Xây dựng đường sắt tốc độ Cần Thơ - TPHCM Luận văn thạc sĩ

XÂY DNG NG ST TC  CAO CN TH –
THÀNH PH H CHÍ MINH






LUN VN THC S KINH T










TP. H Chí Minh - Nm 2010

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM

KIM VUI




XÂY DNG NG ST TC  CAO CN TH –
THÀNH PH H CHÍ MINH


Chuyên ngành: Chính sách công
Mã s: 603114



LUN VN THC S KINH T




NGI HNG DN KHOA HC:
TS PHAN C DNG

TP. H Chí Minh - Nm 2010


KIM VUI

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


CHNG TRÌNH GING DY KINH T FULBRIGHT






i
0
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích
dn và s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao
nht trong phm vi hiu bit ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan
đim ca Trng i hc Kinh t thành ph H Chí Minh hay Chng trình ging
dy kinh t Fulbright.

Ngi vit cam đoan

Kim Vui




ii
MC LC
LI CAM OAN i
DANH MC CÁC CH VIT TT iv
DANH MC CÁC BNG BIU v
DANH MC CÁC HÌNH V,  TH vi
GII THIU 1U
CHNG 1: HIN TRNG GIAO THÔNG BSCL VÀ D ÁN NG ST TC  CAO CN
TH - TPHCM 3

1.1. Hin trng giao thông 3
1.2. Mô t d án “ng st tc đ cao Cn Th – Thành ph H Chí Minh” 5
1.2.1. Mô t d án 5
1.2.2. Chi phí đu t d án 6
1.2.3. Các thách thc và khó khn đi vi d án 8
CHNG 2: PHNG PHÁP PHÂN TÍCH KINH T 9
2.1. Phng pháp phân tích kinh t d án 9
2.2. ánh giá kinh t d án giao thông đng st 9
2.3.Thông tin đu vào đ thm đnh theo khung phân tích: 11
CHNG 3: PHÂN TÍCH KINH T D ÁN “NG ST TC  CAO TPHCM – CN TH”
13

3.1. Gi đnh v thông s đu vào 13
3.1.1.Thông s v mô: 13

3.1.2. Thông s k thut, tài chính: 14
3.1.3. D báo khi lng hành khách, khi lng hàng hoá và c lng giá thu phí lu chuyn: 18
3.1.3.1. D báo hành khách: 18
3.1.3.2. c lng giá thu phí vn chuyn tài chính: 20
3.2. Tính toán Doanh thu - Chi phí và li ích kinh t ca d án: 21
3.2.1. Các thông s đ tính toán li ích kinh t: 21
3.2.1.1. C cu phng tin vn ti và s hành khách trên phng tin vn ti hành khách bình quân:
21

3.2.1.2. Giá tr thi gian: 23
3.2.1.3. Thi gian lu chuyn và thi gian vn ti: 23
3.2.1.4. H s thi gian: 24
3.2.1.5. Chi phí vn hành phng tin: 24
3.2.2. Doanh thu tài chính: 25
3.2.2.1. Doanh thu t vé và thu phí lu chuyn hàng hóa: 25
3.2.2.2. Doanh thu ngoài vé: 26
3.2.3. Các h s điu chnh đ tính toán li ích kinh t: 27
3.2.3.1. H s chuyn đi: 28
3.2.3.2. Chi phí đu t: 28
3.2.3.3. Chi phí bo trì và chi phí vn hành: 29
3.2.3.4. Li ích kinh t ròng t tit kim chi phí vn hành phng tin và chi phí thi gian: 29



iii
3.3. Phân tích 34
3.3.1. Kt qu phân tích 34
3.3.2. Xác đnh nhng nguyên nhân làm cho d án không có hiu qu v mt kinh t: 36
3.3.2.1. Phân tích đ nhy chi phí đu t 36
3.3.2.2. Phân tích đ nhy lng hành khách và hàng hóa lu chuyn, chi phí vn hành hành khách và

hàng hóa 37

CHNG 4: KT LUN 40
4.1. Gi ý chính sách 40
4.1.1. Thay đi công ngh đu t đ làm gim chi phí 40
4.1.2. Lùi thi gian đu t hp lý 42
4.2. Kt lun nghiên cu 43
4.3. Chính sách đ xut 43
TÀI LIU THAM KHO 45
PH LC 47





iv
1
DANH MC CÁC CH VIT TT
ADB : Asian Development Bank – Ngân hàng phát trin châu Á
CF : Conversion Factor – H s chuyn đi
Chungsuk : Công ty Chungsuk Engineering Ltd.co (Hàn Quc)
BSCL : ng bng Sông Cu Long
GDP : Gross Domestic Products – Tng sn phm quc ni
IRR : Internal Rate of Return – T sut sinh li ni ti
KLHH : Khi lng hàng hóa
KLHK : Khi lng hàng khách
LIBOR : London Interbank Offered Rate – T sut lien ngân hàng
London
NPV : Net Present Value – Giá tr hin ti ròng
OCR : Ordinary Capital Resources – Ngun vn thông thng

ODA : Official Development Assistance – Ngun vn phát trin
chính thc
OECD : Organisation for Economic Co-operation and Development –
T chc hp tác và phát trin kinh t
PPP : Private Public Partnership – Quan h Công T
Tedisouth : Công ty c phn t vn thit k giao thông vn ti phía Nam;
TPHCM : Thành ph H Chí Minh
VOC : Chi phí vn hành xe




v
2
DANH MC CÁC BNG BIU

Bng 1.1: Tc đ tng trng mc lu chuyn hành khách và hàng hóa ca BSCL
so vi c nc. 4
Bng 1.2: Bng so sánh chi phí đu t đn v ca mt s d án đng st trên th
gii 7
Bng 3.1:  co giãn ca thi gian tit kim theo chi phí (đi vi vn ti hàng hóa) 33
Bng 3.2: Ngân lu kinh t ròng ca d án 35
Bng 3.3: Phân tích đ nhy NPV, IRR kinh t đi vi chi phí đu t kinh t 36
Bng 3.4: Phân tích đ nhy NPV, IRR kinh t đi vi khi lng hành khách 37
Bng 3.5: Phân tích đ nhy NPV, IRR kinh t đi vi khi lng hàng hóa 38
Bng 3.6: Phân tích đ nhy 02 chiu NPV, IRR kinh t đi vi khi lng hành
khách và khi lng hàng hóa 39
Bng 3.7: Phân tích đ nhy 02 chiu NPV, IRR kinh t đi vi chi phí vn hành
hành khách và chi phí vn hành hàng hóa 39
Bng 4.1: Kt qu chi đu t tài chính ca d án khi thay đi công ngh 41

Bng 4.2: Phân tích hiu qu kinh t ca d án khi lùi thi gian đu t 42







vi
3
DANH MC CÁC HÌNH V,  TH

Hình 2.1: Li ích ca mt d án giao thông 10



1
4
GII THIU
Phát trin c s h tng giao thông là mt trong nm tiêu chí c bn cn
đc ci thin đ giúp tng trng và phát trin mt nn kinh t. ng bng sông
Cu Long (BSCL) vi đc thù là vùng có h thng sông ngòi chng cht, tình
trng giao thông th hin s quá ti do vn đu t đ ci to nâng cp cho c đng
b và đng thy cha tng xng vi nhu cu ca vùng. Nhn thy đc nhu cu
cp thit đó, vào nm 2009, Chính ph đã đ ngh vi B giao thông vn ti phi
hp Công ty t vn k thut phía Nam (Tedisouth) và Công ty t vn Chungsuk –
Hàn Quc (Chungsuk) lp báo cáo kinh t k thut cho d án “ng st tc đ cao
Cn Th – Thành ph H Chí Minh (TPHCM) vi vn tc 200 km/h, d án phc v
cho chuyên ch c hành khách và hàng hóa.
Gii quyt nhu cu lu chuyn hành khách và hàng hóa đang ngày càng quá

ti ca vùng là cn thit, tuy nhiên vic đa vào trin khai thc hin d án trc ht
phi đm bo tính hiu qu v mt kinh t. Nu d án có hiu qu v mt kinh t thì
vic thm đnh hiu qu v mt tài chính s cn phi đc thc hin đ đm bo
tính kh thi tài chính ca d án. Nu d án không hiu qu v mt kinh t thì không
nên trin khai d án và nh vy vic thm đnh tài chính là không cn thit. Nghiên
cu này s tp trung phân tích tính kh thi kinh t ca d án mt cách chi tit, t đó
đa ra kt lun d án có hiu qu hay không và đ xut ra các chính sách, gii pháp
tng ng.
Mc tiêu ca lun vn là xác đnh các li ích và chi phí kinh t d án to ra
đ thm đnh tính kh thi kinh t ca d án. C th, li ích do d án to ra là li ích
do tit kim thi gian đi li, li ích t s tin li thông qua cm nhn ca khách
hàng, li ích thu đc t vic thu phí (giá vé) vn chuyn và các khon thu ngoài
vé. Chi phí kinh t do d án to ra bao gm chi phí đu t xây dng kinh t, chi phí
vn hành và chi phí bo trì kinh t. Cn c vào kt qu phân tích, lun vn s đa ra
mt s gi ý chính sách. Bên cnh các khon li ích và chi phí kinh t nêu trên. D
án còn to ra mt s tác đng tích cc (li ích) và tác đng tiêu cc khác (chi phí)
đi vi môi trng và xã hi nh: tác đng làm gim ô nhim môi trng do gim



2
lng thi CO
2
, gim tai nn giao thông, chi phí di di và tái đnh c cho ngi dân
trong vùng d án b mt đt, chi phí to công n vic làm, Vì vic lng hóa các
khon li ích, chi phí do d án gây ra đi vi môi trng và xã hi là phc tp. Hn
na nhng tác đng này không phi là ngun chi phí – li ích kinh t chính yu ca
d án. Do đó, nghiên cu này gi đnh rng các tác đng li ích và chi phí đi vi
môi trng và xã hi do d án gây ra bù tr ln nhau; Ngha là nghiên cu này s
b qua phn phân tích các tác đng môi trng và xã hi ca d án.

Phm vi nghiên cu là thm đnh tính kh thi v mt kinh t đi vi d án
“ng st tc đ cao Cn Th – Thành ph H Chí Minh”.
B cc lun vn gm 05 phn
Phn I- Gii thiu tóm tt bi cnh chính sách d án, mc tiêu, phm vi
nghiên cu và b cc lun vn;
Phn II- Bi cnh chính sách, bao gm: gii thiu bi cnh chính sách ca d
án; mô t chi tit d án, trong đó có nhìn nhn nhng khó khn và thách thc phi
đi mt trong quá trình trin khai thc hin d án;
Phn III- Phng pháp phân tích, bao gm: khái lc phng pháp phân tích
kinh t trong thm đnh d án, phng pháp phân tích kinh t đi vi mt d án
giao thông và phng pháp phân tích kinh t đi vi mt d án đng st;
Phn IV- Phân tích kinh t d án, bao gm: đa ra các gi đnh v thông s
đu vào ca d án; c tính doanh thu, chi phí, li ích kinh t ca d án, kt qu
phân tích d án;
Phn V- Kt lun, bao gm: đa ra gi ý chính sách, trong đó có nêu ra
nhng nguyên nhân làm cho d án có kh nng không hiu qu v mt kinh t, xác
đnh c th nguyên nhân, đa ra gii pháp thi đim đu t hp lý; phn th hai là
kt lun tính kh thi v mt kinh t ca d án.




3
5
CHNG 1: HIN TRNG GIAO THÔNG BSCL VÀ D ÁN NG
ST TC  CAO CN TH - TPHCM
11
1.1. Hin trng giao thông
BSCL đc xem là va lúa ln nht c nc. Trong nhng nm gn đây,
ngành nuôi trng thu sn cng rt phát trin. ây là hai ngành có t trng đóng

góp GDP ln nht ca vùng. Cn Th vi v th là trung tâm kinh t ca vùng, đc
xem là ni tp kt hàng hoá các loi đ trung chuyn v ni tiêu th, do đó đây
đc xem là cu ni kinh t ca vùng vi các khu vc khác, c trong ln ngoài nc
và cng là cu ni gia các tnh ni vùng. Tuy nhiên, vi đc đim là vùng có h
thng sông ngòi chng cht nên BSCL dù đc thiên nhiên u đãi so vi các vùng
khác nhng vn là vùng có tc đ tng trng kinh t gn nh thp nht nc (Xem
ph lc 1). Vi GDP toàn vùng ch chim t 17-19% c nc và là mt trong nhng
vùng thuc din nghèo ca Vit Nam.
Có th nói, h tng giao thông yu kém là mt trong nhng nguyên nhân
kim ch tc đ phát trin ca BSCL. Hin BSCL cha có tuyn đng st nên
giao thông thu đóng vai trò then cht trong vic vn chuyn hàng hoá, thúc đy
phát trin kinh t xã hi. BSCL hin có h thng đng thu vi 700 km đng
bin, 10.000 km kênh, rch (tuyn đng thu ni đa quc gia là 2.857km). Vi
đc trng sông nc, hàng nm khi lng hàng hoá vn chuyn bng đng thu
chim đn 70% tng khi lng hàng hoá ca khu vc. Tuy nhiên, mt thc t hin
BSCL đang phi đi mt là s quá ti v đng thu
1
. Vic đu t vào c s h
tng giao thông đng b cng cha tp trung vào chiu sâu. u t ch đy mnh
mng li đng trc dc (Quc l) mà cha m rng đu t vào các tuyn đng
ngang. Ví d: hin ti, ngi dân đi t tnh Bc Liêu đn Rch Giá (Kiên Giang)
phi mt 300 km theo tuyn Bc Liêu – Sóc Trng – Cn Th – Kiên Giang, nu


1
Theo ông S Vn Khánh, Phó Cc trng Cc đng sông Vit Nam: Trong 10 nm qua, kinh phí đu t
cho giao thông thu ch có 300 t đng. Và đn thi đim này ch có 2 d án (vn ODA) vi s vn là 84,
812 triu USD và 312,02 triu USD đu t vào lnh vc giao thông thu. Trong khi đó, các đa phng thì
hoàn toàn ch bit khai thác ch cha bao gi b ra mt đng kinh phí cho vic tu b no vét kênh, sông,
rch. - “H tng giao thông “níu chân” kinh t BSCL” – Nht Trng, Báo Dân Trí)

4
phát trin tuyn đng ngang thì t Bc Liêu đn Rch Giá ch mt 100 km. Ngoài
ra, s tc nghn giao thông khu vc BSCL còn do nguyên nhân khác là vic đu
t thiu đng b gia vic xây cu và làm đng nên làm hn ch đi vi mt s
phng tin có ti trng ln. (Ngun: Nht trng (2008), H tng giao thông níu
chân BSCL, Báo Dân Trí) [6].
Cn Th vi v th là trung tâm kinh t ca vùng. Nhng hin nay giao thông
vn ti ni Cn Th – TPHCM ch có hai phng thc là đng sông và đng b.
Nh đã nêu trên, lu lng giao thông ca hai phng thc này đang trong tình
trng quá ti và vic đu t phát trin cng cha đc đng b, nên rt khó có th
đáp ng đc nhu cu lu chuyn ngày càng cao ca vùng.
Thc trng giao thông đang trong tình trng quá ti  BSCL là có tht. Tuy
nhiên, vic thc hin mt d án giao thông phi th hin đc tính hiu qu và đm
bo tính công bng trong chia s ngun lc ca c nc. So sánh mt s ch tiêu th
hin mc tng trng lu chuyn hành khách và hàng hoá ca BSCL, vi c nc
giai đon 2000-2007 tính theo mc đ tng trng bình quân nm, kt qu nh sau:
Bng 1.1: Tc đ tng trng mc lu chuyn hành khách và hàng hóa ca
BSCL so vi c nc.
Tc đ tng trng bình quân
nm giai đon 2000 - 2007
Danh mc
C nc BSCL
KLHH vn chuyn 15,72% 12,16%
KLHH vn chuyn theo đng b 15,82% 10,35%
KLHH luân chuyn 16,53% 9,73%
KLHH luân chuyn theo đng b 17,68% 10,90%
KLHK vn chuyn 11,51% 6,21%

KLHK vn chuyn theo đng b 13,18% 8,28%
KLHK luân chuyn 11,15% 7,97%
KLHK luân chuyn theo đng b 11,97% 9,95%
Tc đ tng dân s 1,33% 1,01%
(Ngun s liu: Tng cc thng kê Vit Nam và có tính toán ca tác gi)



5
Nhìn vào bng s liu trên, tc đ tng trng khi lng vn chuyn, luân
chuyn hàng hóa và hành khách ca BSCL thp hn so vi c nc v mi mt,
tc đ tng trng dân s cng  mc rt thp so vi c nc. Do vy, mt thách
thc đt ra cho các nhà làm chính sách là: vic mi gi đu t xây dng tuyn
đng st tc đ cao vi vn tc 200 km/h tuyn Cn Th – TPHCM nh là mt
gii pháp tt yu đ gim thi gian lu chuyn hành khách và hàng hoá liu có kh
thi kinh t không đ đm bo d án to đc đng lc tng trng kinh t ca vùng.
12
1.2. Mô t d án “ng st tc đ cao Cn Th – Thành ph H Chí
Minh”
22
1.2.1. Mô t d án
Tuyn đng st tc đ cao Cn Th – TPHCM là mt trong nhng d án
mà Chính ph Vit Nam đng ý giao cho B Giao thông Vn ti trin khai xây
dng. B giao thông vn ti y quyn cho Cc ng st Vit Nam làm ch đu t
và giao cho Liên danh t vn Vit Nam – Hàn Quc trin khai nghiên cu d án
này. ây là tuyn đng đôi kh 1435mm, đin khí hóa, vn tc 200 km/h. im
đu ca ga hành khách là Ga Hòa Hng (TP HCM). im đu ca ga hàng hóa là
Ga An Bình (Bình Dng). im cui là ga Cái Rng (Cn Th). Chiu dài toàn
tuyn là 191,3 km, gm 7 ga vi khong cách gia các ga gn 40 km. Theo Công ty
Chungsuk, đn v lp báo cáo tuyn đng st tc đ cao TP HCM - Cn Th có

tng mc đu t là 9,633 t USD (tc khong 50,43 triu USD/km).
Khu vc tuyn đi qua là TP HCM - Long An - Tin Giang- Vnh Long - Cn
Th. Riêng khu vc xuyên qua trung tâm TP HCM, tuyn đng s đi ngm t Th
Thiêm đn Hòa Hng.
Theo phng án tuyn, t ga Th Thiêm tuyn s vt sông Sài Gòn vào khu
vc cng Bn Nghé, sau đó bám theo kênh T, kênh ôi đn qua khu công nghip
Phong Phú sau đó cp sát hành lang phía bên phi đng st thông thng đi v
Thành ph Tân An và Thành ph M Tho, qua Cái Bè tuyn r trái đi v phía sông
Tin, vt sông Tin đi vào gia khu vc cu M Thun và phà M Thun c v



6
phía ga Vnh Long. Sau Vnh Long, tuyn đi song song vi Quc l 1 và đi ngm
qua sông Hu, khu công nghip Phong Phú 2 ri chuyn tip đi trên cao v ga Cái
Rng, gn khu đô th Nam Cn Th. Xem bn đ tuyn. Ph lc 2 minh ha bn đ
tuyn.
Theo báo cáo gia k ca t vn Hàn Quc, din tích đt đ xây dng tuyn
đng st này lên ti 258,21 ha, trong đó TP HCM là 42,85 ha, Tin Gang là
128,92 ha, Vnh Long là 39,15 ha, Cn Th là 41, 45ha. D kin nu tng mc đu
t ca d án nh trên thì chi phí cho gii phóng mt bng là 1,251 t USD. Ga Th
Thiêm đng thi đc s dng là ga đng st cao tc TP HCM - Nha Trang.
V h thng toa xe, phía t vn cng đa ra phng án: thành phn đoàn tàu
gm 10 toa xe vi 502 ch, chiu dài đoàn tàu 234m, hình dáng mu tàu mang ký
hiu HANVIT 200 (công ngh Hàn Quc), tc đ 200km/h. D kin khi đi vào hot
đng, thi gian lu chuyn t TP HCM v Cn Th mt 45 phút [7].
Theo đ ngh ca t vn Hàn Quc, d án s khi công vào nm 2012, hoàn
thành đa vào s dng vào 2017 hoc 2018. Lu lng hành khách chuyên ch d
kin khong 45.300 hành khách/ngày. Cng theo đn v này, ngun vn tài tr cho
d án s là vn vay ODA

2
hoc OCR
3
.
23
1.2.2. Chi phí đu t d án
Theo Công ty Chungsuk, đn v lp báo cáo tuyn đng st tc đ cao TP
HCM - Cn Th có tng mc đu t là 9,633 t USD. Vi mc chi phí đu t trên,
chi phí đu t đn v hay sut đu t ca d án là 50,43 triu USD/km. Bng 2.2 so
sánh chi phí đu t ca d án đng st TPHCM – Cn Th vi mt s d án khác
trên th gii.





2
ODA: ngun vn tài tr chính thc
3
Ordinary Capital Resources - Ngun vn thông thng ca c quan vin tr có lãi sut cao hn ODA
nhng vn thp hn lãi sut thng mi.



7
Bng 1.2: Bng so sánh chi phí đu t đn v ca mt s d án đng st trên
th gii
STT
ng st
Nm xây

dng
Loi
đng
Chi phí xâ
y

dng (triu
USD/km
Chiu
dài (km)
Ghi chú
1
Porto - B ào
Nha
1999
ng st
nh
13 70 10% hm
2
Thành ph Salt
Lake, Utah, M
1998
ng st
nh
13 24 Mt đt
3
Hudson-Bergen,
M
1999
ng st

nh
72 15,3
Cu cn, nhng
quyn 15 nm
4
Lewisham
Extension, Luân
ôn, Anh
1999
ng st
nh
76 4,2
25% hm, 75%
cu cn
5 Hanover, c 1999
ng st
nh
20,6 9,6 Nn đt
6 Cali, Colombia 2000
ng st
nh
31,3 18,8
7
ng st cao tc
Bc – Nam
*
D kin
xây dng
Cao tc 35,6 1570
8

Pháp – Tours,
Pháp
*
1995 Cao tc 22,2 250
88% nn đt, 7%
cu, 5% hm
9
Mannhiem –
Stuttgart, c
*
1976 Cao tc 29,2 99
65% nn đt, 5%
cu, 30% hm
10
Hanober –
Wzburg, c
*
1979 Cao tc 27,3 327
54% nn đt, 9%
cu, 37% hm
11
Seoul – Busan,
Hàn Quc
*
1992 Cao tc 52,9 412
27% nn đt, 27%
cu, 46% hm
12
ài Bc – Cao
Hùng, ài Loan

*
1995 Cao tc 43 345
10% nn đt, 72%
cu, 18% hm
13
TPHCM – Cn
Th
D kin
xây dng
Tc đ cao 50,43 191
(Ngun:
*
VJC, Báo cáo đu t xây dng công trình đng st cao tc Hà Ni –
TPHCM, Chng 10, tr10-2.)

T bng trên cho thy, chi phí đu t ca đng st tc đ cao Cn Th –
TPHCM là quá cao so vi các d án khác (giá tr sut đu t ca các d án trên đã
đc quy v giá nm 2008) trên th gii. C th, ngay c đi vi các đng st cao
tc có cu trúc đa hình phc tp nh ài Bc – Cao Hùng (10% nn đt, 72% cu,
18% hm) thì chi phí đn v cng ch là 43 triu USD/km (quy v giá 2008).



8
Nghiên cu cho rng mc dù cu trúc đa hình tuyn đng d án phc tp nhng
ng vi mc chi phí đu t đn v nh trên là quá cao. Phn phân tích  nhng
chng sau s xem xét li vn đ chi phí đu t.
24
1.2.3. Các thách thc và khó khn đi vi d án
Vì đây là mt d án mang tính cht phc v nhu cu cp thit ca xã hi, nên

vic lp k hoch, nhanh chóng đa vào trin khai thc hin d án là ht sc cn
thit. Tuy nhiên, vic chi vn đu t đ trin khai thc hin d án này cng gp phi
mt s khó khn thách thc đáng k. Các câu hi đt ra là: Liu vic trin khai thc
hin d án có đem li đc hiu qu v kinh t ca vùng hay không; ngun vn tài
tr cho d án s đc huy đng bng cách nào; c cu vn huy đng và hình thc
vn hành sau khi d án hoàn tt nh th nào là hp lý; thi đim đu t và đa vào
trin khai thc hin d án lúc nào là ti u nht. Liu d án có gây ra đc ngoi
ng đi vi các vn đ v ô nhim môi trng, tai nn giao thông, gii quyt tha
đáng nhng vn đ v tái đnh c, đm bo vic làm cho nhng vùng dân c b gii
ta.
Nghiên cu này s tp trung tr li và gii quyt nhng câu hi liên quan đn
tính vng mnh, kh thi kinh t ca d án.Trong trng hp d án đt hiu qu v
mt kinh t, nghiên cu s tip tc phân tích tính hiu qu v mt tài chính ca d
án. Ngc li, nu d án không đt hiu qu kinh t thì nghiên cu s b qua phn
phân tích tài chính và kin ngh các gii pháp thit thc cho nhng kt qu nghiên
cu tng ng.  gii quyt đc vn đ đó, trc ht tác gi khái lc qua v
phng pháp phân tích kinh t đi vi mt d án nói chung và phng pháp phân
tích kinh t đi vi mt d án giao thông và d án đng st nói riêng  phn tip
theo.




9
6
CHNG 2: PHNG PHÁP PHÂN TÍCH KINH T
13
2.1. Phng pháp phân tích kinh t d án
Phân tích kinh t ca mt d án là vic gp chung li ích và chi phí trên tt
c c dân ca quc gia đ xác đnh xem d án có ci thin đc mc phúc li kinh

t ca toàn quc gia hay không.
Phng pháp phân tích kinh t ca d án đc thc hin da trên vic tính
toán các li ích (chi phí) tài chính ròng, sau đó thc hin điu chnh các bin dng
ca th trng và loi b các khon li ích (chi phí) đc chuyn giao gia các
thành phn kinh t trong mt khu vc lãnh th d án. Các khon điu chnh, chuyn
giao bao gm: điu chnh giá ca hàng hóa có th ngoi thng, loi b lãi vay,
thu và các khon tr cp, điu chnh t giá hi đoái, điu chnh mc tin lng
(ch yu đi vi lao đng không k nng, các khon d phòng và lm phát, lãi vay
trong thi gian xây dng, khu hao, loi thu thu nhp doanh nghip, v.v…).
Li ích (chi phí) kinh t ròng tính toán đc sau khi điu chnh và loi b các
khon chuyn giao. T đó suy ra đc giá tr hin ti ròng (NPV kinh t) và sut
sinh li ni ti (IRR) theo giá kinh t.
Ngoài ra, thm đnh kinh t ca mt d án còn quan tâm đn vic phân tích
mc đ ri ro ca d án đó. Phân tích ri ro ca mt d án bao gm phân tích đ
nhy và phân tích ri ro. Phân tích đ nhy là tính toán đ xem kt qu ca d án
nhy cm nh th nào trc s thay đi ca các bin s trng yu; phân tích ri ro
tính đn xác sut và mi tng quan, đng thi nhn bit nhng tác đng có th có
ca mt bin s đn kt qu ca d án.
14
2.2. ánh giá kinh t d án giao thông đng st
Mc đích ca hu ht các d án giao thông là gim chi phí giao thông. Li
ích ph bin nht ca d án giao thông là: tit kim chi phí vn hành xe, tit kim
thi gian, gim bt tn sut và mc đ nghiêm trng ca tai nn, tng thêm tính tin
nghi, thun tin và đ tin cy ca các dch v.



10
Di đây là khung phân tích đc đ tài áp dng đ lng hóa li ích t tit
kim chi phí vn hành và thi gian.

S
1
S
2
Q
2
Q
1
C
1
C
2
D
a
b
d
Chi
p
hí lu thôn
g
mi
p
hn
g
ti

n t
r
ên m


t km
Lu lng giao thông trong mt đn v thi gian

Hình 2.1: Li ích ca mt d án giao thông
Ngun: Ngân hàng th gii (2002), trang 122

D án xem xét là xây mi mt tuyn đng st. Trc tung biu th chi phí
giao thông khi đi li trên đng: chi phí vn hành (VOC), thi gian đi li, chi phí
ca tai nn, và l phí đi đng. Trc hoành biu th s lng hành khách và hàng
hóa vn chuyn trên đng trong mt đn v thi gian.
V phía cung, khi lng hành khách và hàng hóa vn chuyn tng lên thì chi
phí vn hành, thi gian đi li cng tng lên đng cung S
1
biu din mi quan h
này. V phía cu, khi chi phí vn chuyn tng lên thì lng hành khách và hàng hóa
gim đi, đng cu D phn ánh mi quan h này.
Gi s, lúc đu có Q
1
hành khách (hay hàng hóa) trong mt nm. Lu lng
giao thông lúc đu này gi là lu lng bình thng hay lu lng gc. D án



11
đng st làm tng nng lc vn chuyn ca h thng giao thông TPHCM – Cn
Th, t đó làm dch chuyn đng cung t S
1
sang S
2

. Kt qu là, chi phí gim t
C
1
xung C
2
lu lng giao thông tng t Q
1
lên Q
2
. iu này xy ra do hai nguyên
nhân. Nhng ngi trc đây mun  nhà nay thy rng đi mt chuyn cng hp
dn (ây là tác đng m rng t phía cu) và nhng ngi trc đây chn đng đi
khác nay chuyn sang đng st (ây là tác đng thay th t phía cung).
 đánh giá li ích, trc tiên ta phi nhìn vào tình trng không có d án, khi
đó lu lng giao thông trong mt nm bng Q
1
. Sau khi có d án, theo tác đng
thay th, mt s hành khách đi các phng tin khác (xe buýt, xe ô tô cá nhân, xe
máy) s chuyn sang đi xe la, hàng hóa vn chuyn cng chuyn t đng thy
sang đng st do chi phí gim t C
1
xung C
2
. Nhng đi tng này nhn đc
mt li ích ròng bng Q
1
(C
1
– C
2

).
Ngoài ra d án còn to ra mt lng hành khách và hàng hóa mi, bng
khon chênh lch gia Q
1
và Q
2
. Giá tr li ích ròng đi vi đi tng tham gia giao
thông mi bng din tích tam giác abd.
Vi khung phân tích trên, ta tính đc li ích kinh t ca d án. Chi phí kinh
t ca d án bng tng chi phí đu t c s h tng, đu máy – toa xe, thit b, chi
phí vn hành và bo trì; tt c các hng mc này đu đc tính theo giá kinh t.
15
2.3.Thông tin đu vào đ thm đnh theo khung phân tích:
Tính toán li ích kinh t
Các thông tin đ tính toán li ích kinh t bao gm: d báo lng hành khách
và hàng hóa, xác đnh chi phí vn hành phng tin, giá tr thi gian ca đi tng
tham gia giao thông.
Tính toán chi phí kinh t
Chi phí kinh t bao gm: tng mc chi đu t kinh t, chi phí vn hành và
bo trì kinh t, h s chuyn đi t giá tài chính sang giá kinh t.
Theo d báo ca ADB, sau khi có d án, đi tng tham gia s dng đng
st ch bao gm lng hành khách và hàng hóa t các phng tin khác chuyn
sang, không bao gm các đi tng mi tham gia. Ngha là d án đc gi đnh là



12
to ra tác đng thay th t phí cung, còn tác đng m rông t phía cu là không
đáng k. Nghiên cu này ch tp trung phân tích li ích kinh t ròng do tác đng
thay th to ra theo d báo ca ADB.

13
7
CHNG 3: PHÂN TÍCH KINH T D ÁN “NG ST TC  CAO
TPHCM – CN TH”
16
3.1. Gi đnh v thông s đu vào.
25
3.1.1.Thông s v mô:
Các thông s v mô bao gm lm phát VND, lm phát USD, t giá hi đoái,
phí thng ngoi hi, tc đ tng trng GDP ca khu vc BSCL. C th:
Lm phát (bao gm c lm phát VND và lm phát USD), t giá hi đoái:
đc gi đnh da trên d báo ca EIU [12]. Riêng giai đon 2031 tr đi đc gi
đnh là  mc ngang bng vi t l lm phát nm 2030 và không đi. T giá hi
đoái tài chính niêm yt ti thi đim cui nm 2009 là 18.500 đng/USD;
Chi phí vn kinh t tính theo giá thc giai đon 2005-2007  mc 6%
4
; vi
mc lm phát bình quân giai đon này khong 8%
5
thì chi phí vn kinh t tính theo
giá danh ngha ca Vit Nam khong 14% [2]. Ngoài ra, theo tính toán ca ADB
đi vi trng hp đng cao tc, chi phí vn kinh t vào khong 12% (chi phí vn
kinh t theo giá thc đi vi đng tin VND) [9]. Nghiên cu này gi đnh rng chi
phí vn kinh t danh ngha s dng đ chit khu các dòng ngân lu bng đng tin
VND ca d án là 14%;

Tc đ tng trng GDP vùng BSCL (tr 02 tnh Long An, Tin Giang),
cn c vào d báo ca ADB s đt mc 6,6% nm 2010; 5,3% giai đon 2011-
2015; 4,2% giai đon 2016-2025 và 2,3% giai đon 2026-2035. Tuy nhiên, nghiên
cu này ch xem xét đn tc đ tng trng GDP ca các tnh dc hành lang d án.
Cng theo d báo ca ADB, tc đ tng trng GDP
6
ca các tnh hành lang d án
là 7,05% nm 2010; 6,05% giai đon 2011-2015; 5,01% giai đon 2016-2025 và
2,73% giai đon 2026-2035 [10]. Nghiên cu này gi đnh tc đ tng trng GDP
đc s dng là tc đ d báo nm trong khu vc hành lang tuyn đng st; riêng


4
Tham kho tình hung nghiên cu “c tính chi phí c hi kinh t ca vn  Vit Nam” ca Nguyn Phi
Hùng – Hc viên MPP1, chng trình ging dy kinh t Fulbright
5
Mc lm phát bình quân tính toán cho 03 nm 2005,2007 da trên báo cáo ca EIU. Lm phát 2005, 2006,
2007 ln lt là: 8,28%, 7,39%, 8,30%
6
Expressway network development plan – ADB, April 2007



14
giai đon k t nm 2036 tr đi tc đ tng trng GDP đc xem nh là không đi
và bng 2,73%.
26
3.1.2. Thông s k thut, tài chính:
Ch yu da vào mt s nghiên cu trc, các d án đã đc thc hin 
mt s quc gia có đc đim tng đng vi Vit Nam. C th:

Chi đu t
Tng vn đu t d án: Theo t vn Hàn Quc, tng chi phí đu t trên
toàn tuyn ca d án vào khong 9,633 t USD. Tuy nhiên cho đn thi đim này
vn cha có mt thông tin công báo nào đa ra nhng bn thit k k thut và tính
toán các khon chi đu t chi tit tng hng mc ca d án. Da trên mt s nghiên
cu và các d án đã thc hin trc đây, nghiên cu này gi đnh tng chi phí đu
t tài chính tính toán đc khong 9,10316 t USD tính theo giá danh ngha.
Hình thc đu t: Hình thc đu t mà Chính ph Vit Nam đ xut vi
phía Hàn Quc là hình thc PPP (Private – Public Partnership). Tuy nhiên đ xut
này đã b phía Hàn Quc t chi và phng án mà h đ xut là theo hình thc
ODA hoc OCR. Gi đnh rng d án đc phía Hàn Quc chp nhn đu t theo
hình thc OCR
7
; nghiên cu này gi đnh hình thc đu t là OCR
Ch đu t: Cc ng st Vit Nam đc Chính ph Vit Nam và B
Giao thông vn ti y quyn liên danh vi Công ty Chungsuk và Tedisouth làm ch
đu t d án;
Thi gian đu t: d kin đc thc hin trong vòng 06 nm (2012-2017,
không tính giai đon tin kh thi);
Thi gian phân tích: 35 nm;


7
OCR – Ordinary Capital Resource - là các khon vay có k hn và thi gian ân hn tùy thuc vào tính cht
ca d án (thng có k hn 15-25 nm và thi gian ân hn là 4-6 nm). T tháng 07/2002, ADB đã áp dng
chính sách vn vay da trên lãi sut LIBOR đi vi ngun vn OCR. Theo chính sách này k t tháng
07/2002 các khon vay OCR s có mnh giá bng USD, euro hoc đng yên Nht. Bên vay có th chn lãi
sut c đnh hoc lãi sut vay vn th ni da trên LIBOR. Hin nay, ADB áp dng lãi sut lãi sut LIBOR
cng vi sai bit 0,6% c đnh đ bù đp cho chi phí qun lý; áp dng cho Vit Nam.

15
Các hng mc chi phí đu t [14]: Theo nghiên cu ca t chc OECD
8
,
chi phí đu t c s h tng bao gm các hng mc: Chi phí lp k hoch và chi phí
đt đai, chi phí xây dng c s h tng, chi phí thit b h thng; ngoài ra còn có
mt hng mc chi phí khác là chi phí mua thit b và phng tin vn hành. Riêng
lãi vay trong thi gian xây dng, gi đnh rng các khon vay s đc ân hn trong
thi gian xây dng; nh vy lãi vay trong thi gian xây dng s đc nhp vào n
gc và khon này đc xem nh là mt khon chi đu t tài chính. C th:
Chi phí lp k hoch và chi phí đt đai: bao gm Chi phí nghiên cu kh
thi, thit k k thut, phí thu hi đt, phí qun lý và chi phí pháp lý, chi phí cp
phép. Theo nghiên cu ca OECD, các khon chi phí lp k hoch và chi phí đt đai
chim khon 10% tng chi phí đu t xây dng. i vi nghiên cu này, sau khi
tính toán phân b đu t, chi phí lp k hoch chim khong 10,84% tng chi đu t
xây dng;
Chi phí xây dng c s h tng bao gm: Bt k mt d án giao thông nào
thì chi phí xây dng c s h tng là mt hng mc chi ln nht trong tng mc chi
đu t. Theo nghiên cu ca OECD, chi phí xây dng c s h tng gm: chi phí
chun b mt bng, chi phí xây dng sân ga và các nhà ga, tng các khon chi này
dao đng t 15 – 50% tng chi đu t. i vi d án này do khon chi đn bù gii
ta chim mt t trng tng đi ln
9
nên tng chi phí xây dng c s h tng vào
khong 49,36% trên tng chi phí đu t;
Chi phí xây dng các thit b h thng: Khon chi phí này – theo OECD -
bao gm các hng mc: đng ray, hành lang đng, h thng tín hiu, dây cáp
đin, thit b an toàn và h thng liên lc đin báo. Tng kinh phí d kin cho khon

chi phí này chim khong 16,76% tng chi phí đu t;
Chi phí mua thit b và các phng tin vn hành: Thông thng khon
chi phí này bao gm các khon nh chi phí mua tàu xe, mua tàu d phòng và mt s
chi phí thit b khác. D kin khong chi phí này chim khong 11,28% trên tng
chi phí đu t xây dng;


8
“The economic effects of high speed rail investment” - OECD
9
Theo thông cáo báo chí, chi phí đn bù gii ta và gii phóng mt bng vào khong 1,251 t USD;



16
Lãi vay trong thi gian xây dng: sau khi tính toán và phân b các khon
chi đu t đi vi tng hng mc chi, tin đ chi đu t, đnh mc vay các ngun
n vay thì tng mc lãi vay trong thi gian xây dng d án chim khong 11,77%
trên tng mc chi đu t ca toàn d án.
Tt c các khon, hng mc chi đu t, tin đ chi
10
đi vi tng hng mc
xem ph lc 3.
Huy đng vn
Vi gi đnh rng ch đu t s đu t theo hình thc OCR. Theo phng
thc này, ch đu t s phi b vn ca mình đ thc hin các công đon lp k
hoch và các th tc đt đai, vì vy vn ch s hu cn thit phi b ra là 986,6
triu USD (chim khong 10,84%). Ngun vn còn li s đc tài tr bi 02 ngun
vay.
Khon vay ADB: D kin Chính ph Vit Nam bo lãnh cho ch đu t vay

vn ca ADB đ tài tr cho chi đu t xây dng c s h tng, chi phí mua thit b
và các phng tin vn ti vi tng mc vay là 6.470,02 triu USD (trong đó lãi vay
trong thi gian xây dng là 950,06 triu USD), lãi sut ca khon vay này là lãi sut
LIBOR 5%/nm cng mt khon chênh lch c đnh 0,6%/nm. Thi gian vay 25
nm, ân hn 06 nm trong thi gian xây dng, lãi vay trong thi gian xây dng nhp
gc đ tính lãi cho nm tip theo đn khi bt đu tr n gc; hình thc tr n là lãi
và n gc tr đu trong vòng 25 nm;
Khon vay Ngân hàng Vit Nam: D kin đây cng là mt khon vay bng
ngoi t USD và đc Chính ph bo lãnh đ tài tr cho khon chi đu t thit b h
thng; theo đó tng mc vay này là 1.646,53 triu USD (trong đó lãi vay trong thi
gian xây dng là 121,1 triu USD); lãi sut khon vay này là 6,5%. Thi gian vay
n, ân hn, lãi vay trong thi gian xây dng và hình thc tr n tng t nh khon
vay ADB.
Lch gii ngân các khon vay da vào tin đ đu t. Chi tit xem ph lc 4.



10
Bng tính toán tin đ chi da trên tính toán ca d án “Taiwan High Speed Rail”



17
Chi phí vn hành và chi phí bo trì tài chính:
Theo s liu ca các h thng đng st cao tc  Châu Âu, chi phí bo trì
h thng đng st đôi (chi phí c đnh) là 84.000 USD/km/nm. Trong s các h
thng đng st cao tc ti nhng nc phát trin, chi phí vn hành (chi phí đn v)
thp nht là 6,25 cent/hành khách/km (giá nm 2008). Chi phí bo trì và vn hành
bao gm các chi phí tr cho lao đng, chi phí nng lng và thit b. i vi Vit
Nam, thit b s phi nhp khu và chi phí s tng đng vi chi phí  châu Âu.

Chi phí nng lng  Vit Nam hin cng có mc tng tng. Chi phí lao đng
ca Vit Nam bng 1/20 so vi châu Âu. Nu gi đnh chi phí lao đng, nng lng
và thit b cùng chim t l 1/3 trong tng chi phí bo trì hay vn hành, thì  Vit
Nam chi phí bo trì c s h tng bng 57.400 USD/km/nm và chi phí vn hành
bng 4,27 cent/hành khách/km [4].
Trong nghiên cu này, gi đnh rng chi phí vn hành và chi phí bo trì đc
tính toán nh trên và gi đnh rng mc chi phí bo trì c s h tng bng 57.400
USD/km/nm, chi phí vn hành bng 4,27 cent/hành khách/km/nm là mc tính
toán vào thi đim nm 2008. Nh vy, khi điu chnh theo lm phát thì mc phí
bo trì và chi phí vn hành vào thi đim nm 2009 là 57.859,2 USD/km/nm và
4,3 cent/hành khách/km.
i vi chi phí vn hành hàng hóa: Cn c vào s liu báo cáo ca Tng cc
đng st Vit Nam; tng doanh thu ngành đng st nm 2009 là 1.065 t đng,
tng chi phí tng ng là 1.330 t VND. Theo Niên giám thng kê tóm tt nm
2009 ca GSO, tng mc luân chuyn hàng hóa bng đng st nm 2009 là
3.805,53 triu tn.km. T các s liu trên, d dàng tính đc chi phí vn hành hàng
hóa bình quân ca đng st nm 2009 là 0,01889 USD/tn/km
11
.
Gi đnh v sut chit khu kinh t danh ngha:
Nh đã gi đnh  trên, nghiên cu này gi đnh mc chi phí vn kinh t
danh ngha áp dng đ chit khu lung tin ca d án trong nghiên cu này đc
gi đnh là 14%.


11
Chi phí bình quân tn hh/km = (Tng chi phí vn ti hàng hóa)/(Tng khi lng hh luân chuyn*T giá
hi đoái) = (1.330 t đng x 1.000)/(3.805,53 triu tn.km x 18.500) = 0,01889 USD/tn/km