Đa dạng hóa sản phẩm kinh doanh của ngân hàng thương mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
oOo




NGUYN THANH PHONG





A DNG HÓA SN PHM
KINH DOANH CA NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM TRONG
IU KIN HI NHP KINH T
QUC T







LUN ÁN TIN S KINH T

TP. H CHÍ MINH – NM 2011

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
oOo




NGUYN THANH PHONG





A DNG HÓA SN PHM
KINH DOANH CA NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM TRONG
IU KIN HI NHP KINH T
QUC T


Chuyên ngành : Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s : 62.31.12.01

LUN ÁN TIN S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
GS,TS. DNG TH BÌNH MINH



TP. H CHÍ MINH – NM 2011


MC LC
ooOoo
Trang
DANH MC T VIT TT
DANH MC BNG S LIU
DANH MC BIU 
PHN M U
Chng 1. C S LÝ LUN V A DNG HOÁ SN PHM KINH
DOANH CA NGÂN HÀNG THNG MI VÀ HI NHP QUC
T TRONG LNH VC NGÂN HÀNG
1.1. Khái quát v ngân hàng thng mi. ………… ……………………………5
1.1.1. Khái nim ngân hàng thng mi. …………………………………… 5
1.1.2. Chc nng ca ngân hàng thng mi ………… ……………………… 7
1.1.3. c thù hat đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi. …………… 9
1.1.4. Ngun vn và s dng vn ca ngân hàng thng mi……. ……………10
1.2. Sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng mi. ……………………… 13
1.2.1. nh ngha sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng mi. ………… 13
1.2.2. Sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng mi. ………………………16
1.3. Hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng. ………………………………28
1.3.1. Mc tiêu và yêu cu ca hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng. …28
1.3.2. Ni dung hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng. …………………32

1.3.3. Tác đng ca hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng đn h thng
ngân hàng trong nc. …………………………………………………………… 34
1.4. a dng hóa sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng mi – đòi hi tt
yu ca hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng………………………… 36


1.4.1. Khái nim đa dng hoá sn phm kinh doanh ca NHTM. …………… 36
1.4.2. S cn thit phi đa dng hóa sn phm kinh doanh ca NHTM. ……….41
1.4.3. Nhng nhân t tác đng đn đa dng hóa sn phm kinh doanh ca
NHTM………………………………………………………………………… ….44
1.5. Khái quát đa dng hóa sn phm kinh doanh ca mt s ngân hàng nc
ngoài và bài hc kinh nghim cho các ngân hàng Vit Nam …………………48
1.5.1. Khái quát đa dng hóa sn phm kinh doanh ca ngân hàng Trung
Quc……………………… ………………………………………………………48
1.5.2. Khái quát đa dng hóa sn phm kinh doanh ca ngân hàng Bangkok. …51
1.5.3 . Bài hc kinh nghim cho ngân hàng thng mi Vit Nam. …………53
KT LUN CHUNG 1 ………………………………………………….……………….56

Chng 2.
THC TRNG A DNG HÓA SN PHM KINH DOANH
CA NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM GIAI ON 2001 -
2010

2.1. Mc đ đáp ng yêu cu hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng … 57
2.1.1. Quá trình hi nhp kinh t quc t ca Vit Nam. ………………………57
2.1.2. Mc đ đáp ng yêu cu hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng ti
Vit Nam ………………………………………………………… ….60
2.2. Thc trng đa dng hoá sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng mi
Vit Nam 2001 - 2010. …………………………………………………………….81
2.2.1. Sn phm dch v ca Ngân hàng thng mi Vit Nam 2001 –

2010…………………………………… ………………………………………… 81
2.2.2. Cht lng sn phm dch v ca ngân hàng thng mi Vit Nam …103
2.3. ánh giá tình hình đa dng hoá sn phm kinh doanh ca ngân hàng
thng mi Vit Nam 2001 - 2010. …………………………………………… 113
2.3.1. Kt qu đt đc ………………………………………………… 113




2.3.2. Mt s hn ch ……………………………………………………… 117
2.3.3. Nguyên nhân dn đn mt s hn ch nht đnh trong đa dng hóa sn
phm kinh doanh ngân hàng …………………………………………………….121
2.4. Ri ro phát sinh trong quá trình đa dng hóa kinh doanh ngân hàng …123
KT LUN CHNG 2. ……………………………………………………125

Chng 3.
GII PHÁP A DNG HOÁ SN PHM KINH DOANH
CA NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM TRONG IU KIN
HI NHP KINH T QUC T

3.1. nh hng phát trin ngành ngân hàng giai đon 2011 – 2020 …… …126
3.1.1. nh hng phát trin đi vi Ngân hàng Nhà nc Vit Nam ……….127
3.1.2. nh hng phát trin đi vi Ngân hàng thng mi . ………….……129
3.2. iu kin thun li cho đa dng hóa sn phm kinh doanh ca NHTM
Vit Nam giai đon 2011-2020. ………………………………………………131
3.3. Gii pháp đa dng hóa sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng mi
trong điu kin hi nhp kinh t quc t ………………………………………134
3.3.1. Các gii pháp tng th đi vi ngân hàng thng mi. ………….…… 134
3.3.2. Gii pháp c th cho tng nhóm sn phm dch v ca NHTM. …… 144
3.3.3. Các gii pháp h tr. ……………………………………… ………….149

3.4. Mt s kin ngh đi vi Chính Ph, NHNN, Hip hi ngân hàng …… 152
3.4.1. Kin ngh đi vi chính ph. …………………………………… 152
3.4.2. Kin ngh đi vi NHNN. …….………………………………… 155
3.4.3. Kin ngh đi vi Hip hi ngân hàng. ….……………………… 161
KT LUN CHNG 3 ……………………………………………………… 162
DANH MC CÔNG TRÌNH.
TÀI LIU THAM KHO.
PH LC.
DANH MC T VIT TT
oOo

ADB : Asian Development Bank
: Ngân hàng phát trin Châu Á
AFTA : ASEAN Free Trade Area
: Khu vc Mu dch T do ASEAN
ANZ : Australia and New Zealand
: Ngân hàng ANZ
APEC : Asia-Pacific Economic Cooperation
: Din đàn Hp tác Kinh t châu Á – Thái Bình Dng
ASEAN : Association of Southeast Asia Nations
: Hip hi các Quc gia ông Nam Á
ASEM : Asia-Europe Meeting
: Din đàn hp tác Á–Âu
ATM : Automated Teller Machine
: Máy rút tin t đng
BTA : Hip đnh Thng mi Song phng Hoa K-Vit Nam.
CAD : Cash Against Documents
: Phng thc giao chng t tr tin ngay
CAR : Capital Adequacy Ratio
: H s an toàn vn

CSTT : Chính sách tin t.
DNNN : Doanh nghip Nhà Nc.
DVNHBL : Dch v ngân hàng bàn l.
GATS : General Agreement on Trade in Services
: Hip đnh chung v thng mi dch v.
HSBC : Hongkong and Shanghai Banking Corporation
: Ngân hàng HSBC.
ICBC : Industrial and Commercial Bank of China Ltd
: NHTM và Công nghip Trung Quc.
IFC : International Finance Corporation
: Công ty Tài chính Quc t
IMF : International Monetary Fund
: Qu tin t quc t.
M/T : Mail transfers.
: Chuyn tin bng th
NH : Ngân hàng
NHBL : Ngân hàng bán l
NHT : Ngân hàng đu t.
NHLD : Ngân hàng Lin doanh.
NHNN : Ngân hàng Nhà Nc.
NHNNg : Ngân hàng nc ngoài.
NHTM : Ngân hàng thng mi.
NHTMCP : Ngân hàng thng mi c phn.
NHTMNN : Ngân hàng thng mi Nhà nc.
NHTMVN : Ngân hàng thng mi Vit nam.
NHT : Ngân hàng Trung ng
POS : Point Of Sale
: Máy cà th.
SPDV : Sn phm dch v.
T/T : Telgraphic tranfers .

: Chuyn tin bng đin.
TCTC : T chc tài chính.
TCTD : T chc tín dng.


TNHH : Trách nhim hu hn.
USD : ng ô la M
VND : ng Vit Nam
WB : World Bank Group
: Ngân hàng Th gii
WTO : World Trade Organization
: T chc thng mi th gii.


DANH MC BNG S LIU
oOo
Trang
Bng 1.1. Kh nng to tin ca NHTM ………………………………………… 9
Bng 1.2. Mt s ch tiêu hot đng ca Bangkok Bank qua các nm ……………51
Bng 2.1. Tc đ tng trng tín dng qua các nm. ……………………… 67
Bng 2.2. Vn ch s hu ca mt s NHTMNN. ……………………………….74
Bng 2.3. Quy mô vn ch s hu ca mt s NHTMCP. ……………………….75
Bng 2.4. Quy mô vn ch s hu ca các NHNNg ngày 31/12/2008. …………75
Bng 2.5. CAR ca mt s ngân hàng giai đon (2005- 2009). ………………….77
Bng 2.6. T l n xu ca NHTM Vit Nam 2003 – 2009. 78
Bng 2.7. S lng ngân hàng trin khai Core banking. 79
Bng 2.8. Sn phm huy đng vn c bn ca NHTM Vit Nam. ……………….81
Bng 2.9. Tình hình huy đng vn t nn kinh t giai đon 2002 – 2009. ……….83
Bng 2.10. T trng vn huy đng t nn kinh t phân theo loi tin. …………….85
Bng 2.11. T trng vn huy đng t nn kinh t phân theo hình thc TG. ………85

Bng 2.12. Mc tng trng GDP giai đon 2002-2009. ………………………86
Bng 2.13. Mt s sn phm tín dng đc trng ca NHTMVN……………… …87
Bng 2.14. Tng d n tín dng đi vi nn kinh t giai đon 2001 – 2010. ……88
Bng 2.15. T trng tng d n tín dng phân theo loi tin. ……………………90
Bng 2.16. T trng tng d n tín dng phân theo thi hn. ……………………90
Bng 2.17. Kt qu dch v đu t tài chính nm 2004 -2009. ………………… 91
Bng 2.18. Hot đng thanh toán qua ngân hàng giai đon 2001-2009. …………93
Bng 2.19. C cu hình thc thanh toán qua NH nm 2007, 2008, 2009. ……….94
Bng 2.20. S lng ATM, POS và th qua các nm 2007,2008, 2009. ……… 95




Bng 2.21. C cu phng tin thanh toán 2002-2009. ………………………….96
Bng 2.22. Doanh s dch v kinh doanh ngoi t giai đon 2004-2009. ……… 98
Bng 2.23. Kt qu kho sát v t trng các dch v mà khách hàng s dng ….105
Bng 2.24. Kt qu kho sát v h s th tc khi s dng dch v ngân hàng ….106
Bng 2.25. Kt qu kho sát v thi gian x lý h s và cung ng dch v …….106
Bng 2.26. Kt qu kho sát v phí dch v ngân hàng …………………………107
Bng 2.27. Kt qu kho sát v thái đ phc v ca nhân viên ngân hàng. …… 108
Bng 2.28. Kt qu kho sát v c s vt cht và kênh giao dch ca NH ………108
Bng 2.29. Kt qu kho sát s an tâm ca KH khi s dng dch v NH ……….109
Bng 2.30. Kt qu kho sát v tính đa dng ca sn phm dch v NH ……….110
Bng 2.31. Kt qu kho sát v tin ích ca dch v ngân hàng ……………….111
Bng 2.32. S lng ngân hàng thng mi toàn h thng 1991-2009…. ……….115
Bng 2.33. Mng li giao dch ca mt s ngân hàng nm 2007-2009. ……… 116
Bng 2.34. Kt qu kho sát phng thc giao dch khi KH s dng DVNH. ….120
Bng 2.35. Kt qu kho sát v kênh thông tin v ngân hàng, DVNH. ………….121

DANH MC BIU 
oOo
Trang

Biu đ 2.1. Tng huy đng vn t nn kinh t giai đon 2002–2009. ………… 84
Biu đ 2.2. Tng trng huy đng vn trong toàn h thng 2002 – 2009. ……….84
Biu đ 2.3. Tc đ tng trng tín dng trong toàn h thng. ………………… 89
Biu đ 2.4. C cu hình thc thanh toán qua NH 2007, 2008, 2009 . ………… 94
Biu đ 2.5. C cu phng tin thanh toán 2002, 2006, 2009. ………….………96
Biu đ 2.6. Tc đ tng trng DS mua bán NT qua các nm 2004 – 2009. ….…98
Biu đ 2.7. Doanh s kiu hi qua các nm 2004 – 2009. ………………………99

DANH MC S 

Trang

S đ 1.1. Chc nng trung gian tín dng …………………………………….…… 7
S đ 1.2. Chc nng trung gian thanh toán ……………………………… ……….7

- 1 -
PHN M U
i. T VN .
Ngày nay, hi nhp kinh t quc t không phi là s la chn ca các quc gia
có nn kinh t phát trin, mà hi nhp kinh t quc t đã tr thành xu th tt yu,
khách quan ca tt c các quc gia trên th gii. Các quc gia khác nhau có xut
phát đim kinh t khác nhau nhng tt c đu sn sàng hi nhp đ đa nn kinh t
ca quc gia mình vào qu đo chung ca th gii. Bng đng li phát trin kinh
t đi ngoi ca mình, Vit Nam đã m rng quan h vi các t chc tài chính tin
t quc t (IMF, WB, ADB); gia nhp Hip hi các quc gia ông Nam Á
(ASEAN) nm 1995; tham gia Khu vc mu dch t do ASEAN (AFTA) nm
1996; tham gia Din đàn kinh t Châu Á – Thái Bình Dng (APEC) nm 1998;
gn đây Vit Nam đã ký kt Hip đnh thng mi Vit – M (BTA) vi Hoa K và
gia nhp T chc Thng mi th gii (WTO) nm 2007. iu này cho thy quyt
tâm rt cao ca ng và Nhà Nc trong vic đa nn kinh t Vit Nam hi nhp
vi kinh t khu vc và th gii.
Hi nhp kinh t quc t din ra trên nhiu lnh vc, trong đó t do hóa tài chính
và hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng là ni dung quan trng nht. Hi nhp
quc t s to điu kin thuân li cho các ngân hàng tip cn vi nhng công ngh
mi, kinh nghim qun lý khoa hc, đng thi thúc đy s phát trin ca hot đng
kinh doanh ngân hàng. Mt khác, hi nhp quc t cng đt ra nhng thách thc, áp

lc canh tranh rt gay gt cho các ngân hàng thng mi Vit Nam.
Theo kt qu đánh giá ca Ngân hàng Th gii, H thng ngân hàng Vit Nam
còn rt tr so vi h thng ngân hàng ca các quc gia trong khu vc và th gii.
Thc t, h thng ngân hàng Vit Nam chính thc t chc theo mô hình ngân hàng
hai cp, hot đng theo c ch th trng k t sau i hi ng ln th VI, sau
hn 30 nm thc hin mô hình ngân hàng mt cp. Hin nay, hot đng ca ngành
ngân hàng đã đi vào n đnh và có s phát trin tt, mng li ngân hàng đc m
rng, vi nhiu loi hình s hu khác nhau, h thng ngân hàng đã tht s tr thành


- 2 -
mt kênh chu chuyn vn rt hiu qu ca nn kinh t. Nhng cng phi tha nhn
rng bên cnh nhng thành tu đt đc thì h thng ngân hàng Vit Nam vn còn
mt s đim yu, c th: Nng lc tài chính cha đ mnh, mc du trong thi gian
va qua các NHTM đã n lc tng vn rt nhiu, nhng so vi các ngân hàng nc
ngoài thì mc vn này vn còn thp, cha đ mnh đ cnh tranh bình đng vi các
t chc tài chính nc ngoài; Công ngh còn lc hu, kh nng ng dng và tip thu
công ngh mi cha cao; Sn phm kinh doanh ngân hàng cha phong phú, đa
đng, ch yu là các sn phm dch v ngân hàng truyn thng, cha chú trng
đúng mc đn vic phát trin các sn phm dch v ngân hàng hin đi, cha chú
trng nhiu đn vic trin khai các sn phm mi; Trình đ qun lý cha mang tính
khoa hc cao; Ngun nhân lc cha đc bi dng và đào to đúng mc. Mt
khác, khi hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng ngày càng nhiu thì nhng li
th vn có ca NHTM Vit Nam v mng li, khách hàng truyn thng, ngôn ng
giao dch, vn hóa ng x …v.v. s mt dn. Nh vy, đ đm bo hiu qu trong
hot đng kinh doanh các NHTM Vit Nam phi chú trng hn na đn vic phát
trin các sn phm dch v ca mình.
Do đó, đ tài “a dng hóa sn phm kinh doanh ca ngân hàng Thng
mi Vit Nam trong điu kin hi nhp kinh t quc t” đc nghiên cu sinh
chn làm đ tài nghiên cu thc hin lun án tin s nhm góp phn thit thc vào

vic phát trin sn phm kinh doanh, tng hiu qu hot đng ca các Ngân hàng
thng mi Vit Nam trong điu kin hi nhp quc t.
ii. MC TIÊU NGHIÊN CU
- H thng hóa và phát trin lý thuyt v đa dng hóa sn phm kinh doanh ca
ngân hàng thng mi;
- Nghiên cu kinh nghim đa dng hóa sn phm kinh doanh ca ngân hàng
Trung Quc và ngân hàng Thái Lan trong quá trình hi nhp quc t ca các quc
gia này;


- 3 -
- ánh giá thc trng đa dng hóa sn phm kinh doanh ca NHTM Vit Nam
giai đon 2001 – 2010;
- Xây dng h thng các gii pháp cho đa dng hóa sn phm kinh doanh ca
NHTM Vit Nam trong điu kin hi nhp kinh t quc t và nêu lên nhng kin
ngh đi vi Chính ph, NHNN, Hip hi Ngân hàng;
iii. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU
+ i tng nghiên cu: a dng hóa sn phm kinh doanh ca Ngân hàng
thng mi Vit Nam.
+ Phm vi nghiên cu:
- Lun án tâp trung nghiên cu sn phm kinh doanh ti các ngân hàng
thng mi Vit Nam (NHTM nhà nc và NHTM c phn) và ngân
hàng nc ngoài hot đng ti Vit Nam.
- D liu phc v cho nghiên cu đc nghiên cu sinh thu thp t nm
2001 đn 2010 và đnh hng phát trin kinh t, chin lc phát trin h
thng ngân hàng Vit Nam giai đon 2011 - 2020.
iv. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
ây là mt đ tài nghiên cu mang tính ng dng thc tin, phân tích đnh tính
đc nghiên cu sinh ng dng xuyên sut trong quá trình thc hin đ tài. Trong
phân tích, nghiên cu sinh s dng kt hp nhiu phng pháp nghiên cu khác

nhau, ng vi mi ni dung nghiên cu là nhng phng pháp nghiên cu phù hp,
bao gm: Thng kê; so sánh đi chiu; din dch - quy np…v.v. Vic chn mu
điu tra kho sát thc t đc nghiên cu sinh s dng trong quá trình thc hin
lun án ch nhm to thêm mt kênh thông tin mi cho vic phân tích và đánh giá
ch không nhm phc v cho vic xây dng mô hình phân tích đnh lng đ áp
dng cho lun án.
v. KT QU NGHIÊN CU.
Th nht, Lun án đã ch ra vn đ cn gii quyt trong quá trình hi nhp quc
t ca h thng ngân hàng Vit Nam là phi dng hóa sn phm kinh doanh ca


- 4 -
Th hai. Lun án đi vào phân tích các nhân t nh hng và các yu t cn thit
cho đa dng hóa sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng mi trong điu kin
hi nhp. T đó cho thy yu t quan trng hàng đu cho đa dng hóa sn phm
kinh doanh ca ngân hàng thng mi Vit Nam là: Môi trng pháp lý; quy mô
vn; công ngh; nhân lc; qun lý ri ro và qun tr điu hành.
Th ba, Lun án đã đa gii pháp cn thit cho quá trình đa dng hóa sn phm
kinh doanh ca ngân hàng thng mi Vit Nam trong điu kin hi nhp kinh t
quc t. Trong đó, tp trung nht vn là nhng gii pháp n đnh môi trng pháp
lý, tng cng nng lc tài chính, hin đi hóa công ngh ngân hàng, đi mi cách
thc qun tr ri ro và qun lý điu hành ngân hàng thng mi.
vi. THIT K NGHIÊN CU.
Lun án có khi lng 162 trang A4, 37 bng biu, 07 biu đ, 02 s đ. Ngoài
phn m đu và kt lun, ni dung ca lun án đc b cc thành 3 chng:
Chng 1. C s lý lun v đa dng hóa sn phm kinh doanh ca ngân hàng
thng mi và hi nhp quc t trong lnh vc ngân hàng.
Chng 2. Thc trang đa dng hóa sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng
mi Vit Nam giai đon 2001 - 2010
Chng 3. Gii pháp đa dng hoá sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng

mi Vit Nam trong điu kin hi nhp kinh t quc t.











- 5 -
Chng1.
C S LÝ LUN V A DNG HOÁ SN PHM KINH DOANH CA
NGÂN HÀNG THNG MI VÀ HI NHP QUC T TRONG LNH
VC NGÂN HÀNG.
1.1. Khái quát v ngân hàng thng mi.
1.1.1. Khái nim ngân hàng thng mi.
Lch s hình thành và phát trin ca h thng ngân hàng, mc đ hoàn thin ca
h thng ngân hàng  mi quc gia, mi khu vc hoàn toàn khác nhau, do đó tn ti
nhiu khái nim v Ngân hàng thng mi (NHTM), chng hn:
Theo World Bank: “Ngân hàng là t chc tài chính nhn tin gi ch yu di
dng không k hn hoc tin gi đc rút ra vi mt thông báo ngn hn (tin gi
có k hn, tin gi tit kim). Di tiêu đ “các ngân hàng” gm có: NHTM, ch
tham gia vào các hot đng nhn tin gi, cho vay ngn hn, trung dài hn; Ngân
hàng đu t, hot đng buôn bán chng khoán và bo lãnh phát hành; Ngân hàng
nhà , cung cp tài chính cho lnh vc phát trin nhà ; và nhiu loi ngân hàng
khác na. Ti mt s nc còn có ngân hàng tng hp, kt hp hot đng ngân
hàng thng mi vi hot đng ngân hàng đu t và đôi khi thc hin c dch v

bo him”.
Ti Pháp: Theo o lut ngân hàng Pháp nm 1941, “NHTM là nhng xí
nghip, là nhng c s mà ngh nghip thng xuyên là nhn tin bc ca công
chúng di hình thc ký thác, hoc di các hình thc khác và s dng s tin đó
cho chính h trong các nghip v chit khu, tín dng và tài chính” [7, tr.1].
Ti Hoa K: “Bt k mt t chc nào cung cp tài khon tin gi, cho phép
khách hàng rút tin theo yêu cu (bng cách vit séc hay bng vic rút tin đin t)
và cho vay đi vi các t chc kinh doanh hay cho vay thng mi s đc xem là
mt ngân hàng” [4].
Ti Vit Nam: Khái nim v ngân hàng thng mi ti Vit Nam có s điu
chnh qua các thi k cùng vi s hoàn thin ca h thng ngân hàng Vit Nam.


- 6 -
- Theo điu 1 ca Pháp lnh Ngân hàng, Hp tác xã tín dng và Công ty tài
chính, ngày 23 tháng 5 nm 1990, khái nim v NHTM nh sau: “NHTM là t
chc kinh doanh tin t mà hot đng ch yu và thng xuyên là nhn tin gi ca
khách hàng vi trách nhim hoàn tr và s dng s tin đó đ cho vay, thc hin
nghip v chit khu và làm phng tin thanh toán”.
- Theo điu 20 ca Lut các t chc tín dng (TCTD), ngày 12 tháng 12 nm
1997, Quc Hi khóa X, khái nim v ngân hàng nh sau: “Ngân hàng là loi hình
TCTD đc thc hin toàn b hot đng ngân hàng và các hot đng kinh doanh
khác có liên quan. Theo tính cht và mc tiêu hot đng, các loi hình ngân hàng
bao gm: Ngân hàng thng mi; ngân hàng phát trin; ngân hàng đu t; ngân
hàng chính sách; ngân hàng hp tác và các loi hình ngân hàng khác”. Trong đó, t
chc tín dng là doanh nghip đc thành lp theo quy đnh ca lut các TCTD và
các quy đnh khác ca pháp lut đ hot đng kinh doanh tin t, làm dch v ngân
hàng vi ni dung nhn tin gi và s dng tin gi đ cp tín dng, cung ng các
dch v thanh toán. Hot đng ngân hàng là hot đng kinh doanh tin t và dch v
ngân hàng vi ni dung thng xuyên là nhn tin gi, s dng s tin này đ cp

tín dng và cung ng các dch v thanh toán.
- Theo điu 4 ca Lut các t chc tín dng 2010, ngày 16/06/2010, Quc Hi
khóa XII, có hiu lc vào 01/01/2011 “NHTM là loi hình ngân hàng đc thc
hin toàn b hot đng ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác theo quy đnh
ca lut các TCTD nhm mc tiêu li nhun”. Trong đó hot đng ngân hàng là
vic kinh doanh, cung ng thng xuyên mt hoc mt s các nghip v sau đây:
Nhn tin gi; cp tín dng; cung ng dch v thanh toán qua tài khon.
T nhng phân tích kt hp các khái nim v NHTM, tác gi cho rng
NHTM là doanh nghip đc thành lp đ hot đng kinh doanh ngân hàng, vi ni
dung thng xuyên là nhn tin gi di nhiu hình thc khác nhau t các t chc
và cá nhân trong nn kinh t và s dng s tin này đ cp tín dng, cung ng dch
v thanh toán và các dch v khác có liên quan cho các t chc và cá nhân trong nn
kinh t, vì mc tiêu li nhun.


- 7 -
Di tác đng ca hi nhp kinh t quc t làm cho cnh tranh trong lnh vc
ngân hàng ngày càng gay gt, điu đó đã to nên mt s thay đi ln trong t chc
hot đng ca ngân hàng là hng đn t chc hot đng theo mô hình ca mt tp
đoàn tài chính đa quc gia.
1.1.2. Chc nng ca ngân hàng thng mi.
1.1.2.1. Trung gian tín dng ca nn kinh t.






S đ 1.1: Chc nng trung gian tín dng
Trung gian tín dng ca nn kinh t là chc nng quan trng nht NHTM, quyt

đnh s phát trin ca các NHTM. Trong chc nng này NHTM đóng vai trò là mt
đn v trung gian tip nhn ngun vn tm thi nhàn ri t các t chc và cá nhân
trong nn kinh t (thông qua nghip v huy đng vn) và s dng ngun vn này đ
cp tín dng cho các t chc và cá nhân có nhu cu, góp phn đy nhanh tc đ
luân chuyn vn, góp phn điu tit ngun vn cho nn kinh t.
1.1.2.2. Trung gian thanh toán cho khách hàng.






S đ 1.2: Chc nng trung gian thanh toán
Ngi cho vay
(Các t chc,
Cá nhân)
Ngi đi vay
(Các t chc,
Cá nhân)
Ngân hàng
Thng mi
Huy đng
Cp tín dng
Cho vay gián tip
Ngi tr tin
(Các t chc,
Cá nhân)
Ngi nhn tin
(Các t chc,
Cá nhân)

Ngân hàng
Thng
m

i
Báo n
Báo có
Lnh chi


- 8 -
NHTM thc hin đc chc nng trung gian thanh toán cho khách hàng bi vì
NHTM qun lý tin trên tài khon ca khách hàng. Trong chc nng này, NHTM
đóng vai trò là mt t chc trung gian t chc thc hin thanh toán thay cho nhng
khách hàng có nhu cu thanh toán chuyn khon qua ngân hàng theo s y nhim
ca khách hàng.
Khi NHTM thc hin chc nng này, mt mt đáp ng nhu cu thanh toán ca
khách hàng, mt khác góp phn m rng ngun thu cho NHTM di hình thc phí
dch v thanh toán.
1.1.2.3. To tin ghi s.
ây là chc nng đòi hi phi có s tham gia ca nhiu ngân hàng, và nhiu
khách hàng. Khi kt hp chc nng trung gian tín dng và chc nng trung gian
thanh toán, NHTM có kh nng to ra mt lng tin trên tài khon tin gi thanh
toán ca khách hàng (tin ghi s) ln hn gp nhiu ln so vi lng tin gi ban
đu ca khách hàng. Lng tin ghi s do NHTM to ra ph thuc vào s tin gi
ban đu ca khách hàng và s lng ngân hàng tham gia vào quá trình to tin.
Giáo s P.Samuelson đã đa ra công thc xác đnh kh nng to tin ca NHTM
nh sau:
M
n

=
M
o
*(1 – q
n
)
(1 – q)
M
n
: Tng khi lng tin ghi s to ra.
M
o
: Lng tin gi ban đu.
n : S ngân hàng tham gia vào quá trình to tin.
q : T l tin gi ti đa đc ngân hàng s dng đ cho vay.
1-q : T l d tr bt buc.
Công thc trên ch đúng khi tt c các giao dch thanh toán ca nn kinh t đu
đc thc hin di hình thc chuyn khon; H thng ngân hàng t chc hot
đng theo mô hình ngân hàng 2 cp.


- 9 -
Gi s vi lng tin gi ban đu ca khách hàng là 10.000, t l d tr bt
buc là 10%, h thng ngân hàng thng mi có bn ngân hàng. Quá trình to tin
din ra nh sau:
Bng 1.1: Kh nng to tin ca NHTM.
NH tham gia Tin gi DTBB Cho vay
NH 1
NH 2
NH 3

NH 4
10.000
9.000
8.100
7.290
1.000
900
810
729
9.000
8.100
7.290
6.561
Tng 34.390 3.439 30.951
Tng lng tin ghi s to ra t h thng ngân hàng là 34.390 ln hn nhiu so
vi lng tin gi ban đu ca khách hàng là 10.000.
1.1.3. c thù hat đng kinh doanh ca ngân hàng thng mi.
NHTM là t chc kinh t đc bit, hot đng kinh doanh ca NHTM có nhiu
đim khác bit vi hot đng kinh doanh ca các t chc kinh t khác. iu này to
nên tính đc thù trong hot đng kinh doanh ca NHTM.
Th nht, NHTM là doanh nghip hot đng kinh doanh trong lnh vc tài
chính - tin t.
Lnh vc tài chính tin t là mt trong nhng lnh vc đc bit nht, liên quan
đn tt c các lnh vc khác ca nn kinh t, nh hng đn mi mt ca đi sng -
xã hi. Chính vì vy, hot đng ngân hàng luôn chu s kim soát, giám sát cht ch
t phía Ngân hàng Nhà nc (NHNN) và Chính Ph.
Th hai, Hot đng kinh doanh ca NHTM ph thuc rt ln vào lòng tin và
mc đ tín nhim ca khách hàng đi vi ngân hàng.
Sn phm kinh doanh ca NHTM là sn phm dch v liên quan đn tin, dch
v chim t trng ln là dch v tín dng. Do đó, khi lòng tin ca khách hàng đi

- 10 -
vi NHTM gim sút thì ngân hàng s rt khó khn trong huy đng vn, quan h tín
dng gia ngân hàng và khách hàng s không đc thit lp, đng thi vic cung
ng các dch v khác cng gp nhng khó khn nht đnh.
Th ba, Hot đng kinh doanh ca NHTM là hot đng kinh doanh có mc
đ ri ro tim n rt cao.
Ri ro trong kinh doanh ca NHTM bao gm: Ri ro thanh khon, ri ro t giá,
ri ro lãi sut, ri ro h thng…v.v, nhng ri ro này có kh nng xy ra bt c lúc
nào trong quá trình hot đng kinh doanh ca NHTM. Ngun vn kinh doanh
thng xuyên ca NHTM là ngun vn huy đng t các ch th khác trong nn
kinh t, hay nói cách khác NHTM là mt t chc đi vay đ cho vay li. Do đó, kh
nng thanh khon ca ngân hàng hoàn toàn ph thuc vào kh nng huy đng vn
ca ngân hàng, kh nng tr n ca ngi đi vay, trình đ qun lý ca nhà qun tr
ngân hàng. Mt khác, khi lm phát ca nn kinh t nm ngoài kh nng d báo ca
NHTM thì NHTM còn phi đi mt vi nhng ri ro t giá, ri ro lãi sut…v.v.
Th t, Hot đng kinh doanh ca các NHTM chu nh hng dây chuyn
vi nhau.
Trong thc t, hot đng kinh doanh ngân hàng mang tính h thng rt cao, khi
có mt ngân hàng mt kh nng thanh toán s to ra mt tác đng xu cho toàn h
thng ngân hàng. Chính vì vy, trong kinh doanh các NHTM cnh tranh vi nhau
ch đ khng đnh v th ca ngân hàng trên th trng, cnh tranh trên c s cùng
tn ti ch không trit tiêu ln nhau nh trong hot đng sn xut kinh doanh.
Vi nhng đim khác bit này làm cho NHTM tr thành mt đnh ch tài chính
trung gian gi vai trò rt quan trng trong quá trình điu tit ngun vn cho nn
kinh t.
1.1.4. Ngun vn và s dng vn ca ngân hàng thng mi.
1.1.4.1. Ngun vn ca ngân hàng thng mi.
Ngun vn ca NHTM bao gm: Vn ch s hu; vn huy đng; vn vay;

vn tip nhn; vn khác.


- 11 -
X Vn ch s hu.
- Vn ch s hu là ngun vn thuc quyn s hu ca NHTM, bao gm: giá tr
thc ca vn điu l, các qu (Qu d tr b sung vn điu l; qu d phòng tài
chính; qu đu t phát trin nghip v) và các tài sn n khác theo quy đnh ca
pháp lut.
- Vn ch s hu ca NHTM đc hình thành t nghip v góp vn ca các ch
s hu ngân hàng khi thành lp ngân hàng và đc b sung trong quá trình hot
đng ca ngân hàng.
- Vn ch s hu chim t trng nh trong tng vn ca NHTM nhng có vai
trò rt quan trng đi vi hot đng kinh doanh ca NHTM. Vn ch s hu là
thành phn vn quyt đnh nng lc tài chính, quy mô hot đng, nng lc cnh
tranh ca NHTM. Vn ch s hu là ngun vn không phi hoàn tr và đc s
dng cho mc đích trung dài hn.
X Vn huy đng.
- Vn huy đng là vn thuc s hu ca các ch th trong nn kinh t, đc
ngân hàng tm thi qun lý, s dng, kinh doanh trong mt thi gian nht đnh sau
đó s hoàn tr li cho ch s hu khi đn hn.
- NHTM huy đng vn trong nn kinh t thông qua các nghip v: Nhn tin gi
không k, tin gi có k hn ca khách hàng; nhn tin gi ca các t chc tín dng
khác trong và ngoài nc; nhn tin gi tit kim ca các tng lp dân c; phát
hành k phiu, trái phiu, chng ch tin gi và các loi công c n khác.
- Vn huy đng là thành phn vn chim t trng ln nht trong ngun vn ca
NHTM, là ngun vn ch yu cho hot đng kinh doanh ca NHTM. Nhng vn
huy đng là thành phn vn phi hoàn tr cho ch s hu khi đn hn. Chính vì
vy, vn huy đng là thành phn vn không n đnh, trc khi s dng ngun vn
này NHTM phi thit lp d tr đ đáp ng kp thi nhu cu thanh khon ca n

hàng.



- 12 -
X Vn vay.
Vn vay là vn thuc s hu ca các ch th trong nn kinh t mà NHTM ch
đng tha thun s dng đ bù đp thiu ht thanh khon tm thi trong hot đng
kinh doanh.
Khi vn t có và vn huy đng không đáp ng kp thi nhu cu thanh khon,
NHTM s vay vn t các ch th khác đ bù đp thiu ht thanh khon tm thi
trong hot đng kinh doanh. NHTM có th vay t các kênh khác nhau: Vay t các
NHTM khác trong nc; vay ca các ngân hàng nc ngoài; vay t Ngân hàng
Trung ng (NHT) qua hình thc chit khu, tái chit khu các giy t có giá,
cm c giy t có giá, vay li theo h s tín dng, vay bù đp thiu ht vn tm thi
trong giao dch thanh toán bù tr v.v.
X Vn khác.
Ngoài các thành phn vn trên, khi NHTM đi vào hot đng to điu kinphát
sinh các ngun vn khác, chng hn:
- Vn tài tr, y thác t các ch th trong và ngoài nc .
- Vn chim dng phát sinh t dch v đi lý kiu hi, dch v thanh toán
trong nc, dch v thanh toán quc t…v.v.
1.1.4.2. S dng vn ca ngân hàng thng mi.
Ngun vn ca NHTM đc s dng cho nhiu mc đích khác nhau, trong đó
phn ln đc s dng cho mc đích sinh li.
X u t xây dng c bn và mua sm tài sn c đnh.
u t xây dng c bn và mua sm tài sn c đnh là hot đng s dng vn
đu tiên ca NHTM. NHTM s dng mt phn vn t có đ xây dng tr s, vn
phòng, mua sm các phng tin, máy móc, trang thit b phc v cho hot đng
kinh doanh ca ngân hàng.

X Thit lp d tr.
Thit lp d tr ch áp dng cho vn huy đng. Mc đích ca thit lp d tr là
duy trì kh nng thanh khon thng xuyên cho NHTM. Ngoài vic thit lp d tr


- 13 -
bt buc theo quy đnh ca NHNN, các NHTM còn phi thit lp d tr theo nhu
cu thanh khon thc t ca ngân hàng. D tr ca NHTM đc thc hin di các
hình thc: Tin mt ti qu; tin gi ti NHNN và các t chc tín dng khác; chng
khoán ngn hn có tính thanh khon cao, có mc đ ri ro thp.
X Cp tín dng.
Cp tín dng là vic phân phi ngun vn ca ngân hàng cho các ch th có nhu
cu vn trong nn kinh t, nhm mc đích điu tit ngun vn cho nn kinh t đng
thi mang li thu nhp cho ngân hàng thng mi. Cp tín dng đc thc hin
bng nhiu hình thc khác nhau: Cho vay; thu chi; chit khu; cho thuê tài chính;
bao thanh toán; bo lãnh,…v.v. Cp tín dng là nghip v s dng vn mang li thu
nhp rt ln cho NHTM, nhng cng là hot đng s dng vn có mc đ ri ro
tim n rt cao, do đó NHTM phi dành nhiu ngun lc cho qun tr ri ro tín
dng.
X u t khác.
 phân tán ri ro trong hot đng kinh doanh, đng thi n đnh ngun thu
nhp, NHTM s dng mt phn ca các ngun vn n đnh (Vn t có, vn huy
đng dài hn) đ đu t vào các hot đng kinh doanh khác, chng hn: Hùn vn,
góp vn liên doanh, đu t vào giy t có giá…v.v.
1.2. Sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng mi.
1.2.1. nh ngha sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng mi.
Sn phm kinh doanh ca ngân hàng thng mi là sn phm dch v, là các
dch v ngân hàng. Dch v ngân hàng đc hiu nh sau:
X Theo Hip đnh chung v thng mi dch v - (GATS).
Hip đnh chung v thng mi dch v đnh ngha dch v tài chính ngân hàng

nh sau: “Dch v tài chính là bt k dch v nào có tính cht tài chính do mt nhà
cung cp dch v tài chính ca mt thành viên thc hin. Dch v tài chính bao
gm: Mi dch v bo him và dch v liên quan ti bo him, mi dch v ngân
hàng và dch v tài chính khác”. Trong đó, dch v ngân hàng bao gm: