NV 9: Cách làm bài văn nghị luận

Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ LiÔu
Tr êng THCS NghÜa ThÞnh




Đề 1. Đất n ớc ta có nhiều tấm g ơng học sinh nghèo v ợt
Đề 1. Đất n ớc ta có nhiều tấm g ơng học sinh nghèo v ợt
khó, học giỏi. Em hãy trình bày một số tấm g ơng đó
khó, học giỏi. Em hãy trình bày một số tấm g ơng đó
và nêu suy nghĩ của mình.
và nêu suy nghĩ của mình.
Đề 2. Chất độc màu da cam mà đế quốc Mĩ đã rải
Đề 2. Chất độc màu da cam mà đế quốc Mĩ đã rải
xuống các cánh rừng miền Nam thời chiến tranh đã
xuống các cánh rừng miền Nam thời chiến tranh đã
để lại di hoạ nặng nề cho hàng chục vạn gia đình.
để lại di hoạ nặng nề cho hàng chục vạn gia đình.
Hàng chục vạn ng ời đã chết. Hàng vạn trẻ em chịu tật
Hàng chục vạn ng ời đã chết. Hàng vạn trẻ em chịu tật
nguyền suốt đời. Cả n ớc đã lập quỹ giúp đỡ các nạn
nguyền suốt đời. Cả n ớc đã lập quỹ giúp đỡ các nạn
nhân nhằm phần nào cải thiện cuộc sống v xoa dịu
nhân nhằm phần nào cải thiện cuộc sống v xoa dịu
nỗi đau của họ. Em hãy nêu suy nghĩ của mình về các
nỗi đau của họ. Em hãy nêu suy nghĩ của mình về các
sự kiện đó
sự kiện đó

Đề 4. Đọc mẩu chuyện sau đây và nêu những nhận xét,

Đề 4. Đọc mẩu chuyện sau đây và nêu những nhận xét,
suy nghĩ của em về con ng ời và thái độ học tập của
suy nghĩ của em về con ng ời và thái độ học tập của
nhân vật.
nhân vật.

Đề 3. Trò chơi điện tử là món tiêu khiển hấp dẫn.
Đề 3. Trò chơi điện tử là món tiêu khiển hấp dẫn.
Nhiều bạn vì mải chơi mà sao nhãng học tập và còn
Nhiều bạn vì mải chơi mà sao nhãng học tập và còn
phạm những sai lầm khác. Hãy nêu ý kiến của em
phạm những sai lầm khác. Hãy nêu ý kiến của em
về hiện t ợng đó.
về hiện t ợng đó.




Đề 1:
-
Nêu vấn đề nghị luận:
Đất n ớc ta có nhiều tấm g ơng học sinh nghèo v ợt khó, học giỏi
Đất n ớc ta có nhiều tấm g ơng học sinh nghèo v ợt khó, học giỏi
-
Yêu cầu
Yêu cầu
:
:
Em hãy trình bày một số tấm g ơng đó và nêu suy nghĩ của mình.
Em hãy trình bày một số tấm g ơng đó và nêu suy nghĩ của mình.

Đề 2:
-
Nêu vấn đề: Chất độc màu da camcả n ớc đã lập quỹ giúp đỡ các nạn nhân nhằm phần
nào cải thiện cuộc sống và xoa dịu nỗi đau của họ.
-
Yêu cầu:
Em hãy nêu suy nghĩ của mình về các sự kiện đó
Em hãy nêu suy nghĩ của mình về các sự kiện đó
Đề 3:
-
Nêu vấn đề: Trò chơI điện tử là một món tiêu khiển hấp dẫn. Nhiều bạn mải chơi
mà sao nhãng học tập và còn phạm những sai lầm khác.
-
Yêu cầu: Nêu ý kiến của em về hiện t ợng đó.
Đề 4:
-
Nêu vấn đề: Đ a ra một mẩu chuyện về Nguyễn Hiền
-
Yêu cầu:
Nêu những nhận xét, suy nghĩ của em về con ng ời và thái độ học tập của nhân
Nêu những nhận xét, suy nghĩ của em về con ng ời và thái độ học tập của nhân
vật
vật
.
.

Đề bài nghị luận về một sự việc, hiện t ợng
đồi sống th ờng có 2 phần
Nêu vấn đề nghị luận:

- Nội dung: Nêu một sự việc, hiện t ợng có ý nghĩa đối với xã hội, đáng khen, đáng
chê hoặc cần suy nghĩ.
- Cách nêu: Gọi tên sự vật hiện t ợng hoặc cung cấp sẵn sự việc hiện t ợng d ới dạng
truyện kể hoặc mẩu tin.
Yêu cầu đối với ng ời viết: Th ờng có các mệnh lệnh
nêu suy nghĩ của
nêu suy nghĩ của
mình , nêu nhận xét , suy nghĩ của mình, nêu ý kiến , bày tỏ thái độ .
mình , nêu nhận xét , suy nghĩ của mình, nêu ý kiến , bày tỏ thái độ .



Đề bài
Đề bài
: Báo đ a tin: Bạn Phạm Văn Nghĩa, học sinh lớp 7 tr ờng
: Báo đ a tin: Bạn Phạm Văn Nghĩa, học sinh lớp 7 tr ờng
Trung học cơ sở Bắc Sơn, quận Gò Vấp, nhà ở Hóc Môn, Nghĩa
Trung học cơ sở Bắc Sơn, quận Gò Vấp, nhà ở Hóc Môn, Nghĩa
th ờng ra đồng giúp mẹ trồng trọt.
th ờng ra đồng giúp mẹ trồng trọt.


Một hôm mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì, mẹ hỏi:
Một hôm mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì, mẹ hỏi:
Con làm gì đấy?. Nghĩa trả lời: Con thụ phấn cho bắp.Vụ
Con làm gì đấy?. Nghĩa trả lời: Con thụ phấn cho bắp.Vụ
ấy ruộng bắp nhà Nghĩa năng suất cao hơn mọi năm.
ấy ruộng bắp nhà Nghĩa năng suất cao hơn mọi năm.

ở
ở
nhà Nghĩa còn nuôi gà, nuôi heo. Em còn làm một cái tời để
nhà Nghĩa còn nuôi gà, nuôi heo. Em còn làm một cái tời để
mẹ kéo n ớc đỡ mệt.
mẹ kéo n ớc đỡ mệt.


Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động phong trào
Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động phong trào
Học tập Phạm Văn Nghĩa. Phong trào ấy đ ợc các bạn học
Học tập Phạm Văn Nghĩa. Phong trào ấy đ ợc các bạn học
sinh nhiệt liệt h ởng ứng.
sinh nhiệt liệt h ởng ứng.


Em hãy nêu suy nghĩ của mình về hiện t ợng ấy.
Em hãy nêu suy nghĩ của mình về hiện t ợng ấy.

- Nêu những việc làm của Nghĩa
Nghĩa là ng ời th ơng mẹ, giúp mẹ trong mọi công việc đồng áng
nhà cửa
+ Nghĩa là ng ời biết kết hợp học và hành.
+ Nghĩa còn là ng ời thông minh sáng tạo.
Tìm ý:

Đề bài
Đề bài

: Báo đ a tin: Bạn Phạm Văn Nghĩa, học sinh lớp 7 tr ờng
: Báo đ a tin: Bạn Phạm Văn Nghĩa, học sinh lớp 7 tr ờng
Trung học cơ sở Bắc Sơn, quận Gò Vấp, nhà ở Hóc Môn, Nghĩa
Trung học cơ sở Bắc Sơn, quận Gò Vấp, nhà ở Hóc Môn, Nghĩa
th ờng ra đồng giúp mẹ trồng trọt.
th ờng ra đồng giúp mẹ trồng trọt.


Một hôm mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì, mẹ hỏi:
Một hôm mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì, mẹ hỏi:
Con làm gì đấy?. Nghĩa trả lời: Con thụ phấn cho bắp.Vụ
Con làm gì đấy?. Nghĩa trả lời: Con thụ phấn cho bắp.Vụ
ấy ruộng bắp nhà Nghĩa năng suất cao hơn mọi năm.
ấy ruộng bắp nhà Nghĩa năng suất cao hơn mọi năm.




ở
ở
nhà Nghĩa còn nuôi gà, nuôi heo. Em còn làm một cái tời để
nhà Nghĩa còn nuôi gà, nuôi heo. Em còn làm một cái tời để
mẹ kéo n ớc đỡ mệt.
mẹ kéo n ớc đỡ mệt.


Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động phong trào
Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động phong trào
Học tập Phạm Văn Nghĩa. Phong trào ấy đ ợc các bạn học
Học tập Phạm Văn Nghĩa. Phong trào ấy đ ợc các bạn học

sinh nhiệt liệt h ởng ứng.
sinh nhiệt liệt h ởng ứng.


Em hãy nêu suy nghĩ của mình về hiện t ợng ấy.
Em hãy nêu suy nghĩ của mình về hiện t ợng ấy.


- Nêu những việc làm cụ thể của Nghĩa
Nghĩa là ng ời th ơng mẹ, giúp mẹ trong mọi công việc đồng áng
nhà cửa
+ Nghĩa là ng ời biết kết hợp học và hành.
+ Nghĩa còn là ng ời thông minh sáng tạo.
Tìm ý:
- Thành đoàn HCM phát động phong trào học tập bạn : PhạmVăn Nghĩa vì
học tập nghĩa là học yêu cha mẹ, học lao động, kết hợp học với hành học
sáng tạo, làm những việc nhỏ mà ý nghĩa lớn lao.



-
Nêu những việc làm cụ thể của Nghĩa
Nghĩa là ng ời th ơng mẹ, giúp mẹ trong mọi công việc
đồng áng, nhà cửa.
+ Nghĩa là ng ời biết kết hợp học và hành.
+ Nghĩa còn là ng ời thông minh sáng tạo.
Tìm ý:
- Việc làm của Nghĩa không khó nh ng muốn làm đ ợc thì
phải có tấm lòng, ý chí và nghị lực. Và nếu mọi học sinh ai
cũng làm đ ợc nh Nghĩa thì đời sống sẽ tốt đẹp biết nh ờng

nào, sẽ không có học sinh h hỏng, l ời biếng.
- Thành đoàn thành phố HCM phát động phong trào học tập
bạn PhạmVăn Nghĩa vì: Học tập Nghĩa là học yêu cha mẹ,
học lao động, kết hợp học với hành, học sáng tạo, làm những
việc nhỏ mà ý nghĩa lớn lao.

2. Lập dàn bài
2. Lập dàn bài
a) Mở bài:
a) Mở bài:
-
Giới thiệu tấm g ơng Phạm Văn Nghĩa.
Giới thiệu tấm g ơng Phạm Văn Nghĩa.
-
Nêu tóm tắt ý nghĩa những việc làm mà Ph
Nêu tóm tắt ý nghĩa những việc làm mà Ph
m
m
Văn Nghĩa
Văn Nghĩa
mang lại
mang lại
b) Thân bài:
b) Thân bài:
-
Phân tích ý nghĩa những việc làm của Phạm Văn Nghĩa.
Phân tích ý nghĩa những việc làm của Phạm Văn Nghĩa.
-
Đánh giá việc làm của Phạm Văn Nghĩa.
Đánh giá việc làm của Phạm Văn Nghĩa.

-
Nêu ý nghĩa của việc phát động phong trào học tập Phạm
Nêu ý nghĩa của việc phát động phong trào học tập Phạm
Văn Nghĩa.
Văn Nghĩa.
c) Kết bài:
c) Kết bài:


- Nêu ý nghĩa giáo dục từ tấm g ơng ng ời tốt việc tốt.
- Nêu ý nghĩa giáo dục từ tấm g ơng ng ời tốt việc tốt.
- Rút ra bài học cho bản thân.
- Rút ra bài học cho bản thân.

Câu hỏi thảo luận:
Dựa vào dàn bài sơ l ợc và phần tìm ý, hãy xây dựng thành một dàn
bài chi tiết cho đề bài trên?


1. Mở bài: Giới thiệu hiện t ợng Phạm Văn Nghĩa một tấm g ơng th ơng mẹ
chăm học, chăm làm.
2. Thân bài:
-
Nêu những việc làm cụ thể của Nghĩa
Nghĩa là ng ời th ơng mẹ, giúp mẹ trong mọi công việc đồng áng, nhà cửa
+ Nghĩa là ng ời biết kết hợp học và hành.
+ Nghĩa còn là ng ời thông minh, sáng tạo.
- Thành đoàn HCM phát động phong trào học tập bạn PhạmVăn Nghĩa vì:
Học tập Nghĩa là học yêu cha mẹ, học lao động, kết hợp học với hàn, học sáng tạo,
làm những việc nhỏ mà ý nghĩa lớn lao.

- Việc làm của Nghĩa không khó nh ng muốn làm đ ợc thì phải có tấm lòng, ý chí và nghị lực và
nếu mọi học sinh ai cũng làm đ ợc nh Nghĩa thì đời sống sẽ tốt đẹp
biết nh ờng nào, sẽ không có học sinh h hỏng, l ời biếng.
3. Kết bài:
-
Phạm Văn Nghĩa là tấm g ơng ng ời tốt việc tốt, tuổi nhỏ mà chí lớn.
-
Em sẽ học tập làm theo tấm g ơng bạn Nghĩa để trở thành con ngoan, trò giỏi.




Ghi nhớ:
Ghi nhớ:
* Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc hiện t ợng đời
* Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc hiện t ợng đời
sống, phải tìm hiểu kĩ đề bài, phân tích sự việc hiện t ợng đó
sống, phải tìm hiểu kĩ đề bài, phân tích sự việc hiện t ợng đó
để tìm ý, lập dàn bài, viết bài và sửa chữa bài sau khi viết.
để tìm ý, lập dàn bài, viết bài và sửa chữa bài sau khi viết.
* Dàn bài chung:
* Dàn bài chung:
-
Mở bài: Giới thiệu sự việc, hiện t ợng có vấn đề.
Mở bài: Giới thiệu sự việc, hiện t ợng có vấn đề.
-
Thân bài: Liên hệ thực tế, phân tích các mặt, đánh giá, nhận
Thân bài: Liên hệ thực tế, phân tích các mặt, đánh giá, nhận
định.
định.

-
Kết bài: Kết luận, khẳng định, phủ định, lời khuyên.
Kết bài: Kết luận, khẳng định, phủ định, lời khuyên.
* Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để phân tích, nhận định; đ
* Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để phân tích, nhận định; đ
a ra ý kiến, có suy nghĩ và cảm thụ riệng của ng ời viết.
a ra ý kiến, có suy nghĩ và cảm thụ riệng của ng ời viết.






Trng nguyờn
Trng nguyờn
NGUYN HIN
NGUYN HIN
III. Luyện tập
Lập dàn ý cho đề 4, mục I ở trên
( Gợi ý:
-
Đọc kỹ đề và tìm ý.
-
Trả lời các câu hỏi sau: Hoàn cảnh của
Nguyễn Hiền có gì đặc biệt ? Tinh thần ham
học và chủ động học tập của Hiền nh thế nào ?
ý thức tự trọng của Hìên biểu hiện ra sao ? Em
có thể học tập Nguyễn Hiền ở những điểm
nào?)
Câu hỏi thảo luận:

Dựa vào phần gợi ý, em hãy xây dựng dàn bài sơ l ợc cho đề bài trên?




Dàn bài sơ l ợc cho đề 4:
Dàn bài sơ l ợc cho đề 4:


* Mở bài:
* Mở bài:
- Giới thiệu về tấm g ơng Nguyễn Hiền.
- Giới thiệu về tấm g ơng Nguyễn Hiền.
- Nêu sơ l ợc về tấm g ơng Nguyễn Hiền.
- Nêu sơ l ợc về tấm g ơng Nguyễn Hiền.


* Thân bài:
* Thân bài:
- Ph
- Ph
õn tớch ho n c nh c bi t c a Nguy n Hi n.
õn tớch ho n c nh c bi t c a Nguy n Hi n.
- ỏnh giỏ
- ỏnh giỏ
tinh thần ham học và thái độ chủ động học tập
tinh thần ham học và thái độ chủ động học tập
của Nguyễn Hiền.
của Nguyễn Hiền.
- Đánh giá ý thức tự trọng của Nguyễn Hiền.

- Đánh giá ý thức tự trọng của Nguyễn Hiền.
* Kết bài:
* Kết bài:
- Khái quát ý nghĩa của tấm g ơng Nguyễn Hiền.
- Khái quát ý nghĩa của tấm g ơng Nguyễn Hiền.
- Rút ra bài học cho bản thân.
- Rút ra bài học cho bản thân.

Th©n mÕn chµo c¸c em