Tiết 90: Đặc điểm loại hình của tiếng Việt

05/26/15
Tiết 90
ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA
TIẾNG VIỆT
Trường THPT Kỹ thuật Lệ Thủy
GV: Nguyễn Thị Thu Hoài

I. LOẠI HÌNH NGÔN NGỮ

1. KHÁI NIỆM


 Loại hình ngôn ngữ là tập hợp
những ngôn ngữ có thể không cùng
nguồn gốc nhưng có những đặc
trưng cơ bản về ngữ âm, từ vựng,
ngữ pháp giống nhau

2. PHÂN LOẠI
Có hai nhóm loại hình ngôn ngữ lớn:
-
Ngôn ngữ đơn lập: tiếng Việt, tiếng Hán, tiếng
Thái…
-
Ngôn ngữ không đơn lập:
+ ngôn ngữ hòa kết
+ ngôn ngữ chắp dính
+ ngôn ngữ đa tổng hợp
 Tiếng Việt thuộc loại hình ngôn ngữ đơn lập

II. ĐẶC ĐIỂM LOẠI HÌNH CỦA
TIẾNG VIỆT

a. Ví dụ:
Tôi đã là con của vạn nhà
Là anh của vạn kiếp phôi pha
(Tố Hữu)
Nhận xét:
- Câu 1: Có 7 tiếng, 7 âm tiết, 7 từ
- Câu 2: Có 7 tiếng, 7 âm tiết, 6 từ
1. TIẾNG LÀ ĐƠN VỊ CƠ SỞ CỦA
NGỮ PHÁP

b. Kết luận
Tiếng là đơn vị cơ sở của ngữ pháp
-
Về mặt ngữ âm: tiếng là âm tiết
-
Về mặt sử dụng: tiếng có thể là từ, cũng
có thể là yếu tố tạo từ

2. TỪ KHÔNG BIẾN ĐỔI HÌNH THÁI
a. Ví dụ
* Mình
1
nhớ ta
1
như cà nhớ muối
Ta
2

nhớ mình
2
như cuội nhớ trăng
(ca dao)
Chủ ngữ Bổ ngữ
Mình
1
Mình
2
Ta
2
Ta
1
 Vai trò ngữ pháp thay đổi nhưng giữ
nguyên hình thái (cách đọc, cách viết).

•
Tôi
1
đưa cô ấy
1
ba
ngàn đồng, cô ấy
2
đưa
cho tôi
2
một quyển vơ.̉
(1)
•

I gave her three
thousands dong, she
gave me a notebook.
(2)
Chủ ngữ Bổ ngữ/ tân ngữ
Tôi
1
Tôi
2
Cô ấy
2
Cô ấy
1
I Me
She Her
 Trong tiếng Việt, từ giữ chức vụ ngữ pháp khác nhau
nhưng không biến đổi hình thái. Trong tiếng Anh, để
thực hiện vai trò ngữ pháp khác nhau, từ phải biến đổi
hình thái.

b. KẾT LUẬN
Từ trong tiếng Việt không biến đổi hình
thái:
-
Trong bất kỳ trường hợp nào, dù đóng vai
trò gì trong câu, từ tiếng Việt cũng không
biến đổi hình thái.
-
Với tiếng Anh và ngôn ngữ hòa kết nói
chung, để biểu thị ý nghĩa ngữ pháp khác

nhau, từ phải biến đổi hình thái.

3. BIỆN PHÁP CHỦ YẾU ĐỂ BIỂU THỊ Ý
NGHĨA NGỮ PHÁP TRONG TIẾNG VIỆT LÀ
TRẬT TỰ TỪ VÀ DÙNG CÁC HƯ TỪ
a. Ví dụ
Ví dụ 1:
•
Người tôi yêu đã đi xa
Người yêu tôi lại ở nhà, chán chưa!
•
Có công văn đón văn công
Gặp đồng hương nhớ hương đồng thiết tha
•
Tôi rất yêu em (1)
 Em rất yêu tôi (2) Rất yêu em tôi (3) Tôi, em rất yêu (4) Rất
tôi yêu em (5)


Trật tự từ trong cụm từ, trong câu thay
đổi làm cho nghĩa của cụm từ, câu thay
đổi hoặc trở nên vô nghĩa.
NHẬN XÉT:

Ví dụ 2:
Tiếng Việt Tiếng Anh
Học sinh những/ các/
mấy học sinh
-Student  students
Đi  đã/ đang/ sẽ đi

-
Go gone/ went/
going
 Để biểu thị số nhiều của danh từ, thời thể của động
từ, tiếng Việt dùng các hư từ đặt trước các danh từ
hoặc các động từ; Tiếng Anh thêm phụ tố hoặc biến
đổi căn tố.

b. KẾT LUẬN
Biện pháp chủ yếu để biểu thị ý nghĩa ngữ
pháp trong tiếng Việt là sắp đặt từ theo trật tự
trước sau và sử dụng hư từ.

GHI NHỚ
Tiếng Việt thuộc loại hình ngôn
ngữ đơn lập với 3 đặc điểm
nổi bật:
Đơn vị cơ sở của ngữ
pháp là tiếng
1
Từ không biến đổi hình
thái
2
Ý nghĩa ngữ pháp đươc biểu
thi bằng trật tự từ và hư từ
3


Kiểm định chất lượng giờ dạy
•

Thời gian làm bài: 7 phút
Đề ra:
“Trâu
1
ơi ta
1
bảo trâu
2
này
Trâu
3
ra ngoài ruộng trâu
4
cày với ta
2”
(ca dao)
Nhận xét về chức vụ ngữ pháp và hình
thái của các từ “trâu”, “ta” trong bài ca dao
trên để chứng minh tiếng Việt thuôc loại
hình ngôn ngữ đơn lập.