. Tác đng ca trình đ hc vn dng nh lƠ mt đng ch U ngc,
trong đó ngi hc ít vƠ ngi hc cao vay ít nht. (2) Có bng chng đ cho rng
nhng ngi cho vay ngƠy cƠng nhiu hn các t chc tín dng chính thc thông
qua cnh canh. (3) Tác gi Cuong H. Nguyen đƣ s dng hi qui OLS c lng c
đnh nhơn t vƠ c lng theo phng pháp tng hp mc đ xu hng trên s
liu cu trúc theo kiu d liu chéo vƠ d liu bng đ đánh giá tác đng ca các
khon tín dng lên tiêu dùng ca h dơn. Kt qu c lng cho thy các khon vay
tín dng chính thc có tác đng tích cc lên tiêu dùng ca h gia đình. C th, kt
qu nghiên cu ch ra nhng ngi vay tin t các t chc chính thc có tiêu dùng
cao hn 280.000 đng so vi nhng ngi không vay trong nm 1997/1998, tng
t  mc 790.000 trong nm 1992/1993.
Tóm li, nghiên cu đánh giá tác đng ca tín dng rt đa dng vƠ các kt
lun cng rt khác nhau. Nó ph thuc vƠo đc đim d liu nghiên cu, phng
pháp kinh t lng ng dng đ đo lng, cách chn các yu t đánh giá tác đng
(bin ph thuc vƠ bin đc lp) trong nghiên cu. Tác gi s la chn mô hình
đánh giá tác đng theo Toshio Kondo (2007) vi tác đng ca tín dng lên thu nhp
bình quơn đu ngi, chi tiêu bình quơn đu ngi, chi đi sng bình quơn đu
ngi, tit kim bình quơn đu ngi, thu nhp trên lao đng ca h. Các kt qu
trên mô hình nƠy s đc s dng đ tr li các cơu hi nghiên cu đƣ nêu.
Phn tip theo s trình bƠy các yu t tác đng lên mc sng h gia đình. T

vic nghiên cu v các yu t nƠy tác gi s xơy dng mô hình trong đó có đ cp
đn tác đng ca tín dng lên mc sng h gia đình thông qua các yu t đó.
2.3 CácăchătiêuăđiădinămcăsngăhăgiaăđìnhăvƠăcácăyuătătácăđng
2.3.1 
Nghiên cu đánh giá tác đng ca tín dng đi vi gia đình có th xem xét
qua nhiu mt ca đi sng gia đình. Các yu t c bn có th lƠ thu nhp, chi tiêu,
chi tiêu thc phm, tit kim. ơy lƠ các ch s c bn đo lng kt qu tác đng
19
đi vi đi sng h gia đình, cách tip cn nƠy đc s dng trong nghiên cu ca
Toshio Kondo (2007), Brett E. Coleman (2002).
Thu nhp h gia đình th hin đc mc sng ca h gia đình qua vic thu
thp thông tin v các khon thu nhp ca h nh thu t các hot đng sn xut nông
nghip, thu t chn nuôi, thu t tin lng, tin công, thu t sn xut, kinh doanh,
dch v Thu nhp h gia đình bình quơn đu ngi th hin mc sng ca h gia
đình tt hn thu nhp ca h vì vi cùng mt mc thu nhp h gia đình thì h gia
đình có ít thƠnh viên hn s có mc sng tt hn. Tuy nhiên, thu nhp h gia đình
cng có nhc đim lƠ ngi phng vn thng khai thp thu nhp ca h. Nhng
đ có cái nhìn tng quát v h thì vic đánh giá yu t thu nhp h gia đình lƠ cn
thit. Mt khía cnh khác có th đánh giá tác đng lƠ thu nhp trên lao đng vì các
khon tín dng có th đóng góp cho các hot đng to ra thu nhp nhng do đc
đim h có nhiu ngi ph thuc nên th hin tác đng thu nhp bình quơn đu
ngi có th không rõ rƠng, do đó vic đa vƠo nghiên cu tác đng thu nhp trên
lao đng đc k vng s tìm ra mc đ tác đng tt hn.
Chi tiêu h gia đình lƠ nhng bin s thng đc s dng trong các nghiên
cu gn đơy. Lý do lƠ chi tiêu có xu hng ít b khai thp hn thu nhp mƠ còn n
đnh, do đó th hin khá chính xác mc sng ca h gia đình
13
. Trong điu tra mc
sng dơn c VHLSS 2004 vƠ VHLSS 2006 các bin chi tiêu đc th hin lƠ chi
tiêu vƠ chi đi sng. Cng nh thu nhp, chi tiêu bình quơn đu ngi s th hin

mc sng tt hn chi tiêu ca h. Chi tiêu đi sng hiu lƠ các khon chi tiêu cn
thit ca h gia đình
14
, bin nƠy sn có trong b d liu vƠ tác gi s dng thay th
cho chi tiêu thc phm trong nghiên cu ca Kondo (2007). ơy lƠ bin s quan
trng đ đánh giá mc sng ca h gia đình vì s gia tng trong chi đi sng th
hin mc đ thnh vng ca gia đình vì thu nhp đƣ đáp ng tt đi vi các khon
chi thit yu ca cuc sng, do đó cn thit đa vƠo đánh giá tác đng.
Tit kim ca h gia đình lƠ phn còn li t thu nhp ca h gia đình sau khi
tr đi chi phí sn xut, kinh doanh vƠ tiêu dùng cui cùng. Tit kim th hin s tích
ly vn ca h gia đình, bn thơn s tích ly không to ra giá tr cho ti khi chúng
20
đc đu t trong tng lai, t đó gia tng mc sng h gia đình. Do đó, vic s
dng tit kim đ đánh giá tác đng ca tín dng cng phn ánh chính xác s gia
tng mc sng ca h gia đình.
Tóm li, vic đo lng tác đng ca tín dng th hin qua tác đng ca nó
lên các ch s đo lng mc sng h gia đình lƠ đa dng. Tác đng ca tín dng th
hin vic gia tng các yu t đo lng nƠy, hay nói cách khác đóng góp ca các
khon tín dng đi vi các yu t nƠy cƠng tng thì cƠng th hin s tích cc ca tín
dng đi vi ngi dơn. Trong gii hn ca lun vn, nghiên cu ch tp trung vƠo
5 yu t nh đƣ đ cp  trên lƠ: thu nhp bình quơn đu ngi, chi tiêu bình quơn
đu ngi, chi đi sng bình quơn đu ngi, tit kim bình quơn đu ngi, thu
nhp bình quơn lao đng ca h đ đánh giá tác đng ca tín dng chính thc.
2.3.2 
Cn c vƠo lý thuyt kinh t v tng trng vƠ các nghiên cu thc nghim
v tín dng có th rút ra các yu t ca th hin mc sng h gia đình (thu nhp, chi
tiêu, tit kim)
15
chu tác đng t nhiu yu t khác nhau, tu trung gm các nhóm
chính sau: (1) đc đim ca tƠi sn: bao gm tƠi sn vn vƠ tƠi sn hu hình; (2) đc

đim ca lao đng (ngi lao đng vƠ ph thuc), đc đim ca các thƠnh viên tr
ct ca gia đình, đc đim ch h; (3) đc đim sn xut, ngƠnh ngh ca h; (4)
các đc đim khác (dơn tc, tình trng nghèo, ).

- c đim ca tƠi sn vn th hin ngun lc tƠi chính ca h có th s
dng cho sn xut. Theo lý thuyt hƠm sn xut, nu tng qui mô vn thì góp phn
tng sn lng vƠ đơy lƠ yu t đu vƠo quan trng ca các loi hình sn xut. TƠi
sn vn có th bao gm vn t có, các ngun vn vay ca h. Trong mt s nghiên
cu bin nƠy có th đánh giá qua các đi din (proxiers) tùy thuc vƠ phng pháp
nghiên cu vƠ k thut kinh t lng.
- c đim tƠi sn hu hình có th đc quan sát thông qua các bin nh
din tích đt sn xut, din tích nhƠ . Các bin s nƠy đc s dng trong nghiên
cu đánh giá tác đng ca tín dng ca Pitt and Khandker (1998), Cuong H.
21
Nguyen (2007). Din tích đt sn xut lƠ tƠi sn quan trng đc bit đi vi nông
dơn nói riêng, ngi dơn nông thôn nói chung; nó th hin kh nng thu li tc t
sn xut nông nghip. Din tích  lƠ các bin đi din tƠi sn, bin nƠy có th đc
s dng đ xem xét nh lƠ mt yu t tác đng đn mc sng h dơn. Các bin nƠy
có th đc xem xét nh lƠ các bin có kh nng đóng góp cho thu nhp hay s
dng đ th chp ngơn hƠng, các t chc tín dng đ vay vn.

- Qui mô h (tng s ngi trong h) th hin đc đim lao đng ca h. Mt
s nghiên cu cho rng qui mô h gia đình có nh hng đn mc sng ngi dơn,
c th theo Nguyen Viet Cuong vƠ đtg (2007) nghiên cu cho thy qui mô h gia
đình có quan h nghch bin vi thu nhp vƠ chi tiêu h gia đình. Theo HoƠng Vn
Kình vƠ đtg (2001) thng kê cho thy nhng h có t 5-7 thƠnh viên có thu nhp
bình quơn gi cao nht; nhng h có nhu nhp bình quơn đu ngi cao nht thuc
v nhng h có 3 hoc 4 thƠnh viên.
- S ngi ph thuc: gm 2 nhóm, ngi ph thuc quá tui lao đng (lƠ
ngi ln trên 55 tui đi vi n, trên 60 tui đi vi nam vƠ tr em (lƠ nhng

ngi di 15 tui). S ngi ph thuc nh hng đn mc sng ca h, nu có
nhiu ngi ph thuc thì thu nhp hoc chi tiêu bình quơn đu ngi ca h s
thp hn. Nghiên cu ca HoƠng Vn Kình vƠ đtg (2001) cho thy s ngi ph
thuc vƠ s tr em có quan h nghch bin vi thu nhp bình quơn đu ngi.
Tng t trong nghiên cu ca Nguyen Viet Cuong (2007) cng cho thy tr em có
quan h nghch bin vi thu nhp vƠ chi tiêu h gia đình.
 có th nghiên cu qua các bin s nh h tham
gia sn xut nông nghip, phi nông nghip hay có c hai hot đng nƠy.
- Sn xut nông nghip lƠ bin ch nhng h có tham gia mt hoc nhiu hn
mt các hot đng sn xut nông nghip (vƠ có thu nhp). Kinh nghim cho thy
nhng h thun nông có mc sng thp hn nhng h có tham gia các hot đng
sn xut khác. Bin s nƠy đc s dng trong nghiên cu ca Cuong H. Nguyen
(2007) cho thy sn xut nông nghip nghch bin vi chi tiêu dùng. Trn Vn Bích
22
vƠ đtg (1999)
16
s dng bin gi nƠy đ đánh giá vic đi vay ca ch h lƠ nông
dơn, theo đó xác xut h nông dơn đi vay lƠ 57%.
- Sn xut phi nông nghip lƠ nhng bin đ ch nhng h có tham gia vƠ có
thu nhp t các hot đng phi nông nghip nh có hot đng sn xut kinh doanh vƠ
hot đng dch v nông nghip, nó cng th hin s đa dng trong sn xut ca h.
Thông thng nhng h có các hot đng phi nông nghip thng có thu nhp cao
hn nhng h ch sn xut thun nông.
 tui ch h, gii tính ca ch h, hc vn ca
ch h. Các nghiên cu trc cho thy ch h có vai trò quan trng trong các quyt
đnh v sn xut vƠ chi tiêu ca h gia đình.
- Tui ch h th hin kinh nghim sn xut vƠ mi quan h xƣ hi ca ch
h. Tui ch h có mi quan h vi thu nhp có th tác đng hai chiu, ngi giƠ có
kinh nghim có quan h, trong khi ngi tr có hc vn vƠ áp dng k thut tt hn.
Theo Trn Vn Bích vƠ đtg (1999) thì tui ca ch h có quan h nghch bin vi

kh nng đi vay.
- Hc vn ca ch h th hin kh nng áp dng k thut vƠo sn xut ca
h, điu nƠy góp phn xác đnh thu nhp, chi tiêu vƠ tit kim ca h. Các nghiên
cu trc cho thy giáo dc góp phn gia tng thu nhp cá nhơn tng thêm 11,43%
đi vi mt nm đi hc ph thông tng thêm (Nguyn Xuơn ThƠnh, 2006). Tng
t V Trng Anh (2008) cng đƣ c lng chung c nc cho thy mt nm đi
hc giúp gia tng 7,4% thu nhp cá nhơn.
- Gii ca ch h (n: 1) đc dùng đ so sánh mc sng gia các h có ch
h lƠ n vƠ nhóm ngc li ch h lƠ nam. ánh giá s khác bit nƠy có th lƠ mt
gi ý v bt bình đng gii. Theo UNDP (2002) h có n ch h thng có chi tiêu
ln hn gia đình có nam lƠ ch h.
 cng đc nghiên cu nh dơn tc vƠ tình trng
nghèo ca h.
- Nghèo lƠ bin đ đánh giá so sánh gia h vay lƠ h nghèo vƠ không phi
h nghèo. Theo UNDP (2003), t l nghèo có tng quan nghch vi trình đ hc
23
vn vƠ h nghèo thng có ít tƠi sn vƠ đt; vòng ln qun lƠ không có đt, không
có c hi vay vn tín dng - không phát trin đc - không thoát khi nghèo.
- Dơn tc: dơn tc trong khu vc điu tra ch yu lƠ ngi Khmer. Tác gi đƣ
gp dơn tc ngi hoa vƠo dơn tc Kinh, vì theo HoƠng Vn Kình vƠ đtg (2001) thì
ngi Hoa thm chí có thu nhp trung bình mt nm còn cao hn c ngi kinh. Do
đó, da trên vic đánh giá tác đng mc sng thì vic ghép nhóm h ngi hoa vƠ
ngi kinh lƠ hp lý.
Tóm li, tác đng ca tín dng đi vi mc sng h dơn khá phc tp. Trc
tiên khon vay tín dng chính thc s b sung vƠo tƠi sn vn ca h. T đơy, h
gia đình s s dng đ đu t mua tƠi sn, công c sn xut, s dng nh vn lu
đng, tiêu dùng… Do đó có th giúp h tng nng sut sn xut, to ra thu nhp, ci
thin mc sng. NgoƠi các khon vay nƠy còn có th đc s dng đ chm sóc sc
khe (khám, cha bnh), đu t cho giáo dc (đóng hc phí cho con cái)… Có th
minh ha tác đng ca tín dng đi vi h gia đình nh sau:

2.2 
Ngun: tác gi tng hp t lý thuyt vƠ nghiên cu thc nghim
V mô, chính sách…
Khon vay tín
dng chính thc
TƠi sn hu hình
TƠi sn vn
Lao đng
c đim sn xut
Thu nhp, chi tiêu,
tit kim h gia
đình (household
outcome)
Bên ngoƠi h gia đình
Bên trong h gia đình
Các yu t khác
ca h: nghèo,
dơn tc…
24
Chngă3
PHNGăPHỄP NGHIểNăCU
3.1 Phng phápăđánhăgiáătácăđngăDID
ánh giá tác đng ca chính sách bng phng pháp khác bit trong khác
bit (DID - Difference-in-Differences) đc ng dng rng rƣi trong nghiên cu tác
đng chính sách. Nó đc s dng trong nghiên cu nh hng ca t nhơn hóa đn
hot đng công ty trong mt nn kinh t chuyn đi  Vit Nam
17
, c lng sut
sinh li ca vic đi hc ti Vit Nam

18
, đánh giá tác đng ca tín dng đi vi h
dơn ti Philippine
19
… Trong đó, phng pháp khác bit trong khác bit tiêu chun
theo thi gian (time-period) thc hin s đánh giá so sánh gia 2 nhóm theo thi
gian (T, T=0 lƠ nm gc, T=1 lƠ nm đánh giá). Trong đó có mt nhóm s tham gia
chính sách trong thi gian sau - gi lƠ nhóm x lý (D=1); mt nhóm s không tham
gia c trong 2 giai đon đánh giá - gi lƠ nhóm kim soát (D=0). S khác bit DID
lƠ khong chênh lch trung bình gia các giá tr sau vƠ trc ca nhóm x lý vƠ
nhóm kim soát. Công thc c lng có th mô t theo công thc DID=(Y
1
[D=1]
ậ Y
0
[D=1]) ậ( Y
1
[D=0] ậ Y
0
[D=0]). Và có th minh ha nh sau:

3.1 
Ngun: Nguyn Xuơn ThƠnh (2006)

25
Phng pháp khác bit trong khác bit tiêu chun thng đc kt hp
phng pháp hi qui OLS vƠo mô hình nghiên cu. HƠm hi qui th hin nh sau:
Y=
0
+ 

1
T + 
2
D + 
3
(TxD) + e [3.1]
Có th đa thêm các bin đc lp khác vƠo mô hình nghiên cu đ lƠm tng
ý ngha ca mô hình vƠ mô hình hi qui có th th hin theo dng hƠm sau :
Y=
0
+ 
1
T + 
2
D + 
3
(TxD) + ’
i
X
i
+ e [3.2]
Theo đó, s khác bit gia 2 nhóm chính lƠ 
3
.
C
Theo Nguyn Xuơn ThƠnh (2006), gi đnh quan trng ca phng pháp
DID lƠ nu nh không có chính sách công thì hai nhóm x lý vƠ nhóm kim soát s
có cùng xu th vn đng theo thi gian; ch khi nƠo gi đnh nƠy đúng thì ta mi áp
dng đc DID. Ging nh các nghiên cu đánh giá tác đng khác, vic đánh giá
tác đng theo DID có th b sai lch nu vic đánh giá nƠy không ngu nhiên trong

vic la chn nhng ngi tham gia nhóm x lý vƠ nhóm kim soát. Nu vic
nghiên cu đánh giá tác đng gim nghèo ca tín dng thc hin trên đa bƠn các xƣ
nghèo, huyn nghèo đc u tiên đu t thì có th đc hng các li ích khác
ngoƠi tín dng thì vic đánh giá tác đng ti các xƣ, huyn nƠy s có xu hng lƠ tín
dng có tác đng rt tích cc lên ngi dơn. Bên cnh đó, nhng ngi tham gia
vay vn có th khác nhau v nng lc không th quan sát đc nh k nng kinh
doanh, kh nng nm bt các thông tin th trng cng có s tác đng thiên lch
khi đánh giá. Mt điu quan trng ca đánh giá tác đng lƠ thi gian đ các tác
đng có th xy ra vƠ đo lng đc, nu vic đánh giá đc tin hƠnh sm trong
điu kin cha ny sinh tác đng thì kt qu đo lng có th không có tác đng tích
cc. Ngc li nu đánh giá quá tr có th ny sinh nhiu yu t tác đng khác dn
đn có khn, gơy nhiu trong đánh giá tác đng.