Một số giải pháp để hoàn thiện kế toán doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam hiện nay

1
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH





HÒANG PHÚ TÙNG


MT S GII PHÁP
 HOÀN THIN K TÓAN DOANH NGHIP
NH VÀ VA VIT NAM HIN NAY



Chuyên ngành: K toán
Mã s 60.34.30



LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN XUÂN HNG

TP. H CHÍ MINH – Nm 2009


2
TPHCM, ngày 29 tháng 12 nm 2009

Nhng đim mi và nhng kt qu đt đc
khi nghiên cu đ tài lun vn

 tài
: Mt s gii pháp đ hoàn thin k toán doanh nghip nh và
va Vit Nam hin nay
1. S cn thit ca đ tài :
Toàn cu hóa mang li nhng c hi và thách thc cho doanh nghip. Mt trong
nhng phng thc quan trng giúp doanh nghip tn ti và phát trin trong
điu kin cnh tranh ngày càng gay gt là hoàn thin h thng k toán. Trên thc
t, k toán doanh nghip nh và va Vit Nam còn tn ti nhiu nhc đim và
hn ch cn đc khc phc.
2. Nhng đim mi và kt qu đt đc

 tài đã nêu đc nhng u đim, khuyt đim ca tiêu chun xác đnh
DNNVV và công tác k toán DNNVV ti Vit Nam hin nay. T đó đa ra các
phng hng chung và nhng gii pháp c th nhm hoàn thin k toán
DNNVV Vit Nam:
- Th nht, đa ra đnh hng xác đnh tiêu chun DNNVV.
- Th hai, trình bày đc thc trng công tác k toán DNNVV.
- Th ba, đa ra các gii pháp hoàn thin v chng t, h thng tài khon, s

sách k toán, báo cáo k toán, kim tra k toán cho DNNVV ti Vit Nam.




3
Mc lc
Trang
Trang bìa
Trang ph bìa
Mc lc
Danh mc các bng
M đu
Chng 1: Mt s vn đ lý lun c bn v k toán và t chc k tóan trong
doanh nghip nh và va
1.1. Tiêu chun xác đnh doanh nghip nh và va 1
1.1.1. Theo quan đim Vit nam …… 2
1.1.2. Theo mt s quan đim khác trên th gii 2
1.2. Tng quan v k tóan doanh nghip nh và va 4
1.2.1 nh ngha k toán………… 4
1.2.2 i tng s dng thông tin k tóan doanh nghip nh và va……………. 6
1.2.3 K tóan tài chính và k tóan qun tr 6
1.3 Ni dung t chc k tóan doanh nghip nh và va 7
1.3.1 T chc vn dng các chính sách, ch đ k tóan 8
1.3.2. T chc h thng chng t, h thng tài khan, s k toán và báo cáo k toán 9
1.3.2.1 T chc h thng chng t 9
1.3.2.2 T chc h thng tài khon k tóan 10
1.3.2.3 T chc h thng s k toán 11
1.3.2.4 T chc cung cp thông tin qua h thng báo cáo k toán 12
1.3.3 T chc b máy k toán 13

1.3.4 T chc trang b các phng tin thit b x lý 16
1.3.5 T chc kim tra k toán 17
1.3.6.T chc phân tích hot đng kinh doanh trong doanh nghip 17
1.4 Mt s xu hng k tóan doanh nghip nh và va trên th gii 18
4
1.4.1. Quan đim ca Liên đòan k tóan quc t 18
1.4.2 Quan đim ca Singapore 19
Chng 2 : Thc trng công tác k tóan DNNVV Vit nam
2.1 Tình hình kinh doanh, tình hình qun lý DNNVV  Vit nam 21
2.2. Tình hình t chc k tóan  DNNVV 23
2.2.1. H thng pháp lý k tóan cho DNNVV ca Vit nam 23
2.2.1.1 Quá trình phát trin ca h thng pháp lý k tóan cho DNNVV
ca Vit Nam 23
2.2.1.2 Các quy đnh hin hành hng dn v k tóan DNNVV 25
2.2.2. Tình hình t chc k tóan  DNNVV 36
2.2.2.1 Tình hình t chc vn dng chng t k tóan 36
2.2.2.2 Tình hình t chc h thng tài khan 38
2.2.2.3 Tình hình t chc h thng s k toán 38
2.2.2.4 Tình hình t chc h thng báo cáo k tóan 40
2.2.2.5 Tình hình t chc b máy k tóan 40
2.2.2.6 Tình hình t chc kim tra 41
2.2.2.7 Tình hình t chc phân tích hat đng kinh t 41
2.3. ánh giá 42
2.3.1 V ch đ k tóan ban hành theo Quyt đnh 48/2006/Q-BTC 42
2.3.1.1 u đim 42
2.3.1.2 Nhc đim, Hn ch 43
2.3.2. V phía doanh nghip 45
Chng 3 : Mt s gii pháp đ hòan thin k tóan DNNVV Vit nam
3.1. Phng hng hòan thin 47
3.1.1 Xây dng h thng k toán DNNVV phù hp vi k tóan quc t 47

3.1.2 Xây dng h thng k tóan DNNVV phù hp môi trng pháp lý và môi
trng kinh doanh  Vit nam; phù hp vi tình hình phát trin và hi nhp ca
DNNVV Vit Nam 47
5
3.1.3 Xây dng h thng k tóan nhm tng cng tính hu ích ca thông tin k
tóan cung cp cho các đi tng s dng 48
3.2. Nguyên tc hòan thin 48
3.3. Các gii pháp hòan thin 49
3.3.1. nh hng tiêu chun xác đnh DNNVV 49
3.3.2. Gii pháp v chng t k tóan 50
3.3.3. Gii pháp v h thng tài khan k tóan 51
- V phía Nhà nc 51
- V phía Doanh nghip 52
3.3.4 Gii pháp v s sách k tóan 52
3.3.5 Gii pháp v báo cáo k tóan 54
- V phía Nhà nc 55
- V phía Doanh nghip 57
- V phía Hi ngh nghip, các t chc đào to, t vn v qun lý kinh t, k
toán …………………………………………………………………………………58
3.3.6. Gii pháp v t chc b máy k tóan 58
3.3.7 Gii pháp v kim tra k tóan 59
- V phía Nhà nc 59
- V phía Doanh nghip 59

Kt lun
Tài liu tham kho
Ph lc

6
DANH MC CH VIT TT

1. BCKT : Bng cân đi k toán
2. BCLCTT : Báo cáo lu chuyn tin t
3. CM : Chun mc
4. CMKT : Chun mc k toán
5. CP : C phn
6. DN : Doanh nghip
7. DNNN : Doanh nghip nhà nc
8. DNNVV : Doanh nghip nh và va
9. HTX : Hp tác xã
10. Q : Quyt đnh
11. KTTC : K tóan tài chính
12. KTQT : K tóan qun tr
13. TK : Tài khon
14. TNHH : Trách nhim hu hn

7
DANH MC CÁC BNG VÀ S 

Trang
Bng 1.1 : Tiêu chun DNNVV  Cng đng Châu Âu (k t ngày 01/01/2005) 3
Bng 1.2 : Tiêu chun DNNVV  Nht Bn 3
Bng 1.3 : Tiêu chun DNNVV  Thái Lan 3
Bng 1.4 : So sánh đc đim k tóan tài chính DN và k tóan qun tr DN 7
Bng 2.1 : Nhng đim mi ca Ch đ k tóan ban hành theo Quyt đnh s
144/2001/Q- BTC so vi Quyt đnh s 1177/1996-TC/Q/CKT 24
Bng 2.2 : Các chun mc k toán áp dng đy đ 28
Bng 2.3 : Các chun mc k toán áp dng không đy đ 28
Bng 2.4 : Mt s đim ging nhau và khác nhau gia hai ch đ k tóan nm 2006 32
S đ 1.1 : i tng s dng thông tin k tóan ca doanh nghip 6

8
DANH MC CÁC PH LC

Ph lc 1 : Kt qu phiu kho sát
Ph lc 2 : Danh sách Doanh nghip tr li Phiu kho sát

9
Môû ñaàu
1. LÝ DO CHN  TÀI

Trong mi quc gia, doanh nghip nh và va đu chim t trng ln
trong nn kinh t, có đóng góp ln vào tng sn phm quc ni (GDP) ca quc
gia đó. Doanh nghip nh và va có nhng đc đim riêng và cn có mt hng
dn k tóan phù hp vi mình.
 Vit Nam, theo qui đnh hin hành, các doanh nghip nh và va có th
áp dng Ch đ k tóan doanh nghip nh và va ban hành theo Quyt đnh
48/2006/Q-BTC ngày 14/09/2006 ca B Tài chính hoc có th áp dng Ch
đ k tóan doanh nghip ban hành theo Quyt đnh 15/2006/Q-BTC ngày
20/03/2006 ca B Tài chính nhng phi thông báo cho c quan Thu qun lý
doanh nghip mình và phi thc hin n đnh ít nht trong thi gian là 2 nm,
hiu lc thi hành t ngày 01/01/2007. Vic ban hành và cho phép doanh nghip
nh và va có th vn dng mt trong hai ch đ k tóan, mt mt chng t tính
linh hat trong công tác qun lý ca Nhà nc nhng mt khác cho thy tính
cha hòan thin ca Ch đ k tóan dành cho doanh nghip nh và va.
Trên thc t, doanh nghip nh và va Vit nam còn tn ti nhiu vn đ
trong công tác k tóan do nhiu nguyên nhân nh trình đ nhn thc v k tóan
ca ch Doanh nghip và nhng ngi làm công tác k tóan Doanh nghip và
các nguyên nhân khác.
Trên th gii, nhiu quc gia có h thng k tóan phát trin, có u th v
lch s phát trin kinh t th trng và qun lý kinh t. Vit nam đang trong thi
k xây dng nn kinh t th trng rt cn hc tp và vn dng chn lc nhng

u đim ca các nc đ hòan thin h thng k tóan ca mình, góp phn nâng
cao công tác k tóan cho các doanh nghip nh và va.
10
Chính vì vy, vic nghiên cu đ hoàn thin công tác k tóan doanh
nghip nh và va là mt trong nhng vn đ cn thit hin nay.
2. MC ÍCH NGHIÊN CU  TÀI
- Nghiên cu và làm rõ nhng vn đ thuc v c s lí lun ca công tác k tóan
ca doanh nghip nh và va.
- Ch đ k tóan doanh nghip nh và va  Vit nam.
- Thc trng công tác k tóan ti các doanh nghip nh và va Vit nam
- Vn dng lí lun và thc tin đ xut nhng quan đim có tính nguyên tc và
đa ra nhng ni dung c bn nhm hoàn thin công tác k tóan trong các doanh
nghip nh và va Vit nam.
3. I TNG VÀ PHM VI NGHIÊN CU

i tng nghiên cu ca đ tài là lí lun và thc tin v công tác k tóan ti các
doanh nghip nh và va.
Phm vi nghiên cu ca đ tài đc gii hn  “chính sách, th l k tóan, t
chc h thng chng t, h thng tài khan k tóan, h thng s sách k tóan,
báo cáo k tóan, t chc b máy k tóan, kim tra công tác k tóan”
4. PHNG PHÁP NGHIÊN CU
 nghiên cu đ tài, tác gi s dng mt s phng pháp nh: phng pháp
duy vt bin chng, phng pháp phân tích tng hp, phng pháp so sánh kt
hp vi điu tra thc t đ gii quyt các vn đ có liên quan đn ni dung đ tài
nh nghiên cu ch đ k toán doanh nghip nh và va ; công tác k toán
doanh nghip nh và va  Vit nam trong các giai đon va qua ; đnh hng
phát trin, hoàn thin trong thi gian ti ; các nguyên tc tng quát v h thng
k toán doanh nghip  mt s nc trên th gii.
5. KT CU  TÀI

Ngoài phn m đu và kt lun, ni dung đ tài gm 3 chng:
Chng 1: Mt s vn đ lý lun c bn v k toán và t chc k tóan trong
doanh nghip nh và va.
11
Chng 2: Thc trng công tác k tóan trong các doanh nghip nh và va 
Vit Nam.
Chng 3: Mt s gii pháp đ hòan thin k tóan doanh nghip nh và va Vit
Nam.

12
Chng 1 :

MT S VN  LÝ LUN C BN V K TOÁN VÀ T
CHC K TÓAN TRONG DOANH NGHIP NH VÀ VA

1.1. Tiêu chun xác đnh Doanh nghip nh và va
DNNVV là hình thc doanh nghip ph bin trong nn kinh t ca quc
gia, chim t l t 60% đn trên 90% tng s doanh nghip ca mi quc gia.
DNNVV có mt s đc đim sau :
+ Tính linh hat, d thích nghi vi s thay đi : vi quy mô nh và va,
tip xúc trc tip vi th trng, c s vt cht không ln nên doanh
nghip d đi mi hn, linh hat trong thay đi quy mô hn.
+ To lp d dàng hn doanh nghip ln : do cn s vn không ln và
mang tính s hu gia đình.
+ Kh nng tài chính, kh nng vay vn hn ch : do s vn ít, thiu tài
sn th chp khi đi vay vn; ít có các khan chit khu hoc gim giá do
mua hàng s lng ít.
+ Trình đ qun lý hn ch : do ít thu hút đc các nhà qun lý gii.
+ Công ngh, máy móc, k thut sn xut không cao : do hn ch v tài

chính nên dn đn tình hình này.
Mt s vai trò ca DNNVV trong nn kinh t :
+ To nhiu vic làm cho xã hi.
+ óng góp ln cho tng sn phm trong nc.
+ óng góp đáng k cho Ngân sách quc gia.
+ Là c s đ hình thành doanh nghip quy mô ln.
Các quc gia có các cách khác nhau đ phân bit DNNVV, thông thng
là da trên các tiêu chí nh vn t có, doanh thu, s lng lao đng, hoc da
trên đc tính ngành.



13
1.1.1. Theo quan đim Vit nam
(Tiêu chun DNNVV ti Vit Nam đc quy đnh ti iu 3 Ngh đnh
90/2001/N-CP ngày 23/11/ 2001 v tr giúp phát trin DNNVV )
- Ngh đnh 90 đnh ngha DNNVV là “các c s sn xut, kinh doanh đc
lp, đã đng ký theo pháp lut hin hành, có vn đng ký không quá 10 t
đng hoc s lao đng bình quân hàng nm không quá 300 ngi”.
- Ngh đnh cng nói rõ thêm: Cn c tình hình kinh t - xã hi ca tng
ngành, đa phng, trong quá trình thc hin các bin pháp, chng trình
tr giúp có th linh hat áp dng đng thi c hai ch tiêu vn và lao đng
hoc mt trong hai ch tiêu nói trên.
- Ngh đnh này áp dng đi vi các DNNVV bao gm : các doanh nghip
thành lp và hot đng theo Lut doanh nghip, Lut doanh nghip Nhà
nc; các Hp tác xã thành lp và hat đng theo Lut Hp tác xã; các h
kinh doanh cá th đng ký theo Ngh đnh s 02/2000/N-CP ngày
03/02/2000 ca Chính ph v đng ký kinh doanh.
- Tuy nhiên, cách phân loi doanh nghip ca Vit Nam không phân bit
rõ ràng doanh nghip nh và doanh nghip va.

1.1.2. Theo mt s quan đim khác trên th gii
Theo tiêu chun ca Ngân hàng th gii và Công ty tài chính quc t, các
doanh nghip đc phân chia theo quy mô nh sau:
- Doanh nghip siêu nh : có đn 10 lao đng, tng s tài sn tr giá không
quá 100.000 USD và tng doanh thu hàng nm không quá 100.000 USD.
- Doanh nghip nh : có không quá 50 lao đng, tng tài sn tr giá không
quá 3 triu USD và tng doanh thu hàng nm không quá 3 triu USD.
- Doanh nghip va : có không quá 300 lao đng, tng tài sn tr giá
không quá 15 triu USD và tng doanh thu hàng nm không quá 15 triu USD.

14

Bng 1.1 : Tiêu chun DNNVV  Cng đng châu Âu (k t 1/1/2005)

Tiêu chí Va Nh Siêu nh
S lng lao đng ti đa 249 49 9
Doanh s ti đa (và/hoc) 50 triu euros

10 triu euros 2 triu euros
Tài sn có ti đa 43 triu euros

10 triu euros 2 triu euros
T l góp vn ti đa t 1 hoc
nhiu doanh nghip khác
25% 25%


Bng 1.2 : Tiêu chun DNNVV  Nht Bn

DNNVV DN siêu nh
Ngành
Vn t có

(triu yên)

S lng
lao đng

Vn t có

(triu yên)

S lng

lao đng
Sn xut, ch to, xây dng, vn t
i
hoc bt k ngành ngh
nào không
thuc các ngành ngh nêu di đây
<=300 <= 300 - <=20
Bán buôn <=100 <=100 - <=20
Bán l <=50 <=50 - <=20
Dch v <=50 <=100 - <=5


Bng 1.3 : Tiêu chun DNNVV  Thái Lan

Khu vc sn xut Lao đng Vn đng ký
Doanh nghip siêu nh 1-4 0.5 triu Baht
Doanh nghip nh 5-49 0.5-<8 triu Baht
Doanh nghip va 50-199 8-<50 triu Baht
Doanh nghip ln >=200 >=50 triu Baht
Khu vc kinh doanh Lao đng Doanh thu hàng nm
Doanh nghip siêu nh 1-4 <1 triu Baht
Doanh nghip nh 5-19 1-<20 triu Baht
Doanh nghip va 20-99 20-<140 triu Baht
Doanh nghip ln >=100 >=140 triu Baht

15



y ban quc t v kim toán và dch v bo đm (IAASB) thuc Liên đoàn
K toán quc t (IFAC) cho rng DNVVN có nhng đc đim sau:
 Ch DNVVN thng là mt hoc mt vài cá nhân.
 Phm vi hot đng ca doanh nghip hp và ch kinh doanh mt hoc mt s
mt hàng nht đnh, vì vy không th chi phi toàn b th trng hàng hoá.
 T chc công tác k toán đn gin, b máy k toán ch có mt vài nhân viên
(nhiu doanh nghip ch có mt ngi làm k toán).
 Cha quan tâm hoc quan tâm rt ít đn h thng kim soát ni b ti doanh
nghip.
y ban Chun mc K toán quc t (IASB)
đnh ngha DNVVN là nhng
doanh nghip không hoc cha tham gia niêm yt trên th trng chng khoán
và hot đng kinh doanh ca nó không tác đng mnh đn nn kinh t và phi
công b các báo cáo tài chính tng quát cho ngi s dng ngoài công ty. Ngi

s dng ngoài công ty bao gm: ngi s hu mà không tham gia vào vic qun
lý doanh nghip, ch n hin ti, ch n tim nng và các c quan tài chính.
1.2 Tng quan v k tóan DNNVV
1.2.1 nh ngha k tóan
Theo Lut k toán do Quc hi Vit nam ban hành nm 2003 : k toán là
vic thu thp, x lý, kim tra, phân tích và cung cp các thông tin kinh t, tài
chính di hình thc giá tr, hin vt và thi gian lao đng.
V hình thc : k toán là vic tính toán và ghi chép bng con s mi hin
tng kinh t tài chính phát sinh trong đn v vào các loi chng t, s sách có
liên quan và qua đó lp các báo cáo cn thit.

16
V ni dung : k toán là vic cung cp thông tin v toàn b din bin thc
t trong quá trình hot đng ca đn v đ phc v cho yêu cu kim soát, đánh
giá và ra các quyt đnh kinh t.
V trng thái phn ánh : k toán phn ánh c hai trng thái tnh và đng
nhng đng là trng thái thng xuyên và ch yu.
Mt s đnh ngha khác v k toán

 K toán là mt ngôn ng
K toán đc xem là mt ngôn ng kinh doanh. ó là mt phng tin
truyn đt thông tin v mt doanh nghip.
Các hot đng kinh doanh ca mt doanh nghip đc trình bày trên các
báo cáo k toán bng ngôn ng k toán.
S sp xp ca các ký hiu và các nguyên tc tác đng đn công dng các
ký hiu đó hình thành vn phm ca ngôn ng đó.
Cu trúc ca ngôn ng k toán gm 2 yu t:
- Các ký hiu : đc dùng nhn din các khái nim.
- Các nguyên tc k toán : là các nguyên tc phi tuân th khi xây
dng tt c các s liu v tài chính ca doanh nghip.

Vi s hin din ca các yu t cu thành này (các ký hiu và các nguyên
tc k toán) k toán có th đc đnh ngha là mt ngôn ng.
 K toán là mt h thng thông tin
K toán đc hiu là quá trình mã hóa các quan sát theo ngôn ng ca k
toán, thành các ký hiu qua các báo cáo ca h thng đó và gii mã chúng
đ truyn đt các kt qu đó.
Theo đnh ngha này, k toán có 3 giai đon:
* Giai đon thu thp và ghi nhn.
* Giai đon đánh giá kt qu.
* Giai đon cung cp thông tin cho hoch đnh.

17
- K toán là mt h s lch s
Nhìn chung, k toán đc xem là phng tin cung cp thông tin lch s ca
mt t chc và các giao dch ca nó vi các môi trng xung quanh nó.
1.2.2 i tng s dng thông tin k tóan ca DNNVV
i tng s dng thông tin k tóan ca DNNVV là :
- Các nhà qun lý doanh nghip : nh nhng ngi qun lý điu hành hot
đng ca doanh nghip.
 Nhng ngi có li ích trc tip vi hat đng kinh doanh : nh nhà đu t
hin ti và tng lai, ch n hin ti và tng lai.
 Nhng ngi có li ích gián tip vi hat đng kinh doanh : nh c quan
thu, c quan chc nng, các đi tng khác bên ngòai doanh nghip.

S đ 1.1 : i tng s dng thông tin k tóan ca doanh nghip
Xut phát t yêu cu cung cp thông tin và đc đim ca thông tin đc cung
cp cho các đi tng khác nhau, k tóan đc phân bit thành : k tóan tài
chính và k tóan qun tr .
1.2.3 K tóan tài chính, k tóan qun tr
K tóan tài chính cung cp các thông tin hu ích ch yu cho các đi

tng bên ngòai doanh nghip trong vic ra quyt đnh. Nhng ngi bên ngòai

18
doanh nghip nh ch đu t, ngi cho vay, nhà cung cp, khách hàng, nhà
nghiên cu, c quan qun lý Nhà nc, hip hi ngh nghip, công chúng…
Trong khi đó k tóan qun tr cung cp các thông tin k tóan hu ích cho
nhng nhà qun lý trong ni b doanh nghip .
Bng 1.4 : So sánh đc đim k tóan tài chính DN và k tóan qun tr DN
LOI THÔNG TIN K TOÁN TÀI CHÍNH K TOÁN QUN TR
Nguyên tc s dng trong
báo cáo
Phi tuân th các nguyên
tc k toán đã đc tha
nhn
Có th do doanh nghip t
trin khai
Tính pháp lý Bt buc Không bt buc
Các báo cáo đc s dng Bng cân đi k toán,
Báo cáo kt qu kinh
doanh,
Báo cáo lu chuyn tin
t,
Thuyt minh báo cáo tài
chính
Chi phí sn xut và giá
thành,
Nhp xut tn kho sn
phm, hàng hoá, vt t
Báo cáo công n, ……
K báo cáo Hàng quý, nm Hàng ngày, tun, tháng,

quý, nm
Ngi s dng thông tin Ban lãnh đo, c đông,
ngi cho vay, khách
hàng, nhà cung cp, c
quan chc nng (Thu,
thng kê), nhà phân tích
tài chính
Các thành viên trong DN :
Ch s hu, ban giám đc,
qun lý viên, qun đc.

1.3 Ni dung t chc k tóan DNNVV
T chc công tác k tóan là mt trong nhng ni dung quan trng ca t
chc qun lý doanh nghip. Vi chc nng cung cp thông tin và kim tra các
hat đng kinh t - tài chính trong doanh nghip nên công tác k tóan nh hng
trc tip đn cht lng và hiu qu ca công tác qun lý doanh nghip.
 t chc k tóan trong doanh nghip, thông thng phi thc hin các bc
sau đây :

19
- Kho sát : nhm cung cp thông tin cho các nhà qun lý, vì vy vic kho
sát đòi hi xem xét các nhu cu ca h, đi chiu vi các d liu có th có
đ tin hành thit k.
- Thit k : là s lp ghép tt c yu t v tim nng nh con ngi, tin
bc, thit b.
- Thc hin : tin hành thc hin h thng k toán.
Các nguyên tc thit lp mt h thng k tóan :
 Hiu qu : li ích mang li ln hn chi phí đ vn hành.
 Kim sóat đc : giúp nhà qun lý kim sóat đc tài sn ca doanh
nghip, cng nh to s d dàng cho vic kim tra ca c quan chc

nng.
 ng b : có s kt hp tt nht v con ngi, máy móc thit b.
 Linh hot : nu mt h thng k toán đc thit lp tt thì bn thân nó
không phi bin đi nhiu vn có th thích ng vi s bin đi ca môi
trng kinh doanh.
V nguyên tc, ni dung t chc công tác k tóan trong DNNVV nm
trong quy đnh chung và không có s khác bit ln so vi các doanh nghip có
quy mô ln khác.
1.3.1. T chc vn dng các chính sách, ch đ k toán.
T chc vn dng các chính sách, ch đ v k toán, các nguyên tc và
chun mc k toán đc tha nhn nhm xác đnh chính sách k toán trong
doanh nghip. Chính sách k toán ca doanh nghip phi tuân th các quy đnh
chung trên c s vn dng mt cách phù hp vi điu kin c th ca doanh
nghip nh vn dng h thng tài khon k toán thng nht. Mt khác, chính
sách k toán đ ra nhng phng pháp c th mà k toán cn phi thc hin mt
cách nht quán trong quá trình cung cp thông tin

20
1.3.2. T chc h thng chng t, h thng tài khan, s k toán và báo cáo
k toán:
1.3.2.1 T chc h thng chng t
Theo Lut K toán 2003 : chng t k toán là nhng giy t và vt mang
tin phn ánh các nghip v kinh t, tài chính phát sinh và đã hoàn thành, làm cn
c ghi s k toán. Chng t là chng minh v tính hp pháp đng thi là phng
tin thông tin v kt qu ca nghip v kinh t.
Mt chng t k toán (chng t gc) đc coi là hp pháp, hp l phi có
đy đ các yu t c bn sau:
 Tên gi chng t : phn ánh khái quát ni dung kinh t ca nghip v
ghi trong chng t.
 S và ngày lp chng t : phn ánh s th t, thi gian ca nghip v

kinh t phát sinh ghi trong chng t giúp cho vic ghi s, kim tra, đi
chiu s liu theo th t thi gian, đm bo tính khoa hc ca công tác
k toán.
 Ni dung tóm tt nghip v kinh t : phn ánh tóm tt ni dung
nghip v giúp cho vic kim tra tính hp lý, hp pháp ca nghip v
đó và là cn c xác đnh mi quan h đi ng đ đnh khon và ghi s
k toán.
 Các đn v đo lng cn thit : th hin quy mô ca nghip v kinh t
phát sinh v s lng, giá tr.
 Tên, đa ch và ch ký ca nhng ngi có trách nhim liên quan
đn nghip v kinh t trong chng t. Yu t này đm báo tính hp
pháp ca chng t, là c s đ xác đnh trách nhim vt cht ca
nhng ngi có liên quan đn nghip v kinh t ghi trên chng t.

21
 Ngoài mt s yu t c bn trên, trong mt s loi chng t còn có
các yu t b sung nh: phng thc bán , phng thc thanh toán,
đnh khon k toán…
Ch đ chng t k tóan đc Nhà nc quy đnh. Do vy cn cn c vào
quy đnh ca Nhà nc đ la chn, xác đnh các lai chng t phi s dng
cho công tác k tóan. Bên cnh các chng t k tóan đc Nhà nc quy
đnh còn có nhng chng t mang tính cht ni b mà doanh nghip cn phi
thit lp đ đáp ng nhu cu cung cp và x lý thông tin.
Luân chuyn chng t là trình t đc thit lp sn cho quá trình vn
đng ca mi loi chng t nhm phát huy đy đ chc nng thông tin và kim
tra ca chng t. Mi doanh nghip khác nhau có th có trình t luân chuyn
chng t khác nhau. Nhng v c bn trình t luân chuyn chng t cn xây
dng trên c s ch đ chng t ca Nhà nc, có s điu chnh thích hp vi
đc đim riêng ca tng đoanh nghip.
Ni dung c bn ca trình t luân chuyn chng t:

 Xác đnh các giai đon vn đng ca chng t.
 Xác đnh ni dung công vic và đ dài thi gian ca tng giai đon.
 Xác đnh ngi chu trách nhim trong tng giai đon.
1.3.2.2 T chc h thng tài khon k tóan
H thng tài khan k tóan là mô hình đc thit k đ phân loi, x lý
thông tin gn lin vi tng đi tng k tóan c th, nhm phc v cho vic
kim sóat tình hình hot đng ca doanh nghip và lp các báo cáo k tóan.
H thng tài khan bao gm : loi tài khon, tên gi tài khon, s lng
tài khon, s hiu tài khon, ni dung phn ánh vào tng tài khon, kt cu ca
tng tài khan và quan h đi ng gia các tài khan.

22
H thng tài khon đc xây dng phi gm các tài khon th hin đc
tình hình tài sn, ngun vn, doanh thu, chi phí và xác đnh kt qu kinh doanh
ca doanh nghip trong k k toán.
1.3.2.3 T chc h thng s k toán
Theo Lut K toán 2003 : s k toán dùng đ ghi chép, h thng và lu
gi toàn b các nghip v kinh t, tài chính đã phát sinh có liên quan đn đn v
k toán.
S k toán có các ni dung ch yu sau đây:
- Ngày, tháng ghi s.
- S hiu và ngày, tháng ca chng t k toán dùng làm cn c ghi s.
- Tóm tt ni dung ca nghip v kinh t, tài chính phát sinh.
- S tin ca nghip v kinh t, tài chính phát sinh ghi vào các tài khon k toán.
- S d đu k, s tin phát sinh trong k, s d cui k.
Trong môi trng k toán th công, s k toán tn ti di hình thc trang s
đc đóng thành quyn. Trong môi trng k toán ng dng công ngh thông
tin, s k toán tn ti di dng các tp tin hoc c s d liu gn vi nhng
phn mm tính toán và x lý c s d liu
Thông thng có các loi s k toán nh sau :

 S k toán tng hp, gm S Nht ký, S Cái :
+ S Nht ký dùng đ ghi chép các nghip v kinh t, tài chính phát sinh
trong tng k k toán và trong mt niên đ k toán theo trình t thi gian
và quan h đi ng các tài khon ca các nghip v đó. S liu k toán
trên s Nht ký phn ánh tng s phát sinh bên N và bên Có ca tt c
các tài khon k toán s dng  doanh nghip.

23
+ S Cái dùng đ ghi chép các nghip v kinh t, tài chính phát sinh trong
tng k và trong mt niên đ k toán theo các tài khon k toán đc quy
đnh trong ch đ tài khon k toán áp dng cho doanh nghip. S liu k
toán trên S Cái phn ánh tng hp tình hình tài sn, ngun vn, tình hình
và kt qu hot đng sn xut, kinh doanh ca doanh nghip.
 S k toán chi tit, gm: S, th k toán chi tit : S k toán chi tit dùng
đ ghi chép các nghip v kinh t, tài chính phát sinh liên quan đn các
đi tng k toán cn thit phi theo dõi chi tit theo yêu cu qun lý. S
liu trên s k toán chi tit cung cp các thông tin phc v cho vic qun
lý tng loi tài sn, ngun vn, doanh thu, chi phí cha đc phn ánh
trên s Nht ký và S Cái.
H thng s k tóan bao gm nhiu loi s trong đó có s m theo quy
đnh ca Nhà nc và có nhng s m theo yêu cu ca doanh nghip. Doanh
nghip cn c đc đim và yêu cu qun lý ca mình đ xây dng h thng s k
tóan phù hp.
Xây dng hình thc k toán : Hình thc k toán là nhng hng dn c
th cho vic t chc h thng s k toán. Trong môi trng k toán th công,
hin có 4 hình thc k toán c bn : nht ký chung, nht ký chng t, chng t
ghi s và nht ký s cái. Trong môi trng k toán ng dng công ngh thông
tin, s k toán tn ti di dng các tp tin hoc c s d liu gn vi nhng
phn mm tính toán và x lý c s d liu. Do đó, quá trình t chc s sách k
toán đc thc hin trong quá trình thit k và cài đt các thit lp cho phn

mm k toán.
1.3.2.4 T chc cung cp thông tin qua h thng báo cáo k toán
H thng báo cáo k toán bao gm : báo cáo tài chính và báo cáo k toán
qun tr. Da vào s liu đã phn ánh trên các s k toán, doanh nghip lp các

24
báo cáo tài chính theo qui đnh chung cng nh lp các báo cáo ni b biu hin
kt qu ca công tác k toán.
Theo ch đ k toán Vit nam hin hành, h thng báo cáo tài chính bao
gm : bng cân đi k toán, báo cáo kt qu hot đng kinh doanh, báo cáo lu
chuyn tin t, bng thuyt minh báo cáo tài chính.
Báo cáo tài chính cung cp thông tin v tình hình tài chính ca doanh
nghip bao gm : tài sn, n phi tr và vn ch s hu; cng nh doanh thu, chi
phí, lãi l trên báo cáo kt qu kinh doanh; các lung tin ca doanh nghip.
Báo cáo k toán qun tr bao gm các báo cáo đc lp ra đ phc v
cho yêu cu qun tr ca doanh nghip. Báo cáo k toán qun tr mang tính linh
hat cao đ phù hp vi các mc tiêu qun lý và Nhà nc không bt buc phi
np. Thông tin k toán qun tr là các s liu tài chính và s liu vt cht v các
mt hot đng, các quá trình, các đn v kinh doanh, các loi sn phm, dch v,
khách hàng
1.3.3 T chc b máy k toán
B máy k toán ca mt doanh nghip là tp hp nhng ngi làm k
toán ti doanh nghip cùng vi các phng tin trang thit b dùng đ ghi chép,
tính toán x lý toàn b thông tin liên quan đn công tác k toán ti doanh nghip
t giai đon thu nhn, kim tra, x lý đn giai đon tng hp, cung cp nhng
thông tin kinh t v các hot đng ca doanh nghip. Vn đ nhân s đ thc
hin công tác k toán có ý ngha quan trng hàng đu trong t chc k toán ca
doanh nghip. T chc nhân s nh th nào đ tng ngi phát huy đc cao
nht s trng ca mình, đng thi tác đng tích cc đn nhng b phn hoc
ngi khác có liên quan là mc tiêu ca t chc b máy k toán.

Tùy theo quy mô và đc đim v t chc sn xut và qun lý ca doanh
nghip mà t chc b máy k tóan đc thc hin theo các hình thc sau:
 Hình thc t chc b máy k toán tp trung:

25
Hình thc t chc b máy k toán tp trung là hình thc t chc
mà toàn b công tác k toán trong doanh nghip đc tin hành tp
trung ti phòng k toán doanh nghip.  các b phn khác không t
chc b máy k toán riêng mà ch b trí các nhân viên làm nhim v
hng dn kim tra công tác k toán ban đu, thu nhn kim tra chng
t, ghi chép s sách hch toán nghip v phc v cho nhu cu qun lý
sn xut kinh doanh ca tng b phn đó, lp báo cáo nghip v và
chuyn chng t cùng báo cáo v phòng k toán doanh nghip đ x lý
và tin hành công tác k toán.
u đim: Là to điu kin thun li đ vn dng các phng tin k
thut tính toán hin đi, b máy k toán ít nhân viên nhng cng đm
bo đc vic cung cp thông tin k toán kp thi cho vic qun lý và
ch đo sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
- Hình thc t chc b máy k toán phân tán:
Hình thc t chc k toán phân tán là hình thc t chc mà công
tác k toán không nhng đc tin hành  phòng k toán doanh nghip
mà còn đc tin hành  nhng b phn khác nh phân xng hay đn
v sn xut trc thuc doanh nghip. Công vic k toán  nhng b
phn khác do b máy k toán  ni đó đm nhn t công vic k toán
ban đu, kim tra x lý chng t đn k toán chi tit và k toán tng
hp mt s hoc tt c các phn hành k toán và lp báo cáo k toán
trong phm vi ca b phn theo qui đnh ca k toán trng.
Phòng k toán ca doanh nghip thc hin tng hp s liu t báo cáo
 các b phn gi đn, phn ánh các nghip v có tính cht chung toàn
doanh nghip, lp báo cáo theo quy đnh ca nhà nc đng thi thc

hin vic hng dn kim tra công tác k toán ca các b phn.