Sáng kiến kinh nghiệm đề tàI cách thức tổ chức dạy một tiết ngoại khoá môn giáo dục công dân ở bậc trung học cơ sở

Phòng giáo dục nga sơn
Trờng thcs nga thành
*****&&&*****
Ngời thực hiện: Nghiêm Đức Hữu
Đơn vị: trờng THCS Nga Thành
Sáng kiến kinh nghiệm
đề tàI
cách thức tổ chức dạy một tiết ngoại khoá
môn giáo dục công dân ở bậc trung học cơ sở
Năm học 2004 2005
1
A. đặt vấn đề:
Giáo dục công dân có một vị trí, ý nghĩa quan trọng đối với việc giáo
dục thế hệ trẻ. Từ những hiểu biết về các chuẩn mực đạo đức, pháp
luật giúp học sinh tự điều chỉnh hành vi, có những ứng xử phù hợp
trong cuộc sống. Qua môn học các em xác định nhiệm vụ hiện tại, có
thái độ đúng với qui luật của tơng lai nhất là đối với học sinh trung
học cơ sở lứa tuổi bắt đầu tập làm ngời lớn. Bên cạnh nội dungcác
bài học đợc qui định chung cho toàn quốc, phần cứng chơng trình theo
qui định của Bộ ở các khối lớp có ba tiết ngoại khoá các vấn đề địa ph-
ơng cho mỗi năm học. Tuy nhiên việc tổ chức một tiết dạy ngoại khoá
vẫn đang còn là vấn đề khó khăn đối với các giáo viên Trung học cơ sở
cơ sở hiện nay. Phần lớn giáo viên còn lúng túng trong cách thức tổ
chức dạy những tiết học này.
Đứng trớc tình hình đó là một giáo viên giảng dạy Giáo dục
công dân đã khá lâu, trong hiện tại đã từng tham dự nhiều chuyên đề
về đổi mới chơng trình dạy học Giáo dục công dân do các cấp tổ chức,
tôi muốn nêu lên một số kinh nghiệm của bản thân trong phơng pháp
tổ chức

một tiết dạy ngoại khoá môn Giáo dục công dân ở bậc Trung

học cơ sở nhằm nâng cao kiến thức bộ môn, đóng góp một phần nhỏ bé
vào việc đổi mới chơng trình , giải quyết tình trạng lúng túng trong
phơng pháp tổ chức tiết dạy ngoại khoá của giáo viên Trung học cơ sở
hiện nay.
Rất mong đợc bạn đọc góp ý kiến phê bình !
2
B. giảI quyết vấn đề :
I. Lí do chọn đề tài:
1. Cơ sở lý luận:
Nh ta đã biết, dạy học Giáo dục công dân là quá trình giáo viên cung
cấp cho học sinh những kỹ năng cơ bản trong cuộc sống để các em có cách
ứng xử phù hợp, tự điều chỉnh hành vi, hình thành nhân cách Nhằm phục
vụ cho việc giáo dỡng, giáo dục và phát triển học sinh qua môn học. Giáo
dục công dân là bộ môn vừa mang tính trìu tợng cao vừa rất cụ thể vì kiến
thức cơ bản bộ môn đòi hỏi tính khoa học, chính xác cao nhng lại gắn liền
với các mối quan hệ ứng xử của mỗi con ngời trong cuộc sống hiện tại. Nên
trong quá trình giảng dạy để học sinh có những kiến thức cơ bản về Đạo đức
và Pháp luật, đòi hỏi bên cạnh việc cung cấp kiến thức bộ môn theo qui định
chung giáo viên phải gắn liền bài học với thực tế cuộc sống để các em biết
vận dụng xử lý các tình huống Đạo đức, Pháp luật, vận dụng vào thực tế cuộc
sống ở địa phơng đòi hỏi ngời dạy phải tổ chức tốt các tiết ngoại khoá về các
vấn đề địa phơng qua đó giúp các em nhìn nhận, đánh giá đúng những vấn đề
đang xảy ra, hoặc biết lên án, bảo vệ truyền thống lịch sử, di sản văn hoá,
lịch sử, danh lam thắng cảnh của quê hơng, đất nớc.
Căn cứ vào tài liệu học tập, mục đích truyền thụ và thực tế địa phơng
ngời dạy phải có cách thức tổ chức tiết dạy ngoại khoá phù hợp với đối tợng
học sinh từ việc lựa chọn chủ đề đến cách thức tổ chức giờ dạy tạo nên
hứng thú trong quá trình chủ động lĩnh hội kiến thức của học sinh giúp các
em tự điều chỉnh hành vi của bản thân, sống theo đúng Hiến pháp, Pháp luật
và truyền thống đạo đức của dân tộc. Vì vậy trong thực tế hiện nay đối với

mỗi giáo viên môn Giáo dục công dân bậc Trung học cơ sở, cách thức tổ
chức một tiết dạy ngoại khoá các vấn đề địa phơng có vai trò hết sức quan
trọng.
3
2. Cơ sở thực tiễn:
Là giáo viên trực tiếp giảng dạy Giáo dục công dân ở bậc THCS đã 13
năm tôi thấy học sinh cha thực sự yêu thích môn học bởi trong quá trình
giảng dạy, ôn tập nhiều giáo viên cha có cách thức tổ chức dạy phù hợp để
tạo nên hứng thú, kích thích sự suy nghĩ tìm tòi của học sinh.
- Việc tổ chức giờ dạy ngoại khoá của giáo viên còn gặp nhiều khó
khăn, phần lớn các thầy cô còn lúng túng trong việc xác định nội dung, chủ
đề bài dạy. Nhìn chung các tiết ngoại khoá dạy mang hình thức lấp chỗ
trống, nội dung nghèo nàn cha tập trung đợc sự chú ý tiếp thu của học sinh.
- Các tiết dạy ngoại khoá đôi khi bị biến thành tiết kiểm tra, thực
hành, dạy bù tính giáo dục ch a cao, cha phát huy đợc tính độc lập trong
việc tiếp nhận kiến thức của học sinh.
- Tài liệu hớng dẫn giảng dạy tiết ngoại khoá phần lớn cha có, hoặc có
thì nội dung còn sơ sài cha đáp ứng đợc yêu cầu thực tế trong quá trình dạy
học.
- Còn một bộ phận không nhỏ đội ngũ giáo viên dạy môn giáo dục
công dân giảng dạy với hình thức kiêm nhiệm, đào tạo không chính ban hoặc
đào tạo dới hình thức là môn hai nên kiến thức bộ môn còn hạn chế, phơng
pháp dạy học còn yếu.
* Xuất phát từ nhu cầu của phần lớn giáo viên, học sinh và tình hình
môn học, qua quá trình giảng dạy và tìm tòi phơng pháp tôi đã thực nghiệm
cách thức tổ chức dạy một tiết ngoại khoá các vấn đề địa phơng môn Giáo
dục công dân cho giáo viên và học sinh THCS, kết quả học sinh học tập
chăm chỉ, hứng thú, thực sự trở thành trung tâm của quá trình dạy học, các
giáo viên vận dụng cách thức tổ chức dạy học tiết ngoại khoá theo yêu cầu
trên kết quả của quá trình dạy học đợc nâng lên, không còn lúng túng trong

giờ dạyngoại khoá. Từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên tôi đã quyết định chọn
đề tài này để nêu lên những kinh nghiệm bản thân, đóng góp vào quá trình
4
đổi mới môn học nâng cao khả năng nhận thức và kết quả học tập môn Giáo
dục công dân của giáo viên và học sinh THCS.
II. quá trình thực hiện:
1. Đặc điểm tình hình:
1.1: Thuận lợi:
- Nga Sơn là vùng có truyền thống hiếu học, phụ huynh quan tâm đến
việc học tập của con em.
- Học sinh có đầy đủ sách giáo khoa, ham thích tìm hiểu kiến thức
thích học các tiết ngoại khoá.
- Học sinh ham thích tìm hiểu kiến thức bộ môn, hứng thú trong việc
tìm tòi, giải quyết các tình huống Đạo đức và Pháp luật.
- Trong giờ học các em học tập tích cực, thực sự là trung tâm của quá
trình dạy học.
- Khả năng nắm bắt kiến thức khá tốt, biết so sánh, đánh giá và xử lý
các hành vi trong thực tế cuộc sống .
- Đội ngũ giáo viên dạy Giáo dục công dân tham gia đầy đủ các
chuyên đề đổi mới phơng pháp do Sở, Phòng tổ chức.
- Phơng tiện trực quan trong giảng dạy đã đợc quan tâm mua sắm khá
đầy đủ.
- Phòng giáo dục, ban Giám hiệu các nhà trờng quan tâm đến quá trình
đổi mới phơng pháp, luôn tạo điều kiện để ngời dạy phát huy tốt khả năng
của bản thân, có nhiều biện pháp để nâng cao chất lợng tốt nghiệp và đội ngũ
học sinh giỏi các cấp.
1.2. Khó khăn:
- Đặc điểm vùng dân c: Nga Sơn vốn là vùng kinh tế thuần nông, nghề
phụ khá phát triển, trình độ dân trí các nơi không đồng đều.
- Việc tiếp cận kiến thức môn học còn hạn chế, phần lớn học sinh còn

coi Giáo dục công dân là môn phụ nên cha nhiệt tình với môn học.
5
- Phơng tiện dạy học còn thô sơ, việc đầu t mua sắm thiết bị còn ít, đội
ngũ giáo viên cha thực sự đồng bộ, kiến thức bộ môn cha thực sự sâu sắc,
đặc biệt việc nắm bắt các đơn vị kiến thức Pháp luật còn hạn chế.
- Phần lớn các giáo viên dạy môn Giáo dục Công dân còn coi môn học
là môn hai, cha thực sự đầu t kiến thức, kiến thức bộ môn còn hạn chế. Đa số
các giáo viên cha có cách thức tổ chức dạy một tiết ngoại khoá nên nội dung
các giờ ngoại khoá còn sơ sài, tính hiệu quả cha cao.
2. Nội dung:
2.1. Điều tra ban đầu:
a. Khảo sát chất lợng học sinh qua giờ ngoại khoa môn GDCD ở trờng
Trung học cơ sở Nga Thành năm học 2003 2004 và đầu năm học 2004 -
2005:
Tổng số
học sinh
Nắm vững bài NK
SL %
Hiểu bài khá
SL %
Có hiểu bài
SL %
Cha hiểu bài
SL %
415 16 3,8 70 16,8 214 55,5 115 27,7
b. Khảo sát việc tổ chức giờ dạy ngoại khoá của giáo viên môn Giáo
dục công dân trong huyện Nga Sơn năm học 2003 - 2004:
Tổng số
giáo viên
Tổ chức tốt

giờ ngoại khoá
SL %
Tổ chức
giờ dạy khá
SL %
Có thể
tổ chức đợc
SL %
Khó thiết kế đ-
ợc tiết dạy
SL %
48 4 8,2 10 20,6 12 25,0 22 46,2
2.2: Nội dung thực hiện:
a.Bớc 1: Xác định chủ đề ngoại khoá( Nội dung ngoại khoá) Chủ đề
ngoại khoá rất rộng, tuỳ đặc điểm mỗi vùng miền, mỗi địa phơng khác
nhau giáo viên có thể lựa chọn những chủ đề phù hợp để tổ chức ngoại khoá.
Tuy vậy căn cứ vào nội dung chơng trình bộ môn có thể xác định ngoại khoá
các vấn đề địa phơng thờng tổ chức theo hai chủ đề sau:
6
* Ngoại khoá về truyền thống lịch sử, văn hoá địa phơng( tìm hiểu các
di tích văn hoá, lịch sử; truyền thống hiếu học; truyền thống tôn s trọng đạo;
uống nớc nhớ nguồn )
* Ngoại khoá các vấn đề chính trị, xã hội nổi bật ở địa phơng đang đợc
cả xã hội chú ý quan tâm giải quyết( các tệ nạn xã hội nổi cộm; an toàn giao
thông; phòng chống cháy nổ; chặt phá rừng bừa bãi )
b.Bớc 2: Xây dựng giáo án:( Hớng đề xuất)
* Chủ đề: Tìm hiểu truyền thống lịch sử, văn hoá địa phơng
A. Mục tiêu:
1. Kiến thức: giúp HS hiểu đợc truyền thống lịch sử, văn hoá địa phơng, thấy
cần phải tham gia tìm hiểu, giữ gìn, bảo vệ truyền thống tốt đẹp đó.

2. Kỹ năng: có kỹ năng nhận biết đánh giá, tham gia tu bổ, bảo vệ, giữ gìn
3. Thái độ: Tôn trọng, tự hào, tôn tạo, giữ gìn
B. Phơng pháp: Nêu vấn đề, đàm thoại, thảo luận nhóm, sắm vai, trò chơi
tiếp sức, đề án, diễn đàn
C. Phơng tiện: Tranh ảnh, phim đèn chiếu, băng hình( nếu có), truyện kể,
mẫu vật
D. Hoạt động dạy học:
1. Vào bài: giới thiệu chung về truyền thống lịch sử, văn hoá quê hơng khơi
dậy ở học sinh lòng tự hào
2. Nội dung: Giáo viên khái quát chung, sau đó cho học sinh chọn truyền
thống( di tích văn hoá, lịch sử)
a. Hớng dẫn học sinh tìm hiểu chung: vị trí, địa điểm, sự kiện, công lao, ý
nghĩa
b. Cho học sinh tìm hiểu, đánh giá truyền thống( di tích) đợc giữ gìn, tu bổ,
bảo vệ nh thế nào?
c. Để học sinh bày tỏ thái độ, quan điểm trách nhiệm cá nhân trong việc giữ
7
gìn, tu bổ, bảo vệ.
d.Yêu cầu học sinh xây dựng dự án, lập kế hoạch giữ gìn, bảo vệ.
3. Luyện tập : cho học sinh giải quyết một số bài tập tình huống.
*Chủ đề: Ngoại khoá các vấn đề xã hội
A. mục tiêu:
1 Kiến thức: Hiểu rõ các vấn đề xã hội đang quan tâm( đặc biệt nh tệ nạn xã
hội; an toàn giao thông; môi trờng ), thấy rõ tác hại để xác định cách phòng
tránh.
2. Kỹ năng: Tránh xa các tệ nạn xã hội, sống làm việc, học tập theo đúng qui
định của Hiến pháp và Pháp luật.
3. Thái độ: Lên án những hành vi, vi phạm truyền thống đạo đức, pháp luật.
Tán thành, học tập những biểu hiện, việc làm đúng với truyền thống dân tộc,
đúng qui định của pháp luật.

B. Phơng pháp: Đàm thoại, diễn đàn, tổ chức trò chơi, sắm vai
C. phơng tiện: tranh ảnh, truyện kể, sách tham khảo về luật pháp, phim
ảnh
D. hoạt động dạy học:
1. Vào bài: Gv đánh giá chung về các vấn đề chính trị xã hội nổi cộm đang
đợc xã hội quan tâm sau đó liên hệ vào thực tế địa phơng để học sinh lựa
chọn nội dung ngoại khoá.
2. Nội dung :
a. Cho học sinh tìm hiểu sơ lợc về chủ đề ngoại khoá.
b. Chỉ rõ tác hại (nếu có), phân tích nguyên nhân.
c. Hớng dẫn học sinh cách phòng tránh ( nếu có tác hại ).
d. Trách nhiệm của mỗi công dân học sinh với các vấn đề chính trị, xã hội
nổi cộm đang diễn ra ở địa phơng, đề xuất hớng giải quyết.
8
3. Luyện tập: cho Hs làm các bài tập tình huống, tổ chức trò chơi.
c. Bớc 3: Hình thức tổ chức giờ dạy :
Căn cứ vào đặc điểm bộ môn và yêu cầu của chủ đề ngoại khoá, tiết ngoại
khoá các vấn đề địa phơng môn Giáo dục công dân ở bậc Trung học cơ sở có
thể tổ chức giờ dạy dới hai hình thức:
+ Tổ chức trên lớp: Đối với dạng bài ngoại khoá về các vấn đề chính
trị xã hội. (Đối với dạng bài truyền thống văn hoá, lịch sử có thể tổ chức trên
lớp nếu không có điều kiện về mặt thời gian, kinh phí, phơng tiện, địa
điểm )
+ Tổ chức ngoài trời: Phù hợp với các bài tìm hiểu về truyền thống văn
hoá, lịch sử ở địa phơng ( Tổ chức tại các di tích văn hoá lịch sử, dới hình
thức dã ngoại, tham quan ).
* Chú ý: Cách ghi bảng tiết dạy ngoại khoá trên lớp ( Hớng đề xuất )
Giáo dục công dân: Tiết : Ngoại khoá các vấn đề địa ph ơng.
I Chủ đề:
II. Nội dung: ( tuỳ theo dạng bài ngoại khoá: thờng có 4 nội dung cơ bản nh

tiến trình của giáo án đề xuất)
III. Luyện tâp: .
3. Kết quả đạt đợc:
Sau một năm thử nghiệm tổ chức dạy học các tiết ngoại khoá môn Giáo dục
công dân bậc Trung học cơ sở theo theo cách thức trên kết quả thu đợc nh
sau:
a, Khảo sát chất lợng học tập giờ ngoại khoá môn Giáo dục công dân
cuối năm học 2004 - 2005 của học sinh trờng Trung học cơ sở Nga Thành
Tổng số
Hiểu bài tốt
SL %
Hiểu bài khá
SL %
Có hiểu bài
SL %
Cha hiểu
SL %
9
học sinh
415 90 21,8 182 43,8 132 31,8 11 2,6

b. Kết quả khảo sát giờ dạy ngoại khoá của giáo viên môn Giáo dục công
dân huyện Nga Sơn khi thực hiện thực hiện phơng pháp cuối năm học 2004
2005:
Tổng số
giáo viên
Tổ chức tốt
giờ ngoại khoá
SL %
Tổ chức

giờ dạy khá
SL %
Có thể
tổ chức đợc
SL %
Khó thiết kế
tiết dạy
SL %
48 16 33,3 20 41,7 12 25,0 0 0
III. Kinh nghiệm rút ra:
Qua quá trình thực hiện cách thức tổ chức giờ dạy ngoại khoá môn
Giáo dục công dân ở trờng THCS Nga Thành nói riêng và trong huyện Nga
Sơn nói chung, căn cứ vào khả năng tổ chức giờ dạy của giáo viên bộ môn
trong toàn huyện năm học 2004 2005 và kết quả học tập của học sinh
trong việc thực hiện phơng pháp tôi đã rút ra đợc những kinh nghiệm sau:
- Giờ dạy ngoại khoá là vấn đề luôn mới và khó đối với giáo viên dạy
môn Giáo dục công dân vì xã hội luôn phát triển kéo theo việc đánh giá nhận
xét các vấn đề xã hội cũng có phần thay đổi. Vì vậy cách thức tổ chức giờdạy
ngoại khoá bộ môn là rất cần thiết đối với mỗi giáo viên. Tuy nhiên khi tổ
chức dạy học tuỳ vào mỗi điều kiện cụ thể ngời dạy cần lựa chọn phơng pháp
phù hợp với trình độ, đối tợng hoàn cảnh thực tế địa phơng để tăng niềm tin,
hình thành thói quen tốt, biết điều chỉnh hành vi phù hợp với chuẩn mực xã
hội của học sinh.
- Đa số các em học sinh ham thích giờ học ngoại khoá, tham gia nhiệt
tình vào các hình thức học tập do giáo viên tổ chức .
10
- Đa số các giáo viên bộ môn không còn ngại dạy tiết ngoại khoá.
- Dạy theo cách thức mới tạo nên sự thoải mái trong hoạt động dạy và
học, hiệu quả tiết dạy đợc nâng cao.
- Sử dụng đa dạng phơng pháp trong một tiết dạy ngoại khoá tạo nên

sự thoải mái, hứng thú trong học tập của học sinh.
- Sử dụng cách thức tổ chức dạy học trên giáo viên dễ xác định chủ đề,
nội dung tiết dạy. Thuận lợi trong việc chuẩn bị các bớc cho tiết dạy, phơng
tiện tiến hành, địa điểm tiến hành
- Giáo viên có sự thuận lợi trong việc thống nhất cách soạn giáo án,
cách ghi bảng, hình thức tổ chức ngoại khoá
c. Kết thúc vấn đề:
Tóm lại: Cách thức tổ chức giờ dạy ngoại khoá môn Giáo dục công
dân cho học sinh THCS là nhằm cung cấp cho các em một hệ thống kiến
11
thức về chính trị, xã hội gần gũi thiết thực trong cuộc sống, giúp các em nhận
biết, hiểu, trân trọng, bảo vệ, giữ gìn các di sản văn hoá, truyền thống đạo
đức do cha ông để lại. Mặt khác nội dung ngoại khoá còn trang bị cho học
sinh hệ thống kiến thức Pháp luật cơ bản, phổ thông giúp các em nhận biết,
điều chỉnh hành vi, lựa chọn cách sống, cách ứng xử phù hợp làm hành trang
để bớc tơng lai. Với cách thức tổ chức dạy học này học sinh sẽ tiếp nhận kiến
thức một cách nhanh chóng và có sức bền hơn. Tuy nhiên khi sử dụng phơng
pháp này đòi hỏi giáo viên phải nắm vững kiến thức bộ môn đặc biệt là các
đơn vị kiến thức ở các chuẩn mực Pháp luật, có vốn hiểu biết sâu sắc về các
vấn đề chính trị xã hội, văn hoá, lịch sử Vì vậy yêu cầu đặt ra đói với mỗi
giáo viên giảng dạy Giáo dục công dân bậc Trung học cơ sở phảI không
ngừng học tập, tìm hiểu mở rộng kiến thức để theo kịp xu thế phát triển của
thời đại.
Quá trình thực hiện phơng pháp là đúc rút từ kinh nghiệm trong thực
tế giảng dạy mong muốn của bản thân là góp một phần tiếng nói chung vào
quá trình đổi mới môn học, giúp học sinh phát triển về nhân cách, có khả
năng xử lý nhanh nhẹn, chính xác các tình huống trong cuộc sống, để trở
thành con ngời phát triển một cách toàn diện hơn.
Nga Sơn, ngày 20 tháng 4 năm 2005
Tác giả

Nghiêm Đức Hữu
Mục lục trang
A. Đặt vấn đề 2
B. Giải quyết vấn đề 3
I. Lý do chọn đề tài 3
12
II. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn 5…………………………………
III. Kinh nghiÖm rót ra . 10…………………………………
C. KÕt thóc vÊn ®Ò 12………………………………………
13