Nghiệp vụ hoán đổ lãi suất tại ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH






NGUYN ANH KHUÊ







NGHIP V HOÁN I LÃI SUT
TI NGÂN HÀNG U T VÀ
PHÁT TRIN VIT NAM







LUN VN THC S KINH T

TP. H CHÍ MINH – NM 2009


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




NGUYN ANH KHUÊ





NGHIP V HOÁN I LÃI SUT
TI NGÂN HÀNG U T VÀ
PHÁT TRIN VIT NAM

NGÀNH: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
MÃ S: 60.31.12




LUN VN THC S KINH T





NGI HNG DN KHOA HC:
TS. TRNG QUANG THÔNG









TP. H CHÍ MINH – NM 2009


i
MC LC

LI M U

CHNG 1: GII THIU CHUNG V TH TRNG SN PHM PHÁI
SINH VÀ CÔNG C HOÁN I LÃI SUT TRONG XU TH HI NHP
1.1. Th trng sn phm tài chính phái sinh 5
1.1.1. Các sn phm tài chính phái sinh 5
1.1.2. Mi quan h c bn gia th trng giao ngay và th trng sn phm
phái sinh 7
1.1.3. Vai trò ca th trng các sn phm phái sinh 8
1.2. Hoán đi 9
1.2.1. S phát trin th trng hoán đi trên th gii 9
1.2.2. Các loi hoán đi c bn 10
1.3. Hoán đi lãi sut 11
1.3.1. Khái nim và các loi hoán đi lãi sut 11
1.3.2. Lý do ca hoán đi lãi sut 13
1.3.3. Các chin lc hoán đi lãi sut 14
1.4. Li ích ca doanh nghip khi thc hin giao dch hoán đi lãi sut 19
1.5. nh giá và giá tr hoán đi lãi sut 19
1.5.1. nh giá và giá tr hoán đi lãi sut c bn 19
1.5.2. nh giá và giá tr hoán đi tin t chéo 22
1.6. S phát trin tt yu các sn phm tài chính phái sinh trong xu th hi
nhp 23
1.6.1. Tính tt yu ca quá trình hi nhp 23
1.6.2. L trình hi nhp ca h thng ngân hàng thng mi Vit Nam 24
1.6.3. C hi và thách thc khi Vit Nam gia nhp WTO 25
1.6.3.1. C hi 25
1.6.3.2. Thách thc 26

ii
1.6.4. S phát trin tt yu các sn phm tài chính phái sinh trong xu th hi
nhp 27

CHNG 2: TÌNH HÌNH TRIN KHAI HOÁN I LÃI SUT TI NGÂN
HÀNG U T VÀ PHÁT TRIN VIT NAM
2.1. Gii thiu s lc v Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam 30
2.1.1. Khái quát quá trình hình thành và phát trin ca Ngân hàng u t và
Phát trin Vit Nam 30
2.1.2. C cu t chc, b máy qun lý ca Ngân hàng u t và Phát trin
Vit Nam 31
2.1.3. Các sn phm dch v đin hình ca BIDV 32
2.2. Th trng tin t và ngoi hi ti Vit Nam 33
2.2.1. Th trng tin t 33
2.2.2. Th trng ngoi hi Vit Nam t khi gia nhp WTO 35
2.2.3. ánh giá chính sách t giá hi đoái ca Vit Nam 42
2.2.3.1. Nhng thành qu đt đc 42
2.2.3.2. Nhng tn ti ca chính sách t giá hi đoái  Vit Nam hin
nay 43
2.2.3.3. Nguyên nhân ca nhng tn ti 45
2.3. Nhu cu ca các ch th trong vic s dng công c hoán
đi lãi sut 46
2.3.1. C cu s dng các loi ngoi t trong thanh toán quc t ca các doanh
nghip Vit Nam và nh hng ca bin đng t giá 46
2.3.2. Tình hình cho vay ca các ngân hàng thng mi và nh hng ca bin
đng lãi sut 48
2.3.3. Nhu cu ca các doanh nghip và t chc tài chính v hoán đi lãi sut
51
2.3.4. Nhu cu ca ngân hàng trong s dng hoán đi lãi sut 55

iii
2.3.5. Nhu cu phát trin công c hoán đi lãi sut trong quá trình hi nhp ca
th trng tin t Vit Nam 56
2.4. Tình hình trin khai hoán đi lãi sut ti Ngân hàng u t và Phát trin
Vit Nam 57
2.4.1. Tình hình giao dch các sn phm phái sinh ti Vit Nam 57
2.4.2. Tình hình trin khai nghip v hoán đi lãi sut ti Ngân hàng u t và
Phát trin Vit Nam 61
2.4.2.1. C s pháp lý đ thc hin nghip v hoán đi lãi sut 61
2.4.2.2. Tình hình trin khai hoán
đi lãi sut ca Ngân hàng u t và
Phát trin Vit Nam 62
2.4.3. Nhng khó khn trong quá trình trin khai nghip v hoán đi lãi sut
ti Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam 67

CHNG 3:
CÁC GII PHÁP PHÁT TRIN NGHIP V HOÁN I LÃI
SUT TI NGÂN HÀNG U T VÀ PHÁT TRIN VIT NAM
3.1. nh hng phát trin dch v ngân hàng mang tính hin đi hoá 74
3.1.1. nh hng phát trin dch v ngoi hi và các dch v khác ca Ngân
hàng Nhà nc 74
3.1.2. Phng hng phát trin dch v ca Ngân hàng u t và Phát trin
Vit Nam giai đon 2008-2010 75
3.1.2.1. Mc tiêu chung 75
3.1.2.2. Mt s gii pháp ch yu đ thc hin mc tiêu phát trin giai
đon 2008-2010 76
3.2. Các gii pháp c th nhm phát trin nghip v hoán đi lãi sut đi vi
Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam 78

3.2.1. Phát huy li th riêng có ca BIDV trong lnh vc đu t phát trin 78
3.2.2. y mnh công tác tuyên truyn, gii thiu sn phm đn khách hàng
bng mi phng tin và cách thc 79



iv
3.2.3. T chc đào to, nâng cao ngun nhân lc am hiu nghip v hoán đi
lãi sut theo thông l quc t 79
3.2.4. Liên kt gia các ngân hàng thng mi vi nhau to thành mt th
trng hoán đi lãi sut vi nhiu nhà cung cp dch v khác nhau 81
3.2.5. Chun hoá và đn gin hoá quy trình cung cp dch v cho khách hàng
82
3.2.6. Liên kt gia ngân hàng vi đi tác ngoài ngành nhm mang li các sn
phm trn gói cho khách hàng 83
3.2.7. Gia tng hàm lng công ngh tin hc trong vic đnh giá và đánh giá
theo giá th trng 84
3.3. Các gii pháp đi vi Ngân hàng Nhà nc và các b ngành có liên quan84
3.3.1. Chính sách điu hành t giá 84
3.3.2. Ngân hàng Nhà nc cn có nhng d báo chính xác hn v nhu cu và
xu hng bin đng ca t giá 85
3.3.3. To điu kin đ đng Vit Nam chuyn đi đc và khc phc tình
trng đôla hóa trên lãnh th Vit Nam 86
3.3.4. V k toán tài chánh trong vic hng dn hch toán k toán 88
PHN KT LUN 90
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

1
LI M U
1. Tính thit thc ca đ tài
Th trng tài chính th gii trong 20 nm qua đã phát trin vi tc đ rt
cao. Th trng tài chính đã đáp ng đc nhu cu ngày càng đa dng và phong phú
ca các doanh nghip và các nhà đu t. Các ngân hàng trên th gii đã cung cp
đy đ các công c tài chính đ doanh nghip và cá nhân s dng nhm bo him
đng vn ca mình, cng nh m ra môi trng đu t đy hp dn cho nhng
ngi thích mo him và thách thc. Các nghip v nh hoán đi (swap), quyn
chn (option), hp đng k hn (forward), hp đng giao sau (future) đc s dng
rng rãi và linh hot trên th trng chng khoán, tin t, hàng hóa,…
Trong xu th phát trin đó, xut phát t các nghip v c bn trên th trng
ngoi hi (foreign exchange) và th trng tin t (money market), các công c giao
dch hi đoái phái sinh (foreign exchange derivatives) cng đc các t chc tài
chính đa ra đ đáp ng nhu cu ngày càng đa dng ca khách hàng, trong đó có
nghip v hoán đi lãi sut. Th gii sn phm phái sinh ngày càng tr nên đa dng
và phong phú, không ch bao gm sn phm phái sinh truyn thng mà còn có các
loi sn phm mi nh phái sinh phc hp, sn phm c cu gn vi các yu t phái
sinh đc thit k đ đáp ng mi nhu cu c th ca các nhà đu t.
S kin Vit Nam gia nhp WTO đánh du mt bc hi nhp quan trng
vào th trng quc t. Th trng tài chính Vit Nam ha hn s có nhiu chuyn
bin và đi lin vi nó là c hi đ phát trin các công c tài chính phái sinh. Chin
lc phát trin dch v ngân hàng 5 nm 2006-2010 ca Ngân hàng Nhà nc Vit

Nam s 912/NHNN-CLPT ngày 19/08/2005 đã xác đnh mt trong nhng đnh
hng phát trin các dch v ngân hàng mang tính hin đi hóa đó là đy mnh vic
phát trin các công c phái sinh phòng nga ri ro lãi sut và t giá. Th trng tài
chính Vit Nam tr nên sôi đng hn vi s có mt ca nhiu ngân hàng nc
ngoài ti Vit Nam (các chi nhánh ngân hàng nc ngoài cùng vi các ngân hàng
100% vn nc ngoài đc phép thành lp, t l vn nm gi ca các ngân hàng
nc ngoài trong các ngân hàng c phn Vit Nam s tng lên mc ti đa 20% hin



2
nay), t đó các công c tài chính mi s theo đó mà phát trin ti th trng Vit
Nam. Thun li cho các ngân hàng thng mi Vit Nam là có nhiu đi tác la
chn hn, c hi hc hi và trao đi nhiu hn; đng thi s cnh tranh gay gt hn
s to sc ép khin các ngân hàng trong nc đy mnh trin khai nghip v mi.
Chính vì nhng lý do trên tôi chn đ tài: “GII PHÁP PHÁT TRIN NGHIP
V HOÁN I LÃI SUT TI NGÂN HÀNG U T VÀ PHÁT TRIN
VIT NAM” làm lun vn Thc S Kinh t.
Là mt ngân hàng thng mi quc doanh đi tiên phong trong lnh vc
nghiên cu và cung cp các sn phm giao dch tài chính phái sinh ti khách hàng
trong nc, Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam đã ch trng đy mnh trin
khai cung cp các sn phm giao dch hoán đi lãi sut đ đóng góp vào s phát
trin ca th trng phái sinh Vit Nam. Do vy, đ tài này hin nay là ht sc cn
thit và có tính thc tin cao.
2. Mc đích nghiên cu
Mc đích nghiên cu ca đ tài là tp trung vào các ni dung:
Nghiên cu các c s lý thuyt v th trng sn phm tài chính phái sinh và
s phát trin th trng hoán đi trên th gii. Phân tích mc đích ca hoán đi lãi
sut và li ích, ri ro ca các bên khi thc hin nghip v hoán đi lãi sut, các
chin lc và đnh giá hoán đi lãi sut.

ánh giá thc trng th trng ngoi hi và tin t ti Vit Nam, phân tích
nhu cu ca doanh nghip, các t chc tài chính, ngân hàng trong s dng công c
hoán đi lãi sut và đánh giá tình hình trin khai nghip v hoán đi lãi sut ti
Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam, tìm hiu nguyên nhân nhng khó khn
trong quá trình trin khai nghip v hoán đi lãi sut.
 xut các gii pháp nhm phát trin nghip v hoán đi lãi sut nói riêng
và các sn phm phái sinh nói chung ti Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam.
3. i tng và phm vi nghiên cu
 tài tp trung nghiên cu thc trng th trng ngoi hi và tin t ca
Vit Nam trong thi gian qua, phân tích nhu cu ca các ch th trong vic s dng



3
công c hoán đi lãi sut. Nghiên cu tình hình trin khai hoán đi lãi sut ti Ngân
hàng u t và Phát trin Vit Nam, đánh giá nhng khó khn trong quá trình trin
khai. Qua đó đ xut mt s gii pháp thúc đy phát trin nghip v hoán đi lãi
sut ti Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam.
Phm vi nghiên cu ca lun vn là tình hình trin khai nghip v hoán đi
lãi sut ti Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam.
4. Phng pháp nghiên cu
Quá trình thc hin nghiên cu có s dng phng pháp duy vt bin chng,
phng pháp thng kê kt hp vi phng pháp so sánh đ phân tích và làm rõ
nhng vn đ c bn ca lun vn.
5. Ý ngha khoa hc và thc tin
Lun vn đã nêu đc thc trng trin khai nghip v hoán đi lãi sut ti
Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam, qua phân tích đa ra đc nhng nhn
xét v nhng khó khn trong quá trình trin khai nghip v hoán đi lãi sut. Bên
cnh đó lun vn đã nêu lên đc thc trng th trng ngoi hi Vit Nam t khi
gia nhp WTO và nhu cu ca các ch th trong vic s dng công c hoán đi lãi

sut vi nhng gii pháp và kin ngh c th phù hp vi tình hình thc t.
Vi nguyn vng lun vn s góp mt phn vào vic cng c phát trin, nâng
cao hiu qu hot đng kinh doanh ngoi t ca Ngân hàng u t và Phát trin
Vit Nam và mong rng các gii pháp trình bày trong lun vn s đc áp dng
rng rãi nhm giúp cho hot đng kinh doanh tin t ca h thng các ngân hàng
thng mi Vit Nam phát trin mnh m trong xu th hi nhp hin nay.
6. Kt cu ca lun vn
Phn m đu
Chng 1: Gii thiu chung v th trng sn phm phái sinh và công c hoán đi
lãi sut trong xu th hi nhp.
Chng 2: Tình hình trin khai hoán đi lãi sut ti Ngân hàng u t và Phát trin
Vit Nam.



4
Chng 3: Các gii pháp phát trin nghip v hoán đi lãi sut ti Ngân hàng u
t và Phát trin Vit Nam.
Kt lun
Tài liu tham kho
Ph lc

5
CHNG 1

GII THIU CHUNG V TH TRNG SN PHM PHÁI SINH VÀ
CÔNG C HOÁN I LÃI SUT TRONG XU TH HI NHP
1.1. Th trng sn phm tài chính phái sinh trên th gii
1.1.1. Các sn phm tài chính phái sinh
Trong các th trng tài sn, vic mua và bán đòi hi hàng hoá hoc chng
khoán phi đc giao nhn hoc là ngay lp tc hoc ch ít lâu sau đó. Do các đc
đim này nên chúng ta thng gi chúng là th trng tin mt (cash market)
hoc th trng giao ngay (spot market). Doanh s đc thc hin, khon thanh
toán đc hoàn tr và hàng hoá hoc chng khoán đc giao nhn. Vn còn có các

tho thun khác giúp cho ngi bán hoc ngi mua đc chn là có thc hin bán
hàng hay không. Các loi tho thun này đc thc hin trong th trng các công
c phái sinh - là các th trng dành cho các công c mang tính hp đng mà thành
qu ca chúng đc xác đnh trên mt công c hoc mt tài sn khác. Các loi công
c phái sinh khác nhau (đc xem nh là các hp đng) bao gm các hp đng
quyn chn, k hn, giao sau, quyn chn trên giao sau, hoán đi và các chng
khoán lai tp…
Hp đng k hn:
Hp đng k hn là hp đng gia hai bên - ngi mua và ngi bán - đ
mua hoc bán tài sn vào mt ngày trong tng lai vi giá đã tho thun ngày hôm
nay. Nu vào ngày đáo hn, giá thc t cao hn giá thc hin, ngi s hu hp
đng s kim đc li nhun, nu giá thp hn, ngi s hu hp đng s chu mt
khon l. Hp đng k hn gn ging nh mt quyn chn, nhng quyn chn cho
quyn nhng không bt buc phi thc hin giao dch, trong khi ngi s hu hp
đng k hn bt buc phi thc hin. Các hp đng k hn đc giao dch trên th
trng OTC, liên lc trc tip gia các đnh ch tài chính là ch yu. Ngày nay
chúng ta d dàng tham gia vào các hp đng k hn ch s c phiu, du ho hoc là
ngoi t…
Hp đng giao sau:



6
Hp đng giao sau cng là hp đng gia hai bên - ngi mua và ngi bán
- đ mua hoc bán tài sn vào mt ngày trong tng lai vi giá đã tho thun ngày
hôm nay. Các hp đng đc giao dch trên sàn giao dch giao sau và chu quá trình
thanh toán hàng ngày. Giá giao sau bin đng mi ngày, ngi mua và ngi bán
c gng kim li nhun t bin đng giá này và c gng gim thiu ri ro giao dch
tài sn c s. V bn cht, hp đng giao sau có nhiu đc đim ging vi hp đng
k hn nhng chúng đc giao dch trên th trng có t chc, gi là sàn giao dch

giao sau. ng thi, tính cht thanh toán hàng ngày kt hp vi yêu cu ký qu cho
phép hp đng giao sau gim thiu đáng k ri ro tín dng vn có ca hp đng k
hn.
Quyn chn:
Quyn chn là mt hp đng gia hai bên - ngi mua và ngi bán – trong
đó cho ngi mua quyn nhng không phi là ngha v, đ mua hoc bán mt tài
sn nào đó vào mt ngày trong tng lai vi giá đã đng ý vào ngày hôm nay.
Ngi mua quyn chn tr cho ngi bán mt s tin gi là phí quyn chn. Ngi
bán quyn chn sn sàng bán hoc tip tc nm gi tài sn theo các điu khon ca
hp đng nu ngi mua mun th. Có hai loi quyn chn: quyn chn mua và
quyn chn bán.
Quyn chn trên hp đng giao sau:
Quyn chn trên hp đng giao sau là mt kt hp quan trng ca th trng
giao sau và th trng quyn chn. Quyn chn trên hp đng giao sau cho ngi
mua quyn đc mua hoc bán mt hp đng giao sau vào mt ngày trong tng lai
vi giá đã c đnh vào ngày hôm nay. Các quyn chn trên hp đng giao sau đc
giao dch trên sàn giao dch giao sau, đây là mt trng hp him thy vì các hp
đng công c phái sinh và hp đng giao dch tài sn c s li xy ra song song trên
mt sàn giao dch.
Hoán đi và các công c phái sinh khác:
Mc dù các hp đng quyn chn, k hn và giao sau kt hp li thành mt
tp hp các công c c bn trong th trng các công c phái sinh, nhng cng còn



7
có nhiu kt hp và bin th khác. Mt trong s đó hoán đi – swap là công c ph
bin nht. Hoán đi là mt hp đng trong đó hai bên đng ý hoán đi dòng tin.
Tùy thuc vào sau đó giá hoc lãi sut thay đi nh th nào, mt bên s thu đc li
nhun hay là b l. Các khon thanh toán trên hp đng hoán đi da vào giá hàng

hoá gi là hoán đi hàng hoá, hoc là quyn chn đ tham gia vào mt hoán đi, gi
là hoán đi quyn chn – swaption.
Ngoài ra còn có các loi chng khoán lai tp – hybrids bi vì chúng kt hp
các yu t ca mt vài loi hp đng khác, nh vic mua mt quyn chn mà thành
qu ca nó không nhng tùy thuc vào mt tài sn mà còn ph thuc vào thành qu
tt hn hay xu hn ca hai hay nhiu tài sn. Tt c các chng khoán lai tp đu là
biu th cho s khéo léo ca các thành viên tham gia th trng ngày nay. ây là
nhng ngi liên tc sáng to ra nhng sn phm mi và hu ích đ tho mãn nhu
cu đa dng ca các nhà đu t.
1.1.2. Mi quan h c bn gia th trng giao ngay và th trng sn
phm phái sinh
Kinh doanh chênh lch giá và lut mt giá:
Kinh doanh chênh lch giá là mt dng giao dch trong đó nhà đu t tìm
kim li nhun khi có cùng mt loi hàng hoá đc bán  hai mc giá khác nhau.
Nhng ngi tham gia vào nghip v chênh lch giá đc gi là nhng nhà kinh
doanh chênh lch giá, mua hàng  mc giá thp hn và ngay lp tc bán li  mc
giá cao hn. Kinh doanh chênh lch giá là mt chin lc rt hp dn đi vi các
nhà đu t. Mi ngày có hàng ngàn ngi b thi gian ra ch đ tìm kim các c hi
kinh doanh chênh lch giá. Vì vy, mc giá thp s đc điu chnh tng lên và
mc giá cao s đc điu chnh gim xung cho đn khi hai mc giá này bng
nhau.
Nguyên lý qui đnh các mc giá phi đc điu chnh theo phng thc trên
đc gi là lut mt giá. Lut mt giá không có ngha là giá S2 phi bng vi giá
S1 mà nó din gii rng các kt hp tng đng nhau ca nhng công c tài chính
thì phi có cùng mt mc giá duy nht.



8
C ch lu tr: Tiêu th dàn tri qua thi gian

Lu tr là mt cu ni quan trng gia th trng giao ngay và th trng các
sn phm phái sinh. Ngi ta có th mua rt nhiu dng tài sn và lu tr các tài sn
này. Lu tr là mt dng đu t theo đó ngi ta trì hoãn vic bán tài sn ngày hôm
nay và chun b bán nó vào mt ngày sau đó. Lu tr giúp dàn tri vic tiêu th theo
thi gian. Vì giá c thng xuyên bin đng, lu tr s kéo theo ri ro. Các sn
phm phái sinh đc s dng đ làm gim ri ro bng mt công c đ xác đnh
ngay ti hin ti giá bán tài sn trong tng lai. iu này có ngha là ri ro do vic
lu tr tài sn gây ra có th đc loi tr. Trong trng hp đó, khon đu t s to
ra lãi sut phi ri ro. Vì vy, giá ca tài sn lu tr, giá ca hp đng sn phm phái
sinh và lãi sut phi ri ro có mi liên h vi nhau.
Giao nhn và thanh toán:
Mt cu ni quan trng khác gia th trng giao ngay và th trng sn
phm phái sinh là giao nhn và thanh toán. Khi đáo hn, mt hp đng k hn hoc
giao sau yêu cu giao nhn tài sn ngay lp tc hoc là thanh toán tin mt vi cùng
giá tr. Vì vy, mt hp đng k hn hoc giao sau đang đáo hn tng đng vi
mt giao dch giao ngay. Và do đó, giá c ca hp đng k hn hoc giao sau đang
đáo hn phi bng vi giá giao ngay.
1.1.3. Vai trò ca th trng các sn phm phái sinh
Qun tr ri ro: vì giá ca sn phm phái sinh có quan h vi giá ca hàng
hoá c s trên th trng giao ngay, các sn phm phái sinh có th đc s dng đ
làm gim hay tng ri ro ca vic s hu tài sn giao ngay. Ví d, mua mt tài sn
giao ngay và bán mt hp đng giao sau hay mt quyn chn mua s làm gim ri
ro ca nhà đu t. Th trng sn phm phái sinh cho phép nhng ngi mun làm
gim ri ro ca mình chuyn giao ri ro cho nhng ngi sn sàng chp nhn nó, đó
là các nhà đu c. Vì các th trng này rt hiu qu trong vic phân phi li ri ro
gia các nhà đu t nên các nhà đu t sn sàng cung cp vn nhiu hn cho th
trng tài chính. iu này s to ra nhiu li ích cho nn kinh t.

9
Thông tin hiu qu hình thành giá: các th trng k hn và giao sau là
ngun thông tin rt quan trng đi vi giá c. c bit th trng giao sau đc xem
nh mt công c ch yu đ xác đnh giá giao ngay ca tài sn. Giá hp đng giao
sau và k hn cng cha đng nhng thông tin v nhng gì mà ngi ta mong đi
v giá giao ngay trong tng lai. Do đó, th trng giao sau và k hn cung cp
nhng thông tin hiu qu đ hình thành giá.
Các li th v hot đng: các th trng sn phm phái sinh cung cp rt
nhiu li th v hot đng:
⎯ Chúng có chi phí giao dch thp hn.
⎯ Th trng các sn phm phái sinh, đc bit là sàn giao dch giao sau và quyn
chn, có tính thanh khon cao hn so vi th trng giao ngay.
⎯ Cho phép các nhà đu t bán khng d dàng hn.
Th trng hiu qu: các th trng giao ngay có th vn hiu qu ngay c
khi không có th trng sn phm phái sinh. Tuy nhiên, mt s c hi kinh doanh
chênh lch lãi sut có th đem li li nhun vn tn ti, ngay c trong các th trng
thng xuyên hiu qu.
1.2. Hoán đi
1.2.1. S phát trin th trng hoán đi trên th gii
Hoán đi là mt trong nhng câu chuyn thành công nht trên th trng tài
chính trong nhng thp niên 80 và 90. Chng hn nh các hoán đi lãi sut đã đc
s dng mt cách rng rãi bi các doanh nghip đ phòng nga ri ro lãi sut. Các
doanh nghip thng chuyn các khon n có lãi sut th ni sang các khon n có
lãi sut c đnh bng các hoán đi lãi sut. Các hoán đi tin t và hoán đi chng
khoán đc s dng ít hn so vi hoán đi lãi sut nhng nó vn là các công c
quan trng đ qun tr ri ro tin t và ri ro chng khoán.
Biu đ 1.1:  th biu th vn khái toán ca các hoán đi lãi sut và hoán đi tin
t

10

Ngun: Ngân hàng Thanh toán Quc t ()
Chúng ta thy mt s tng trng mnh m trong vic s dng các hoán đi
lãi sut vi vn khái toán (trong hoán đi lãi sut, s tin gc giao dch ban đu
không bao gi đc thanh toán nên nó đc gi là vn khái toán) vào gia nm
2004 khong 127 ngàn t đôla. Các hoán đi tin t đc ghi nhn là không tng
trng cao vi vn khái toán vào gia nm 2004 khong 7 ngàn t đôla. Nguyên
nhân mà các hoán đi lãi sut đc s dng rng rãi hn các hoán đi tin t là vì
vô hình chung tt c các hot đng kinh doanh đu cn vay tin do đó đu gánh chu
ri ro lãi sut. Thm chí nu mt công ty vay vi lãi sut c đnh thì vic thay đi
lãi sut cng to ra các chi phí c hi. Nhiu doanh nghip gánh chu ri ro tin t
thông qua các hot đng quc t hoc là thông qua các khách hàng và nhà cung cp
 nc ngoài. Tuy nhiên, nhiu công ty gánh chu và am hiu v ri ro lãi sut hn
là ri ro tin t. Do đó, các hoán đi lãi sut đc s dng mt cách rng rãi hn
các hoán đi tin t trong vic qun tr ri ro.
1.2.2. Các loi hoán đi c bn
Hoán đi là mt giao dch mà trong đó c hai bên đng ý thanh toán cho bên
còn li mt chui các dòng tin trong mt khong thi gian xác đnh. Có tt c bn
loi hoán đi c bn da trên trng thái ca hàng hoá c s:



11
Hoán đi tin t: trong đó các bên giao dch thc hin thanh toán theo lãi
sut c đnh hoc th ni cho bên còn li trên nhng đng tin khác nhau. Có th có
hoc không có vic thanh toán s tin gc.
Hoán đi tin t mang tính tng quát hn rt nhiu mà hoán đi lãi sut là
mt trng hp đc bit. Hoán đi tin t cng là hình thc hoán đi lãi sut nhng

có liên quan đn hai đng tin. Theo quy đnh ca Ngân hàng Nhà nc Vit Nam,
hoán đi tin t  trên đc gi là hoán đi tin t chéo hay hoán đi lãi sut gia
hai đng tin. Có bn loi hoán đi tin t:
⎯ Thanh toán c hai đng tin theo lãi sut c đnh.
⎯ C hai khon thanh toán theo lãi sut th ni.
⎯ Thanh toán đng tin đu tiên theo lãi sut th ni và đng tin th hai
theo lãi sut c đnh.
⎯ Thanh toán đng tin đu tiên theo lãi sut c đnh và đng tin th hai
theo lãi sut th ni.
Hoán đi lãi sut: trong đó hai bên giao dch thc hin mt chui các thanh
toán tin lãi cho bên còn li, c hai khon thanh toán đu trên cùng mt đng tin.
Mt bên thanh toán theo lãi sut th ni, bên còn li có th thanh toán theo lãi sut
th ni hoc c đnh. S tin gc làm c s cho vic thanh toán s không đc hoán
đi.
Hoán đi chng khoán: trong đó ti thiu mt trong hai phía thc hin thc
thanh toán da trên giá ca chng khoán, giá tr ca danh mc chng khoán hoc
ch s chng khoán. Phía còn li thanh toán da trên mt chng khoán, danh mc
chng khoán hoc ch s chng khoán khác.
Hoán đi hàng hoá: trong đó ti thiu mt khon thanh toán phi đc da
vào giá c ca hàng hoá chng hn nh du la hoc vàng. Khon thanh toán còn li
thng đc c đnh hoc đc xác đnh da trên mt vài loi tài sn có giá bin
đng.
1.3. Hoán đi lãi sut
1.3.1. Khái nim và các loi hoán đi lãi sut



12
Theo Quy ch thc hin giao dch Hoán đi lãi sut kèm theo Quyt đnh s
62/2006/Q-NHNN (sau đây gi tt là Quyt đnh s 62) ban hành ngày

29/12/2006, Ngân hàng Nhà nc Vit Nam cho phép các t chc tín dng đc
phép cung cp bn loi sn phm hoán đi lãi sut đn khách hàng nh sau:
Hoán đi lãi sut c bn hay hoán đi lãi sut mt đng tin – Interest
rate swap (IRS): là giao dch hoán đi lãi sut trong đó các bên cam kt đnh k
thanh toán cho bên kia khon tin lãi tính theo mt loi lãi sut th ni hoc c đnh
bng cùng mt đng tin (đng Vit Nam hoc ngoi t) trên cùng mt khon tin
gc danh ngha nht đnh. Khon tin gc danh ngha ch mang ý ngha làm cn c
tính toán, các bên không trao đi tin gc cho nhau.
Hoán đi tin t chéo hay hoán đi lãi sut gia hai đng tin – Cross
currency swap (CCS): là giao dch hoán đi lãi sut vi vic trao đi các dòng tin
trong tng lai bng hai loi tin t khác nhau gia hai bên. Trong giao dch Hoán
đi tin t chéo luôn din ra vic trao đi lãi (theo lãi sut c đnh hoc th ni) ca
mt đng tin sang lãi (theo lãi sut c đnh hoc th ni) ca mt đng tin khác.
S tin gc trong giao dch có th đc hoán đi vào đu k (nu có), và/hoc gim
dn/tng dn trong k, và vào cui k theo t giá ngoi hi giao ngay đc thng
nht ti thi đim ban đu khi thc hin giao dch.
Hoán đi lãi sut bt đu trong tng lai - Forward start interest rate
swap / Forward start currency swap: là giao dch hoán đi lãi sut c bn hoc
hoán đi tin t chéo trong đó hai bên tho thun v mt thi đim trong tng lai
mà k t thi đim đó giao dch bt đu có hiu lc thanh toán. V c bn, giao
dch hoán đi lãi sut bt đu trong tng lai chính là giao dch hoán đi lãi sut
mt đng tin hoc hoán đi tin t chéo có thêm điu kin quy đnh v ngày hiu
lc ca giao dch.
Hoán đi lãi sut cng dn - Accrual interest rate swap / Accrual
currency swap: là giao dch hoán đi lãi sut c bn hoc hoán đi tin t chéo
trong đó s lãi phi tr và đc nhn đc tính theo các mc lãi sut đã tho thun
có kèm theo các điu kin da trên bin đng ca t giá hi đoái và lãi sut th

13
trng. V c bn, sn phm giao dch hoán đi lãi sut cng dn chính là giao dch
hoán đi lãi sut mt đng tin hoc giao dch hoán đi tin t chéo, kèm theo điu
khon quy đnh v s lãi phi tr và đc nhn đc xác đnh da trên điu kin
tham chiu bin đng t giá hi đoái và lãi sut th trng.
1.3.2. Lý do ca hoán đi lãi sut
Mt vài công ty có li th so sánh khi đi vay trên th trng lãi sut c đnh,
trong khi các công ty khác có li th so sánh  th trng lãi sut th ni. Li th so
sánh có đc có th là do công ty đó có ch s tín dng cao hn.  có đc khon
vay mi, công ty s tham gia vào th trng mà mình có li th so sánh. Kt qu là,
công ty có th vay theo lãi sut c đnh trong khi h mun lãi sut th ni hoc vay
theo lãi sut th ni trong khi h mun lãi sut c đnh. Hoán đi lãi sut c bn
đc s dng đ bin đi khon vay vi lãi sut th ni thành khon vay vi lãi sut
c đnh, và ngc li.
Hoán đi tin t chéo có th đc s dng đ bin đi mt khon vay bng
đng tin này thành khon vay bng đng tin khác. Tìm hiu lý do ca hoán đi
tin t chéo, ti bng 1.1 chúng ta thy công ty A có ch s tín dng cao hn công ty
B bi vì công ty A đc hng lãi sut u đãi hn công ty B  c hai loi tin. Tuy
nhiên, điu đáng quan tâm là s khác nhau gia lãi sut cho công ty A và công ty B
 hai th trng. Công B tr cao hn công ty A 2% trên th trng đôla M và ch
cao hn 0,4% trên th trng bng Anh.
Bng 1.1: Ví d lãi sut vay theo hoán đi tin t chéo:
ôla M Bng Anh
Công ty A: 8,0% 11,6%
Công ty B: 10,0% 12,0%
Công ty A có li th so sánh  th trng đôla M, trong khi công ty B có li
th so sánh trên th trng đng bng Anh. Li th so sánh  bng 1.1 có th tng
lên khi công ty A là mt công ty M đc nhiu nhà đu t  M bit đn và công
ty B là mt công ty ca Anh đc nhiu nhà đu t  Anh bit đn. Li th so sánh
cng có th tng lên do s tác đng ca môi trng thu mà hai công ty A và B hot

14
đng kinh doanh trong đó. Chúng ta gi s rng công ty A mun vay bng Anh và
công ty B mun vay đôla M. ây là tình hung thích hp cho hoán đi tin t
chéo. Mi công ty A và B tin hành vay trên th trng mà h có li th so sánh,
ngha là công ty A vay đôla M và công ty B vay bng Anh. Sau đó, h s dng
hoán đi tin t chéo đ chuyn khon vay ca công ty A sang đng bng Anh và
khon vay ca công ty B sang đng đôla M. Khi đó, tác đng ca hoán đi là
chuyn lãi sut đôla M 8%/nm thành lãi sut bng Anh 11%/nm cho công ty A.
Kt qu là công ty A có li 0,6%/nm so vi đi vay trc tip trên th trng bng
Anh. Tng t, công ty B hoán đi khon vay bng Anh 12% sang đôla M vi lãi
sut 9,4% và cng có li 0,6% so vi đi vay trc tip trên th trng đôla M. Nhà
tài chính trung gian thu li đc 1,4%/nm trên dòng lu kim đôla, nhng l
1%/nm trên dòng lu kim bng Anh, nu b qua s khác nhau gia hai loi tin,
đn v trung gian thu li 0,4%/nm.
1.3.3. Các chin lc hoán đi lãi sut
Chúng ta xem xét tình hung sau: Công ty ABC hin đang vay s tin 5 triu
EUR vi lãi sut th ni theo Euribor 6 tháng cho k hn 5 nm, lãi tr 6 tháng / ln.
Trong khi đó, công ty ch có ngun thu kinh doanh bng USD và/hoc VND.
Vic đi vay ngun vn bng EUR vi lãi sut th ni, trong khi ch có ngun
thu là USD và/hoc VND, Công ty đang phi đi mt vi ri ro lãi sut và ri ro t
giá sau đây:
⎯ Ri ro lãi sut trung dài hn: trong trng hp lãi sut c bn EUR tng, kéo
theo lãi sut Euribor điu chnh tng dn làm cho chi phí vay vn bng đng
EUR ca công ty tng.
⎯ Ri ro t giá trung dài hn: trong trng hp t giá EURUSD và EURVND gia
tng hay EUR lên giá so vi USD và VND, công ty phi chu ri ro bin đng t
giá trong sut k hn còn li ca hp đng vay (đi vi c gc và lãi).

 phòng nga ri ro lãi sut và ri ro t giá nh trên, công ty có th thc
hin mt trong hai phng án nh sau:
⎯ Phng án 1: Thc hin giao dch hoán đi tin t chéo (CCS) vi ngân hàng.



15
⎯ Phng án 2: Thc hin giao dch hoán đi lãi sut mt đng tin (IRS) vi
ngân hàng.
Ví d chi tit giao dch phng án 1:
• Ngày giao dch : 07/06/2007
• Ngày hiu lc : 11/06/2007
• K hn giao dch : 5 nm
• S tin gc : 5.000.000 EUR
• T giá hoán đi EUR/USD : 1.3400
• Có trao đi gc đu k hoc Không trao đi gc đu k (tùy theo nhu cu
ca công ty).
• Hoán đi lãi
đnh k 6 tháng / ln
Ngân hàng (BIDV) tr lãi sut Euribor 6 tháng.
Công ty ABC tr lãi sut USD c đnh 4,5%/nm.
Hình 1.1: Mô t c ch giao dch hoán đi tin t chéo (CCS) gia công ty ABC và
ngân hàng BIDV

Vic thc hin trao đi gc đu k hay không ph thuc vào nhu cu ca
công ty ABC. Nu công ty ABC có nhu cu thanh toán cho đi tác s tin bng
Euro thì ti ngày vay và cng là ngày bt đu giao dch hoán đi tin t chéo, công
ty ABC s chn điu khon không hoán đi gc đu k. Vy, công ty không phi
Công ty
ABC

Ch n (H
tín dng)
Lãi sut Euribor th ni
Tin gc 5 triu EUR
Lãi sut Euribor th ni
Lãi sut USD c đnh 4,5%
Thanh toán cui cùng
Trao đi gc đu k (có hoc không)
Trao đi lãi đnh k và gc cui k
Tin gc 5 triu EUR cui k
Tin gc 6,7 triu USD cui k

Khách hàng
kinh doanh
Tin thu v bng USD




16
chuyn cho ngân hàng BIDV s tin đã vay ti Hp đng tín dng và BIDV không
phi chuyn cho công ty s tin gc tng đng bng USD theo t giá EURUSD
đã đc tha thun khi bt đu giao dch.
Trao đi gc và lãi đnh k: Theo k hoch lung tin rút vn và tr n ti
Hp đng tín dng, ngân hàng BIDV và công ty ABC đnh k thc hin trao đi
tin gc và tin lãi tng ng theo t giá 1.34 USD/EUR đã đc xác đnh trc ti
thi đim giao dch.
Ü Li ích thc hin giao dch hoán đi tin t chéo (CCS) ca công ty ABC:
⎯ Giúp công ty phòng nga ri ro lãi sut và ri ro t giá trung - dài hn trong thi
hn còn li ca Hp đng vay EUR, đm bo n đnh ngun vn cho công ty

trong trng hp t giá, lãi sut bin đng bt li.
⎯ Giúp công ty cân đi lung tin: bng vic thc hin giao dch CCS, khon vay
EUR s đc c cu thành c cu thành khon vay USD hoc VND mà công ty
vn có th s dng ngun EUR đ mua nguyên vt liu (nu không hoán đi gc
đu k). Lch hoán đi tin gc và lãi đnh k phù hp vi lch tr lãi và gc
đnh k bng EUR và ngun thu USD hoc VND ca công ty.
Ví d chi tit giao dch phng án 2:
• Ngày giao dch : 07/06/2007
• Ngày hiu lc : 11/06/2007
• K hn giao dch : 5 nm
• S tin gc : 5.000.000 EUR
• Không có vic trao đi tin gc.
• Thanh toán lãi ròng đnh k 6 tháng / ln
Ngân hàng (BIDV) tr lãi sut Euribor 6 tháng.
Công ty ABC tr lãi sut EUR c đnh.
Hình 1.2: Mô t c ch giao dch hoán đi lãi sut mt đng tin (IRS) gia công ty
ABC và ngân hàng BIDV




17


Thanh toán lãi ròng:
⎯ Nu lãi sut ngân hàng (BIDV) phi tr ln hn lãi sut công ty phi tr, thì vào
ngày thanh toán lãi đnh k, BIDV tr cho công ty:
S tin chênh lch lãi sut (lãi ròng) = (lãi sut BIDV phi tr - lãi sut công ty
phi tr) * S tin gc danh ngha * S ngày tính lãi trong k tr lãi.
⎯ Trng hp ngc li, vào ngày thanh toán lãi đnh k, công ty phi tr cho

BIDV:
S tin chênh lch lãi sut (lãi ròng) = (lãi sut công ty phi tr - lãi sut BIDV
phi tr) * S tin gc danh ngha * S ngày tính lãi trong k tr lãi.
Ü Li ích thc hin giao dch hoán đi lãi sut mt đng tin (IRS) ca công ty
ABC:
⎯ Vic hoán đi ngha v tr lãi bng lãi sut th ni sang lãi sut c đnh s giúp
công ty c đnh chi phí vay vn và phòng nga ri ro bin đng lãi sut trung –
dài hn trong trng hp din bin lãi sut bt li.
⎯ Có th giúp công ty gim chi phí vay vn trong trng hp lãi sut EUR trên th
trng có xu hng tng.
Công ty
ABC
Ch n (H
tín dng)
Lãi sut Euribor th ni
Tin gc EUR
Lãi sut c đnh
EUR (A%)
Lãi sut th ni Euribor
Tin gc EUR danh ngha

BIDV tr
BIDV nhn
T=0 T=Ngày đáo hn
Cty tr
Cty nhn
A% A%A% A% A% A%
R1
R2
R3

R4
R
T-1
R
T




18
Hoán đi có th đc s dng đ bin đi khon n vay có lãi sut th ni
thành khon n vay có lãi sut c đnh và ngc li. Ngoài ra, hoán đi còn có th
đc s dng đ bin đi bn cht ca tài sn, khon đu t…Hoán đi có tác dng
chuyn tài sn có thu nhp theo lãi sut c đnh thành tài sn có thu nhp theo lãi
sut th ni.
Hoán đi lãi sut mt đng tin hay hoán đi lãi sut tin t chéo - sn phm
nào là s la chn ti u nht cho doanh nghip? Câu tr li, theo tôi, chính là
chin lc phòng nga ri ro ca doanh nghip.

Hình 1.3: Mô hình chin lc phòng nga ri ro bng các sn phm hoán đi
lãi sut:



Nu doanh nghip đi vay n vi lãi sut th ni bng mt đng ti
n và ngun
thu ca doanh nghip cng chính bng đng tin đó thì doanh nghip ch có mt ri
ro, đó là ri ro lãi sut. Do đó doanh nghip có th phòng nga ri ro lãi sut bng
mt giao dch hoán đi lãi sut mt đng tin IRS t lãi sut th ni sang lãi sut c
đnh. Vic thc hin giao dch này s giúp công ty c đnh chi phí tr lãi, d tính

các k hoch kinh doanh cng d dàng hn, chi phí xác đnh trc, doanh nghip
ch cn tp trung vào vic lên k hoch kinh doanh hiu qu.
Ri ro lãi sut
Ri ro t giá
IRS
CCS
Khon n
/Khon
đu t
Phòng nga toàn b ri ro
Phòng nga toàn b ri ro



19
Trong trng hp doanh nghip có nhu cu bo him c ri ro lãi sut và ri
ro t giá, khi doanh nghip có ngun thu bng đng tin th hai (khác đng tin tr
n), doanh nghip có th thc hin giao dch hoán đi lãi sut hai đng tin (hoán
đi tin t chéo) chuyn t lãi sut th ni sang lãi sut c đnh bng mt đng tin
khác, vi mc t giá đc c đnh ngay t thi đim giao dch. V c bn, vic thc
hin giao dch Hoán đi tin t chéo giúp công ty c cu li khon vay sang đng
tin phù hp vi thu nhp ca doanh nghip.
1.4. Li ích ca doanh nghip khi thc hin giao dch hoán đi lãi sut
⎯ Là sn phm giúp doanh nghip phòng nga hiu qu ri ro bin đng lãi sut
và t giá trung dài hn, đc bit trong các d án ln, k hn dài. Ri ro tài chính
đc phòng nga hay chi phí vn đc c đnh s giúp doanh nghip d dàng
tp trung hn vào vic hoch đnh các chin lc kinh doanh.
⎯ To s linh hot trong cân đi ngun vn, giúp cho doanh nghip chuyn đi
ngun vn t đng tin này sang đng tin khác, đáp ng nhu cu kinh doanh.
⎯ C đnh chi phí hay gim thiu chi phí vay vn (khi chuyn t đng tin lãi sut

cao sang đng tin lãi sut thp) hoc chi phí c hi v lãi sut, t giá trên c s
nhn đnh tt xu hng th trng.
⎯ Giúp doanh nghip tái c cu dòng tin và cân đi ngun tài sn n - có, phù
hp vi hot đng kinh doanh.
1.5. nh giá và giá tr hoán đi lãi sut
1.5.1. nh giá và giá tr hoán đi lãi sut c bn
Hình thc ph bin nht ca các loi hoán đi lãi sut mà thc ra là ph bin
nht trong tt c các loi hoán đi là hình thc mà mt phía chi tr theo lãi sut c
đnh và phía còn li chi tr theo lãi sut th ni. Công c này đc gi là mt hoán
đi vanilla thun nht (plain vanilla swap).  xem xét đnh giá và giá tr ca hoán
đi lãi sut, chúng ta s bt đu t vic xác đnh lãi sut c đnh ca mt hoán đi
vanilla thun nht.
Vì mt hoán đi có giá tr ban đu bng không nên chúng ta xác đnh lãi sut
c đnh sao cho hin giá ca dòng thanh toán theo lãi sut c đnh cng bng vi