Những giải pháp quản lý giáo dục học sinh cá biệt nhằm ngăn chặn bỏ học và chống bạo lực học đường

Những giải pháp quản lý
giáo dục học sinh cá biệt nhằm ngăn chặn bỏ học
và chống bạo lực học đờng
Phần mở đầu : Đặt vấn đề
1. Lý do chn ti
a/V mt lý lun
Chúng ta biết rằng nền giáo dục Việt Nam mang tính toàn diện để đào tạo
con ngời có cả Đức và Tài. Mt trong nhng t tng i mi GD& T hin nay
l tng cng giỏo dc o c cho hc sinh, c th hin trong ngh quyt ca
ng, Lut giỏo dc v cỏc vn bn ca B Giỏo dc v o to. Lut giỏo dc
2005 ó xỏc nh: Mc tiờu ca giỏo dc ph thụng l giỳp cho hc sinh phỏt
trin ton din v o c, trớ tu, th cht, thm m v cỏc k nng c bn nhm
hỡnh thnh nhõn cỏch con ngi Vit Nam Xó hi Ch ngha, xõy dng t cỏch
v trỏch nhim cụng dõn ( iu 23-Lut giỏo dc).
b/ V mt thc tin
t nc ta ang trong thi hi nhp kinh t, do ú ngoi mt tớch cc nú
cũn lm phỏt sinh nhng vn m chỳng ta cn quan tõm v nht l vn giỏo
dc o c hc sinh. Hin nay nhiu gia ỡnh mi lm kinh t, i lm an xa
khụng nh khụng trc tip qun lý nuụi day con m gi con cho ụng b ó gi
yu khụng th qun lý sỏt sao hoc nhiu gia ỡnh cú kinh t thi nuụng chiu con
cỏi Do vy trong trng hc cú b phn hoc sinh cú du hiu sa sỳt nghiờm
trng v o c, nhu cu cỏ nhõn phỏt trin lch lc, kộm ý thc trong quan h
cng ng, thiu nim tin trong cuc sng, ý chớ kộm phỏt trin, khụng cú tớnh t
ch li hc ham chi d b lụi cun vo nhng vic xu đó là những học sinh cá
biệt ( HSCB) .
Hậu quả những hành vi của HSCB l bỏ học và bạo lực học đ ờng,
đây là một vấn đề bức xúc lo lắng của ngành và của gia đình HSCB, của toàn
xã hội.
Xut phỏt t lý lun v thc tin trờn, gúp phn vo cụng tỏc giỏo dc o
c cho hc sinh nói chung và học sinh cá biệt nói riêng trong giai on hin nay,
v qua thc tin cụng tỏc qun lý v ging dy hc sinh trng THCS, tụi nhn

thy vic nm rừ thc trng v ra bin phỏp v cụng tỏc giỏo giỏo dc o c
cho hc sinh cá biệt tuổi bậc học THCS l mt nhim v ht sc quan trng ca
ngi quản lý.
Gn õy, trờn cỏc phng tin thụng tin bỏo chớ, truyn hỡnh ó lờn ting
khỏ nhiu v hin tng hc sinh cỏ bit (HSCB), hc sinh (HS) b hc t tp
bng nhúm, gõy g ỏnh nhau, cú v dn n t vong. Trong thời gian gần đây
ngay tại địa bàn huyện nhà cũng đã có học sinh trờng THCS vi phạm đạo đức bỏ
học, bỏ nhà đi, gây bạo lực đánh nhau gây thơng tích nhức nhối trong ngành .Vn
ny ó tr thnh mt mi quan ngi ca d lun, nht l i vi hàng ngũ
Hiệu trởng.
c/ Nhận thức của bản thân :
Giỏo dc l mt khoa hc v l mt ngh thut. Trong ú vic giỏo dc,
qun lý HSCB để nhằm tránh bạo lực, ngn chn nguy c b hc ca HS
trong nhà trờng hay giáo dục đạo đức HSCB chống bỏ học, chống bạo lực l
mt vn cấp bách nóng bỏng , phc tp v ht sc nhy cm. Cụng vic
1
ny ó v ang tr thnh mt thỏch thc ln với ngời làm công tác giáo dục đặc
biệt là với hiệu trởng.
Là ngời quản lý của một trờng THCS đối tợng là các em học sinh tuổi thiếu
niên rất hiếu động nhạy cảm Tôi rất trăn trở trớc những vấn đề vi phạm đạo đức
của học sinh cá biệt gây nên và đã suy nghĩ tìm tòi nhửng giải pháp để giáo dục
đạo đức cho học sinh và đặc biệt là với học sinh cá biệt áp dụng giáo dục học sinh
cá biệt có hiệu quả tại đơn vị đang công tác quản lý.
2/Tên và giới hạn đề tài:
Tôi xin trình bày Những giải pháp quản lý của hiệu trởng trong việc
giáo dục đạo đức học sinh cá biệt chống bỏ học, chống bạo lực trong nhà tr-
ờng mà tôi đã nghiên cứu trăn trở và thực hiện thành công ở 1 đơn vị trờng
THCS tôi đang quản lý từ tháng 9 năm 2009 đến tháng 4 năm 2011
3/ Đối tợng nghiên cứu
Nghiên cứu giáo dục đạo đức học sinh cá biệt trong nhà trờng cấp THCS.

4/ Phơng pháp nghiên cứu
- Phơng pháp lý luận:Trên cơ sở lý luận, giáo dục học, tâm lý lứa tuổi, quan điểm
giáo dục của Đảng, các văn bản 40, văn bản bổ sung sửa đổi 52 về đánh giá xếp
loại đạo đức học sinh của BGD
- Phơng pháp quan sát, phân tích , tổng hợp các hành vi HSCB để tìm giải pháp
Phần 2: Giải quyết vấn đề
I/ Những biểu hiện của học sinh cá biệt trong trờng THCS
Nhng HSCB ny cú thúi quen li bing, quay cúp trong hc tp, la di
cha m, thy cụ, da nt bn bố, hay trn hc v lng trỏnh cỏc hot ng tp th
nh: lao ng, sinh hot on Hi i, sinh hot ngoi khúa, khụng cho
cỏc em quay cúp hoc bỏo cho thy cụ thỡ cỏc em s da ỏnh, khụng trc tip
ỏnh thỡ nh ngi khỏc ỏnh. Cỏc em ny tiờu xi cỏc khon phớ ca b m a
np cho nh trng, gi mo ch ký ca b m v s liờn lc, giy xin phộp.
Nhng hc sinh cỏ bit nhu cu trỏi vi xó hi, trỏi vi o c. HSCB hay
ng gt, li chộp bi, hc bi nhng li t ra rt khộo lộo, nhanh trớ trong vic
gi nhng trũ tinh nghch vi thy cụ, bố bn. Nhng học sinh ny hay xem
thng thầy cô, trờu ngi, khiờu khớch trc cỏc thy cụ giỏo, cha m, bn bố
nhm tha món nhng nhu cu tinh nghch c xp sn trong u úc. HSCB
thng ỏnh mt lũng t trng, xu h v tr nờn chai lỡ khỏc thng. Tựy theo
i tng tip xỳc m chỳng cú nhng thỏi , phn ng mt cỏch gay gt, thụ
bo.
Nhng HSCB thng hay vi phm ni quy, k lut nhng chỳng khụng d
dng nhn ngay m phi nhiu ln vn hi vi y nhng lớ l chng c thỡ
chỳng mi chp nhn. Chỳng cho vic núi di, gi to l chuyn bỡnh thng.
nhng HSCB uy tớn ca cha m, thy cụ b thay th bng uy tớn ca nhng k
cm u, nhng k cụn , hung hón, liu lnh, nhng i ca, chớnh iu ny
cỏc em HSCB d dng ri vo nhng cm by, sai khin, xỳi gic ca cỏc n
anh. V con ng dn n b hc, t tp bng nhúm, c bc, trn lt, trm cp,
t chc gõy g ỏnh nhau, vi phm phỏp lut dn n tự ti l iu khụng trỏnh
khi. Thc t cỏc trng ó phỏt hin v x lý nhng v trn lt, trm cp, gõy

g ỏnh nhau ca hs, phn ln l do s sai bo, xỳi gic ca nhng k cm u
m chỳng thng tụn l n anh.
Mt iu d nhn thy nhng HSCB, hc sinh b hc l cỏch núi nng,
i ng, n mc, hnh ng rt khỏc thng, luụn to s chỳ ý i vi ngi
khỏc.
2
Cú th núi, tỏc hi nh nguy c b hc, bo lc hc ng do cỏc em
HSCB gõy ra l khụng nh v thm chớ l khỏ nghiờm trng. Nú lm nh hng
n cht lng giỏo dc chung, phong tro thi ua ca nh trng, trt t tr an
xó hi, hnh phỳc gia ỡnh v nghiờm trng hn l nh hng trc tip n tng
lai, cuc sng ca cỏc em sau ny.
II. Nhng nguyờn nhân vi phạm đạo đức của hoc sinh cá biệt
1/ Nguyên nhân do tâm lý lứa tuổi
Chúng ta biết rằng học sinh tuổi THCS mà chúng ta đang quản lý dạy là
tuổi thiếu niên đang phát triển về cơ thể, về tâm sinh lý đang có nhiều diễn biến
phức tạp của thời kỳ phát triển cơ thể. Cỏc em la tui ny vn cú tớnh hiu
ng, thớch khỏm phỏ, d b kớch ng, lụi kộo, thớch c t khng nh, thích
làm ngời lớn.
2/ Nguyên nhân khách quan do tác động xã hội
Mt s em do b nh hng bi một số thanh niên sống buông thả không
có công ăn việc làm, đợc gia đình chiều chuộng có tiền ăn chơi, gia đình không
quản lý đợc, hoặc bị ảnh hởng bởi cỏc phim nh bo lc.
3/ Do hoàn cảnh gia đình
Nhiu nm lm cụng tỏc qun lý, ging dy ó cho chỳng tụi thy rng i
tng HSCB, hs b hc, nguyờn nhõn ch yu cú tớnh quyt nh l do gia ỡnh.
Nu gia ỡnh no to ra mt bu khụng khớ phi o c, thiu lnh mnh nh cha
m li hụn, v chng mõu thun nhau, gia ỡnh cú ngi nghin ngp ma tỳy, ru
chố, c bc, thng i x thụ bo i vi cỏc em thỡ t l hs vi phm ni quy,
vi phm o c l rt cao. Mt s gia ỡnh ph huynh ch bit nuụng chiu, tha
món nhng tớnh hiu k, nhng c mun k quc ca tr. iu ny d dng lm

ny sinh tr tớnh cỏch e ngi lao ng, ngi t phc v, gp nhng khú khn, tr
ngi n gin l chỳng than vón, thoỏi thỏc. Cú th iu ny s lm cho tr tr
thnh nhng k phung phớ tiờu xi quỏ mc, hoc tr thnh mt con ngi sng
ớch k n lnh lựng.Hóy tp cho cỏc em cú tớnh t lp ngay t nh v bit chu
ng, bit khc phc nhng khú khn thiu thn trong cuc sng i thng.
Phi cho cỏc em thy c s lao ng, vt v khú nhc khi lm ra ng tin
v s dng ng tin nh th no cho cú hiu qu.
Mt nguyờn nhõn c bn l gia ỡnh thiu quan tõm, kim tra, ụn c,
nhc nh, ng viờn cỏc em trong hc tp, vui chi. Cú gia ỡnh phú thỏc hn
vic giỏo dc con cỏi cho thy cụ giỏo, cho nh trng. Cú gia ỡnh thiu bin
phỏp giỏo dc, thiu kt hp vi nh trng, vi cỏc lc lng giỏo dc khỏc.
Khụng ớt gia ỡnh ch bit lm n, u t kinh t, xem nh vic giỏo dc con cỏi.
Nu cú nm thụng tin v con cỏi thỡ cng chung chung, mt chiu rt phin din.
III/ Những giải pháp giáo dục đạo đức cho hoc sinh cá biệt ngăn chặn bỏ học
và chống bạo lực trong trờng THCS
Từ việc nghiên cứu hiểu sâu sắc các nguyên nhân dẫn đến các hành vi vi
phậm đạo đức cuă HSCB nh trên, tôi đã tìm ra một số các giải pháp giáo dục đạo
đức HSCB nh sau
1/ Giải pháp 1: Giáo dục bằng cách thuyết phục và phát huy mạnh mẽ tính
tích cực u điểm của học sinh.
Khi HSCB đã vi phạm đạo đức thì không mấy khi các em đã thành khẩn
nhận ra khuyết điểm của mình, nếu cứng nhắc khi xử lý khép vào kỷ luật ngay thi
đôi khi hậu quả khó lờng bởi HSCB có tính hung cục, bất cần, coi thờng thầy cô .
coi thờng kỷ luật. Nếu không tế nhị rất dễ có hành vi tiêu cực nh trả thù, gây rối,
3
không thừa nhận hành vi mình đã gây ra và thờng quanh co đổ cho ngời khác hay
do nguyên nhân khác để tránh khuyết điểm.
Với đổi tợng này tốt nhất là dùng phơng pháp thuyết phục. Đây là phơng
pháp nói truyện với HSCB rất hiệu quả nhng yêu cầu ngời thuyết phục phải là ng-
ời có uy tín, có hiẻu biết pháp luật, mới thành công cao.

Ngời thuyết phục hết sức khéo léo gây đợc tình cảm niềm tin khi trò
truyện, biết đợc cụ thể chính xác hành vi vi phạm của HSCB và tìm hiểu rõ
nguyên nhân dẫn đến hành vi vi phạm đạo đức. Có vậy khi phân tích phải trái ,
HSCB phải nhận ra hành vi của mình là có hại cho mình cho tập thể nh vậy thì
HSCB mới không có phản ứng bị oan, có chứng cứ rõ ràng nên HSCB không thể
không thừa nhận lỗi và từ đó nhận ra lỗi qua phân tích của ngời thuyết phục. Phi
giỏo dc o c HSCB bng cỏch thuyt phc v phỏt huy tớnh t giỏc ca hc
sinh, ch khụng phi bng s cng ộp, mnh lnh, da nt.
Thuyết phục qua những tấm gơng đã khuyết điểm tơng tự nh em mà hiện
nay đã thành ngời tốt để các em không tự ty mà có niềm tin là mình phấn đáu rèn
luyện sẽ thành ngời tốt.
Thuyết phục làm cho HSCB cảm thấy không bị xa lánh không bị thù hận ,
không bị thầy cô bạn bè ghét bỏ, tháy mình sai lầm nhng vẫn đợc thầy cô bạn bè
giúp đỡ
Đến khi HSCB đã nhận ra khuyết điểm thì lại tiếp tục động viên sự thành
khẩn và mở rộng khoan hồng động viên theo hớng tích cực để học sinh hứa quyết
tâm không tái phạm .
Phơng pháp này HSCB vừa nhận ra khuyết điểm vừa thấy tình nhân ái của
nhà trờng , thấy đợc mặt tốt của bản thân và phát huy có thể muốn làm những việc
tốt để lập công chuộc lỗi.
L nhng phng phỏp tỏc ng khéo léo vo lý trớ tỡnh cm ca hc sinh
hoc sinh đã vi phạm khuyết điểm nhận đợc ra khuyết điểm của mình và hối hận,
biết ăn năn , biết sửa đổi không tái phạm hành vi vi phạm nữa
Phơng pháp này ny ũi hi chúng ta phi kiờn trỡ, nhn ni, phi cú tỡnh
thng i vi hc sinh mt cỏch sõu sc, khụng th lm qua loa lm cho xong
vic. Mi ũi hi i vi hc sinh phi gii thớch cn k, t m cho cỏc em hiu,
cỏc em t giỏc nhận lỗi và tự giác tích cực sửa lỗi.
2/ Giải pháp 2: Giáo dục qua rèn luyện.
Rốn luyn bng cỏch chuyn hng cỏc hot ng ca hc sinh cá
biệt t hot ng cú hi sang hot ng cú ớch, phng phỏp ny da trờn

c tớnh ham hot ng ca tr v c dựng giỏo dc hc sinh b mt
thúi h xu no ú bng cỏch gõy cho hc sinh hng thỳ vi mt hot mi
b ớch, lụi kộo tr ra ngoi nhng tỏc ng cú hi.
L nhng phng phỏp t chc cho hc sinh hot ng rốn luyn cho cỏc
em nhng thúi quen o c, th hin c nhn thc v tỡnh cm o c ca
cỏc em thnh hnh ng thc t:
Thông thờng HSCB rất hiếu động, lợp dụng điem rnày chúng ta hớng HSCB
vào các hoạt động để rèn luyện, qua hoạt động có dịp động viên khích lệ thành
tich snho nhỏ của các em gây lòng tin vào phấn đấu của bản thân, tin là mình sẽ
không bị mặc cảm khi đã có lỗi.
Rốn luyn thúi quen o c thụng qua cỏc hot ng c bn ca nh
trng: dy hc trờn lp, lao ng, hot ng xó hi on th v sinh hot tp
th.
- Rốn luyn o c thụng qua cỏc phong tro thi ua trong nh trng l
bin phỏp tỏc ng tõm lý rt quan trng nhm thỳc y cỏc ng c kớch thớch
4
bờn trong ca hc sinh, lm cho cỏc em phn u vn lờn tr thnh ngi cú
o c tt, vỡ vy nh trng cn t chc cỏc phong tro thi ua v ng viờn
hc sinh cá biệt tham gia tt phong tro ny.
3/ Giải pháp 3 . Giải phỏp thỳc y
L giải phỏp dựng nhng tỏc ng cú tớnh cht cng bỏch o c bờn
ngoi iu chnh, khuyn khớch nhng ng c kớch thớch bờn trong ca
hc sinh cá biệt nhm xõy dng o c cho hc sinh.
Ta biết rằng HSCB thờng bắt đầu vi phạm lỗi nhỏ từ việc thực hiện nội
quy nề nếp . Do vậy chúng ta làm tốt công tác nề nếp bằng nhng ni quy, quy
ch trong nh trng va l nhng yờu cu vi hc sinh, va l nhng iu lnh
cú tớnh cht mnh lnh ũi hi HSCB tuõn theo cú nhng hnh vi ỳng n
theo yờu cu ca nh trng. Nhà trờng phải có nội quy quy định rõ từ đầu năm
đợc toàn thể học sinh và phụ huynh nắm chắc, để cùng nhà trờng thực hiện , cần
chú ý đặc biệt với HSCB .

- Khen thng: l tỏn thnh, coi trng, khớch l nhng c gng ca hc sinh
cá biệt lm cho bn thõn hc sinh ú vn lờn hn na v ng viờn khuyn
khớch cỏc em khỏc noi theo.
- X pht : l phờ phỏn nhng khim khuyt ca hc sinh cá biệt , l tỏc
ng cú tớnh cht cng bỏch n danh d lũng t trng ca cỏ nhõn hc sinh
rn e nhng hnh vi thiu o c v ngn nga s tỏi phm ca hc sinh ú v
nhng hc sinh khỏc. Do ú phi thn trng v ỳng mc, khụng c lm dng
phng phỏp ny. Khi x pht cn phi lm cho hc sinh thy rừ sai lm, khuyt
im, thy hi hn v c bit sau ú phi theo dừi, giỳp , ng viờn hc sinh
sa cha khuyt im, cn phi t rừ thỏi nghiờm khc nhng khụng cú li núi
thụ bo ỏnh p x nhc xỳc phm n thõn th hc sinh.
4/ Giải pháp 4: Tuyên truyền -Phát hiện . ngăn chăn kịp thời các hành vi vi
phạm đạo đức của HSCB bỏ học và bạo lực.
Hành vi vi phạm đạo đức của HSCB là rất nguy hiẻm gây nhiều bức xúc
lo ngại nhà trluwiao, thờng bỏ học, bỏ nhà, bạo lực trong trờng làm ảnh hởng rất
lớn đến kết quả học tập rèn luyện của học sinh cả trờng, ảnh hởng lớn uy tín danh
dự giáo viên vì vậy việc tuyên truyền , phát hiện sớm ngăn chặn kịp thời hành vi
vi phạm đạo đức của HSCB là việc làm quan trọng trong nhà trờng.
Để thực hiện điều này ngời Hiệu trởng phải chỉ đạo đồng bộ đến giáo viên
học sinh, phụ huynh về nhận thức tác hại nguy hiểm do HSCB gây ra nh tính bạo
lực có thể thiệt hại tính mạng, tài sản,
Nhận thức tác hại thì cùng quyết tâm phát hiện sớm biểu hiện của HSCB
nh mâu thuẫn của HSCB với gia đình bè bạn thầy cô
-Gỉai quyết triệt để mâu thuẫn với đúng chức năng giáo dục trong nhà tr-
ờng.
-Phát hiện sớm bằng cách thờng xuyên phối hợp an ninh xã để kiểm tra
đột xuất học sinh việc mang vũ khí dụng cụ gây tai nạn thơng tích là biện pháp
tác động tâm lý hạn chế đợc việc gây thiệt hại về hành vi nguy hiểm của HSCB
5/ Giải pháp 5: Phối hợp nhà trờng với phụ huynh, với an ninh,với các tổ
chức tôn giáo, tổ chức đoàn thể địa phơng.

Khi HSCB vi phạm đạo đức thờng hay che dấu, bao biện, nhiều gia đình
không có điều kiện quan tâm, buông thả con cái để đi làm ăn xa, đây là điều kiện
cho HSCB tiếp tục vi phạm lỗi sâu hơn vì không có ngời bảo ban thờng xuyên
có thể trộm cắp vặt của ban nh máy tính,
Trờng hợp đó chúng ta cần tìm hiểu rõ hoàn cảnh gia đình, phối hợp chặt
chẽ với an ninh địa phơng , với gia đình, tổng hợp thông tin kịp thời để báo với an
ninh xã, gia đình cộng đồng trách nhiệm giáo dục.
5
Trờng hợp cha mẹ không thực sự quan tâm, HSCB vi phạm đạo đức mức
nghiêm trọng, trờng phái phối hợp các tổ chức xã hội nh các đoàn thể kết nghĩa
của trờng ( Hội cựu chiến binh, Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ) chính quyền thôn
xóm, an ninh xã để giáo dục.
Ngoài ra địa phơng nơi tôi công tác chúng ta còn có lực lợng phối hợp tốt
nh tổ chức tôn giáo , nhà thờ thiên chúa có Linh mục là ngời rất quan tâm giáo
dục đạo đức học sinh . Nhà trờng liên hệ thờng xuyên trao đổi tình hình đạo đức
HSCB, Linh mục đã kịp thời giáo dục trong các buổi cầu nguyện đã góp phần
không nhỏ vào sự tiến bộ của HSCB.
6/ Giải pháp 6: Hiệu trởng chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm giáo dục HSCB
Giỏo viờn ch nhim l lc lng chớnh trong cụng tỏc giỏo dc o
c cho hc sinh l ngi qun lý mi hot ng ca lp hc, l ngi trin khai
mi hot ng ca trng ca nh trng n tng lp, tng hc sinh. Do vậy
Giáo viên chủ nhiệm là ngời ảnh hởng lớn đối với học sinh nói chung đặc biệt là
giao dục đạo đức học sinh cá biệt nói riêng.
Do ú trong u nm hc Ban giỏm hiu trng ó nh hng phõn
cụng nhng giỏo viờn lm cụng tỏc ch nhim theo nhng tiờu chớ sau:
- Cú lp trng t tng chớnh tr vng vng v trỡnh giỏc ng cỏch
mng cao.
- Cú uy tớn- o c tt.
- Giỏo viờn gii, vng tay ngh.
- Cú tm hiu bit rng.

- Cú tinh thn trỏch nhim cao, yờu ngh.
- Thng yờu v tụn trng hc sinh.
- Cú nng lc t chc.
*Trong kế hoạch đầu năm học Hiệu trởng giao nhiệm vụ cho chủ nhiệm cụ
thể
-Thc hin cỏc loi s theo quy nh ca ngnh: s liờn lc, s ch
nhim s, sổ quản lý số lợng hàng ngày của phó hiệu trởng, sổ theo dừi o
c hc sinh cá biệt .
- T chc sinh hot lp cui tun, hot ng giỏo dc ngoi gi lờn lp, xõy
dng k hoch ch nhim, k hoch thi ua
- Kt hp cht ch vi Cha m hc sinh, ch ng phi hp vi cỏc giỏo
viờn b mụn, on TNCS HCM, i TNTP HCM v cỏc ban ngnh on th a
phng trong cụng tỏc giỏo dc o c cho hc sinh.
- Nhn xột, ỏnh giỏ, xp loi Hnh kim v Hc lc cho hc sinh, ngh
khen thng v k lut hc sinh.
- Nghiờn cu lý lch, h s hc sinh : (hc b, hon cnh gia ỡnh.)
- Trao i vi hc sinh nm bt tõm t, nguyn vng xu hng s thớch
ca hc sinh.
- Trao i vi giỏo viờn b mụn, v tỡnh hỡnh ca lp.
- Trao i vi ban giỏm hiu, tng ph trỏch i, Cha m hc sinh cú
thờm nhng thụng tin v i tng m GVCN cn tỡm hiu.
- Thc hin y cỏc loi s sỏch theo quy nh, bỏo cỏo trung thc, kp
thi cho ban giỏm hiu v tỡnh hỡnh o c ca hc sinh.
- Mt nm hc GVCN n nh hc sinh ớt nht mt ln nm thụng tin,
thuyt phc cha m hc sinh tham gia hp y .
6
- Hng thỏng chuyn s liờn lc n gia ỡnh hc sinh ỳng thi gian quy
nh, x lý thụng tin phn hi kp thi, cú hiu qu
- Khi cú tỡnh hung t xut xy ra, phi x lý khộo lộo, liờn h vi Cha m
hc sinh gii quyt mau l, cú hiu qu.

- GVCN phi thng xuyờn hc tp nõng cao trỡnh , trao di o c nh
giỏo xng ỏng l tm gng tt cho hc sinh noi theo.
*Cuối năm học Hiệu trởng phối hợp các tổ chức trong trờng xếp loại giáo
viên chủ nhiệm.
7/ Giải pháp 7 : Chỉ đạo dạy đổi mới phơng pháp dạy học đối với giáo viên
hạn chế hành vi có hại của HSCB
Chúng ta thấy rất rõ : HSCB thờng không chăm học, không hiểu bài dễ bỏ
tiết bỏ học đi chơi bời tụ tập đễ làm điều xấu:
Nh vậy đổi mới phơng pháp dạy học tăng hấp dẫn bài dạy huy tính tích
cực của học sinh, thu hút học sinh hoạt động là giải pháp tốt để hạn chế hành vi
có hại của HSCB.
Bài giảng hay, sử dụng đồ dùng dạy học hiện đại chắc chắn gây hứng thú,
học sinh đợc hocp tập nhóm, không nhàm chán, đợc thực hành thí nghiệm dễ hiẻu
bài, quỏ trỡnh dy hc phi l quỏ trỡnh t chc cho hc sinh hot ng. Vi s
hng dn ca giỏo viờn, hc sinh t khỏm phỏ v chim lnh ni dung bi hc,
trỏnh li dy thiờn v lý thuyt tru tng, khụ khan ỏp t.
Quan tâm việc học tập HSCB thờng xuyên kiểm tra động viên khích lệ qua phát
biểu ý kiến, không thành kiến, quan tâm kiểm tra học sinh chuẩn bị bài ở nhà
Môn giáo dục công dân là môn học có tác dụng giáo dục đạo đức hiệu
quả nhất, đặc biệt với HSCB càng rất cần thiết. Do vậy cỏc ni dung giỏo dc phi
c chuyn ti n hc sinh mt cỏch nh nhng, sinh ng qua cỏc hot ng:
xõy dng tỡnh hung phỏp lut, phõn tớch, x lý cỏc tỡnh hung, cỏc thụng tin, s
kin, liờn h ỏnh giỏ bn thõn v nhng ngi khỏc i chiu vi cỏc chun mc
ó hc, iu tra, tỡm hiu, phõn tớch ỏnh giỏ mt s hin tng trong i sng
thc tin ca lp, ca xó hi.
- Phi hp s dng thng xuyờn cỏc phng phỏp dy hc : vn ỏp, ng
nóo, úng vai, tho lun nhúm, t chc trũ chi, gii quyt vn , nghiờn cu
trng hp in hỡnh, m thoi, k chuyn, trỡnh by trc quan, ỏn, iu tra
thc tin, bỏo cỏo, nờu gng, khen thng, trỏch pht.
- Kt hp hi hũa gia vic trang b kin thc vi bi dng tỡnh cm v

luyn tp k nng, hnh vi cho hc sinh.
-Phi gng mu v mi mt, on kt, nht trớ thnh mt khi thng
nht cú tỏc dng giỏo dc mnh m i vi hc sinh.
- Phi khụng ngng t hon thin nhõn cỏch ca mỡnh, phi thng yờu, tụn
trng, tin tng hc sinh, cú ý thc trỏch nhim v mi hnh vi ngụn ng, c ch
ca mỡnh i vi hc sinh, ng nghip, bn thõn phi l tm gng cho hc sinh
noi theo.
8/ Chỉ đạo hoạt động giáo dục HSCB vởi Tổng phụ trách, Hiệu phó , các tổ
chức trong trờng.
Hoạt động đoàn thể, lao động có tác động không nhỏ tới tiến bộ của học
sinh đặc biệt HSCB. Vì vậy trong nhà trờng nếu không tổ chức các hoạt động văn
hoá văn nghệ vui chơi lao động thì HSCB càng nhàm chán lao vào trò chơi có
hại.
Chính vì vậy hiệu trởng quan tâm đến chỉ dạo hoạt động của Tổng phụ
trách, của Phó hiệu trởng để tổ chức hoạt động vui chơi sinh hoạt tập thể sôi động
kéo học sinh toàn trờng và đặc biệt HSCB vào hoạt động tích cực lành mạnh sẽ
7
giảm thời gian, ít cơ hội chơi vô ích và qua hoạt động hát hiện đợc HSCB hiếu
động có năng khiếu nh thể thao, hội hoạ
* Đối với giáo viên tổng phụ trách cần:
- Ch ng phi hp vi giỏo viờn ch nhim, giỏo viờn b mụn t chc tt
phong tro thi ua hc tp, rốn luyn i viờn theo nm iu Bỏc H dy.
- T chc sinh hot i hng tun vo ngy th nm, to sõn chi lnh mnh
cho cỏc em.
- Giỏo dc phũng chng Ma tỳy, t nn xó hi thụng qua cỏc bui núi
chuyn chuyờn
- T chc c hi thi k chuyn tm gng o c H Chớ Minh
- Tỏ chức hoạt động rèn kỹ năng sống
- T chc sinh hot di c hng tun phỏt ng cỏc phong tro thi ua cú
liờn quan n cỏc hot ng giỏo dc trong nh trng, nờu gng ngi tt vic

tt, vt khú hc gii
Cần tổ chức cỏc hot ng ngoi khúa ca trng cần phải phong phỳ nhiu
hỡnh thc, lụi cun hc sinh cú tỏc dng giỏo dc, hỡnh thnh nhng phm cht
o c tt cho hc sinh, xõy dng li sng tp th, tinh thn hp tỏc, tng tr
v ý thc chp hnh ni quy nh trng v phỏp lut xó hi.
- Giỏo dc qua lao ng: trng t chc cho hc sinh lao ng hng tun,
thu dn v sinh mụi trng, ci to cnh quan s phm.
- Thụng qua cỏc bui lao ng giỏo dc cho hc sinh tinh thn k lut, bit
thng yờu v kớnh trng ngi lao ng. Qua đay HSCB dần tự điều chỉnh hành
vi của bản thân, hớng thiện.
9/ Giai pháp 9: Giáo dục học sinh cá biệt bằng lòng nhân ái bao dung:
Giáo dục học sinh cá biệt qua tấm gơng mẫu mực của chính mình, chính
tập thể cán bộ giáo viên, bằng lòng nhân ái bao dung có tác dụng tích cực HSCB.
Kt qu cụng tỏc giỏo dc o c HSCB trong trng THCS ph thuc
rt ln vo nhõn cỏch, lòngbao dung độ lợng ca thy cụ giỏo. Li dy ca thy
cụ dự hay n õu, phng phỏp s phm dự khộo lộo n õu cng khụng thay
th c nhng nh hng trc tip ca nhõn cỏch ngi thy vi hc sinh.
Bỏc H ó cú li dy chỳng ta v rốn luyn o c cỏch mng, o c
cụng dõn: Giỏo viờn phi chỳ ý c ti, c c, ti l vn húa chuyờn mụn,
c l chớnh tr. Mun cho hc sinh cú c thỡ giỏo viờn phi cú cCho
nờn thy giỏo, cụ giỏo phi gng mu, nht l i vi tr con. ( trớch cỏc li
dy ca Bỏc v rốn luyn o c cỏch mng, o c cụng dõn).
Chính vì vậy chúng ta luôn luôn phải tự rèn luyện bản thân về nghiệp vụ
chuyên môn, về phẩm chất đạo đức, về trách nhiệm công việc về lòng nhân ái vị
tha, luôn làm việc tốt mẫu mực để các em học tập và để tin lời thấy cô khuyên
dạy là đúng, và có lòng vị tha sẽ cải tạo đợc bản thân HSCB từ xấu ta cảm hoá
thành ngời tốt.
Trong trờng hiệu trởng cần chỉ đạo các tổ chức đoàn thể nh công đoàn,
đội thiếu niên, các lớp làm việc thiện nh quỹ tình nghĩa thăm hỏi học sinh, giáo
viên, phụ huynh, gia đình có hoàn cảnh khó khăn, học sinh yếu đau tai nạn tổ

chức mua quà tặng học sinh khó khăn trong các dịp tết, dịp khai giảng
10/ Giải pháp 10: Thng nht quan điểm giáo dục HSCB gia cỏc tổ chức
các thành viên trong trờng.
HSCB thờng hay tìm đợc lý do biện hộ cho hành vi của mình, do vậy các
tổ chức thành viên trong trờng phải đoàn két thống nhất và thờng xuyên thông tin
trao đổi nhau về HSCB để hỗ trợ giáo dục tập trung.
8
Vì vây từ đầu năm hiệu trởng phải quán trit trờn hi ng giỏo viờn l
trỏch nhim giỏo dc o c cho hc sinh l nhim v ca mi thnh viờn trong
nh trng, giỏo dc o c cho hc sinh l mt quỏ trỡnh thng xuyờn, liờn
tc, din ra mi lỳc, mi ni. Mt gi dy trờn lp khụng ch n thun l
truyn th kin thc khoa hc cho hc sinh m cũn giỏo dc cho cỏc em nhng
hnh vi, c ch, tỡnh cm, nhõn sinh quan, th gii quan khoa hc.
Mọi thành viên trong trờng đều thống nhất quan tâm HSCB phát hiện
sớm, ngăn chặn kịp thời, phối hợp đồng bộ thì chắc chắn hạn chế đợc rất nhiều
thiệt hại của HSCB. nhất là ngăn chặn bạo lực trong tròng học.
11/ Giải pháp đỡ đầu HSCB
L ph ơng pháp lựa chọn những ngời có uy tín trong nhà trờng hay xã hội
nh thầy cô hoặc cán bộ phụ nữ xã, linh mục. Ngời đỡ đầu sẽ quan tâm chăm lo
quan tâm đặc biệt với HSCB là ngời hiểu các em và giúp các em tiến bộ
nhanhHSCB thông thờng không nghe lời cha mẹ nên nếu không có ngời thơng
yêu quan tâm nh cha mẹ chắc chắn khi mắc sai lầm sẽ tự ty thù hận nghĩ không
còn ngời thơng yêu mình và tiêu cực. Chính vì vậy rất cần có ngời gíup các em để
sớm nhận ra khuyết điểm sửa chữa phấn đấu thành ngời tốt Để làm đợc việc đó
thì ngay từ đầu năm học Ban giỏm hiu v giỏo viờn ca trng u nhn "ỡ
đầu" ớt nht hai hc sinh, trong ú i tng hc sinh c u l lc ra t
nhng em hc tp yu, kộm, ca nm hc va qua, da vo kt qu hc tp cui
nm d dng xỏc nh c nhng i tng ny, nhng em cú hon cnh gia
ỡnh khú khn, ớt c ph huynh quan tõm vic hc tp ca con em mỡnh. Mi
cỏn b, giỏo viờn s nhn u hai em trong sut nm hc, vic u vi cỏc

cỏch nh thng xuyờn thm hi vic hc tp ca cỏc em, tỡm hiu xem cỏc em
cú nhng khú khn, tr ngi gỡ trong quỏ trỡnh hc tp, xem em cn h tr nhng
gỡ ngay t u nm vớ d nh liờn quan n tin bc, tp sỏch, phng tin hc
tp ti thiu t ú cú cỏch giỳp mt cỏch kp thi cỏc em. To tõm lý an tõm
cho cỏc em ny, khi thy mỡnh c s u chm súc tn tỡnh ca cỏc thy cụ.
Nh vy vi lc lng ca trng trờn 20 giỏo viờn, cho nờn s lng hc sinh
c u khỏ nhiu- tc khong trờn 40 hc sinh, cú th núi õy l lng hc
sinh hc tp yu, gia cnh khú khn cn c s quan tõm ca giỏo viờn thỡ mi
cú c hi hc tt hn, t ú mi cú th gim nguy c b hc i vi nhng i
tng ny, vỡ nhiu nghiờn cu v kinh nghim cho thy, hc sinh hc tp yu,
khụng theo kp chng trỡnh, cng thờm gia ỡnh khụng quan tõm thỡ ú l
nhng nguyờn nhõn chớnh dn n hc sinh ngỏn hc, chỏn hc v kt qu l b
hc.
Khi nhận đợc tình cảm sự quan tâm của thầy cô , của bạn thân các em
cảm động dần xa những thói h tật xấu để hoà nhập những thói quen tốt không bỏ
học, không gây gổ đấnh nhau hạn chế lớn về bạo lực học đờng.
IV/ những Kết quả đạt đợc
1/ Chất lợng đạo đức, duy trì số lợng
Với những giải pháp trên đã góp phần không nhỏ nâng cao chất lợng đạo
đức hàng năm và chống bỏ học chống bạo lực trong nhà truờng. Bằng sự kiên trì
nhiều giải pháp thích hợp từng đối tợng giáo dục HSCB trong nhà trờng do vậy
trong 2 năm qua trờng không có học sinh bỏ học, không có học sinh vi phạm pháp
luật. Chất lợng giáo dục đạo đức chuyến biến rõ rệt, không xẩy ra bạo lực học đ-
ờng. Tỷ lệ đạo đức tốt và khá hành năm đều đạt trên 98%, không có đạo đức yếu,
không có học sinh vi phạm pháp luật, không có học sinh mắc tai tệ nạn xã hội,
không bạo lực học đờng. Trờng đợc hội cha mẹ học sinh, nhân dân địa phơng tin
tởng yên tâm khi con em đến trờng.
9
2/Một số ví dụ về giáo dục HSCB chống bỏ học, chống bạo lực
thành công tại đơn vị

Ví dụ 3: Em Nguyễn Văn Khá học sinh lớp 9a2 có hoàn cảnh đặc biệt là em sinh
ra lớn lên trong gia đình nghèo khó lại thiếu quan tâm của ngời cha, mẹ em sáng
sớm đã đi chợ mua đi bán lại mớ cua mớ ốc chẳng có thời gian để ý chăm lo nên
em thờng đi học muôn, hôm nào dậy muôn quá thì nghỉ học luôn, em là con ngoài
giá thú, khi sinh ra đã không biết cha mình là ai, em tự ty thờng hay mặc cảm ,
tính tình lỳ lợm, em đã sống buông thả và luôn chơi bời không quan tâm học
hành, đến trờng hay vi phạm nội quy, hay gây gổ bắt nạt bạn và liên tục bỏ học .
Khi em vi phạm khuyết điểm không thừa nhận luôn biện bạch đổ lỗi cho ngời
khác, nhà trờng gọi gia đình thì mẹ em bất lực khóc và thừa nhận không thể dạy
em đợc vì nói em không nghe và sau mỗi lần nh thế em thờng bỏ đi vài hôm với
bạn bè lang thang. Nắm đợc tình hình vậy tôi đã dùng nhiều biện pháp giúp em
nhận ra khuyết điểm và tiến bộ, tác động mặt tốt của em này là có sức khoẻ, lao
động nhiệt tình, thích đợc khen trớc tập thể, vì vậy chúng tôi đã gặp riêng không
phải một hai lần mà nhiều lần, nhiều ngời, nhng thống nhất về quan điểm là nâng
cao mặt tốt để mở đờng tránh mặc cảm của cá nhân em, giao cho em phụ trách
lao động. Trong những buổi lao động đó thầy cô gần gũi nhau trò chuyện vui vẻ,
em đã dần nhận ra những khuyết điểm và quyết tâm sửa chữa, hiện nay em tiến
bộ rõ rệt và lao động tốt để chuộc lại những sai lấm với thầy cô và bạn bè và điều
đáng mừng là em không bỏ học thờng xuyên, ý thức kỷ luật hơn.
Ví dụ2: Trờng hợp em Lê minh Sơn là học sinh lớp 9a1 trờng THCS tôi đang quản
lý là một trong những HSCB .
Về hoàn cảnh gia đình khá giả nhng bố mẹ mải làm ăn kinh tế buôn bán ít có
điều kiện quan tâm, khi học lớp 6,7 là học sinh khá nhng đến lớp 8 em đã vi phạm
khuyết điểm nh trong lớp hay gây rối hay nói chuyện, không học bài, đặc biệt tính
hung cục hay gây gổ đánh bạn vô cớ nhng khi cô giáo chủ nhiệm trao đổi với gia
đình thì em bắt đầu thù hận phá phách không học tập và đe doạ đánh giáo viên,
đánh bạn đã nói với gia đình, gia đình cũng bất lực không nói đợc, em đã nhiều
lần cãi lại bố và bỏ đi không học nữa.
Khi tìm hiểu em này tôi đã rất lo sợ vì dễ dàng gây bạo lực trong nhà trờng,
cán bộ giáo viên cũng lo ngại khi nói khuyết điểm của em. Tôi cùng giáo viên chủ

nhiệm đã trao đổi gia đình nhng không hiệu quả, cuổi cùng kiên trì dùng phơng
pháp thuyết phục mới cảm hoá đợc em : Đầu tiên em không bao giờ nhận khuyêt
điểm, luôn cãi lại và đe doạ nhng qua phân tích tỷ mỷ kiên trì , vì biết em nay a
nhẹ nhàng và thích khen không muốn ngời khác biết cá tính xấu, tôi đã khích
động u điểm em này đã tờng là học sinh giỏi môn toán lớp 6,7 nh vâỵ em rất
thông minh và khuyên giải em do học không tập trung . vì luôn tìm cách trả thù
nên học tập giảm sút, phân tích cho thấy tơng lai của em và tôi hớng em vào việc
học giải toán trên mạng.
Kết quả thật đúng nh mong đợi, em này rất hăng say giải toán, từ học sa
sút, từ học sinh hay quậy phá gây gổ đánh nhau, không biết thực hiện nội quy trở
thành thành khá giỏi, thành học sinh tích cực hoạt động các phong trào, từ đó em
chăm học và rất hối hận việc làm mình đã gây ra, em không chỉ sủa chữa rèn
luyện mình mà còn tác động các bạn khác cùng phấn đấu chăm học và tích cực
tham gia vào các phong trào của nhà trờng và hối hận, gơng mẫu thực hiện nội
quy và học tập chăm chỉ quyết tâm thi đỗ vào THPT, gia đình em rất phấn khởi
khi bày tỏ lòng cảm ơn nhà trờng đã quan tâm giáo dục em đợc nh hôm nay và
đặc biệt có lòng tin vào sự giáo dục của nhà trờng.
Ví dụ 3 : Trờng hợp em Nguyễn Văn Kiên lớp 8a1 cũng tơng tự, hoàn cảnh em
cúng đặc biệt vì bố mẹ đi làm ăn xa, en tự do buông thả chơi bi a, điện tử lời học,
không ghi chép bài em này cũng hay cùng gây gổ bạn bè và thờng hay bỏ học,
làm cho thầy cô, gia đình rất buồn phiền. nhng em có năng khiếu về thể thao, biết
mặt tốt này chúng tôi đã động viên gia đinh, động viên em tham gia phong trào
văn hoá văn nghệ lớp, của trờng và đặc biệt em cung không phụ lòng giáo dục ,
em đã đạt giải ba cấp tỉnh Hội khoẻ tại Thái Bình do ngành giáo dục tổ chức.
Phần 3: Kết luận
10
Giáo dục đạo đức HSCB chống bỏ học chống bạo lực trong nhà trờng là
việc làm cần thiết và mang tính cấp bách song đòi hỏi chúng ta kiên trì dày công
và sáng tạo ứng xử khéo léo. HSCB rất cần ở nhà trờng sự giáo dục để thành ngời
tốt có ích cho xã hội, xa rời sự giáo dục nhà trờng lúc này chắc chắn các em còn

nhỏ dại sẽ khó thành ngời tốt, Chính vì vậy là ngời quản lý chúng ta có trách
nhiệm nặng nề để trong trờng học không còn tình trạng bạo lực, không còn mối lo
sợ của hành vi vi pạm đạo đức do HSCB gây ra. HSCB dù có mắc sai lầm song
không phải tất cả không sửa đợc mà có nhiều em trở thành ngời tốt, do đó chúng
ta cần nhận thức vai trò giáo dục của mình với HSCB. Trỏnh i x thụ bo, hóy
tụn trng nhõn cỏch cỏc em Cha m, anh ch em, thy cụ, bố bn hóy gn gi,
cm thụng, lng, chia s, to iu kin v c hi cỏc em sa cha nhng
li lm, khuyt im hoc phỏt huy nhng ti nng, sỏng to (nu cú). Chỳng ta
hóy giỳp cỏc em ly li lũng tin, lũng t trng. ng bao gi cỏc em ỏnh mt
nim tin chớnh bn thõn mỡnh. Bi vỡ ỏnh mt nim tin chớnh bn thõn mỡnh
thỡ cỏc em s mt tt c. Hóy n vi cỏc em bng tỡnh thng, lòng nhân ái, sự
bao dung, s ng cm hn, tạo điều kiện cho HSCB phấn đấu thành ngời tốt.
Trên đây là 11 giải pháp về giáo dục đạo đức với HSCB có hiệu quả mà
tôi đã suy nghĩ trăn trở và đã thực hiện giáo dục HSCB tại đơn vị tôi quản lý, đợc
tập thể cán bộ giáo viên đồng tình giúp đỡ đánh giá hiệu quả cao, đã góp phần
giáo dục đạo đức cho nhiều HSCB trở thành học sinh tốt, nhà trờng đã không xẩy
ra vấn đề bạo lực, không xẩy ra bỏ học, không có học sinh đạo đức yếu. Song
chắc chắn không tránh khỏi khiếm khuyết, tôi mong nhận đợc sự động viên giúp
đỡ của các đồng chí để tôi thực hiện nhiệm vụ tốt hơn./.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Mục lục

Nội dung Trang
11
Phần mở đầu: Đặt vấn đề
1/Lý do chọn đề tài
-Lý luận
-Thực tiễn
-Nhận thức bản thân
2/ Giới hạn

3/Đối tợng
4/ Phơng pháp nghiên cứu:
Phần 2: Giải quyết vấn đề
I/ Những biểu hiện của HSCB
II/ Nguyên nhân vi phạm đạo đức của HSCB
III/Những giải pháp giáo dục HSCB
GP1:Giáo dục HSCB bằng phơng thuyết phục phát huy
tích cực u điểm của học sinh
GP2:Giáo dục HSCB qua rèn luyện
GP3: Giải pháp thúc đẩy
GP4:Tuyên truyền phát hiện sớm
GP5: Phối hợp gia đình nhà trờng, các tổ chức tôn giáo,
xã hội ngoài nhà trờng
GP6: chỉ đạo giáo viên chủ nhiệm
GP7:Chỉ đạo giáo dục đạo đức HSCB bằng dạy học đổi
mới phơng pháp
GP8: Chỉ đạo tổng phụ trách, GV, tổ chức trong nhà tr-
ờng GD HSCB
GP 9: Giáo dục HSCB bằng lòng nhân ái, bao dung
GP10: Thống nhất GD HSCB với các thành viên, các tổ
chức trong nhà trờng
Giải pháp 11: Phân công CBGV đỡ đầkhaoruw
IV/ Kết quả
1/ Chất lợng đạo đức
2/ Các ví dụ giáo dục HSCB thành công tại trờng
Phần 3: Kết luận
Mục lục
Danh mục tài liệu tham khảo
1
2

2
3
4
4
5
5
6
6
7
7
9
9
9
10
11
12
13
14
Tài liệu tham khảo
12
1. Nghip v công tác của hiệu trởng. Nhà xuất bản lao động 2008
2. Quyết định số 07/2007/QDD-BGD về việc ban hành điều lệ trờng THCS.
Trờng THPT có nhiều cấp học.
3. Điều lệ trờng THCS ng y 28/3/2011
4. Tạp trí thế giới trong ta số 74+75 năm 2008-Hội khoa học tâm lý giáo dục
Việt Nam
5. Ti liu BDTX cho giỏo viờn THCS chu k 3( 2004-2007) mụn GDCD- v
giỏo dc trung hc.
6. Quyt nh s 40/2006/Q- BGDT v quyt nh 51 b sung v vic ban
hnh quy ch ỏnh giỏ xp loi hc sinh THCS v hc sinh THPT.

13