Vận dụng lý thuyết nền kinh tế hỗn hợp vào việc xây dựng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HÒ CHÍ MINH




ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP CƠ SỞ



VẬN DỤNG LÝ THUYẾT NỀN KINH TÉ HỖN HỢP VÀO
VIỆC XÂY DỰNG KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH
HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM
9
MÃ SỐ: CS 2009-14
CHỦ NGHIỆM ĐỀ TÀI: TS Nguyễn Hữu Thảo









THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2010

1.
MODAU
2. NQlDUNG
ChuO'ng 1

Nhfrng vftn
d~
ly
lu~n
cO'
ban
v~
"N~n
kinh
t~
hBn
hgp"
' ,
~
1.1
Lich
sir
hinh thiinh
nCn
kinh
te
bOn
h<rp
!
1.1.1
i)ch
su
hinh thanh
n~n
kinh te thi tnr&ng 1

1.1.2
Lich
su
hinh thanh vai tro kinh te cua nha nu6c 5
1.1.3
Lich
su
hinh thanh
n~n
kinh te
hf>n
hqp 7
1.2
Nhfrng
n{)i
dung
cO'
ban
ciia
n~n
kinh
t~
hBn
hQ'P
( L

ll
1.2.1 Nh6m n()i dung trong
cache
thi truemg

12
1.2.2
v~
vai tro kinh
t~
cua nha nu6c : :
17
1.3.
Kinh
t~
thi
t~rrirng
dinh
hrr6ng
Xa
h{)i
chu nghia 22
1.3
.1. Dinh
huang
Xa
h()i
chu nghia

22
1.3.2
Dinh
huang
Xa
h()i

chu nghia tren linh vvc kinh te 26
K~t
lu~n
chuO'ng
1
~································································································30
ChuO'ng 2
Thvc
tr~ng
qua
trinh
chuy~n
sang
kinh
t~
thj trll'irng djnh hll'6'ng Xa
h(}i
chit nghia
2.1
Toim
canh
kinh
t~-
xa
h{)i
Vi~t
Nam trong
qua
trinh
chuy~n

sang kinh
t~
thj trtrirng31
2.1.1 Hoan canh dia
ly

31
2.1.2
v~
kinh
te-
xa
h()i



31
2.2
T\J.vc
tqmg
n~n
kinh
t~
Vi~t
Nam
khi
chuy~n
sang kinh
t~
thj trrrirng 33

2.2.1 Chua phat huy
d~y
du
di~u
ki~n
ra
dai
cua san xuftt va trao d6i hang h6a 34
2.2.2 Chua
v~n
d1,mg
t6t cac ph:pn tru kinh
t~
hang h6a kinh
t~
thi
tnr<'Yng
40
2.2.3
v~
vai tro kinh
t~
cua nha nu6c .43
2.2.4.
V~
CO'
ch~
qufm
ly
kinh te

52
2.3
Nguyen
nhin
va
biti hQC kinh
nghi~m
57
2.3.1 Nguyen nhan 57
2.3.2
Bai h9c kinh
nghi~m
59
'
Ket lui.n ch«O'ng 2 61
Cltuung 3
Quan
di~m
ghii
phap
v~n
dl}ng
ly
thuy~t
n~n
kinh
t~
hBn
h(}'P

viw
vi~c
Xay
dl}.'ng
kinh
t~
thj
trrrO'ng
djnh
hrr&ng
Xa
h{>i
chti
nghia
o·
Vi~t
Nam
" , '
J
3.1.
S1f
din
th~et
kh~ch,
quan
can
~hai
v~n
dyng
ly

thuy~t
; ·;··· 63
3 1
1
D
~
~
~ ~
h'
t '
~
h'
h~.
nh~.
k'nh
~
~ ~
63
. . · o yeu cau quoc te oa oan cau oa Ql
c;tp
1 te quoc te .
3.1.2 Do
sv
c~n
thi~t
khach quan cua
vi~c
phat
tri~n
kinh

t~
hang h6a kinh
t~
thi truang 64
3 .1.3. Do
yeu
du
dinh huang xa
h()i
chu nghia cua
n~n
kinh
tS
a
Vi~t
N am 66
3.2 Nhfrng
quan
di~m
co-
ban
67
3
.2.1
Quan
di~m
lfty
con nguai lam nhan t6 trung tam cua
sv
phat

tri~n
kinh
tL
67
3.2.2 Quan diSm toan
di~n
; , ,
68
')
? { i
3.2.3 Quan diem lich
su
cv the 69
3.2.4 Quan
di~m
rna r9ng va nang cao
hi~u
qua kinh ts
ct6i
ngoc;ti
70
3.2.5 Quan
cti~m
v~
mvc tieu phat
tri~n
cua kinh ts
thi
truang
71

3.3 Nhfrng
gi~i
phap
CO'
band~
v~n
d1}ng
Iy
thuy~t
trong
kinh
t~
th!
truirng
d!nh hmrng
Xa
h()i
chu
nghia
o-
Vi~t
Nam
72
3.3
.1
Nh6m giai phap
v_~
kinh
tS
thi

tr~ang
:

72
3.3.2 Nh6m gia phap ve vai tro kinh te cua nha nuac
75
,
Ket
Iu~n
churrng
3
~·················································································80
.c
- j -
3.
KET
LU~N


.
81
MODAU
Sau han hai
muai
nam d6i
m6'i,
vS
ca
biu~
nu6'c ta da chuy€n d6i thanh

cong
tu
th€
ch~
kinh
t~
k~
ho~ch
h6a t?p trung sang th€
ch~
kinh
t~
thi trucmg
djnh huang xa
h()i
chu nghia. Tuy nhien
vS
nh?n thuc,
vfin
con nhiSu y
ki~n
khac nhau
vS
m()t
khung
ly
lu?n vfrng
ch~c,
vS
d~c

trung dinh huang
xa
h()i
chu
nghia cua
nSn
kinh
t~
thi truemg,
vS
vi tri, vai tro va m6i quan
h~
gifra nha nu6'c
I
thi trucmg
va
doanh
nghi~p

, Do v?y,
vi~c
nghien cuu ly
thuy~t:
"NSn kinh
t~
h6n hgp" trong Iich sir
die
h9c
thuy~t
kinh

t~
la
h~t
cAn
thi~t
va c6 y nghia quan tr9ng. Tren ca
sa
d6
rut
ra nhfrng bai h9c kinh
nghi~m
lam ca
sa
ly lu?n cho
vi~c
phat tri€n kinh
t~
thj truemg; sir d\lng cac
ph~m
tru, cac quy lu?t kinh
t~
khach quan cua kinh
t~
thi trucmg,
t~o
d()ng Ivc thuc
dAy
nSn
kinh
t~

tang tru&ng nhanh chong. D6ng
thai thong
qua vai tro kinh
t~
cua nha nu6'c
nhAm
kh~c
ph\lc cac
khuy~t
t?t cua
)
kinh
t~
thi truang, dam bao cho
nSn
kinh
t~
v?n
d()ng
dung huang, theo ban
chfit
rna nSn kinh
t~
Vi~t
Nam xayd\fllg. Qua d6,
dS
xufit nhfrng giai phap ca
ban
d€
v?n d\lng ly

thuy~t
du6'i g6c
d()
kinh
t~
thi truemg va vai tro kinh
t~
cua
Nha nu6'c
d€
h~n
ch~
muc
thfip
nhat nhfrng tac
d()ng
bfit
lqi cua kinh
t~
thj
truemg
nhAm
duy tri t6c
d()
tang tru&ng hgp ly,
bSn
vilng, dam bao
an
sinh
xa

I
h()i,
thuc
dAy
nSn
kinh
t~
phat tri€n nhanh,
h()i
nh?p kinh
t~
qu6c
t~.
Chinh vi nhfrng ly do
cAn
thi~t
tren day rna toi ch9n
dS
tai:
"V~n
d{lng
ly
thuyit
"n~n
kinh
ti
han hflp" vao
vi?c
xay d{lng kinh ti thi truilng ajnh
ht¥6'ng

xii
h{)i
chit nghia
ii
Vi?t
Nam"
lo
Tinh
hinh nghien cuu
d~
tai
Bfm
v~
kinh
tS
thi trucmg dinh huang xa
h<)i
chu nghia da c6
nhi~u
cong
·
trinh khoa hqc nghien
c(rn,
h<)i
thao, cac bai
viSt
dang tai tren tren
nhi~u
t9.p
chi

khac
nhaunhu:
"Qua trinh hinh thimh con duimg di len chu
tngh'la
xa
h(Ji
a
Vi¢t
Nam cua Diw Duy Tung; Kinh d thj
tru-img
xa
h(Ji
chu
ngh'la
cua Mil
H6ng;
Kinh d thi truong
xa
h(Ji
cua Winfried Jung; Hoim thi¢n
thi
chi
kinh d
thj truang ajnh huang
xa
h(Ji
chu
ngh'la
cua
Vi¢n

nghien ctru.quim ly kinh d
Trung uong;
M(Jt
s6
win
aJ
vJ
djnh huang xii
h(Ji
chu
ngh'la
6·
nuac ta cua
GS,
( I
TrdnXuan Tru·ang

Cac cong trinh nghien
Clru
tren da c6 nhfrng dong g6p
nh~t
dinh trong
vi~c
cung
cfip
ly
lu~n
v~
chuySn d6i mo hinh
tu

thS
chS
kinh
tS
kS
ho?ch h6a
t~p
trung sang
thS
chS
kinh
tS
thi
t~uemg
dinh hu6ng xa h9i chu nghia. Tuy
nhien, chua
c6
d~
tai nghien
c(ru
v~
m~t
ly
lu~n
vi~c
chuySn d6i
tu
mo hinh
kS
ho?ch h6a

t~p
trung sang
mo
hinh "Kinh
tS
h6n hqp" phan tich va
v~n
dvng n6
vao
di~u
ki~n
thvc tiSn a
Vi~t
Nam. Vi
v~y
toi chqn
d~
tai:
''V{l.ll dfing
ly
thuyit
nJn
kinh
ti
hJn
h(Yp
VtlO
VifC
xay d{fng kinh
ti

thi
truiJng tfinh
hu·O'ng
Xii
h9i
chit nghia
iJ'
Vift
Nani"
lam
d~
tai khoa hqc
c~p
ca
sa
la
m<)t
yeu
cfiu
c~p
thiSt,
co
y ngma
d~c
bi~t
quan trqng va
cap
thist.
2o
Muc

dich va nhiem vu
0 0 0
3olo
Mfic
tlich
··
Thong qua
vi~c
nghien
c(rn
vS
ly thuySt
"N~n
kinh
tS
h6n hqp" cua Paul
A.Samuelson va
di~u
ki~n
thvc tiSn cua
Vi~t
Nam;
illl)C
dich cua
d~
tai la
V?Ch
ro nhung nguyen ly ca ban cua mo· hinh kinh
ts
h6n hqp va

v~n
dvng nhfrng
nguyen
Iy
nay trong xay
dl)'llg
kinh
ts
thi truemg dinh huang xa h9i chu nghia a
Vi~tNam.
3.2.
Nhi?m
v~
M(>t
Ia,
h~
th6ng h6a nhfrng
vful
d@
ca
bi'm,
ca
sa
ly
lu~n
vS
mo hinh kinh
tS
h6n hqp cua Paul A. Samuelson va m6i quan
h~

cua ly thuySt trong xay dvng
kinh
tS
thi trucmg dinh huang xa
h()i
chu nghia a
Vi~t
Nam.
Hai
Ia,
phan tich thvc
tr~mg
tu
mo hinh kinh
tS
kS
ho?ch h6a
t~p
trung,
quan
lieu, bao
c~p,
sang mo hinh kinh
tS
h6n hqp tren dtc
n()i
dung ca ban
v€
kinh
tS

thi trucmg
vS
dinh
huang
xa
h()i
chu nghia a
Vi~t
Nam. Tren ca
sa
d6
rut ra nguyen nhan va bai
hQc
kinh
nghi~m
la ca
sa
ly
lu~n
d~
v~n
dvng va
diSu
ki~n
thvc
ti@n
a
Vi~t
Nam.
'

Ba
Ia,
v?ch ra
sv
c~n
thiSt khach quan
c~
phai
v~n
dvng ly thuySt vao
diSu
ki~n
thvc
ti@n
a
Vi~t
Nam; nhfrng quan
d-i~m
ca ban va giai phap chu
ySu
vao
vi~c
xay dvng kinh
tS
thi trucmg djnh hu6·ng xa
h()i
chu nghia a
Vi~t
N am.
3.

BBi tm}'ng
va
ph~m
vi nghien
CUll
4.1.
EJ6i
tU'{J'ng
nghien
cuu
Nghien cliu nhfrng
vful
dS
ly
lu~n
ca ban va thvc
ti@n_v_S
ly thuySt kinh
tS
I
h6n hqp trong ljch
Slr
cac
hQC
thuySt kinh
tS,
d~c
bi~t
la mo hinh "nSn kinh
tS

h6n hqp" cua Paul
A:
Samuelson va thvc
ti@n
a
Vi~t
N am trong qua trinh
chuy~n
tu ca
chS
kS
hQah
h6a
t~p
trung sang kinh
tS
thi trucmg djnh
huang
xa
h()i
chu nghia. Tuy nhien, day
la
m()t
linh vvc
dt
r()ng
lien quan
dSn
toan
b()

nSn
kinh
tS
qu6c dan. Vi
v~y,
trong
dS
tai nay chi
di
vao nhfrng nguyen
ly
ca
ban cua mo hinh "k'inh
tS
h6n hqp" va
SlJ
v~n
dl,lllg
vao
Vi~t
Nam
d~
xay dvng
kinh ts thi truemg va dinh huang xa h9i chu nghia.
4.2. Ph(lm vi nghien cfru
f)S tai gi6i h?n ph?m vi nghien
Clru
n()i
dung
ly

thuySt mo hinh: "NSn
kinh
tS
hdn hqp" va
S\f
v~
dvng trong qua trinh
chuy~n
tu mo kinh
kS
hO?Ch
hoa
t~p
trung sang xay dvng kinh
tS
thi trucmg dinh huang xa h9i chu nghia a
Vi~tNam.
5.
CO'
scr
ly
lu~n,
nguAn
tai
li~u,
phuO'ng
phap
nghien
cfru.
5.1.

CO'
sii
If
lu~n
Nhfrng nguyen ly cua chu nghia Mac - Lenin va
tu
tu6ng H6 Chi Minh
v~
.
ca
c~u
kinh
t@,
ca
ch@
kinh
t@,
1<inh
t@
thj truemg. Cac van
ki~n
cua Dang c()ng
san
Vi~t
Nam. Cac nguyen ly cua Lich
sir
cac h9c
thuy@t
kinh
t@

va
nh~t
la ly
thuy@t
"N~n
kinh
t@
h6n hqp" cua Paul A.Samuelsan.
5.2.
Nguan
tid li?u
tham
khiio.
Cac tac phfrm kinh diSn
cu,a
Karl Marx, P .Engel, V.I. Lenin; Cac tac
ph§.rri
v~
Lich
sir
cac h9c
thuy@t
kinh
t@,
ly
thuy@t
"N~n
kinh
t@
h6n hqp" cua

Paul A.Samuelsan; cac Van
ki~n
cua Dang C()ng san
Vi~t
Nam

5.3.
PhU'O'ng
phtip nghien
cuu
D~
tai
sir
dvng
phuang
phap
lu~n
ca ban, chi
d~o
xuyen su6t trong qua
trinh nghien cilu la chu nghia duy
v~t
bi~n
chilng
va
chu nghia duy
v~t
lich
sir.
V~n

dvng
phuang
phap
lu~n
chung;
phuang
phap
cv
thS
la logic lich
sir,
phan
tich
va
t6ng hqp so sanh, m6 hinh h6a.
6.
Bong
gop
m<;)'i
cua
o~
tai. .
i
M(jt
Ia,
h~
th6ng h6a nhfrng
n()i
dung
CO'

ban cua ly
thuy@t
"
N~n
kinh
t@
h6n hqp", phan tich
qua
trinh chuySn d6i
tu
m6 hinh
k@
h9ach h6a sang mo
hinh kinh
t@
thi truemg djnh
hu6ng
xa
h()i
chu nghia a
Vi~t
Nam
Hai
Ia,
v~ch
'ra quan diSm
CO'
ban, giai phap chu
y@u
va

S\f
v~n
dvng ly
thuy@t
mo
hinh kinh
t@
h6n
hqp
trong
xay
d17ng
va
phat triSn kinh
t@
thi trucmg
dinh
hu6ng
xa
h()i chu nghia 6
Vi~t
N am.
Ba
Ia,
cung
c~p
nhfrng tu
li~u·
v~
ly

lu~n
va
th17c
ti8n trong tiSn trinh
xay
d\fllg kinh
tS
thj truemg dinh
huang
xa
h()i chu nghia a
Vi~t
Nam.
7.
BA
Cl}C
Ngoai
ph&n
rna
d&u
va
k@t
lu~n,
d~
tai g6m 3
chuang
va
9 tiSt, 82 trang.
Clurung
1.

NHUNG VAN
BE
LY
LU~N
CO BAN
VE NEN
KINH TE HON HOP
1.1. Ljch
sfr
hinh thimh
"N~n
kinh
t~
hfin
hQ'P"
1.1.1. Ljch
sii'
hinh thimh
kinlrti
thj trtdmg
.
Lich
su
hinh thimh
va
phat
tri~n
kinh t€ thi trucmg da
c6
tu

Hiu,
ngay
tu
khi
san
xuAt
himg h6a ra dai da
·c6
thi truang
va
kinh t€ thi truang. Tuy nhien,
trong
lich
su
tuy theo each ti€p
c~n
khac
nhaq
g~n
li~n
v6i m6i giai
do~n
phat
tri~n
nhAt
dinh cua
Sl,l'
phat
tri~n
n~n

kinh
t€
xa
h<)i
cua m6i nuac rna each
hi~u.
thi truang
va
kinh
t€
thi
truang
cling c6 nhfrng
di~m
khac nhau.
N 6i d€n kinh
t€
thi truang tru6c h€t phai
d~
c~p
d€n kinh
t€
hang h6a;
ngay khi
ti€p
c~n
hang h6a cling c6
nhi~u
each dinh nghia khong chi don
thu~n

la
m<)t
dinh nghia rna tuy theo each ti€p
c~n
du6i g6c
d<)
nha san
xuAt,
nguai
tieu dung hay
ngu<'ri
di xem
va
nha nghien c(ru rna c6 each
hi~u
va each
dinh nghia
tuong
tl,l'.
Tuy nhien, cho
du
each ti€p
c~n
nhu
th€
nao
di
chang
nfra
thi hang h6a cling c6 ba

d~c
trung: th6a man nhu
c~u,
lao
d<)ng
t~o
ra, trao
d6i
mua
ban.
Tu
khach quan cua kinh
t€
hang h6a
tAt
y€u phai c6 thi truang
d~
thvc
hi~n
vi~c
trao d6i mua ban hang h6a va cling chinh vi le d6 rna thi
tru<'rng
va kinh t€ thi
truang
ra
d<'ri.
L~i
ban d€n thi
tru<'rng
va

kinh
t€
thi truang chung
ta
cling c6
nhi~u
I
each ti€p
c~n
khac nhau.
Tru6c
h€t, du6i g6c
d<)
ti€p
c~n
thi
tru<'rng
theo dia
di~m
(thi: chi dia
di~m
ndi chfm,
tru<'rng
hqp
l~i)
chung
ta
c6
th~
hi~u

thi
tru<'rng
la noi trao d6i mua ban hang h6a. Con du6i g6c
d()
thi
(m~t
nhin) c6
th~_
hi~u
thi
tru<'rng
la khong gian trao d6i mua ban hang h6a. V
6i
each ti€p
c~n
d6 thi
tru<'rng
xuAt
hi~n
khi c6 san
xuAt
trao d6i mua ban hang h6a.
Vao vao
thai
ky d6i
m6i
6
Vi~t
Nam,
tu

co ch€
k€
h9ach h6a
t~p
trung,
quan
lieu bao
cAp,
chuy~n
sang kinh t€ thi
tru<'rng,
each
hi~u
v€ kinh t€ thi
I
truang a
Vi~t
Nam cling duqc ti€p
c~n
theo nhfrng g6c
d<)
khac·
nh~m,
g~n
v6i
nhfrng
giai d9an
Cl,l
th~
nhfit dinh. Giai d9an

dftu
m<)t
s6 y ki€n cho
r~ng
kinh
te
thi tnt(mg phai la mot
n~n
kinh
te
hang h6a phat tri€n cao, nghia la phai c6
ddy
du cac tieu chi cua thi tru(mg. Quan
ni~m
fry
d~t
vfrn
d~
c6 kinh
te
hang
h6a chua
h~n
da c6 kinh.te thi trm1ng, b6i trong lich
su
phat tri€n cua kinh
t~
Vi~t
Nam tir nhfrng nam 80 cua
th~

ky XX tra
v~
tru6c da c6
sv
phat tri€n
kinh
t~
hang h6a; song chi la san
xufrt
hang h6a hoa nh6,
n~ng
v~
chHieu clip
phat
giao nop; chua
su
dvng va phat huy het cac
ph~m
tru khach quan cua
kinh
t~
hang h6a;
do d6
m~c
du da c6 kinh
t~
hang h6a nhung chua c6 kinh
t~
thi truang.
Nhfrng nam cu6i th?p ky

80
cua
th~
ky XX, nh?n thuc
N~
~inh
te
thi
Jruang
c6
SlJ
thay d6i, quan
ni~ri1luc
d6
cho
r~ng
kirth
te
thi tru(mg la mot
n~n
kinh
t~
hang h6a phat tri€n
d~n
mot muc
d9
nhfrt
djnh. Muc
d<)
d6 duqc xac

djnh tren
hai tieu chi:
thu
nhdt, m9i cua cai v?t
chfrt,
sue lao
d<)ng,
ti~n
t~

d~u
duqc danh gia
b~ng
ti~n,
d~u
duqc trao d6i tren thi trm1ng;
thu·
hai, la phai
c6
dfry
du
cac
lo~i
thi truang: thi trucmg hang h6a, thi trm'mg sue lao
d<)ng,
thi
truang
ti~n
t~,
thi trucmg tu

li~u
san
xufrt,
thi truang tu
li~u
tieu dung, thi
trucmg chung khoan

Sa
di c6
sv.
xac dinh nhu v?y,
bai
luc
d6
c6
nhi~u
ngueri
ldm
tuang
Vi~t
Nam da c6 kinh
t~
thi truerng dung nghia cua n6, r6i tir
d6
l~i
cho
r~ng
Hnh te thi truong
t~i

sao nhu v?y. Do d6,
vi~c
duapt
cac tieu
chi
d€
kh~ng
dinh
r~ng
Vi~t
Nam dang chuy€n sang kinli
t~
thi truong chu
chua c6 kinh
t~
thi truerng.
Ly
giai
vfrn
d~
nay, thvc
chfrt
la chung ta dang xay
dvng cac
y~u
t6 kinh
t~
thi truerng
d€
c6 kinh te thi truong, chu chua phai da

l
c6 kinh
t~
thi truerng
ddy
du. Suy
ng~m
v~
vfrn
d~
nay
d€
chung ta c6 th€ hi€u
ky
hem
vi sao
Vi~t
Nam da la thanh vien cua t6 chuc Thuang
m~i
the gi6i,
song
d~n
nay m6i chi c6 26 nu6c cong nh?n
Vi~t
Nam c6 kinh
te
thi truerng
ddY.
du.
- Kinh

ti
thi truimg
Nhu
tren da
d~
c?p thi truong va kinh te thi truerng c6
nhi~u
each hi€u
khac
nhau, du6i g6c
dQ
t6ng th€ hay du6i g6c
dQ
Cl) th€ kinh
te
Vl
mo hay
kinh
t~
vi
mo. Du6i g6c
d9
d61
tuqng tac
d<)ng
nguoi mua,
ngueri
ban, hang
h6a,
ti~n

t~,
gia ca
2
M~c
du c6
nhi~u
each
ti~p
c?n khac nhau, song kinh
t~
thi. trucmg
d~u
c6
di€m chung a ch6 chung
d~u
c6 san xufit va trao d6i hang h6a; do d6 a dau
c6
san
~ufit
hang h6a a d6
c6
thi trucmg.
Ca
sa
khach quan ella thi trucmg
Ia
do
phan cong lao d()ng xa
hQi;
bai

phan cong lao
d()ng
xa
h()i
Ia
S\f
phan chia
lao
d()ng xa
h()i
thanh cac nganh
ngh~
san xufit khac nhau
d€
san xufit ra cac
san phftm
c6 cong d\lng khac rihau. Do d6, khai
ni~m
thi trucmg khong th€
tach
rai
.khai
ni~m
phan cong lao d()ng xa
h()i,
bai
day
Ia
ca
sa

d~n
d~n
qua
~rinh
trao d6i hang h6a. V.I Lenin cilng da khiing dinh: Quy mo ella thi truang
g~n
ch~t
v6i trlnh
d()
chuyen mon h6a ella lao;d()ng xa h()i" [21,114].
Ben
c(;lnh
d6 nhan t6
quy~t
dinh
d~n d~n
sv
trao d6i hang h6a tren thi
truong
Ia
S\f tach
bi~t
tuang d6i
v~
m~t
kinh
t~,
rna
khai thlly cua n6
Ia

ch~
d()
tu'
hil'u
v~
tu
li~u
san
xufit.
Sa
d! phai
c6
di~u
ki~n
quan
tn;mg
nay bai trong
quan
h~
san xufit
ai
n~m
gifr
tu
li~u
san
xufit,
nguai d6 trgc
ti~p
t6 chuc quan

ly
va nguai d6
trgc
ti~p
chi ph6i san phftm.
Di~u
nay chung minh trong thvc ti€n a
Vi~t
Nam, tuy c6 cac hinh thuc kinh
t~
khac nhau, du dga tren
sa
hfru
t~p
th€,
hay dga tren
ch~
d()
cong
hfru
v~n
c6
sg
tach
bi~t
nhfit
d:irih
v~
m~t
lgi ich kinh

t~.
Chinh vi le d6,
d€
th6a man nhu cllu lgi ich cho m6i thanh vien doi hoi clln
phai
trao d6i va day cling chinh
Ia
di~u
ki~n
d€
san
xufit
hang h6a ra dai.
Nhu
v?y n6i
d~n
kinh
t~
hang h6a, kinh
t~
thi truang,
sv
ra dai cua thi
truang khong
th~
thi~u
m()t
trong hai
di~u
ki~n

n6i tren; day
Ia
hai
di~u
ki~n
clln
va
du. Trpng
di~u
ki~n
hi~n
nay a
Vi~t
Nam hai
di~u
ki~n
nay khong

nhfrng t6n
t(;li
rna ngay cang phat tri€n;
d~c
bi~t
phan cong lao d()ng xa
h()i
da
vugt
ra kh6i
ph(;lm
vi qu6c gia tra thanh phan cong lao d()ng qu6c

t~,
dang Ian
t6a
ph6
bi~n
va ngay cang
phat
tri€n.
Thi truang khong chi c6 vai tro clln
thi~t
va
quan
trQng
d6i v6i
sv
t6n
t(;li
va
phat tri€n ella lich
Slr
xa
h()i
loai nguai
V~
m~t
kinh
t~
Xa
h()i,
rna thi

truang
con
Ia
nhan t6 ella qua trinh tai san xufit
x.a
h()i.
Thong qua thi truang
Ia
nai
t6t
nh~t
n6i
li~n
san
xu~t
va tieu dung, thong qua
S\l'
giao
ti~p
gifra cac
chu
th~
tham gia thi truang
gin
v6i cac nhan t6 hang h6a -
ti~n
t~
- gia ca,
cung cllu,
c(;lnh

tranh. Do d6, khi xem xet du6i g6c
d()
cac m6i quan
h~
trong
3
kinh
t~
thi truang c6
th~
th~y
r~ng:
thi truang
h't
t6ng hoa cac m6i quan
h~
mua ban trong xa
h<)i
duqc hinh thanh
do
nhfrng dieu
ki~n
lich su, kinh
t~
- xa
h<)i
nhM
dinh.
Con du6i
g6c

"d('>
v?n
d('>ng
khi quan sat
tn,rc
ti~p
nen kinh
t~
thj truang,
d6
la
S\f
v?n
d('>ng
giao luu trao d6i gifra
nguai
ban v6i, nguai ban,
nguai
mua
v6i
nguai
mua, gifra ban va mua
l~i
c6
th~
hi~u
thi truang la linh
V\fC
trao d6i
mua ban rna a

d6
cac chu
th~
kinh
t~
thuang xuyen
qmh
tranh
v&i
nhau
d~
xac
djnh gia
cava
san luqng.
Ttr each
ti~p
c?n thi truang tren day' tuy theo
illl,lC
dfch
val
tieu chufin
l~i
c6
th~
phan chia thi truang ra nhieu
lo~i,
ch~ng
h~n:
. Theo d6i

tUQ'ng
giao djch mua ban c6 thi truang ve tung
lo~i
hang h6a
va djch vv nhu thi truang luang
thl,l'c
(g~o,
ngo, khoai
s~n
), thi truang
dftu
m6, thi truo·ng
ngo~i
t~,
thi
trual!-g
c6
phi~u,
thi truang chung khoan
Theo
y nghia va vai tro cua cac d6i tuqng mua ban, giao djch, c6 thi
truang
cac
y~u
t6 san
xu~t
nhu thi truang
tu
li~u
san

xu~t,
thi truang lao
d<)ng,
thi truang v6n, thi truang khoa h9c cong
ngh~,
thi truang san phiim, thi
truang
tu
li~u
tieu dung, thi tru·ang djch
v1,1

Theo tfnh
ch~t
va
CO'
ch~
v?n hanh
cua:
cac
lQai
thi truang c6: thi truang
tl,f do, thi truang
c~nh
tranh hoan hao, thi truang
c~nh
tranh khong hoan hao,
thi
truang
d('>c

quyen
c~nh
tranh, thi truang
c~nh
tranh
d<)c
quyen, thi truang
w do c6
sl,l'
dieu
ti~t
cua Chfnh phu.
I
Theo quy mo va
ph~m
vi
ho~t
d<)ng
cua cac quan
h~
kinh
t~
c6: thi
tnrang
dia phuang, thi truang khu
V\fC,
thi truang trong nu6c, thi truang dan
t<)c,
thi truang qu6c gia, thi truang qu6c
t~

v. v.
Con theo quan
di~m
eli~
Paul. A.Samuelson, ca
ch~
thi truang la
m<)t
hinh thuc t6 chuc kinh
t~,
trong d6 ca nhan nguai tieu dung
va
cac nha kinh
doanh
tac
d<)ng
l~n
nhau qua thi truang
d~
xac dinh ba
v~n
de trung tam cua t6
chuc
kinh
t~
la:
Cai gi?
Nhu
th~
nao? Cho ai? Ca

ch~
thi truang khong phai la
m('>t
Sl,l'
hf>n
hqp rna la tr?t
tl,l'
kinh
t~.
4
v 6i each ti€p
c~n
tren day cho
th~y'
kinh
t€
thi trm'mg va phat tri€n kinh
t€
thi trucmg trong
di~u
ki~n
ngay nay la
m<)t
t~t
y€u khach quan. Hon th€ tren
th€ gi6i
hi~n
nay khong c6 nu6c nao ph at tri€n kinh t€ thi truang
thu&n
tuy.

Nghien
ciru
kinh
t€
thi truang cho ta
th~y
ro
nhfrng
uu
th€ cua kinh
t€
th!
truang so v6i
t~t
ca cac hinh thirc t6 chirc khac,
nh~t
la d6i
v&i
kinh
t€
tv
c~p,
tlJ
tuc. Do
v~y,
mu6n
n~n
kinh
t€
Vi~t

Nam phat tri€n nhanh va
b~n
vfrng thi
vi~c
chuy€n sang kinh
t€
thj truang
va
phat tri€n kinh
t€
thj truang la duong
nhien va
t~t
y€u.
1.1.2. Lich
sit'
hinh
thimh vai tro kinh ti cua
Nha
mn5'c
f
Trong ljch
su
phat tri€n cua
n~n
san
xu~t
xa
h<)i
khi Nha nu6c

xu~t
hi~n,
· v6i vai tro cua Nha nu6c,
Nha
nu6c
tht,rc
hi~n
2 chuc nang la d6i
n<)i
va
d6i ngo?i, Nha nu6c da
tn,rc
ti€p quan
ly
tren
mQi
m~t
cua
n~n
san
xu~t
xa
h<)i.
Tuy nhien du6i g6c
d<)
kinh t€, tuy theo
vi~c
xac dinh
nhi~m
V\1

C\1
th€ cua
m6i
Nha
nu6c
trong m6i giai do?n, m6i thai ky rna vai tro va
st,r
tac
d<)ng
cua
Nha nu6c cling
c6 nhfrng bi€u
hi~n
khac nhau
nh~t
djnh.
Ngay
tu
thai C6 d?i v6i
ly
thu)'€t xay
dt,rng
mo hinh "Nha nu6c
ly
tuang"
cua Platon; Ong chu truong xay
dt,rng
m<)t
"Nha nu6c
ly

tuang", g6m
c6 3
t&ng:
t&ng
cho6p
t&ng
quan
ly
nha nu6c quan
ly
xa
h<)i,
nhi~m
V\1
nay
phai
giao cho cac nha tri€t
hQc,
bai chi c6 nhfrng nha tri€t
hQc
m6i c6
d&y
du
kha nang quan
ly
nha
nu6c
quan
ly
xa

h<)i.
T&ng
trung gian lam
nhi~m
V\1
bao
v~
nha nu6c la nhfrng nguai c6 long trung thanh va dung cam, Nha nu6c phai
I
giao
dl,lc
hQ
d€
hQ
c6 duqc nhu·ng dire tfnh nay.
T&ng
thu
ba
tung day cua xa
h<)i,
d6 la nhfrng nguai nong dan
hQ
c6 ch€
d<)
tu
hfru
rieng
nhi~m
V\1
cua

hQ
la
san
xu~t
ra san
ph~m
d€
bao
v~
hai
tung
16p
tren.
D€n
hQc
thuy€t kinh
t€
cua Chu nghi'a
TrQng
thuong thi vai tro cua Nha
nu6c
duqc th€
hi~n
ro trong cac chfnh sach kinh
t€;
nh~t
la chu nghi'a
TrQng
thuang a Anh, cling nhu chu nghi'a
TrQng

thuong a Phap. D6i v6i chu nghi'a
TrQng
thuang
a Anh duqc bi€u
hi~n
ro qua hai giai do?n, trong giai do?n
m<)t
b~ng
cac chfnh sach kinh t€ nha nu6c nhu: tfch trfr
ti~n;
c~m
nh~p
kh~u
hang
nu6c ngoai; phai giam lqi tire
tu
ban cho vay; phai giam sat thuang nhan nu6c
5
ngoai Giai
dQan
2,
hQc
thuy~t
v~
bang "Can d6i thuang
m~i",
d~u
phai
thong
qua cac chinh sach cua Nha nu6c

d€
giai
quy~t
nhi~m
V\1
cua minh:
"Ban ra
nhi~u
han
la mua vao
d€
c6
ti~n
t~
nhi~u
han'',
v&i
cau n6i n6i
ti~ng
cua A.Montchretien "Noi thuang
Ia
6ng
d~n,
ngQai
thuang la may bam" .
. D6i
v&i
chu
nghTa
TrQng

thuang a Phap, thong qua chinh sach kinh
t~
cua A.Montchretien va Jean Baptiste Colbert
nh~m
d~
cao vai tro cua Nha
nu&c
trong
vi~c
xay d\fng
n~n
kinh
t~
a Phap nhu:
D~
nghi nha Vua
c~n
phai
cham
lo
d~n
deri
s6ng cua nhan dan
c~n
khuy~n
khich nhan dan dung hang noi
d€
nhan dan c6
vi~c
lam. Day cling chinh la co

sa
d€
chung ta
v~n
d\lng a
I
.I
nu&c ta, "ngueri
Vi~t
Nam, dung hang
Vi~t
Nam".
Khi
chu
nghTa
tu ban ra
deri
v&i
d~c
trung n6i
b~t
cua san
xu~t
Ian, san
xu~t
tu
ban chu
nghTa
da lam pha san hang
ho~t

nhfrng ngueri san
xu~t
nh6,
tru&c
thlJC
tr~ng
d6 nha kinh
t~
hQC
ti€u tu san Simonde de Simondi da keu
gQi
Nha nu6'c tu san hay giai
quy~t
t6t
v~n
d~
phan ph6i
nh~m
dam bao lgi ich
cho
nhfrng ngueri san
xu~t
nh6: "Toi coi chinh phu la ngueri bao
v~
ke
y~u
ch6ng
m~nh".
Di€u
tr6'

treu va sai
l~m
cfm
ong
Ia
d1Ja
vao Nha nu6'c tu san
d€
bao
v~
cho lgi ich cua nhfrng
ng~eri
san
xu~t
nh6.
Ngay
nha kinh
t~
h9c n6i
ti~ng
Adam Smith, ngueri dua ta
ly
thuy~t
"Ban tay vo hinh" dugc coi
Ia
"cha de" cua kinh
t~
thi truerng, cling cho
r~ng
trong kinh

t~
thi truang khong phai hoan toan
do
thi truang di€u
ti~t
rna
doi
khi Nha
nu&c
cling c6
chCrc
nang kinh
t~,
khi chuc nang d6 vugt kh6i
ph~m
vi
mot doanh
nghi~p
nhu dao song,
d~p
duerng

Ph~m
vi rna m6i doanh
nghi~p
khong th€ tlJ giai
quy~t
dugc; doi hoi
dm
phai c6 vai tro cua Nha nu6c.

M~c
du, diem n6i
b~t
trong giai
do~n
cua chu
nghTa
tu
ban W do
c~nh
tranh Ia
tu
tuang
w
do
kinh
t~,
xuyen su6t giai
do~n
nay la
ly
thuy~t
"Ban tay
vo hinh" cua Adam Smith. Song ngay ca
hQc
thuy~t
kinh
t~
Truerng phai Tan
c6

di€n, luc
d~u
hQ
ung
hQ
tu
tirang
tlJ
do kinh
t~,
w do
c~nh
tranh, tuy nhien
v€
sau khi a6i tugng nghien
Cll'U
OUQ'C
rna
fQng
hQ
da chu y phan tich kinh
t~
vT
m6 va chinh yeu
c~u
d6 h9 da a€
c~p
Nha
nu&c
phai can

thi~p
vao kinh
t~
mai
CO
SlJ
tang
}en
cua cua cai.
6
D~c
bi~t
vai tro cua Nha nu6c duqc th€
hi~n
ro sau
cu(>c
khung hoang
kinh
t~
nam 1929 -1933 trong toan
b(>
th~
gi6i
tu
ban thi vai tro cua Nha nu6c
m6i duqc
d~
cao th\fc
S\f
trong h9c

thuy~t
kinh
t~
cua John Maynard Keynes.
Sa
di
h9c
thuy~t
cua 6ng duqc g9i
la:
"Ban tay
hfru
hinh"
bai
6ng
d~
cao vai
tro cua Nha nu6c, xem nhy bari tay thi trm'mg,. Ong duqc coi la nguai
dua
chu
nghia
tu
ban thmit kh6i
"can
6m
y~u".
Khi h9c
thuy~t
6ng duqc c6ng b6 n6 da
"xoa diu" mau

thu~n
cua chu nghia
tu
ban la
th~t
nghi~p,
khung hoang; tuy
nhien
v~
sau khung hoang,
th~t
nghi~p
v~n
gia tang. Chinh yeu
d.u
sv
phat
tri~n
cua kinh
t~
thi truo·ng rna
hQC
thuy~t
CUa
ong to ra kern
hi~U
nghi~m,
doi
I
hoi phai

xu~t
hi~n
h9c
thuy~t
kinh
t~
m6i.
1.1.3.
Lich
siC
hinh
thimh nJn
kinh
ti
hJn
h(J'p
Tu tuang xay dvng va phat
tri~n
n~n
kinh
t~
c6
sv
k~t
hqp gifra "Ban
tay thi truang" va "Ban tay nha nu6c" da c6
tu
lau. Tuy nhien,
vi~c
k~t

hqp
hai
tu
tu6'ng d6 tuy theo m6i giai
do~n,
tuy vao
di~u
ki~n
lich
su
Cl,l
th€.
Vi~c
k~t
hqp nay chi tr6' thanh
m(>t
nguyen
t~c
th~t
sv,
m(>t
m6
hinh kinh
t~
tieu
bi~u
nh~t
la sau
chi~n
tranh

th~
gi6i
l~n
thu hai
d6
la m6
hinh
cua "Chu nghia
j -
W do m6i" rna
ly
thuy~t
tieu
bi~u
la
"N~n
kinh
t~
thi tnro·ng xa
h(>i"
6'
C(>ng
hoa Lien bang Due.
S6'
di
nhu
v~y,
b6'i
cu6i
th~

ky XIX
d~u
th~
ky
XX, v6i sv
ph at
tri~n
cua chu nghia tu ban
tu
giai
do~m
chu nghia
tu
ban
tv
do
qmh
_ tranh
sang giai
do~n
chu nghia
tu
ban
d(>c
quy~n,
do tich
t1,1
t~p
trung
tu

ban,
t~p
trung san
xu~t,
sv
hinh thanh cac t6 chuc
tu
ban
d(>c
quy~n.
Quy m6 san
xu~t
I
cua cac nha tu ban kh6ng
con:_
"Quy m6 nho nhu nhau", nghia la kh6ng con
lo~i
hinh
tv
do
c~nh
tranh rna chuy€n sang giai
do~n
m6i la chu nghia
tu
ban
d(>c
quy~n.
Cling
c~n

nh~c
l~i
r~ng·ngay
ca
tu
tu6'ng cua Adam Smith trong
ly
th~y~t
"Ban tay v6 hinh" n6i
ti~ng
la kinh
t~
tri truang, la
tv
do
kinh
t~,
6ng
cling kh6ng hoan toan
lo~i
bo vai tro cua Nha nu6c. Ong cho
r~ng
d6i khi Nha
nUOC
cling
CO
chuc nang kinh
t~
khi chuc nang nay
VU'Q't

ra khoi
ph~m
Vi
CUa
doanh
nghi~p
nhu dao song
d~p
duang
7
Tu
tuang
k~t
hqp gifra thi trucmg va Nha nuac hay gifra "ban tay
VO
hinh" va " Ban tay hfru hinh" da c6
tu
Hiu
rna
di~rn
khai
dAu
rnang tinh
Iy
Iu~n
la
trucmg phai Tan C6
Di~n
trong
hQc

thuy~t
cua rninh luc
dAu
hQ
ung
h(>
tu
tuang
tv
do
kinh
t~,
tl! do
qmh
tranh, W do thi truang. Tuy nhien, khi d6i
tuqng nghien
c(ru
duqc
rna
r(>ng
hQ
da chu y nghien
c(ru
kinh
t~
vi
rno va
d~
c~p
nha nu6c· can

thi~p
vao kinh
t~.
Nghia la
tftt
y~u
cAn
phai c6
Sl!
tac
d(>rig
cua Nha nuac rnai
d§:n
d~n
S\f
tang len cua cua cai.
Truang phai kinh
t~
cua Chu nghia tl! do rn6i
l~i
ti~p
tl,lc
phat
tri~n
han
v6i quan
di~rn
cua rninh, nhftt la sau
cu(>c
khung hoang kinh

t~
narn 1929-
_1933,
vi~c
thl!C
hi~n
hQC
thuy~t
kinh
t~
cua John Maynard Keynes, ly
thuy~t
\'Ban
tay hfru hinh", da
b(>c
19
nhfrng nhuqc
di~rn
cua n6.
HQ
da
nh~n
thfty
khong
th~
di~u
hanh
m(>t
n~n
n~n

kinh
t~
hoan toan
b~ng
"ban tay thi truang"
hay hoan toan "ban tay Nha nuac" ma
d~c
di~m
n6i
b~t
cua
hQ:
" thi truang
nhieu
han Nha nuac can
thi~p
it
han".
Han
th~,
ly
thuy~t"
Ban tay hfru hinh" cua John Maynard Keynes .cling
t6
ra
kem
hi~u
nghi~rn,
nhftt la trong
di~u

ki~n
S\f
phat
tri~n
cua kinh
t~
thi
}
truang
hi~n
d~i.
Bai
n~u
n~u
khong
hi~u
bi~t,
khong
si'r
dl,lng,
khong
v~n
dl,lng
cac
ph~m
tru
kinh
t~
hang h6a, cac guy
lu~t

kinh
t~
khach quan cua kinh
t~
thi
truang; thi khong chi nen kinh
t~
khong phat
tri~n,
th~m
chi con
tri~t
tieu cac
d(>ng
ll!C
tang tru·ang kinh
t~.
Do
v~y,
vi~c
k~t
hqp gifra "ban tay vo hinh" va
"ban
tay hfru hinh" la
m(>t
tftt
y~u
khach quan theo
ti~n
trinh

v~n
d(>ng
va phat
tri~n
cua ljch
Slr
va yeu
cAu
khach quan cua
vi~c
phat
tri~n
kinh
t~
hang h6a.
Khai xu6·ng cho mo hinh kinh
t~
nay la
HQc
thuy~t
kinh
t~
cua Chu
nghia Tl!
do mai, tieu
bi~u
nhu da de
c~p
6 tren la mo hinh kinh
t~

: "Nen
kinh
t~
thi truang xa
h(>i
cua
C(>ng
hoa Lien Bang Due". Quan
di~rn
cua chu
ngh!a
tg
do m6i
hQ
coi
n~n
kinh
t~
tu
ban chu nghia la
h~
th6ng
ho~t
d(>ng
W
d(>ng,
do cac guy
lu~t
kinh
t~

khach quan
tv
phat
di~u
ti~t.
Tu
tuang ca ban
cua
hQ
la W
do
kinh doanh, W do tharn gia thi tru·ang, ch6ng
l~i
S\f
can
thi~p
cua
Nha
nuac vao kinh
t~.
8
H9c thuyet kinh te cua "Chu nghia
tl,r
do
m&i"
h't
m<)t
trong cac tnio luu
tu tuang
hi~n

d~i.
H9 mu6n ap
d1,mg
va ket hqp d.t ca cac quan diem cling nhu
phuong phap
lu~n
cua cac tru(mg phai
T1J
do eli, truang phai
TrQng
thuang
m&i,
truang phai Keynes de hinh thanh
h~
tu tuang
m&i
di~u
tiet
n~n
kinh te
tu
ban chu nghia. Tu tuang
co
ban cua Chu nghia w do
m&i
la
co
che thi
truang c6
SlJ

di~u
tiet cua Nha
nu&c
a
m<)t
muc d9 nhfit dinh.
KhAu
hi~u
cua
h9 la "thi truang
nhi~u
han, Nha
nu&c
can
thi~p
it han". H9
d~c
bi~t
nhfin
m~nh
yeu t6
Him
ly
cua cac ca nhan quyet dinh san
xu~t
va tieu dung.
Tuy nhien,
ly
thuyet nay cling chi t6n
t~i

trong
"N~n
kinh te thi truang
I I
xa
h<)i
a
C<)ng
hoa Lien bang -Due" khong phai tra thanh m6 hinh chung cua
t~t
ca
cac
nu&c
khi phat trien kinh te thi truang; bai quan diem cua
hQ
Ia
"thi
truang
nhi~u
han nha
nu&c
can
thi~p
it
han". Do d6, nam 1948 nha kinh
te
h9c Paul A.Samuelson sau khi phan tich
thl)'c
tien
ho~t

d<)ng
cua
n~n
kinh te
thi truang, 6ng cho
r~ng
de phat trien kinh te thi truang
cfrn
phai
v~n
dvng ca
"ban
tay vo hinh" va "ban tay hfru hinh". Ong viet:
"Di~u
hanh
m()t
h~nkinh
te neu kh6ng c6 chinh phu
'ho~c
thi truang thi cling nhu dinh v6 tay
b~ng
m<)t
I
ban tay" [29, 185].
C6
the coi day la tu tuang trung tam cua
ly
thuyet
n~n
kinh

te h6n hqp. M6 hinh kinh te nay tra thimh ph6 bien ma cac
nu&c
tren the
gi&i
dang
v~n
dl,mg
trong xay
dl)'ng
va phat trien kinh
te
thi truang
hi~n
nay.
V&i
m6
hinh
n~n
kinh te h6n hqp, Paul A.Samuelson phan tich
cache
thi
truang
va nhfrng nhan t6 tac
d<)ng
den thi truang. Ong cho
r~ng,
ca che thi
truang
la
m<)t

'hinh thuc t6 chuc kinh te, trong d6 ca nhan
nguai
tieu dung va
'cac nha kinh doanh tac
d<)ng
lfrn
nhau qua thi truang de xac dinh ba
v~n
d~
trung
tfrm
cua t6 chuc kinh te
Ia:
Cai gi?
Nhu
the nao? Cho ai?
Ca
che thi
truang"
Khong phai la
SlJ
h6n"hqp
mala
tr~t
tl,r
kinh te"
M<)t
n~n
kinh te thi
trub-ng la

m<)t
ca che tinh vi de ph6i hqp
m<)t
each khong
tl,r
giac nhan dan va
doanh
nghi~p
thong qua
h~
th6ng gia ca thi truang. N6 la
m<)t
phuang
ti~n
giao tiep de
t~p
hqp tri thuc va himh
d<)ng
cua hang
tri~u
ca nhan khac nhau,
khong
c6
b9 nao trung tam,
n6
vfrn
giai duqc bai toan ma may tinh
l&n
nhfit
9

ngay nay khong th€ giai n6i. Khong ai
thi~t
k~
ra n6. N6
1lJ
nhien, va cfing
nhu
xa
h(>i
loai
ngm1i,
n6 dang thay d6i"[29, 185].
Sau khi
d~
c~p
v~
ca
ch~
thi truang, P
.A.
Samuelson da phan tich
nhfrng nhan t6 anh huang
d~n
thi truang, nhfrng m6i quan
h~
trong kinh
t~
thi
truang rna
n~n

kinh
t~
c~n
giai
quy~t.
Tru6c
h~t,
n6i
d~n
kinh
t~
thi truang la
n6i
d~n
hang h6a, gia ca, cung
c~u,
c~nh
tranh. Trong quan
h~
cung
c~u
c6 th€
n6i d6
Ia
vi~c
khai quat hai
h,rc
Im;mg
chinh tham gia thi truang Ia nguai ban
va

nguai
mua.
Sg
bi~n
d(>ng
cua gia ca da tac
d(>ng
d~n
quan
h~
cung
c~u
tren
thi truang, tac
d(>ng
d~n
nguai mua
t~o
tr~ng
thai can
b~ng
cung
c~u
thuang
/ I
xu
yen
v~n
d(>ng,
bi~n

d6i va d6 cfing chinh la
sv
ho.~t
d(>ng
cua quy
lu~t
cung
c~u
tren thi truang hang h6a.
V~
m6i quan
h~
gifra tieu dung va ky
thu~t.
Day la
m(>t
trong nhfrng
v~n
d~
c~n
phai giai
quy~t
trong kinh
t~
thi truang, bai le v6i sg
ph~t
tri€n nhanh
nhu
vu bao cua khoa
hQC

cong
ngh~
hi~n
nay.
V~n
d~
khong phai dung
l~i
a
ch6 san
xu~t
v6i
b~t
cu
gia nao rna phai san
xu~t
v6i
ti~n
b(>
m6i
nh~t
cua khoa
hQC
cong
ngh~
tren
th~
gi6i va v6i chi phi hqp
ly.
Han

th~,
trong
di~u
ki~n
khoa
i
hQc
cong
ngh~
phat tri€n, nang
su~t
lao
d(>ng
tang, thu
nh~p
tang
di~u
t~t
y~u
hQ
se tieu dung nhfrng
lo~i
hang h6a
t~o
ra bai nhfrng thanh
t\IU
m6i
nh~t
cua khoa
hQc

cong
ngh~
theo xu
th~
phat tri€n cua xa
h(>i.
Chinh
vi
v~y,
sl)"
k~t
hqp
m(>t
each ch?t che gifra san
xu~t
v6i kinh doanh theo yeu
c~u
cua thi truang v6i da
phat tri€n cua
khoa
hQc
cong
ngh~
la
m(>t
t~t
y~u
khach quan.
Tuy
nhi€n, trong kinh

t~
thi truang
vi~c
su
dvng
ly
thuy~t
"Ban tay vo
hinh", ban
tay thi truang, ben
c~nh
m?t
tich cgc
t~o
d(>ng
lgc cho
sg
tang
truang
kinh
t~,
sg
di~u
ti~t
khach quan cua " Ban tay thi truang" cling t6n
t~i
nhfrng
khuy~t
t~t
nh~t

dinh nhtt 6 nhi€m moi truang rna doanh
nghi~p
khong
ph~i
tra gia cho nhfrng
sg
huy
ho~i
d6, ho?c
Ia
nhfrng
th~t
b~i
cua thi truang
do tinh
tr~ng
d(>c
quy~n
gay ra, hay nhfrng anh huang cua ca
ch~
tg
do
c~nh
tranh; khung hoang
th~t
nghi~p
tinh
tr~ng
phan ph6i
b~t

binh
d~ng.
Chinh
vi
nhfrng
ly
do d6,
d€
d6i ph6
v6'i
nhfrng
khuy~t
t~t
cua thi tru(mg,
di~u
t~t
y~u
phai c6
sg
can
thi~p
cua Nha nu6'c; nghia la
c~n
thi~t
phai c6 " Ban tay
hfru
10
hinh" thong qua cac chinh sach kinh
t~
cua Nha

nu6c
d~
kh~c
phvc
cac
khuy~t
t~t
v6n c6 cua th(trucmg.
Phat
tri~n
kinh
t~
thi trucmg c6
sg
tac d()ng cua
Nha
nu6c
tr&
thanh m()t
doi hoi
tAt
y~u
d6i v6i nen kinh
t~
cua cac
nu6c
tren
th~
gi6i
hi~n

nay.
B&i
lich sir phat
tri~n
mo hinh kinh
t~
cua cac
nu6c
cho
th~y
khong c6
nu6c
nao
phat
tri~n
kinh
t~
thi trucmg m()t each
thu~n
tuy, cling khong c6
nu6c
nao phat
tri~n
theo mo hinh
k~
hQach h6a, mo hinh kinh
t~
nha
nu6c
rna deu

CO
Sl)"
V~n
dvng
ca
hai thi trucmg
va
nha nu6c. Chi c6 dieu tuy vao thgc
ti~n
va
dieu
ki~n
cv
th~
d~
v~n
dvng trong m6i
nu6c
vao m6i giai
do;;m
khac nhau rna thoi
( I
Thgc
ti~n
da chung minh, trong nam 2008-2009 vira
qua
n~u
chi
phat
tri~n

kinh
t~
thi truang,
thi~u
v~ng
ban tay hfru hinh, thi _ khong
th~
giai
quy~t
duqc
v~n
de khung hoang rna phai
nha
vao vai tro cua
Nha
nu6c
ngay
ca
cac
nu6c
c6 nen kinh
t~
phat
tri~n
cao hay dang phat
tri~n
nhu
Vi~t
Nam.
1.2. Nhfrng

nQi
dung
CO'
ban ciia
n~n
kinh
t~
hfin
hQ'P
Khi phan tich kinh
t~
thi truo·ng Paul A. Samuelson da lam sang to vai
tro cua kinh
t~
thi
truang
nhung d6ng
thai
n6 cling c6 nhfrng
khuy~t
t~t
nh~t
J
d!nh. Chinh vi v?y
d~
kh~c
phvc
khuy~t
t~t
cua kinh

t~
thi
truang
cfin
phai d\ra
vao
Nha
nu6c. Sqng cling
cfin
th~y
rAng
vai tro cua Nha
nu6c
khong chi
kh~c
. phvc
khuy~t
t~t
cua thi truang rna thong qua thi
truang
con v6i
mvc
dich
kh~c
phvc
khuy~t
t~t
cua Nha nu6c,
rih~t
la khi Nha nu6c can

thi~p
qua sau vao cac
ho~t
d()ng kinh
t~
lam
h~n
ch~
d~n
S\1"
ho~t
d()ng cua cac quy
lu~t
khach quan
cua kinh
t~
thi 'truang.
Chung
ta
thuang
d~
c~p
v~n
dvng ly
lu~n
vao thgc
ti~n,
v?n dvng cac
quy
lu~t

cac quy lu?t khach quan trong xay dgng va phat
tri~n
kinh
t~
n6i
chung
va kinh
t~
thi
truang
n6i ·rieng. Song
v~n
dvng
nhu
th~
nao? V?n dvng
v~n-
de
gi?
V~n
dvng ra sao?
V~n
dvng luc nao? Va cv
th~
ra sao?
La
nhfrng
v~n
de
cfin

de
c~p
ly giai. Trong de tai nay de
c~p
v~n
dvng ly
thuy~t
"Nen
kinh
t~
h6n hqp" chinh la chung ta
v~n
dvng nhfrng n9i dung ca ban cua n6
vao xay dgng va phat
tri~n
kinh
t~
thi
truang
a
Vi~t
Nam.
Du6i
g6c
d()
:v~n
dvng, de tai de c?p
vi~c
v?n dvng
ly

thuy~t
tren hai nh6m
n()i
dung sau day:·
I I
1.2.1. N/u)m
n{Ji
dung
trong
cO'
chi
thj
trttiJ'ng
D~
c~p
v~
kinh te thi trm'mg c6 th€ phan tich va
v~n
d1,1ng
a
nfi.i~u
noi
dung khac nhau, tuy nhien trong ly thuyet
"N~n
kinh te h6n hqp", du6'i g6c do
kinh te thi trucmg chung
ta
chu trQng
v~n
dvng

c:k
n<)i
dung sau:
1.2.1.1.
M6i quan
h?
giua himg h6a va gia ca
Xu~t
phat ·
tu
dinh nghia cua gia ca hang h6a: Gia ca
Ia
hinh thuc bi€u
hi~n
b~ng
ti~n
cua gia tri. Do d6 khi trinh bay m6i quan
h~
gifra gia ca
v6'i
hang h6a khong th€ khong
d~
c~p
den m6i quan
h~
gifra gia ca
v6'i
gia tfi. Day
la m6i
quan

h~
quan
tn;mg
nh~t,
m6i quan
h~
n<)i
dung va hinh thuc, trong d6
gia tri la noi
dung, gia ca la
hip.h
thuc, gia tri iquyet dinh gia ca, gia ca c6 m6i
-quan
h~
ty
I~
thu~n
v6'i
gia
td
hang hoa; nghia
Ia
gia tri hang h6a tang len thi
gia gia ca hang h6a tang len va
ngu:Q'C
l?i.
M~t
khac, gia ca hang h6a con c6 m6i quan
h~
v6'i

gia
td
ti~n
t~;
neu gia
tri
ti~n
t~
tang len thi gia ca hang h6a giam xu6ng con gia tri
ti~n
t~
giam thi
gia ca hang h6a tang. Nghia la gia ca c6 m6i quan
h~
ty
I~
nghich
v6'i
gia tri
ti~n
t~.
Nghien cuu m6i quan
h~
nay c6 y nghia quan
trQng
trong
vi~c
giai
quyet
v~n

d~
6n dinh gia ca trong
di~u
kii~n
ch6ng khung hoang tai chinh
hi~n
nay. D6ng thai cling
ly
giai cho chung ta
th~y
ro vi sao cac nha
san
xu~t
kinh
doanh lo
SQ'
"dUQ'C
mua r6t gia".
Chinh
tu
m6i quan
h~
ca ban d6, cho
th~y
ca
sa
d~
ra cac chinh sach
kinh te cua
Vi~t

Nam
Ia
dva vao chuc nang v6n c6 cua cac ph?m tru kinh te,
d~c
bi~t
Ia
chinh sach gia ca.la
dva
vao chuc nang gia thu6'c do gia tri va chuc
nang gia ca.
Ch~ng
h?n chung ta mu6n 6n dinh gia ca,
di~u
quan
trQng
nh~t
Ia
6n dinh gia tri hang h6a, mu6n 6n dinh gia tri hang h6a phai 6n dinh san
xu~t,
6n dinh cac yeu t6
d~u
vao cua qua trinh san
xu~t.
Trang
di~u ki~n
hi~n
nay
S\f
phat tri€n nhanh nhu
Vll

bao cua
CUOC
each ffi?ng khoa
hQC
- cong
hgh~,
qu6c
te h6a san
xu~t
nhanh
han
qu6c.
te h6a
deri
s6ng
r~t
nhi~u,
thi
sv
6n dinh san
xu~t
cua mot nu6'c cling phai
d~t
trong b6i canh chung d6.
sv
bien dong cua
gia vang the gi6'i, gia xang
d~u,
nguyen
li~u

v.v. Vi
v~y,
vi~c
6n
dinJ:l.di.nh
gia
12
ca &
Vi~t
Nam cung phai
xu~t
phat
tu
nhfrng
v~n
d~
chung cua qu6c
t~
h6a,
tofm
cfru
h6a,
h(>i
nh~p
kinh
t~
qu6c
t~.
Gia
ca

khong chi c6 m6i quan
h~
v&i
gia tri hfmg h6a va
ti~n
t~,
~a
con
c6
nhi~u
m6i quan
h~
khac,
m~c
du cac nhan t6 nay chi la nhan t6
imh
hu&ng
chu.khong tac
d(>ng
tn,rc
ti~p.
Ch~ng
h~n,
tren thi trucmg gia ca c6 m6i quan
h~
v&i
cung,
cfru,
ch~
d9

tu
hfru, dia vi
d(>c
quy~n,
m6i quan
h~
gifra
nguai
ban
v&i
nguai
ban, gifra
nguai
mua
v&i
nguai mua, gifra nguai ban
v&i
nguai
mua
v.v.
Nhfrng m6i quan
h~
nay
d~u
anh hu&ng
d~n
gia ca hang h6a
v
&i
y nghia d6, gia ca la

phuang
ti~n
tin
hi~u
cua xa
h(>i,
thong qua gia
I
··
i
gia ca
nh~m
giai
quy~t
cac
v~n
d~
t6 chuc kinh
t~,
thong qua gia ca hang h6a
tren thi truang se c6 tac dvng
khuy~n
khich, thuc
dAy
nha san
xu~t
ho~c
h~n
ch~
san

xu~t
m(>t
hay
m(>t
s6
m~t
hang nao d6, gia ca c6 tac dvng kich thich
tieu dung
ho~c
h~n
ch~
tieu dung
m(>t
s6
m~t
hang nao d6. Nghien cuu
v~n
d~
nay c6 y nghia
d~c
bi~t
quan tn,mg. trong kinh
t~
thi truang
hi~n
nay &
Vi~t
Nam,
nh~t
la

chi~n
luqc kich
cfru,
nguai
Vi~t
Nam dung hang
Vi~t
Nam

Ttr m6i quan
h~
gifra gia ca va hang h6a, thong qua gia ca
nh~m
giai
I
quy~t
cac
v~n
d~
t6 chuc kinh
t~.
D~c
bi~t
thong qua thi truang
v&i
ca
ch~
ho~t
d(>ng
cua

ca~
quy
lu~t
kinh
t~
khach quan nhu quy
lu~t
gia tri, quy
lu~t
luu thong
ti~n
t~,
quy
lu~t
cung
cfru,
quy
lu~t
c~nh
tranh se dam bao
sv
can
b~ng
gifra gia ca va san luqng va han
th~
chinh
S\f
bi~n
d6i
CUa

gia ca lam cho
quan
h~
cung
cfru
duqc xac
l~p.
1.2.1.2. 'Mdi quan h? gifra tieu dung
va
kjJ
thwjt
Day la
m(>t
trong nhfrng m6i quan
h~
cfrn
nghien cuu ky khi
v~n
dvng,
b&i
trong thvc
ti~n
nguai
ta thuang
d~
c~p
m6i quan
h~
gifra san
xu~t

va tieu
dung,
it khi
d~
c~p
m6i quan
h~
gifra tieu dung va ky
thu~t.
Ngay trong phfrn
ca
ch~
thi truang Paul A. Samuelson cfing
d~
c~p
san
xu~t
cai gi? San
xu~t
nhu
th~
nao? San
xu~t
bao nhieu? San
xu~t
cho ai? Chu ong khong
d~
c~p
v~
m~t

ky
thu~t.
Chinh vi
v~y,
v~n
d~
d~t
ra trong n9i dung nay khi
v~n
dvng la
cfrn
phan tich lam sang to ky
thu~t
la gi? Phan
bi~t
gifra
ky
thu~t
va san
xu~t
d~
kh~ng
dinh ky
thu~t
va tieu dung la chinh xac. Con khi
d~
c~p
san
xu~t
va tieu

13
dung
l~i
duqc
d~
c~p
tren m9t khia
c~nh
khac d6
hl
d~
c~p
trong m6i quan
h~
cua qua trinh san
xuAt,
phan ph6i, trao d6i, tieu dung. B6n khau nay c6 m6i
quan
h~
v6i nhau trong d6 san
xuAt
va tieu dung dong vai tro
quy~t
dinh, con
phan ph6i
va
trao a6i chi la nhfrng khau trung gian n6i
li~n
gifra
sfm

xuAt
va
tieu dung.
Trong m6i quan
h~
gifra tieu dung va ky
thu~t,
n~u
chung
ta
x~m
xet
ky
thu~t
du6i g6c d9 each
m~ng
khoa
hQC,
ky
thu~t,
cong
ngh~
thi ky
thu~t
Ia
hi~n
than cl)a tri
tu~
la tri
tu~

OUQ'C
thlJC
th€ h6a trong qua trinh lao
d<)ng
va
ti~n
b9 kinh
t~.
Di~u
d6 c6 nghia la d6i v6i nha san
xuAt
Iilli
mang hang h6a ra
. I !
trao d6i tren thi
tru<'>ng
la phai dap
ung
nhu
c~u
cua ngm)'i tieu dung, nghia la
san phAm phai la thanh
t1Ju
m6'i
nhAt
cua khoa h9c cong
ngh~,
chu lrnong phai
la san
phAm

cua
bAt
ky
giai
do~n
nao cua
n~n
san
xuAt.
Han
th~,
n~u
chung ta xem xet du6i g6c d9
d9
san
xuAt
("san" la sinh,
"xuAt" la ra), san
xuAt
la
SlJ
tac
d<)ng
lfrn
nhau gifi'a cac
y~u
t6
d€
t~o
ra cua

cai.
Do
v~y,
tren thi trucmg
n~u
dung
l~i
a san
phAm
san
xuAt
ra v6i
b~t
cu
thanh
1\fu
khoa h9c nao se khong duqc
chAp
nh~n,
nhAtJa trong
di~u
ki~n
SlJ
J
phat tri€n
nhu
vii bao cua khoa
hQc,
cong
ngh~

tren
th~
gi6i
hi~n
nay.
D~c
bi~t,
vAn
d~
qu6c
:t~
h6a dai s6ng nhanh
han
qu6c
t~·h6a
san
xuAt
rAt
nhi~u,
thi
vAn
ct~
ky
thu~t
duqc
a~t
a vi tri trung tam va ong vi ky
thu~t
va thi truang la
"hai ong vua" la

v~y.
Day
Ia
m9t trong nhfrng m6i quan
h~
quan
trQng
rna Paul S.Samuelson
x~p
thu
hai trong vi tri cua cua cac m6i quan
h~
trong kinh
t~
thi truang. Khi
·•
d~
c?p
v~
m6i quan
h~
nay
c~n
phai hi€u
thAu
dao cac
vAn
d~
rna chung ta
nghien

cuu: san
xuAt,
ky
thu~t,
cong
ngh~,
tieu dung vv.
M~c
du cac
ph~m
tru
nay
c6 nhfrng di€m gi6ng nhau· nhung c6 nhfrng khac
bi~t
ca ban.
Ch~ng
h~n
khf
d~
c~p
v~
san
xuAt
thi san
xuAt
la
SlJ
tac
d<)ng
lfrn

nhau gifra cac
y~u
t6
d€
t~o
ra
san
phAm;
du6i g6c d9 Ia · cac
y~u
t6 san
xuAt
thi
bAt
cu
n~n
san
xuAt
xa
h'9i
nao cfing
c~n
phai c6 3
y~u
t6, song cac
y~u
t6 d6 trong m6i giai
do~n
c6
th€ c6

SlJ
khac nhau va chinh
SlJ
khac nhau gifra cac
y~u
t6 c6 th€ lam cho
k~t
•
qua san
xuAt
c6 th€ khac nhau.
VAn
d~
d~t
ra la
chAt
luqng cac
y~u
t6 san
xuAt
14
- .
~:<

~ · ·
c6
th~
thay d6i;
do
v~y

vfrn
d~
quan trQng trong kinh
te
thi trucmg,
ong
khong
d~t
vfrn
d~
san
xufrt
Ia
v~y
.
.
Nhu
v~y
m6i quan
h~
gifra
tieu
dung
va
ky
thu~t
tren thi trucmg
duqc
th~
hi~n

a
ch6
d6i
v&i
nguai
san
xufit:
san
xufit cai gi? San·xtifrt bao nhieu
phai
do chi
phi
san
xufrt
va
nguai tieu
dung
quyet djnh, quan
h~
cung
cfru
va
thi
truang
dong
vai tri trung gian,
hoa
giai gifra
s&
thich

cua
nguai tieu dung
va
di~u
ki~n
ky
thu~t
cua
n~n
san
xufrt cho phep.
I. 2.1.
3.
vJ
l(Yi
nhu(in.
Trong
n~n
kinh
te
thj truang, lqi
nhu~n
khong chi Ia ml)c dieh rna con
Ia
. '
I !
. d()ng
h,rc
chi ph6i
ho~t

d()ng san xufrt kinh doanh cua cac doanh
nghi~p,
cua tling
te
bao trong toan b9
n~n
kinh
te
qu6c dan.
Hon
the, lqi
nhu~n
khong chi Ia d()ng
h,rc
chi ph6i
ho~t
d()ng
cua
doanh nhan rna con Ia
di~u
ki~n
lam
CO'
s&
cho
S\f
di~u
tiet, phan b6
l~i
n~n

san
xufrt
xa
h()i,
thu
h((p
hay
m&
r()ng quy mo san xufit.
V
&i
thi truang tv do
c~nh
tranh, thong qua ket qua thu duqc Ia lqi
nhu~n,
hi~u
qua
tuang d6i Ia ty sufrt lqi
nhu~n,
vi ml)c dich Ia lgi
nhu~n
hQ
se
di
chuy~n
tu
nai
san
xufit kh6
khan

sang
nai
san xufrt c6 lqi.
M~t
khac
cac
I
doanh
nghi~p
mu6n
d~t
lgi
nhu~n
t6i
da
doi hoi
cfrn
phai c6 chi
phi
san
xufrt
thfrp,
m&i
c6 lgi
nhu~n
sieu
ng~ch
bu()c cac dan vj san xufrt kinh doanh
phai
cai

tien
ky
thu~t,
ap
dl,lng
CaC
thanh
t\l'U
m&i
CUa
khoa
hQC
cong
ngh~.
Du&i g6c
d()
luu thong, lgi
nhu~n
d6ng vai tro quan trQng trong
vi~c
di€u tiet
luu
thong.
B&i
le, vi
l11\lC
dich lqi.
nhu~n
thong
qua gia

ca
tren
thj
truang,
hang
h6a
se
duqc
di
chuy~n
tu
nai
c6 gia
ca
thfrp sang
nai
c6 ghi
ca
·cao.
Han
the,
thong
qua quy
lu~t
cung
c~u
v&i
111\lC
dich duy nhfrt Ia lqi
nhu~n

cling
se
d~n
den
vi~c
di
chuy~n
hang
hoa
tu
nai c6
gia
ca thfrp
sang
nai
c6
gia
ca
cao.
Do
d6, c6
th~
kh~ng
dinh
r~ng
lgi
nhu~n
c6
tac
d()ng tich

eve
thuc
dfry
cac·
doanh
nghi~p
San
XUfrt
Va
dua
hang
hoa
den
CaC
khu
V\fC
rna nguai
tieu
dung
c~n
nhi€u (
cfru
l&n)
va
ngugc
l~i.
1.
2.1.
4.
vJ

cqnh tranh.
C~nh
tranh Ia
sv
ganh dua,
sv
dfiu tranh
d~
gianh
ph~n
IQ·i
nhfit cho
minh,
c~nh
tranh dugc tiep
c~n
theo nhi€u g6c d9
khac
nhau:
v~
ph~m
vi, v€
15
tinh
chfrt,
v~
lo~i
hinh
c~nh
tranh.

N~u
xet
v~
ph~m
vi c6
c~nh
tranh trong
n<)i
b<)
nganh
va
c~nh
tranh gifra cac nganh. y nghi'a cua m6i
lo~i
c~nh
tranh nay
ci1ng
c6
sv
khac nhau.
C~
tranh trong
n<)i
b<)
nganh
v6·i
ml)c dich
nh~m
thu
lqi nhu?n sieu

ng~ch,
bi~n
phap
c~nh
tranh phai cai
ti~n
ky
thu?t t6 chuc quan
ly
san
xufrt,
k~t
qua
c~nh
tranh hinh thanh nen gia tri xa
h<)i
cua hang h6a gia
tri thi trucmg.
Chinh vi v?y,
c~nh
tranh trong kinh
t~
thi trm1ng la
bu<)c
cac
doanh
nghi~p
mu6n c6 lqi nhu?n sieu
ng~ch
phai cai

ti~n
ky thu?t t6 chuc
quan
ly
san xuftt lam cho gia tri ca
bi~t
cua hang h6a nho
han
gia tri xa
h<)i.
Tren y nghi'a d6,
lo~i
hinh
c~nh
tranh nay
lat,n
cho Ivc luqng
s~n
xuftt xa
h<)i
phat trien nhanh.
D6i v6i
c~nh
tranh gifra cac nganh la
c~nh
tranh gifra cac xi
nghi~p
a
cac nganh san xuftt khac nhau de san xuftt cac san
ph~m

c6 cong dl)ng khac
nhau. Ml)c dich cua
c~nh
tranh la tim
nai
d~u
tu c6 lqi,
hi~n
phap
c~nh
tranh
la phai di chuyen tu
li~u
san xuftt
va
sue lao
d<)ng
tir
nganh c6 ty suftt lqi
nhu?n thftp
sang nganh c6 ty ty suftt lqi nhu?n cao.
Di~u
tfrt
y~u
sv
c~nh
t~anh
nay se lam thay d6i cung
c~u
gifra cac pganh,

t~o
nen
sv
phuc
t~p
trong
n~n
kinh
t~
mfrt
can d6i gifra cac nganh

Han
th~,
tren
ly
thuy~t
phan tich nhu
v?y, nhung trong .thvc
ti~n
dau phai c6 the
d~
di chuyen tu
li~u
san
xufrt
va sue
lao
d<)ng
tir

nganh nay sang nganh khac, khi da c6 sv
d~u
tu ban
d~u.
K~t
qua
c~nh
tranh
dftn
d~n
hinh thanh ty
sufrt
lqi
nhu~n
chung, ty
sufrt
lqi
nhu~n
binh
qw1n
Va
S\1'
hinh thanh lqi
nhu~n
binh quan cho cac doanh
nghi~p
CUa
Cac
nganh san xufrt khac nhau
Thong

qua
c~nh
tranh gifra cac nganh, tren thi truang se hinh thanh nen
gia
ca
san xufrt, gia ca san
xufrt
b~ng
chi phi san
xufrt
c<)ng
lqi
nhu~n
binh
quan.
Nha
c6
sv
hinh thanh gia ca san
xufrt
trong thvc
ti~n
san
xufrt,
kinh
doanh,
cac nganh khac nhau c6
di~u
ki~n
khac nhau, lqi

nhu~n
thu duqc khac
nhau, song
nha
lo~i
hinh
c~nh
tranh nay h9 cling thu duqc
m<)t
ph~n
nhftt dinh
tir
Iqi
nhu~n
binh quan. Do d6, cac doanh
nghi~p
yen tam trong san xuftt kinh
doanh
cua minh v6i nhfrng nganh
ngh~
nhftt dinh ma minh da Iva ch9n
d€
d~u
16
tu. Xet tren y nghia d6
c~nh
tranh gifra cac ngimh da g6p
phfrn
tich eve phfm
b6 n€n san

xucit
xa
h()i
m()t
each hqp
Iy.
N~u
chling ta xet du6i g6c
d()
tinh
chfit
cua
c~nh
tranh tren thi trucmg c6
c~nh
tranh hmln hao
va
c~nh
tr.anh
khong hoan hao.
C~nh
tranh hoan hao
Ia
qua trinh
c~nh
tranh duqc
di~n
ra tren thi tmcmg hoim toan do cac quy
lu~t
khach quan chi ph6i khong c6

m()t
ban tay hfru hinh nao dung
dAng
sau
c~nh
tranh tac d()ng vao qua trinh
c~nh
tranh. y nghia cua
c~nh
tranh nay
t~o
di€u
ki~n
cho cac nha san xufit kinh doanh tren thi trm'mg
quy~t
dinh chi phi san
xucit,
quy~t
dinh gia ban hang h6a tren thi truqng.
l
D6i v6i
c~nh
tranh khong hoan hao la qua trinh
c~nh
tranh duqc
di~n
ra
tren thi tmcmg nhung khong phai hoan toan do cac quy
lu~t
kinh

t~
khach
quan cua thi trucmg chi ph6i
rna
da c6
m()t
ban tay
hfru
hinh dung
d~ng
sau
c~nh
tranh tac
d()ng
vao qua trinh
c~nh
tranh. Day la
lo~i
hinh
c~nh
tranh
bu()c
cac nha san xufit kinh doanh tren thi.trucmg mu6n dung vfrng trong
c~nh
tranh
dn
phai phan tich xem xet vai tro vi tri va vi the cua doanh
nghi~p,
chu khong
phai la

kinh doanh v6i
bftt
cu
gia nao.
Nhu
v~y,
nghien cuu
v€
quy
lu~t
c~nh
tranh,
ph~m
vi
c~nh
tranh, cac
lo~i
hinh
c~nh
tranh va tinh
chfit
c~nh
tranh cho
thfiy
cac nha san
xucit
kinh
doanh khi
v~n
dvng cac quy

lu~t
khach quan n6i chung va quy lu?t
c~nh
tranh
n6i
rieng
cfrn
phai dugc
d~t
trong moi truang hoan hao
ho~c
khong hoan hao,
va dugc
di~n
ra trong cac
IInh
Vl,l'C
tu
san xufit den luu thong, tieu dung.
,, ,
1.2.2.
Ve
vai
tro
kinh
te
cua
nha
nU'O'c.
Nghien cuu

sv
phat
tri€n-
kinh
t~
thi truang cua cac nu6c tren the gi6i
hi~n
nay,
bfit
ky nu6c nao trong qua trinh phat tri€n kinh
t~
thi truang cling
d€u
c6 4
d~c
di€m chung: Quy€n
t1,1
chu trong san
xucit
kinh doanh; gia ca do
thi ·tmang
quy~t
dinh; d€u tuan theo cac quy lu?t kinh
t~
khach quan; d€u c6
Sl,l'
tac d()ng cua Nha nu6c, tuy nhien v6i cac muc
d()
khac nhau.
Nhu

v?y, du6i g6c d9 phat trien kinh te thi tmcmg cua
m<)t
qu6c gia
trong
di€u
ki~n hi~n
nay,
tcit
y~u
doi hoi
cfrn
phai c6 vai tro cua Nha nu6c.
Sa
di
cfrn
phai c6 vai tro cua Nha nu6c,
b&i
ben
c~nh
vi~c
phat trien kinh
t~
thi
17
trucmg
t~o
ra nhfrng
m~t
tich eve nhfit dinh,. thi kinh
t€

thi trm)ng cilng t6n
t~i
nhfrng khuy€t
t~t
rna ban than n6 cung khong th€ giai quy€t duqc nhu phan
h6a thu
nh~p,
phan h6a giau ngheo,
dfiu
ca,
tich trfr
Vi
v~y,
cfin
phai c6 vai
tro cua Nha nu6c
d€
kh~c
phvc cac khuy€t
t~t
nay.
Han
th€, trong lich sir phat
.tri€n, nha nu6c nao cilng
c6 cac chuc nang nhu quan
ly
hanh chinh, bao dam
an ninh qu6c gia, chuc nang kihh
t€
N€u chi xem xet vai tro cua Nha nu6c

du6i g6c d9 kinh t€,
g~n
v6i m6i giai
do~n
phat tri€n khac nhau, theo cac quan
diem khac nhau thi vai tro cua n6 cilng c6
sv
khac nhau.
Theo
P.A.Samuelson trong
nSn
kinh
t~
h6n hqp, vai tro cua Chinh phu
I I

duqc th€
hi~n
qua b6n chuc nang sau day:
1.
2.
2.1.
Thiit
l4p khuon kh6
phap
lu4t
Nhu da phan tich tren
vi~c
phat tri€n kinh
t€

thi trucmg khong c6 nghia
Ia
hoan toan
tlJ
do
rna
dSu
c6 m9t khuon
mfru
nhfit dinh
d6
Ia
phai tuan theo
h~
th6ng phap
lu~t
cua qu6c gia d6 tren
t~t
ca cac
m~t,
cilng nhu tuan theo cong
u6c
qu6c
t€
tren cac n9i dung cv th€ nhfit dinh. Trong phat tri€n kinh
t€
cua
m9t qu6c
gia,
vi~c

thi~t
l~p
khuon kh6 ,phap
lu~t
Ia
m9t
trong cac chuc nang
dfiu
tien, c6 vai tro quan
trQng
trong
vi~c
kh~c
phvc cac khuy€t
t~t
cua thi
truang. Nha nu6c
cfin
phai thi€t
l~p
hanh lang phap ly,
t~o
moi truang
thu~n
lqi cho cac dan vi san
xu~t
kinh doanh.
D€
duy tri va phat tri€n
nSn

kinh
t€
n6i chung va kinh
t€
thi truang n6i
rieng doi hoi
cfin
phai c6
dfiy
du
h~
th6ng
lu~t
phap tuang ung trong qua trinh
san xufit kinh' doanh.
Nh~t
Ia
trong xay dvng
d~t
nu6c
Vi~t
Nam, d6
Ia
Nha
nu6c phap quySn xa h9i chu nghia.
Vi~c
xay dgng
h~
th6ng
lu~t

phap quy dinh cho qua trinh
v~n
d()ng cua
nSn
kinh t€, qua trinh san
xu~t
'kinh doanh, khong chi rieng ella m6i ca nhan,
m6i nguai rna
Ia
trach
nhi~m
cua Nha nu6c.
H~
th6ng
lu~t
phap, cac
lu~t
I~
do
Nha nu6c
dS
ra phai dam bao d6ng b9 va
dfiy
du,
nh~m
dap ung nhfrng gia tri
va
quan di€m duqc d6ng tinh r()ng rai ella cac tung
16p
nhan dan, c6 tac d()ng

sau
s~c
d€n cac ung
xu
ella con nguai. Trong diSu
ki~n
hi~n
nay 6
Vi~t
Nam
18