Bài giảng Mạng lưới thoát nước - Chương 5 Bể tự hoại và vấn đề thi công của các bể chưa

CHƯƠNG 5 - BỂ TỰ HOẠI VÀ VẤN ĐỀ THI
CÔNG CÁC BỂ CHỨA

5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
5.2. CÁC VẤN ĐỀ THI CÔNG BỂ CHỨA


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
KHÁI NIỆM: BỂ TỰ HOẠI LÀ CƠNG TRÌNH XỬ LÝ NƯỚC THẢI BẬC 1
(XỬ LÝ SƠ BỘ) ĐỒNG THỜI THỰC HIỆN 2 CHỨC NĂNG: LẮNG NƯỚC
THẢI VÀ LÊN MEN CẶN LẮNG.
ĐIỀU KIỆN ÁP DỤNG
 CƠNG TRÌNH CĨ HỆ THỐNG CẤP NƯỚC BÊN TRONG, HỆ
THỐNG THỐT NƯỚC BÊN NGỒI LÀ HTTN CHUNG KHƠNG
CĨ TRẠM XỬ LÝ TẬP TRUNG.
 NHÀ ĐỨNG ĐỘC LẬP, CÁCH XA HTTN CỦA THÀNH PHỐ.
PHÂN LOẠI:
 BỂ TỰ HOẠI CÓ NGĂN LỌC
 BỂ TỰ HOẠI KHƠNG CĨ NGĂN LỌC (BÁN TỰ HOẠI)
CẤU TẠO CHUNG: BỂ CĨ DẠNG HÌNH CHỮ NHẬT HOẶCHÌNH TRỊN
TRÊN MẶT BẰNG, XÂY DỰNG BẰNG GẠCH, BÊ TÔNG CỐT THÉP HOẶC
CHẾ TẠO BẰNG VẬT LIỆU COMPOZIT


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
5.1.1. BỂ TỰ HOẠI KHƠNG CĨ NGĂN LỌC
•TUỲ THEO THỂ TÍCH BỂ CĨ 2 LOẠI:
BỂ CĨ THỂ TÍCH NHỎ GỒM 2 NGĂN: 1 NGĂN LẮNG CẶN, LÊN MEN VÀ
1 NGĂN CHỨA CẶN ĐÃ LÊN MEN.
BỂ CĨ THỂ TÍCH LỚN GỒM 3 NGĂN: 2 NGĂN LẮNG CẶN, LÊN MEN VÀ
1 NGĂN LÊN MEN CẶN

CẤU TẠO: GỒM 5 THÀNH PHẦN CHÍNH
1. ỐNG THƠNG HƠI: ĐỂ THƠNG HƠI VÀ THƠNG TẮC. VỊ TRÍ
ỐNG THƠNG HƠI PHẢI ĐẶT THẲNG Ở VỊ TRÍ ỐNG CHỮ T DẪN NƯỚC
VÀO VÀ RA KHỎI BỂ THEO 2 CÁCH SAU:
+ ỐNG THÔNG HƠI CĨ THỂ CẮM THẲNG VÀO NƯỚC
+ ỐNG THƠNG HƠI CĨ THỂ NỐI TRỰC TIẾP VỚI T VÀO
NHƯNG KHÔNG ĐƯỢC NỐI VỚI T RA


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
2. ỐNG HÚT CẶN: PHẢI BỐ TRÍ Ở NGĂN CHỨA CẶN
3. CỬA THƠNG KHÍ: ĐỂ CÂN BẰNG ÁP SUẤT GIỮA CÁC NGĂN,
KÍCH THƯỚC (100X100MM) HOẶC (50X50MM)
4. CỬA THƠNG NƯỚC: Ở VỊ TRÍ TỪ (0,4 – 0,6)H – VỚI H: LÀ CHIỀU
CAO LỚP NƯỚC LỚN NHẤT TRONG BỂ, H ≥ 1.3M; KÍCH THƯỚC CỬA
THƠNG NƯỚC (150X150MM)
5. CỬA THƠNG CẶN: ĐƯỢC ĐẶT Ở SÁT ĐÁY, CĨ TÁC DỤNG CHUYỂN
CẶN ĐÃ LÊN MEN SANG NGĂN BÊN CẠNH ĐỂ KHI HÚT CẶN TRÁNH
HÚT PHẢI CẶN TƯƠI (VÌ HÚT CẶN TƯƠI CHƯA LÊN MEN SẼ GÂY Ô
NHIỄM, CẶN CHƯA ĐƯỢC XỬ LÝ). KHI HÚT CẶN NÊN BỚT LẠI
KHOẢNG 20% CẶN. KÍCH THƯỚC CỬA TỐI THIỂU LÀ (200X200MM)


HÌNH 38. SƠ ĐỒ CẤU TẠO BỂ TỰ HOẠI KHƠNG CÓ NGĂN
LỌC


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
NGUYÊN TẮC LÀM VIỆC: KHI NƯỚC THẢI ĐƯỢC ĐƯA VÀO BỂ,
TRONG BỂ XẢY RA 2 QUÁ TRÌNH:

QUÁ TRÌNH LẮNG CẶN: LÀ 1 QUÁ TRÌNH LẮNG TĨNH VỚI HIỆU QUẢ
LẮNG LỚN (LÀ LÝ DO VÌ SAO KHI ĐƯA NƯỚC VÀO BỂ PHẢI DÙNG ỐNG
CHỮ T MÀ KHÔNG THỂ DÙNG ỐNG THẲNG SẼ LÀM GIẢM HIỆU QUẢ
LẮNG)
QUÁ TRÌNH LÊN MEN CẶN LẮNG: LÀ 1 QUÁ TRÌNH LÊN MEN YẾM
KHÍ. Q TRÌNH NÀY PHỤ THUỘC: NHIỆT ĐỘ (KHI NHIỆT ĐỘ TĂNG
TỐC ĐỘ QUÁ TRÌNH LÊN MEN TĂNG, VÍ DỤ: VÀO MÙA HÈ T0 = 30 – 350C
THÌ THỜI GIAN LÊN MEN LÀ 60 NGÀY; VÀO MÙA ĐÔNG T0 ≤ 200C THÌ
THỜI GIAN LÊN MEN LÀ 120 NGÀY), ĐỘ PH: PH = 4.8 – 8.6 THÌ VI SINH
VẬT CÓ THỂ HOẠT ĐỘNG ĐƯỢC (NƯỚC THẢI TẮM, GIẶT CÓ THỂ CHO
VÀO), PH TỐI ƯU LÀ 6 – 7.


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
CÁC THÔNG SỐ LÀM VIỆC CỦA BỂ TỰ HOẠI:
 THỜI GIAN LƯU NƯỚC TRONG BỂ: 1 - 3 NGÀY.
 HIỆU QUẢ LẮNG CẶN: 40 – 60% (PHỤ THUỘC VÀO NHIỆT ĐỘ VÀ CHẾ
ĐỘ QUẢN LÝ, VẬN HÀNH BỂ)


QUÁ TRÌNH LÊN MEN CHỦ YẾU DIỄN RA TRONG GIAI ĐOẠN ĐẦU

LÀ LÊN MEN AXIT.
 CÁC CHẤT KHÍ CH4, CO2, H2S,…) NỔI LÊN KÉO THEO CÁC HẠT CẶN
KHÁC CÓ THỂ LÀM CHO NƯỚC THẢI NHIỄM BẨN LẠI VÀ TẠO NÊN 1
LỚP VÁNG NỔI TRÊN MẶT NƯỚC. CHIỀU DÀY LỚP VÁNG TỪ 0,3 – 0,5M.
BỂ TỰ HOẠI CÓ THỂ ĐƯA VÀO SỬ DỤNG NGAY SAU KHI XÂY DỰNG.
BÙN CẶN LÊN MEN PHẢI ĐƯỢC HÚT SAU 1 ĐẾN 3 NĂM BỂ HOẠT
ĐỘNG (TUỲ THUỘC DUNG TÍCH BỂ). KHI HÚT BÙN CẶN ỐNG HÚT CỦA
MÁY BƠM PHẢI ĐẶT SÂU XUỐNG ĐÁY BỂ VÀ PHẢI GIỮ LẠI KHOẢNG

20% LƯỢNG BÙN CẶN ĐỂ GÂY MEN CHO BÙN CẶN TƯƠI ĐỢT SAU.


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
KHI HÚT BÙN CẶN RA KHỎI BỂ, HỖN HỢP BÙN CẶN NƯỚC THƯỜNG CÓ
BOD5= 6000 MG/L, TSS = 15000 MG/L, TỔNG NITƠ = 700 MG/L (N–NH3 = 400
MG/L), TỔNG PHOTPHO = 250 MG/L VÀ TỔNG DẦU MỠ = 8000 MG/L.
BÙN CẶN ĐÃ LÊN MEN ĐƯỢC LÀM KHÔ TRÊN SÂN PHƠI BÙN, TRONG
HẦM Ủ LÀM VI SINH HOẶC XỬ LÝ TIẾP TỤC TRONG CÁC BÃI LỌC NGẬP
NƯỚC TRỒNG CÂY PHÍA TRÊN.
KHI RA KHỎI BỂ, COD CỦA NƯỚC THẢI GIẢM 25 – 50%.
BẢNG NỒNG ĐỘ GIỚI HẠN CÁC CHẤT BẨN TRONG NƯỚC THẢI RA KHỎI BTH
- BOD5: 120 – 140 mg/l

- Tỉng nit¬: 25 – 80 mg/l

- Tổng các chất rắn: 50 100 - Tổng photpho: 10 20 mg/l
- Tổng Coliform:103106 MPN/100ml
mg/l
- Nitơ amôni (N-NH3): 20 - 50 mg/l
- Nit¬ nitrat (N – NO3): < 1 mg/l

- Virut: 105 – 107 PFU/ml


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
BỐ TRÍ BỂ TỰ HOẠI: CÓ 3 CÁCH
CÁCH 1: NGAY DƯỚI KHU VỆ SINH TRONG NHÀ:
+ ƯU ĐIỂM: TẬN DỤNG ĐƯỢC KẾT CẤU CỦA NHÀ, ĐƯỜNG ỐNG
NGẮN DO ĐĨ ÍT TẮC, NHIỆT ĐỘ TRONG NHÀ ỔN ĐỊNH --> CHẾ ĐỘ

LÀM VIỆC TỐT HƠN (NHẤT LÀ MÙA ĐƠNG)
+ NHƯỢC ĐIỂM: KẾT CẤU MĨNG CỦA NHÀ PHẢI ĐƯỢC CHỐNG
THẤM TỐT VÀ PHẢI ĐƯỢC LẮP ĐẶT NGAY TỪ KHI ĐỔ MĨNG NẾU
KHƠNG SẼ BỊ NỨT GIỮA 2 LỚP CŨ VÀ MỚI.
CÁCH 2: BỐ TRÍ RIÊNG NGỒI NHÀ, KHI ĐÓ CÁC ƯU NHƯỢC ĐIỂM
NGƯỢC LẠI VỚI CÁCH 1 --> THƯỜNG ÁP DỤNG ĐỐI VỚI CÁC CƠNG
TRÌNH CHUNG CƯ LOẠI LỚN, KHÁCH SẠN CÓ NHIỀU ĐƠN NGUYÊN,…
CÁCH 3: ĐẶT TRONG TẦNG HẦM, NẾU ỐNG RA CỦA BỂ THẤP HƠN
CỐT CỐNG THỐT NƯỚC SÂN NHÀ THÌ PHẢI DẶT BƠM CHÌM Ở 1
NGĂN BÊN CẠNH (KHÔNG ĐƯỢC ĐẶT ỐNG HÚT CỦA BƠM TRỰC TIẾP
Ở NGĂN TỰ HOẠI)


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
ƯU ĐIỂM: CẤU TẠO ĐƠN GIẢN, DỄ QUẢN LÝ, HIỆU QUẢ LẮNG (GIỮ CẶN) CAO
NHƯỢC ĐIỂM: KHI CẶN PHÂN HUỶ TẠO THÀNH CÁC KHÍ CH4, H2S, CO2,… NỔI
LÊN TRÊN MẶT NƯỚC (CÁC BỌT KHÍ) TẠO THÀNH 1 LỚP MÀNG. CÁC CẶN Ở
MÀNG CĨ KÍCH THƯỚC RẤT NHỎ, TỰ TAN RA VÀ THEO NƯỚC CHẢY RA NGOÀI
(CHIỀU DÀY MÀNG KHOẢNG 40MM)
ỨNG DỤNG:
 THƯỜNG DÙNG ĐỂ XỬ LÝ NƯỚC THẢI TẠI CHỖ CHO CÁC NGÔI NHÀ KHU
TẬP THỂ, CỤM DÂN CƯ DƯỚI 500 NGƯỜI HOẶC LƯU LƯỢNG NƯỚC THẢI
DƯỚI 30M3/NGÀY. HIỆN NAY, XU HƯỚNG CỦA CÁC ĐÔ THỊ Ở VIỆT NAM VÀ
CÁC NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI LÀ THIẾT KẾ BỂ TỰ HOẠI NHƯ 1 CƠNG TRÌNH
XỬ LÝ NƯỚC THẢI TẠI CHỖ TRONG ĐIỀU KIỆN XLNT PHÂN TÁN.


BỂ TỰ HOẠI THƯỜNG ĐƯỢC XÂY DỰNG ĐỘC LẬP HOẶC KẾT HỢP VỚI

CÁC CƠNG TRÌNH XỬ LÝ NƯỚC THẢI KHÁC NHƯ NGĂN LỌC SINH HỌC KỊ

KHÍ, GIẾNG THẤM, HÀO LỌC, BÃI LỌC NGẬP NƯỚC,… PHỤ THUỘC VÀO ĐẶC
ĐIỂM, CÔNG SUẤT HỆ THỐNG THỐT NƯỚC, ĐIỀU KIỆN ĐẤT ĐAI, KHÍ HẬU
THỜI TIẾT KHU VỰC,…


SƠ ĐỒ ỨNG DỤNG BỂ TỰ HOẠI ĐỂ XỬ LÝ NƯỚC THẢI TẠI
CHỖ
CƠNG TRÌNH
XLNT
VỊ TRÍ XÂY
DỰNG CƠNG
TRÌNH VÀ
ĐIỀU KIỆN
ĐẤT ĐAI
THUẬN LỢI

VỊ TRÍ XÂY
DỰNG CƠNG
TRÌNH VÀ
ĐIỀU KIỆN
ĐẤT ĐAI KHĨ
KHĂN

BỂ TỰ HOẠI

BỂ TỰ HOẠI TIẾP
THEO LÀ HỆ
THỐNG XỬ LÝ
SINH HỌC HIẾU
KHÍ HOẶC BỂ LỌC

CÁT HOẠT ĐỘNG
GIÁN ĐOẠN

HTTN

XLNT TIẾP TỤC
HOẶC TIẾP NHẬN
NƯỚC THẢI

NƯỚC THẢI
TỰ CHẢY,
GIÁN ĐOẠN

GIẾNG, HÀO, BỂ
HOẶC BÃI THẤM
HOẠT ĐỘNG GIÁN
ĐOẠN THEO
CHU KỲ

NƯỚC THẢI
ĐƯỢC BƠM VÀ
PHÂN PHỐI,
ĐỊNH LƯỢNG
THEO CHU KỲ

HÀO HẤP PHỤ,
HÀO HOẶC BÃI
BAY HƠI NƯỚC,
BÃI LỌC NGẬP
NƯỚC, KHỬ

TRÙNG VÀ XẢ
NƯỚC THẢI RA
NGUỒN NƯỚC.


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
5.1.2. BỂ TỰ HOẠI CĨ NGĂN LỌC
DO BỂ TỰ HOẠI KHƠNG CĨ NGĂN LỌC KHI NƯỚC RA ĐEM THEO
CẶN DO BỌT KHÍ NỔI LÊN NÊN CẢI TIẾN THÀNH BỂ CÓ NGĂN
LỌC VỚI HỆ THỐNG THU NƯỚC DƯỚI ĐÁY (MÁNG HOẶC
MƯƠNG).
CẤU TẠO 2 NGĂN ĐẦU TƯƠNG TỰ NHƯ BỂ KHƠNG CĨ NGĂN LỌC,
NHƯNG NGĂN LỌC CĨ THỂ THIẾT KẾ THEO KIỂU LỌC KỊ KHÍ
HOẶC HIẾU KHÍ.
HIỆN NAY, XU HƯỚNG XÂY DỰNG BỂ TỰ HOẠI KẾT HỢP CÁC
NGĂN LỌC KỴ KHÍ, HOẠT ĐỘNG THEO NGUYÊN LÝ LỌC NGƯỢC
TỪ DƯỚI LÊN VỚI CHIỀU DÀY LỚP VẬT LIỆU 0,5-0,6M PHẦN BỐ
TỪ TRÊN XUỐNG NHƯ SAU:
 LỚP SỎI HOẶC ĐÁ DĂM D = 3 - 6MM, DÀY 0,1 - 0,2M
 LỚP CUỘI, SỎI HOẶC ĐÁ, D = 12 - 15MM, DÀY 0,4M


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
5.1.2. BỂ TỰ HOẠI CĨ NGĂN LỌC
•

BỂ TỰ HOẠI HIẾU KHÍ CĨ CẤU TẠO GỒM 4 ĐẾN 5 LỚP VẬT LIỆU
LỌC BỐ TRÍ NHƯ HÌNH VẼ.

•

NGUN TẮC LÀM VIỆC: NƯỚC TỪ BỂ TỰ HOẠI KHƠNG CĨ
NGĂN LỌC SANG NGĂN LỌC. NHỜ VI SINH VẬT HIẾU KHÍ HOẠT
ĐỘNG Ở TRÊN BỀ MẶT SẼ PHÂN HỦY CÁC MÀNG CẶN. DO ĐÓ ĐỂ
CUNG CẤP OXY CHO QUÁ TRÌNH PHÂN HUỶ HIẾU KHÍ PHẢI LÀM
NHIỀU ỐNG THƠNG HƠI.

•

ƯU ĐIỂM: CHẤT LƯỢNG NƯỚC TỐT HƠN

•

NHƯỢC ĐIỂM: QUẢN LÝ KHĨ (VÌ DỄ BỊ TẮC SAU 1 THỜI GIAN SỬ
DỤNG) VÀ PHẢI THAY, RỬA VẬT LIỆU LỌC.


SƠ ĐỒ BỂ TỰ HOẠI VỚI NGĂN LỌC KỊ KHÍ


5.1. BỂ TỰ HOẠI – SEPTIC TANK
5.1.3. TÍNH TỐN THIẾT KẾ BỂ TỰ HOẠI
•

THỂ TÍCH PHẦN LẮNG CỦA BỂ TỰ HOẠI

•

THỂ TÍCH PHẦN CHỨA VÀ LÊN MEN CẶN

•

TỔNG THỂ TÍCH CỦA BỂ: W = W1 + W2

a.N .T1
W1 =
, m3
1000
b.N .T2
W2 =
, m3
1000

TRONG ĐÓ:
A: TIÊU CHUẨN THẢI NƯỚC CỦA 1 NGƯỜI TRONG 1 NGÀY (L/NGƯỜI.NGÀY)
B: TIÊU CHUẨN CẶN LẮNG LẠI TRONG BỂ TỰ HOẠI CỦA 1 NGƯỜI TRONG 1
NGÀY (L/NGƯỜI.NGÀY); B PHỤ THUỘC CHU KỲ HÚT CẶN T, NẾU T < 1
NĂM THÌ B = 0,1, NẾU B > 1 NĂM THÌ B = 0,08
T1: THỜI GIAN LƯU NƯỚC TRONG BỂ TỰ HOẠI
T2: THỜI GIAN GIỮA 2 LẦN HÚT BÙN CẶN LÊN MEN
N: SỐ NGƯỜI SỬ DỤNG BỂ TỰ HOẠI (NGƯỜI)


THỂ TÍCH BỂ TỰ HOẠI CHO NHÀ Ở LẤY THEO “QUY CHUẨN HỆ THỐNG
CTN TRONG NHÀ VÀ CƠNG TRÌNH – NXB XD H NI 2000
Ngôi nhà gia đình độc
lập

Ngôi nhà có nhiều
gia đình và căn hộ

Thể tích tối thiểu
của bth, m3

1 hoặc 2 phòng ngủ

2.8

3 hoặc 2 phòng ngủ

3.8

4 hoặc 2 phòng ngủ

2 căn hộ

4.5

5 hoặc 6 phòng ngủ

3 căn hộ

5.7

4 căn hộ

7.6

5 căn hộ

8.5

6 căn hộ

9.5

7 căn hộ

10.5

8 căn hộ

11.4

9 căn hộ

12.3

10 căn hộ

13.3


5.2. CÁC VẤN ĐỀ THI CÔNG BỂ CHỨA
5.2.1. NGUYÊN TẮC CHUNG
QUAN HỆ GIỮA GIẢI PHÁP KẾT CẤU VÀ CÔNG NĂNG: GIẢI PHÁP
KẾT CẤU PHẢI ĐÁP ỨNG ĐƯỢC CÁC YÊU CẦU VỀ CƠNG NĂNG
ĐẶT RA CHO CƠNG TRÌNH. KẾT CẤU ĐƯỢC LỰA CHỌN TRÊN CƠ
SỞ ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG CHỊU TẢI TRỌNG THẲNG ĐỨNG VÀ TẢI
TRỌNG NGANG (ÁP LỰC NƯỚC, ÁP LỰC ĐẤT), NHỮNG BIẾN

THIÊN NHIỆT ĐỘ VÀ LÚN LỆCH CÓ THỂ XẢY RA.
TÍNH KHẢ THI CỦA PHƯƠNG ÁN THIẾT KẾ: VIỆC LỰA CHỌN
PHƯƠNG ÁN THIẾT KẾ PHỤ THUỘC NHIỀU YẾU TỐ, ĐỂ CHẤP
NHẬN 1 PHƯƠNG ÁN PHẢI TẠO DỰNG NHIỀU PHƯƠNG ÁN VÀ
CĂN CỨ VÀO YÊU CẦU, NHIỆM VỤ, THIẾT KẾ..


5.2. CÁC VẤN ĐỀ THI CÔNG BỂ CHỨA
A. CÁC YÊU CẦU VỀ KINH TẾ - KỸ THUẬT
VỀ KỸ THUẬT, KẾT CẤU BỂ PHẢI CĨ HÌNH DÁNG VÀ KÍCH THƯỚC ỨNG
VỚI CÔNG NĂNG ĐẶT RA CHO BỂ. VIỆC CHỌN KẾT CẤU PHẢI DỰA TRÊN
NGUYÊN TẮC LÀ NỘI LỰC TRONG KẾT CẤU ĐƯỢC PHÂN PHỐI HỢP LÝ VÀ
SƠ ĐỒ TÍNH ĐẶT RA CĨ KHẢ NĂNG TÍNH TỐN ĐƯỢC.
KẾT CẤU BỂ CHỨA PHẢI ĐƯỢC TÍNH TỐN VỚI MỌI TẢI TRỌNG VÀ TÁC
ĐỘNG XẢY RA TRONG QUÁ TRÌNH SỬ DỤNG VÀ TRONG QUÁ TRÌNH THI
CƠNG. KẾT CẤU BỂ CHỨA CĨ DẠNG KẾT CẤU BÊ TÔNG TẤM LỚN, CÁC
BIỆN PHÁP THI CÔNG BÊ TÔNG, VIỆC LẮP ĐẶT CÁC THIẾT BỊ CÓ ẢNH
HƯỞNG NHIỀU ĐẾN NỘI LỰC XUẤT HIỆN TRONG Q TRÌNH THI CƠNG.
CÁC KẾT CẤU BỂ THƯỜNG ĐƯỢC SỬ DỤNG NGAY TRONG Q TRÌNH THI
CƠNG ĐỂ GÁ LẮP VÀ LÀM ĐIỂM TỰA CHO KẾT CẤU VÁN KHN VÀ CÁC
THIẾT BỊ MÁY MĨC THI CƠNG. TRONG 1 SỐ TRƯỜNG HỢP, NỘI LỰC XUẤT
HIỆN TRONG GIAI ĐOẠN THI CÔNG LỚN HƠN NỘI LỰC TRONG GIAN ĐOẠN
SỬ DỤNG 1 CÁCH ĐÁNG KỂ. KHI ĐÓ VỪA PHẢI ĐIỀU CHỈNH KẾT CẤU, VỪA
TÌM TRÌNH TỰ VÀ BIỆN PHÁP THI CƠNG THÍCH HỢP ĐỂ GIẢM NHẸ KẾT
CẤU, TRÁNH TÌNH TRẠNG KẾT CẤU TO LỚN NẶNG NỀ NHƯNG CHỈ ĐỂ


5.2. CÁC VẤN ĐỀ THI CÔNG BỂ CHỨA
A. CÁC YÊU CẦU VỀ KINH TẾ - KỸ THUẬT
VẬT LIỆU ĐƯỢC LỰA CHỌN CĂN CỨ VÀO ĐIỀU KIỆN THỰC TẾ CHO

PHÉP VÀ U CẦU CỤ THỂ CỦA CƠNG TRÌNH ĐANG THIẾT KẾ.
TRONG CÁC CƠNG TRÌNH BỂ CHỨA NƯỚC Ở VIỆT NAM NÊN DÙNG
BÊ TƠNG CĨ CƯỜNG ĐỘ CAO (THƯỜNG LÀ MÁC 250, 300).
NGÀY NAY, KẾT CẤU BÊ TÔNG CỐT THÉP ĐƯỢC SỬ DỤNG RỘNG
RÃI NHỜ NHỮNG TIẾN BỘ KỸ THUẬT TRONG CÁC LĨNH VỰC SẢN
XUẤT VỮA BÊ TÔNG TƯƠI CUNG CẤP ĐẾN CƠNG TRÌNH, KỸ
THUẬT VÁN KHN TRƯỢT, VÁN KHN LEO… LÀM CHO THỜI
GIAN THI CÔNG ĐƯỢC RÚT NGẮN, CHẤT LƯỢNG THI CƠNG ĐƯỢC
ĐẢM BẢO TRONG ĐIỀU KIỆN CHI PHÍ VẬT LIỆU THẤP. ĐỐI VỚI BỂ
CHỨA NƯỚC THÌ DÙNG KẾT CẤU BÊ TƠNG CỐT THÉP ĐỔ TỒN
KHỐI CĨ ĐỘ TIN CẬY CAO VỀ CƯỜNG ĐỘ VÀ KHẢ NĂNG CHỐNG


5.2. CÁC VẤN ĐỀ THI CÔNG BỂ CHỨA
A. CÁC YÊU CẦU VỀ KINH TẾ - KỸ THUẬT
VỀ MẶT KINH TẾ, GIÁ THÀNH CỦA CƠNG TRÌNH ĐƯỢC CẤU THÀNH TỪ TIỀN
VẬT LIỆU, TIỀN TH HOẶC KHẤU HAO MÁY MĨC THI CƠNG, TIỀN TRẢ
NHÂN CƠNG,… ĐỐI VỚI CƠNG TRÌNH BỂ CHỨA NƯỚC CĨ DUNG TÍCH VỪA
VÀ LỚN THÌ GIÁ THÀNH CỦA CƠNG TRÌNH TÍNH CHO 1M 3 NƯỚC DAO ĐỘNG
TRONG PHẠM VI HẸP. TUY NHIÊN NHỮNG CƠNG TRÌNH BỂ CHỨA NƯỚC
ĐƯỢC XÂY DỰNG TRONG VÙNG CẦN PHẢI XỬ LÝ NỀN MĨNG THÌ GIÁ THÀNH
CƠNG TRÌNH TĂNG LÊN ĐÁNG KỂ.

B. TÍNH TỐN NỘI LỰC TRONG KẾT CẤU
TÍNH TỐN NỘI LỰC ĐƯỢC TIẾN HÀNH THEO SƠ ĐỒ ĐÀN HỒI. NGHĨA LÀ
DÙNG CÁC PHƯƠNG PHÁP CỦA LÝ THUYẾT ĐÀN HỒI, SỨC BỀN VẬT LIỆU, CƠ
HỌC KẾT CẤU ĐỂ TÌM RA TRƯỜNG ỨNG SUẤT HOẶC NỘI LỰC TRONG KẾT
CẤU. ĐỂ CÓ THỂ TỔ HỢP TẢI TRỌNG TÌM RA NỘI LỰC LỚN NHẤT CẦN PHẢI
TÍNH RIÊNG NỘI LỰC GÂY RA DO TĨNH TẢI VÀ DO NHIỀU TRƯỜNG HỢP TÁC
DỤNG CỦA HOẠT TẢI, SAU ĐÓ TIẾN HÀNH CỘNG ĐẠI SỐ, SỐ TRƯỜNG HỢP

TÁC DỤNG CỦA HOẠT TẢI PHỤ THUỘC VÀO DẠNG KẾT CẤU VÀ KHẢ NĂNG
PHÁN ĐỐN CHÍNH XÁC CỦA NGƯỜI THIẾT KẾ.


5.2. CÁC VẤN ĐỀ THI CƠNG BỂ CHỨA
B. TÍNH TỐN NỘI LỰC TRONG KẾT CẤU
PHƯƠNG PHÁP NÀY DỰA TRÊN GIẢ THIẾT LÀ VẬT LIỆU ĐÀN HỒI, ĐỒNG
CHẤT VÀ ĐẲNG HƯỚNG. ĐIỀU ĐĨ KHƠNG PHÙ HỢP VỚI VẬT LIỆU BTCT.
THỰC RA, BT LÀ VẬT LIỆU ĐÀN HỒI DẺO, MO ĐUN ĐÀN HỒI CỦA BT PHỤ
THUỘC VÀO GIÁ TRỊ ỨNG SUẤT TẠI THỜI ĐIỂM ĐANG XÉT, NGHĨA LÀ
PHỤ THUỘC VÀO TẢI TRỌNG. TRONG VÙNG CHỊU KÉO CỦA CẤU KIỆN,
BTCT THƯỜNG LN CĨ KHE NỨT LÀM GIẢM ĐỘ CỨNG CỦA CẤU KIỆN.
KHI TÍNH TOÁN CỐT THÉP THEO TRẠNG THÁI GIỚI HẠN, BIỂU ĐỒ ỨNG
SUẤT TRONG VÙNG NÉN LẤY LÀ HÌNH CHỮ NHẬT, ĐIỀU ĐĨ KHƠNG PHÙ
HỢP VỚI PHƯƠNG PHÁP TÍNH NỘI LỰC THEO SƠ ĐỒ ĐÀN HỒI MÀ BIỂU
ĐỒ ỨNG SUẤT LÀ HÌNH TAM GIÁC. MẶC DÙ CĨ ĐIỀU KHƠNG PHÙ HỢP
NHƯ VẬY, NGƯỜI TA VẪN SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÀY VÌ NĨ ĐẢM BẢO
AN TOÀN (THIÊN VỀ AN TOÀN) VÀ NHẤT LÀ TRONG NHIỀU TRƯỜNG HỢP
SỬ DỤNG ĐƯỢC CÁC BẢNG TÍNH SẴN, CÁC CƠNG THỨC TÍNH SẴN HOẶC
CÁC CHƯƠNG TRÌNH TÍNH DỰA TRÊN CƠ SỞ PHƯƠNG PHÁP PHẦN TỬ
HỮU HẠN ĐỂ GIẢI CÁC BÀI TỐN VỀ CÁC LOẠI VỎ MỎNG KHƠNG GIAN,
BÀI TỐN PHẲNG CỦA LÝ THUYẾT ĐÀN HỒI…. TÍNH TỐN NỘI LỰC
THEO SƠ ĐỒ KHỚP DẺO KHÔNG ĐƯỢC SỬ DỤNG TRONG KẾT CẤU BỂ
CHỨA NƯỚC.


5.2. CÁC VẤN ĐỀ THI CƠNG BỂ CHỨA
5.2.2. TRÌNH TỰ THIẾT KẾ BỂ CHỨA NƯỚC BẰNG KẾT CẤU
BTCT
GỒM 7 BƯỚC:

1. CHỌN PHƯƠNG ÁN
2. TÍNH TỐN TẢI TRỌNG VÀ TÁC ĐỘNG
3. CHỌN SƠ BỘ KÍCH THƯỚC TIẾT DIỆN CÁC CẤU
KIỆN
4. KIỂM TRA ĐẨY NỔI
5. TÍNH TỐN NỘI LỰC VÀ TỔ HỢP NỘI LỰC


5.2. CÁC VẤN ĐỀ THI CÔNG BỂ CHỨA
1. CHỌN PHƯƠNG ÁN
CĂN CỨ VÀO CÔNG NĂNG ĐẶT RA CHO BỂ CHỨA, ĐIỀU KIỆN ĐỊA CHẤT CƠNG
TRÌNH VÀ ĐIỀU KIỆN ĐỊA CHẤT THUỶ VĂN, ĐIỀU KIỆN THI CÔNG ĐỂ CHỌN
PHƯƠNG ÁN KẾT CẤU CHO BỂ CHỨA. PHƯƠNG ÁN CHỌN PHẢI CÓ NHỮNG ƯU
ĐIỂM NỔI TRỘI VỀ GIẢM CHI PHÍ VẬT LIỆU, NHÂN CƠNG VÀ MÁY MĨC,
THOẢ MÃN CÁC U CẦU KỸ THUẬT VÀ TIẾN ĐÔ THI CÔNG. TRONG
PHƯƠNG ÁN CHỌN CẦN QUY ĐỊNH CHỦNG LOẠI VẬT LIỆU (BÊ TÔNG, CỐT
THÉP) ĐƯỢC DÙNG ĐỂ TÍNH TỐN VÀ SỬ DỤNG CHO CƠNG TRÌNH SAU NÀY.

2. TÍNH TỐN TẢI TRỌNG VÀ TÁC ĐỘNG
 TRONG TÍNH TOÁN TẢI TRỌNG VÀ TÁC ĐỘNG CHO KẾT CẤU BỂ CHỨA NƯỚC,
ĐIỀU QUAN TRỌNG NHẤT LÀ PHẢI NẮM ĐƯỢC QUY TRÌNH VẬN HÀNH CỦA
BỂ CHỨA NƯỚC, ĐIỀU NÀY CĨ ẢNH HƯỞNG QUAN TRỌNG TRONG XÁC ĐỊNH
CÁC TỔ HỢP TẢI TRỌNG TRONG XÁC ĐỊNH CÁC TỔ HỢP TẢI TRỌNG TÁC
ĐỘNG LÊN KẾT CẤU BỂ CHỨA NƯỚC. TRONG TÍNH TỐN, TRỌNG LƯỢNG
BẢN THÂN KẾT CẤU BỂ CHỨA ĐƯỢC XÁC ĐỊNH THEO KÍCH THƯỚC TIẾT
DIỆN NGANG GẦN ĐÚNG.
 NGOÀI TRỌNG LƯỢNG BẢN THÂN CỦA KẾT CẤU BỂ, TẢI TRỌNG DO ÁP LỰC
NƯỚC VÀ ĐẤT CẦN PHẢI TÍNH TỐN CÁC LOẠI HOẠT TẢI VÀ CÁC TRƯỜNG
HỢP TẢI TRỌNG ĐẶC BIỆT KHÁC QUY ĐỊNH TRONG TIÊU CHUẨN THIẾT KẾ

5.2. CÁC VẤN ĐỀ THI CÔNG BỂ CHỨA
3. CHỌN SƠ BỘ KÍCH THƯỚC TIẾT DIỆN CÁC CẤU KIỆN
CHỌN SƠ BỘ KÍCH THƯỚC TIẾT DIỆN CÁC CẤU KIỆN TRONG KẾT CẤU BỂ
ĐƯỢC TIẾN HÀNH THEO 2 CÁCH SAU:
MỘT LÀ: KÍCH THƯỚC TIẾT DIỆN CHỌN SƠ BỘ CÓ THỂ LẤY ĐƯỢC TỪ
VIỆC THAM KHẢO CÁC CƠNG TRÌNH ĐÃ ĐƯỢC XÂY DỰNG VÀ KẾT HỢP
VỚI CÁC QUY ĐỊNH VỀ CHIỀU DÀY TỐI THIỂU CHO KẾT CẤU BỂ.
HAI LÀ: KÍCH THƯỚC SƠ BỘ ĐƯỢC XÁC ĐỊNH THEO TÍNH TỐN SƠ BỘ
NỘI LỰC CỦA KẾT CẤU. CĂN CỨ VÀO SƠ ĐỒ CỦA KẾT CẤU VÀ TẢI TRỌNG
TÁC DỤNG, TÍNH GẦN ĐÚNG NỘI LỰC TẠI CÁC TIẾT DIỆN (THEO CÁC
DẠNG SƠ ĐỒ ĐƠN GIẢN NHẤT). TỪ ĐĨ, TÍNH TỐN GẦN ĐÚNG KÍCH
THƯỚC TIẾT DIỆN VÀ CHỌN CÁC KÍCH THƯỚC NÀY THOẢ MÃN CÁC ĐIỀU
KIỆN CẤU TẠO.

4. KIỂM TRA ĐẨY NỔI
ĐẨY NỔI LÀ HIỆN TƯỢNG THƯỜNG GẶP TRONG CÁC CƠNG TRÌNH BỂ
CHỨA NƯỚC. CÁC GIẢI PHÁP CHỐNG ĐẨY NỔI BỂ CHỨA NƯỚC CÓ ẢNH
HƯỞNG NHIỀU ĐẾN SƠ ĐỒ VÀ KÍCH THƯỚC KẾT CẤU. TRÊN CƠ SỞ KÍCH
THƯỚC ĐÃ LỰA CHỌN SƠ BỘ CẦN KIỂM TRA ĐẨY NỔI CHO BỂ CHỨA. KHI
KHÔNG ĐẠT ĐIỀU KIỆN CHỐNG ĐẨY NỔI CẦN PHẢI CHỌN LẠI KÍCH


5.2. CÁC VẤN ĐỀ THI CƠNG BỂ CHỨA
5. TÍNH TỐN NỘI LỰC VÀ TỔ HỢP NỘI LỰC
CĂN CỨ VÀO GIÁ TRỊ NỘI LỰC LỚN NHẤT VÀ KÍCH THƯỚC ĐÃ CHỌN MỘT
CÁCH HỢP LÝ ĐỂ TÍNH TỐN CỐT THÉP, CHỌN ĐƯỜNG KÍNH CỐT THÉP
VÀ BỐ TRÍ VÀO CÁC TIẾT DIỆN THEO CÁC YÊU CẦU VỀ KHOẢNG CÁCH ĐÃ
ĐƯỢC QUY ĐỊNH.

6. KIỂM TRA ĐỘ VÕNG VÀ BỀ RỘNG KHE NỨT
TRONG KẾT CẤU CHỨA NƯỚC BẮT BUỘC PHẢI TÍNH TỐN KIỂM TRA ĐỘ
VÕNG VÀ GIỚI HẠN BỀ RỘNG KHE NỨT. TRONG TÍNH TỐN BỀ RỘNG KHE
NỨT CÁC KẾT CẤU CỦA BỂ CHỨA NƯỚC, ĐẶC BIỆT PHẢI KỂ ĐẾN LỰC DỌC
TRONG CÁC KẾT CẤU. TRONG THỰC TẾ TÍNH TỐN CHO THẤY RẰNG, SỰ
CHÊNH LỆCH GIÁ TRỊ CỐT THÉP TÍNH ĐƯỢC KHI TÍNH TỐN THEO CẤU
KIỆN KÉO UỐN CÓ KỂ ĐẾN LỰC KÉO DỌC SO VỚI TRƯỜNG HỢP CHỈ KỂ
ĐẾN MÔ MEN LÀ RẤT LỚN.

7. LẬP BẢN VẼ THIẾT KẾ.
KẾT QUẢ TÍNH TỐN HÀM LƯỢNG CỐT THÉP CHO TIẾT DIỆN ĐƯỢC THỂ
HIỆN TRÊN CÁC BẢN VẼ ĐỂ PHỤC VỤ THI CÔNG, ĐÂY CŨNG LÀ KHÂU
QUAN TRỌNG TRONG CƠNG TÁC THIẾT KẾ. KHI TÍNH TỐN NỘI LỰC VÀ
CỐT THÉP CHÚNG TA CHỈ TÍNH CHO CÁC VỊ TRÍ CĨ NỘI LỰC LỚN NHẤT
NHƯNG TRONG CƠNG TÁC BỐ TRÍ CỐT THÉP CHO CẤU KIỆN DẠNG TẤM