TIET 115 TIM HIEU YEU TO TU SU VÀ MIEU ..

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8
Tiết: 116. TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ
Ngày dạy: TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
1. Mục tiêu:
a. Kiến thức :
- Hiểu sâu hơn về văn nghị luận , thấy được tự sự và miêu tả là những yếu tố rất cần thiết trong
bài văn nghị luận.
- Nắm được cách thức cơ bản khi đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn nghị luận.
b. Kỹ năng:
Vận dụng các yếu tố tự sự và miêu tả vào đoạn văn nghị luận.
c. Thái độ:
Giáo dục học sinh u thích mơn học.
2. Trọng tâm:
- Hiểu sâu hơn về văn nghị luận , thấy được tự sự và miêu tả là những yếu tố rất cần thiết trong
bài văn nghị luận.
- Nắm được cách thức cơ bản khi đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn nghị luận
- Vận dụng các yếu tố tự sự và miêu tả vào đoạn văn nghị luận
3. Chuẩn bị:
3.1 Giáo viên: Đồ dùng + Phiếu A, B, C, D.
3.2 Học sinh: Bảng nhóm.
4. Tiến trình dạy học:
4.1.Ổn định tổ chức và kiểm diện: kiểm tra sĩ số.
4.2.Kiểm tra miệng:
Xác định các yếu tố biểu cảm có trong đoạn văn sau và chỉ ra tác dụng của chúng:
Bạn có biết chăng, những chuyến tham quan, du lịch khơng chỉ tăng cường sức mạnh thể
chất mà còn đem lại cho ta rất nhiều niềm vui sướng trong tâm hồn. Làm sao bạn có thể qn lần
cả lớp đến tham quan vịnh Hạ Long? Hơm ấy, khơng ai trong chúng ta kìm nổi một tiếng reo, khi
sau một chặng đường dài, chợt thấy trải ra trước mắt một cảnh trời biển, núi non mênh mơng, kì
thú. Tơi nhớ hơm trước Lệ Qun còn âu sầu vì bị cơ giáo phê bình. Tơi để ý thấy Qun lúc đầu
vẫn lặng lẽ, nhưng nét mặt bạn cứ rạng rỡ dần lên trước cảnh nước biếc non xanh. Nỗi buồn kia,
kì diệu thay, tan biến hẳn như có phép màu. Niềm vui sướng ấy làm sao có được khi chúng ta

quanh năm chỉ quanh quẩn trong nhà, hay góc phố, hoặc con đường mòn quen thuộc?
Trả lời:
Những yếu tố biểu cảm trong đoạn văn: Làm sao bạn có thể qn, khơng ai trong chúng
ta kìm nổi tiếng reo, tơi nhớ, âu sầu, lặng lẽ, rạng rỡ dần lên, kì diệu thay, niềm sung sướng…
Tác dụng: Yếu tố biểu cảm làm cho đoạn văn thêm sâu sắc, phong phú, thể hiện cảm xúc
rất hiệu quả.
4.3 Giảng bài mới:
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung bài học
Hoạt động 1: Vào bài:
Trong đoạn văn nghị luận trên, các em đã
tìm hiểu các yếu tố biểu cảm cũng như tác
dụng của chúng. Nhưng ngồi yếu tố biểu
cảm thì trong đoạn văn cũng có các yếu tố
tự sự và miêu tả, các yếu tố này có vai trò
như thế nào? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu
trong bài học hơm nay.
Giáo viên: Lương Thò Phương
GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8
Hoạt động 2: Yếu tố tự sự và miêu tả
trong văn nghị luận.
ơ Gọi HS đọc đoạn văn 1a, sgk/113
(bảng).
ơ Xác định các yếu tố tự sự trong đoạn
văn trên?
ơ Vì sao đoạn trích 1a có nhiều yếu tố tự
sự nhưng khơng phải là văn bản tự sự?
{ Vì mục đích chính ở đây khơng phải là
kể chuyện bắt lính mà là để vạch trần sự
giả dối của bọn cai trị thực dân.
ơ Hãy tước bỏ các yếu tố tự sự để đoạn

văn trên trở thành một đoạn văn khác?
{ Sau nữa, việc săn bắt thứ vật liệu biết
nói đó, mà lúc bấy giờ người ta gọi là chế
độ lính tình nguyện đã gây ra những vụ
nhũng lạm hết sức trắng trợn. Sự thật đó
được thể hiện trong suốt q trình bắt lính
ở các tỉnh, huyện, xã, thơn trong cả nước
Việt Nam. Hoặc đi lính tình nguyện hoặc
phải nộp tiền.
ơ So sánh đoạn văn 1a với đoạn văn đã
tước bỏ các yếu tố tự sự (bảng)?
Đoạn văn 1a hay hơn, sinh động, rõ ràng
hơn. Các luận cứ tạo cho đoạn văn sức
thuyết phục, tố cáo mạnh mẽ hơn.
ð Như vậy, yếu tố tự sự cũng có vai trò
rất quan trọng trong văn nghị luận.
ơ Gọi HS đọc đoạn văn 1b, sgk/114
(bảng)
ơ Các từ ngữ in đậm là các yếu tố tự sự,
miêu tả hay biểu cảm?
{ Đó là các yếu tố miêu tả.
ơ Tại sao đoạn văn có nhiều yếu tố miêu
tả như vậy mà lại khơng phải là văn miêu
tả?
{ Mục đích đoạn văn tái hiện cảnh là để
tố cáo sự giả dối, tàn ác của bọn thực dân
trong việc bắt lính chứ khơng phải nhằm
miêu tả việc bắt lính làm trọng tâm.
I.Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận
- Các yếu tố tự sự trong đoạn văn:

Vị chúa ra lệnh cho bọn quan lại dưới
quyền, trong một thời hạn nhất định phải nộp cho
đủ một số người nhất định. Bằng cách nào, điều đó
khơng quan trọng.
Thoạt nhiên, chúng tóm những người khỏe
mạnh, nghèo khổ. Sau đó, chúng mới đòi đến con
cái nhà giàu. Những ai cứng cổ thì chúng tìm ngay
ra dịp để sinh chuyện với họ hoặc với gia đình họ,
và nếu cần, thì giam cổ họ lại cho đến khi họ phải
dứt khốt chọn lấy một trong hai con đường: đi
lính tình nguyện hoặc xì tiền ra.
- Các từ ngữ in đậm là các yếu tố miêu tả.
Giáo viên: Lương Thò Phương
GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8
ơ Hãy tước bỏ các yếu tố miêu tả để đoạn
văn trở thành một đoạn văn khác.
{ Hãy tước bỏ các yếu tố miêu tả để đoạn
văn trở thành một đoạn văn khác.
ơ Thế mà trong bản bố cáo với những
người bị bắt lính, phủ tồn quyền Đơng
Dương, sau khi hứa hẹn khen thưởng và
truy tặng những người đã hi sinh cho Tổ
quốc còn tun bố về sự phấn khởi, tình
nguyện đi lính của họ. Những lời nói trên
hồn tồn trái ngược với sự thật về những
hành động ngược đãi của nhà cầm quyền
Pháp và Sài Gòn sau chiến tranh.
ơ So sánh đoạn văn 1b với đoạn văn đã
tước bỏ các yếu tố miêu tả?
{ Đoạn văn 1b hay hơn, rõ ràng hơn và

việc trình bày luận cứ mạch lạc, tạo sức
thuyết phục mạnh mẽ hơn. Đoạn văn đã
lược bỏ các yếu tố miêu tả có sức tố cáo
mờ nhạt hơn.
ơ Qua hai đoạn văn vừa tìm hiểu, em thấy
yếu tố tự sự và yếu tố miêu tả có vai trò
như thế nào trong văn nghị luận?
ơ Gọi HS đọc đoạn văn 2, sgk/115.
ơ Chỉ ra các yếu tố tự sự và miêu tả trong
văn bản?
ơ Tại sao tác giả khơng kể, tả lại tồn bộ
truyện Chàng Trăng, Nàng Han mà chỉ kể,
tả một vài chi tiết như vậy?
{ Tác giả chỉ kể, tả một vài chi tiết tương
đồng với truyện Thánh Gióng để làm sáng
tỏ thêm cho vấn đề truyện Thánh Gióng
cũng là một bản anh hùng ca của người
Việt cổ.
ơ Tìm những nét tương đồng giữa truyện
Chàng Trăng, Nàng Han với truyện Thánh
Gióng?
Đưa kết quả thảo luận của HS lên bảng,
nhận xét, nêu đáp án.
{
2. Chàng Trăng: Kể chuyện thụ thai, mẹ bỏ lên
rừng. Chàng khơng nói khơng cười; cưỡi ngựa đá
đi giết bạo chúa rồi biến vào mặt trăng, đêm đêm
soi dòng thác bạc Pơng-gơ-nhi
Nàng Han: Liên kết với người Kinh, theo cờ lênh
bằng chăn dệt chỉ ngũ sắc, đánh giặc ngoại xâm.

Thắng trận, nàng biến thành tiên bay lên trời; trên
dãy núi Pu-keo vẫn còn đền thờ, những vũng, ao
chi chít - vết chân voi, ngựa của nàng Han và
người Kinh
Thánh Gióng: Khơng kể, tả.
Giáo viên: Lương Thò Phương
GIAÙO AÙN NGÖÕ VAÊN 8
Chàng Trăng Thánh Gióng
- Kể chuyện thụ
thai.
- Không nói,
không cười.
- Cưỡi ngựa đá đi
giết bạo chúa.
- Biến vào mặt
trăng.
- Mẹ thụ thai kì lạ.
- Không nói,
không cười.
- Cưỡi ngựa sắt đi
giết giặc.
- Bay lên trời.
Nàng Han Thánh Gióng
- Liên kết với
người Kinh.
- Đánh giặc ngoại
xâm.
- Thắng trận, bay
lên trời.
- Còn đền thờ, dấu

vết để lại.
- Lớn lên do dân
làng nuôi dưỡng.
- Đánh giặc ngoại
xâm.
- Thắng trận, bay
lên trời.
- Còn đền thờ, dấu
vết để lại.
ô Việc tác giả lựa kể những chi tiết tương
đồng có tác dụng gì?
Chốt lại vấn đề và gọi HS đọc kết luận
2.
ô Gọi HS đọc ghi nhớ, sgk/116. Chốt:
Khi viết bài văn nghị luận, cần phải biết
kết hợp các yếu tố tự sự, miêu tả và biểu
cảm một cách hợp lí, đúng trình tự lập
luận thì bài văn mới chặt chẽ, có sức
thuyết phục và mạch lạc hơn, có tác động
mạnh mẽ hơn đến người đọc.
Hoạt động 3: Luyện tập.
ô Gọi HS đọc đoạn văn của bài 1,
sgk/116.
Hướng dẫn HS làm, nhận xét, trình bày
đáp án
• Ghi nhớ:
- Yếu tố tự sự và miêu tả giúp cho việc trình bày
luận cứ trong bài văn nghị luận rõ ràng, cụ thể,
sinh động, có sức thuyết phục hơn.
- Đưa yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn nghị luận

làm rõ luận điểm nhưng không được phá vỡ mạch
nghị luận của bài văn.
II. Luyện tập.
Yếu tố tự sự:
Đêm trước rằm đầu tiên từ ngày bị giam giữ.
Mười mấy ngày qua, trừ cái bực mình ban đầu
khi bị bắt vô cớ, chỉ là một xâu những vật lỉnh
kỉnh, lích kích đáng lạ, đáng cười, đáng ghét của
bộ mặt nhà giam.
Phải đi ra với đêm, phải tắm mình trong nguyệt,
phải vui, phải làm thơ….
Yếu tố miêu tả:
Trời xứ Bắc hẳn trong, trăng hẳn tròn và sáng.
Đêm nay trăng sáng quá chừng. Trong suốt, bao
la, huyền ảo, vỗ về. Ngay bên cửa sổ, lồng trong
bóng cây…
Đêm nay rất đẹp, rạo rực bao nỗi niềm, cầm
lòng không đậu, người tù phải thốt lên…
Nó ăm ắp tình tứ, nó rạo rực, nó muốn yêu,
muốn thưởng thức, muốn chan hòa, muốn giãi bày,
Giaùo vieân: Löông Thò Phöông
GIÁO ÁN NGỮ VĂN 8
bộc lộ…
Tác dụng: Trong đoạn văn nghị này, yếu tố tự sự
và miêu tả, đặc biệt là miêu tả rất dồi dào, phong
phú. Nhưng đây vẫn hồn tồn khơng phải là đoạn
văn tả cảnh đêm trăng và tâm trạng người tù trong
đêm trăng ấy mà mục đích chủ yếu muốn làm rõ là
khắc họa cụ thể hồn cảnh sáng tác của bài thơ
Vọng nguyệt và tâm trạng của người tù được thể

hiện trong bài thơ. Nó làm cho đoạn bình giảng,
phân tích có sự đồng cảm ở chiều sâu cảm xúc, nó
gợi thêm sự đồng cảm và tưởng tượng của người
đọc.
4.4 Củng cố và luyện tập.
Chọn câu trả lời đúng
1. Tác dụng của yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận là:
A. Giúp bài văn nghị luận dễ hiểu hơn.
B. Giúp cho việc trình bày luận điểm, luận cứ chặt chẽ hơn.
C. Giúp cho việc trình bày các luận cứ rõ ràng, cụ thể, sinh động hơn.
D. Cả A, B, C đều sai
2. u cầu của các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn nghị luận:
A. Dùng làm luận cứ phải khơng phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn.
B. Dùng làm luận cứ trình bày cụ thể, sinh động cho luận điểm.
C. Dùng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rõ luận điểm và khơng phá vỡ mạch
lạc nghị luận của bài văn.
D. Lam rõ luận điểm.
3. Văn bản nghị luận ở bài tập 1 có sự kết hợp của các yếu tố:
A. Tự sự.
B. Miêu tả.
C. Tự sự và miêu tả.
D. Tự sự, miêu tả và biểu cảm.
4.5 Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà.
- Đối với bài học ở tiết học này:
+ Học bài
Sưu tầm một số đoạn nghị luận cò yếu tố tự sự, miêu tả để phân tích tác dụng.
- Đối với bài học ở tiết học tiếp theo:
Soạn bài “Luyện tập lựa chọn trật tự từ trong câu”. Trả lời các câu hỏi SGK vào vở soạn.
5. Rút kinh ngiệm:
Nội dung:

Phương pháp:

Sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học:

Giáo viên: Lương Thò Phương