Quản lý quá trình dạy học ở trường trung học phổ thông

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA SƯ PHẠM
  
BÀI TẬP TIỂU LUẬN

ĐỀ BÀI:
Một số hiện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm năng
cao chất lượng dạy học ở các trường THPT huyện
Yên Thế, tỉnh Bắc Giang

Môn : Quản lý hành chính Nhà nước về Giáo dục
Giảng viên : Đào Phú Quảng
Lớp : QH – 2005S – Toán học
Sinh viên : Bùi Thị Huệ


HÀ NỘI, 10/200
Mục lục
I. Phần mở đầu
1. Lí do chọn đề tài…………………………………………………….3
2. Mục đích nghiên cứu………………………………………………..4
3. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………4
4. Nhiệm vụ nghiên cứu……………………………………………………...4
5. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………..4
II. Tổng quan về quản lý quá trình dạy học và chất lượng dạy học của
trường THPT……………………………………………………………… 5
1. Dạy học và chất lượng dạy học………………………………………….5
2. Quản lý và quản lý quá trình dạy học……………………………........6
3. Những đặc điểm của quản lý quá trình dạy học………………………10
4. Cơ sở pháp lý trong quản lý quá trình dạy học ở trường THPT……13
5. Nội dung quản lý quá trình dạy học ở trường THPT……………… 13

6. Quản lý chất lượng dạy học ở trường THPT………………………….14
7. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chất lượng dạy học ở trường
THPT……………………………………………………………………….16
III. Thực trạng công tác quản lý chuyên môn của Hiệu trưởng nhằm năng
cao chất lượng dạy học ở trường THPT huyện Yên Thế tỉnh Bắc
Giang……………………………………………………………………...16
1. Khái quát tình hình kinh tế- xã hội và GD& ĐT THPT ở huyện
YênThế tỉnh Bắc Giang………………………………………………...16
2. Thực trạng công tác quản lí chất lượng dạy học ở các trường THPT
huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang……………………………………17
IV. Các biện pháp quản lý nhằm năng cao chất lượng dạy học ở trường
THPT huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang…………………………………. 19
1. Những nguyên tắc trong việc đề xuất các biện pháp………………..19
2. Các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ở các
trường THPT huyện Yên Thế tỉnh Bắc Giang…………………20
a. Nâng cao nhận thức cho GV, học sinh và các lực
lượng xã hội về sự cần thiết phải nâng cao chất lượng dạy học ở
các trường THPT trong giai đoạn hiện
nay……………………………… …..20
b. Tăng cường quản lý chương trình, quản lý hoạt động
sư phạm của giáo
viên……………………………………………………….22
c. Xây dựng đội ngũ GV các trường THPT theo hướng
chuẩn hoá và trên chuẩn………………………………………………
……27
d. Tăng cường chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học
theo hướng sử dụng các thiết bị hiện
đại………………………………29
e. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh…..31

f. Huy động các nguồn lực nhằm phát triển cơ sở vật
chất, thiết bị giáo dục và các phương tiện giảng dạy hiện đại cho
các trường THPT……………. …………………………………………
33
g. Tạo điều kiện thuận lợi cho việc dạy và học của GV
và HS..34
3. Mối quan hệ giữa các biện pháp……………………………………..36
V. Kết luận……………………………………………………………. 36
I. Phần mở đầu
1. Lí do chọn đề tài
Trong thời đại ngày nay với tốc độ phát triển như vũ bão của khoa học
kỹ thuật và công nghệ, đặc biệt là trong công cuộc đẩy mạnh công nghiệp
hóa- hiện đại hóa ở nước ta hiện nay, Đảng và nhà nước ta đã khẳng định:
“Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng
đầu, nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” [36,
tr.107]
Khi khẳng định nhiệm vụ của giáo dục, Nghị quyết Trung Ương II
khóa VIII đã chỉ rõ: “ Giáo dục và đào tạo hiện nay phải có một bước
chuyển nhanh chóng về chất lượng và hiệu quả đào tạo, về số lượng và quy
mô đào tạo, nhất là chất lượng dạy học trong các nhà trường, nhằm nhanh
chóng đưa giáo dục đào tạo đáp ứng yêu cấu mới của đất nước, thực hiện
nâng cao dân tri, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, phục vụ cho sự
nghiệp xây dựng và phát triển đất nước” [2]. Nghị quyết ban chấp hành
trung ương khóa VIII đã khẳng định: “Giáo viên là nhân tố quyết định chất
lượng của giáo dục và được xã hội tôn vinh”
Chất lượng dạy học ở các trường trung học phổ thông hiện nay và chất
lượng đào tạo nói chung đã có nhiều tiến bộ trên một số mặt. Tuy nhiên,
chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng dạy học nói riêng còn nhiều
yếu kém, bất cập. Đáng quan tâm là chất lượng, hiệu quả Dạy học còn
thấp, chưa đáp ứng được những đòi hỏi ngày càng cao về nhân lực của

công cuộc đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước theo
định hướng xã hôi chủ nghĩa. Trình độ kiến thức, kỹ năng thực hành,
phương pháp tư duy khoa học của đa số học sinh còn yếu.
Vấn đề đặt ra cho những người làm công tác quản lý nhà trường là
phải tổng kết, đúc rút những kinh nghiệm, nghiên cứu tìm ra những biện
pháp quản lý hữu hiệu nhằm nâng cao chất lượng dạy học, nhanh chóng
đáp ứng yêu cầu đổi mới của đất nước.
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên tôi chọn đề tài tìm hiểu “
Những biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy
học” và tiến hành khảo sát tại các trường THPT ở Huyện Yên Thế, Tỉnh
Bắc Giang nhằm chỉ ra thực trạng của vấn đề trên và đề xuất một só biện
pháp góp phần nâng cao chất lượng dạy học.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng
dạy học ở các trường THPT ở huyện Yên Thế tỉnh Bắc Giang góp phần
nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT.
3. Đối tượng nghiên cứu
Những biện pháp quản lý của Hiệu trưởng và chất lượng dạy học ở các
trường THPT huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc quản lý của Hiệu trưởng nhằm
nâng cao chất lượng dạy học.
.- Thực trạng của việc quản lý hoạt động của tổ chuyên môn và chất
lượng dạy học ở các trường THPT huyện Yên Thế tỉnh Bắc Giang.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động của tổ chuyên môn
nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các trường THPT huyện Yên Thế
tỉnh Bắc Giang.
5. Phương pháp nghiên cứu
a. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp phân tích tổng hợp lý thuyết

- Phương pháp hệ thống hóa lý thuyết
b. Nhóm các phương pháp thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
- Phương pháp phỏng vấn
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý.
c. Phương pháp sử dụng toán thống kê để xử lý số liệu từ các kết quả
khảo
II. Tổng quan về quản lý quá trình dạy học và chất lượng dạy
học
1. Dạy học và chất lượng dạy học
Có nhiều tác giả đưa ra khái niệm khác nhau về chất lượng:
Theo từ điển Bách khoa Việt Nam: “chất lượng, phạm trù triết học biểu
thị những thuộc tính bản chất của sự vật, chỉ rõ nó là cái gì, tính ổn định
tương đối của sự vật phân biệt nó với các sự vật khác. Chất lượng là đặc
tính khách quan của sự vật. Chất lượng biểu hiện ra bên ngoài qua các
thuộc tính. Nó là sự liên kết các thuộc tính của sự vật lại làm một, gắn bó
các sự vật như một tổng thể, bao quát toàn bộ sự vật và không thoát khỏi
sự vật. Sựu vật trong khi vẫn còn là bản thân nó thì không thể mất chất
lượng của nó. Sự thay đổi về chất lượng kéo theo sự thay đổi của sự về căn
bản. Chất lượng của sự vật bao giờ cũng gắn liền với tính quy định về số
lượng của nó và không thể tồn tại ngoài tính quy định đó. Mỗi sự vật bao
giờ cũng có sự thống nhất của số lượng và chất lượng”.
Vậy chất lượng giáo dục phổ thông là chất lượng sản phẩm cuối cùng
của quá trình giáo dục phổ thông, đó là chất lượng học vấn của cả một lớp
người mà bộ phận lớn vào đời nhay sau khi ra trường, sự kế tiếp của bộ
phận này sau mỗi năm học tạo ra sự chuyển hóa từ lượng sang chất của đội
ngũ nhân lực có hàm lượng trí tuệ cao với tất cả dấu ấn lên nhân cách của
họ, của quá trình giáo dục phổ thông.
Chất lượng giáo dục phổ thông là chất lượng của từng mặt đạo đức, trí
dục, mĩ dục. thể thao, giáo dục lao động và hướng nghiệp.

Quản lý quá trình dạy học ở trường trung học phổ thông
Quản lý quá trình dạy học chính là diều khiển quá trình dạy học làm cho
quá trình đó được vận hanh một cách có kế hoạch, có tổ chức và được chỉ
đạo, kiểm tra giám sát thường xuyên nhằm từng bước hướng về thực hiện
mục tiêu, nhiệm vụ dạy học đã đặt ra.
Để tiến hành quản lý quá trình dạy học ở trường trung học phổ thông,
người quản lý cần hiểu rõ về khái niệm quản lý, quản lý dạy học và quản lý
quá trình dạy học.
2. Quản lý và quản lý quá trình dạy học
a. Khái niệm quản lý và chức năng của quản lý
• Quản lý
Là một yêu cầu không thể thiếu được của xã hội loài người, xã hội loài
người luôn tồn tại nhu cầu quản lý. Đã có nhiều quan niệm khác nhau khi
đề cập đến khái niệm quản lý song theo tác giả Nguyễn Quốc Chí, nguyễn
thị Mĩ Lộc quan niệm “ khi bàn đến hoạt động quản lý và người quản lý,
cần bắt đầu từ khái niệm “tổ chức”- như một nhóm có cấu trúc nhất định
những con người cùng hoaatj động vì một mục đích chung nào đó, một con
người riêng lẻ không thể nào đạt đến”.
Với ý nghĩa như vậy, đã có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý. Cụ
thể:
- Quản lý là một quá trình tác động có định hướng(có chủ đích), có tổ
chức , lựa chọn trong số tác động có thể dựa trên các thông tin về tình
trang của đối tượng và môi trường, nhằm giữ cho sự vận hành của đối
tượng được ổn định và làm cho nó phát triển tới mục đích đã định.
- Quản lý là sự tác động có ý thức,có kế hoạch của chủ thể đến tập thể
những người lao động(nói chung là khách thể quản lý) nhằm thực hiện
được nhũng mục tiêu dự kiến.
- Quản lý là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý lên đối tượng
quản lý nhằm chỉ huy, điêu hành, hướng dẫn các quá trình xã hội và
hành vi cá nhân đến mục đích hoạt động chung và phù hợp quy luật

khách quan
Như vậy quản lý là hoạt động vốn có của xã hội ở bất kì trình độ phát
triển nào của nó. Quản lý có thể hiểu đó là sự tác động có mục đích đến tập
thể những con người để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ trong quá
trình lao động.
Bản chất hoạt động quản lý là làm cho hệ thống vận hành theo mục tiêu
đặt ra tiến dần trạng thái đến chất lượng mới.
Tóm lại, quản lý là một quá trình tác động gây ảnh hưởng của chủ thể
quản lý đến khách thể quản lý nhằm đạt tới mục tiêu chung. Và do đó quản
lý là một khoa học, một nghệ thuật bởi các hoạt động quản lý là có tổ chức,
có định hướng dựa trên những quy luật, những nguyên tắc, những phương
pháp cụ thể, được vận dụng một cách mềm deỏ , linh hoạt và sáng tạo tùy
vào từng điều kiện cụ thể, khác nhau của đời sống xã hội. suy nghĩ và hành
động của nhà quản lý không phải là “trái tim nóng, cái đầu nóng”,cũng
không phải “trái tim lạnh, cái đầu lạnh” , càng không phải “trái tim lạnh,
cái đầu nóng”, mà phả là “trái tim hồng, cái đầu lạnh”.
• Chức năng quản lý
Là một dạng hoạt động quản lý chuyên biệt thông qua đó chủ thể quản
lý tác động vào khách thể quản lý nhằm thực hiện mục tiêu xác định. Ngày
nay có thể có những tác giả trình bày chức năng quản lý theo những quan
điểm phân loại khác nhau nhưng nền tảng thì quản lý có bốn chức năng cơ
bản: kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra.
- Chức năng kế hoạch hóa: Là quá trình xác định các mục tiêu phát
triển giáo dục và quyết định những biện pháp tốt nhất để thực hiện các mục
tiêu đó. Đây là chức năng đầu tiên của quá trình quản lý, nó có vai trò khởi
đầu, định hướng cho toàn bộ các hoạt động của quá trình quản lý và là cơ
sở để huy động tối đa các nguồn lực cho việc thực hiện các mục tiêu, là căn
cứ cho việc kiểm tra đánh giá quá trình thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của
tổ chức, đơn vị và từng cá nhân.
Như vậy kế hoạch hóa là việc đưa toàn bộ hoạt động quản lý vào công

tác kế hoạch, trong đó chỉ rõ các bước đi, biện pháp thực hiện và bảo đảm
các nguồn lực để đạt tới các mục tiêu của tổ chức.
- Chức năng tổ chức: là quá trình phân phối và sắp xếp nguồn nhân
lực theo những cách thức nhất định để đảm bảo thực hiện tốt các mục tiêu
đề ra. Đây là chức năng thứ hai trong quá trình quản lý. Nó có vai trò thực
hiện hóa các mục tiêu của tổ chức và đặc biệt nó có khả năng tạo ra sức
mạnh mới của tổ chức, cơ quan, đơn vị ,người ta còn nhấn mạnh vai trò
này bằng tên gọi “ hiệu ứng tổ chức”
- Chức năng chỉ đạo : Là quá trình tác động ảnh hưởng tới hành vi,
thái độ của những người khác nhằm đạt tới mục tiêu với chất lượng cao.
Nó là chức năng thứ ba trong một quá trình quản lý có vai trò cùng với
chức năng tổ chức thực hiện hóa mục tiêu. Chức năng chỉ đạo được xác
định từ việc điều hành và hướng dẫn các hoạt động nhằm đạ được các mục
tiêu có chất lượng và hiệu quả. Do vậy chức năng chỉ đạo là cơ sở phát huy
các động lực cho việc thực hiện các mục tiêu quản lý góp phần tạo nên
chất lượng và hiệu quả của các hoạt động.
- Chức năng kiểm tra: Là quá trình đánh giá và điều chỉnh nhằm
đảm bảo cho các hoạt động đạt tới mục tiêu của tổ chức. Chức năng kiểm
tra là chức năng cuối cùng của một quá trình quản lý, có vai trò giúp cho
chủ thể quản lý biết được mọi người thực hiện các nhiệm vụ ở mức độ nào,
đồng thời cũng biết được những quyết định quản lý ban hành có phù hợp
hay không, trên cơ sở đó điều chỉnh các hoạt động, giúp đỡ hay thúc đẩy
các cá nhân, tập thể đạt tới các mục đích xác định. Chức năng kiểm tra là
một chức năng quan trọng không thể thiếu được trong quá trình quản lý
Quá trình quản lý được diễn ra tuần tự từ chức năng kế hoạch đến các
chức năng tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra. Song trên thực tế các chức năng
này đan xen nhau, hỗ trợ lẫn nhau trong quá trình thực hiện
Mô hình chức năng của quản lý
Bốn chức năng : Ba hoạt động:
Kế hoạch Ra quyết định đúng

đắn
Tổ chức

Giữa 4 chức năng và 3 hoạt động chúng có mối quan hệ tác động gắn bó
với nhau, các chức năng của quản lý chỉ được thực hiện có hiệu quả khi
người quản lý phải biết: ra quyết định và quyết định đưa ra phải đảm bảo
tính chính xác và kịp thời; phải biết điều chỉnh các hoạt động sao cho phù
hợp với diễn biến của tình hình thực tế và cuối cùng người quản lý cần có
thông tin chính xác, thông tin chính là năng lực của quản lý. Tất nhiên để
Tổ chức
chức
Kiểm tra
Kiểm tra
Thông tin quản
lý
Kế hoạch
Chi đạo
hoàn thành tốt công tác quản lý, người quản lý cần xác định mục tiêu, động
lực và các giá trị của quản lý với các ý nghĩa:
+ Xác định đúng mục tiêu quản lý;
+ Bao quát được nội dung quản lý:
+ Nhận diện sâu sác động lực quản lý;
+ Kiên trì thực hiện đồng bộ của hệ giá trị quản lý.
b. Quản lý quá trình dạy học
Từ khái niệm quá trình dạy học, khái niệm quản lý ta có thể hiểu quản lý
quá trình dạy học là sự tác động của chủ thể quản lý( người quản lý) đến
khách thể quản lý là quá trình dạy học. Như vậy quản lý quá trình dạy học
thực chất là quản lý hoạt động dạy và hoạt động học bởi hai nhiệm vụ dạy
và học thống nhất nhau trong quá trình dạy học, được cùng lúc diễn ra
trong những điều kiện vật chất và kỹ thuật nhất định.

Trong quá trình dạy và học, các nhân tố mục đích, nhiệm vụ, nội dung,
phương pháp, phương tiện dạy học, vận động và kết hợp chặt chẽ với nhau
thông qua hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò, đây là hai hoạt
động trung tâm của một quá trình dạy học.
Quản lý quá trình dạy học là quản lý hệ thống toàn vẹn bao gồm các
thành tố cơ bản của quá trình dạy học: mục đích, nhiệm vụ, nội dung,thấy-
hoạt động dạy, trò- hoạt động học, các phương pháp, phương tiện, hình
thức tổ chức dạy học, và kiểm tra đánh giá kết quả dạy học.Tất cả các nhân
tố cấu trúc của quá trình dạy học tồn tại trong mối quan hệ qua lại và thống
nhất trong môi trường chính trị - xã hội và môi trường khoa học – kĩ thuật
và công nghệ, nhằm tiến dần đến mục tiêu giáo dục.
Mặt khác quản lý giáo dục vận hành và phát triển là do các thành tố cấu
thành của nó vận động tương tác với nhau nhằm thực hiện tốt mục tiêu của
quá trình dạy học góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục.Vì vậy quản lý quá
trình dạy học vừa phải làm sao cho mỗi cá nhân có được lực tác động đủ
mạnh, lại vừa đảm bảo sự vận động nhịp nhàng, hài hòa thống nhất của
toàn bộ quá trình, không được để nhân tố nào yếu làm ảnh hưởng đến sự
phát triển chung của quá trình.Điều này đòi hỏi người quản lý phải có nghệ
thuật quản lý của mình.
Trong quản lý quá trình dạy học, hệ thống chương trình giáo dục tổng
thể có tính ổn định lâu dài và được qui tụ ở các yếu tố :
- Quản lý việc thực hiện mục tiêu, chương trình, kế hoạch dạy học;
- Tổ chức, quản lý các điều kiện đảm bảo chất lượng dạy học như
nhân lực (đội ngữ giáo viên), vật lực ( trường , trang thiết bị dạy
học); tài chính…
- Xây dựng và tổ chức thực hiện nền nếp, kỹ cương dạy học trong
nhà trường.
- Chỉ đạo việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên và hoạt
động học của học sinh.
- Tổ chức đánh giá kết quả của học tập và giảng dạy học.

Tất cả các yếu tố không thể tách rời nhau tạo thành hệ thống tương đối
hoàn chỉnh và có hiệu lực hiện tại cũng như lâu dài trong quản lý quá trình
dạy học, chúng đặt cơ sở cho việc tìm ra các biện pháp quản lý quá trình
dạy học trong nhà trường.
3. Những đặc điểm của quản lý quá trình dạy học
a. Đặc điểm kết hợp quản lý hành chính và quản lý chuyên môn trong các
hoạt động quản lý giáo dục
Đặc điểm về quản lý hành chính (hành chính sư phạm) có nghĩa là quản
lý theo pháp luật, nội quy, qui chế và những quy định có tính chất bắt buộc
trong hoạt động dạy học.
Đặc điểm quản lý chuyên môn sư phạm có nghĩa là tuân thủ những quy
định của các quy luật của quá trình dạy học, giáo dục diễn ra trong môi
trường sư phạm lấy hoạt động và quan hệ dạy – học của thầy và trò làm đối
tượng quản lý.
Như vậy, đặc điểm kết hợp quản lý hành chính và quản lý chuyên môn
trong các hoạt động quản lý giáo dục vừa tuân theo quy tắc quản lý hành
chính nhà nước với các hoật động quản lý giáo dục, vừa tuân theo nguyên
tắc hành chính giáo dục đối với một cơ sở giáo dục. Ở các trường phổ
thông,quản lý hành chính thực chất là việc xây dựng các văn bản pháp quy
và chấp hành các văn bản. Kết hợp với quản lý giáo dục là đưa việc xây
dượng các văn bản cho các hoật động chuyên môn của giáo dục và làm cho
mọi người hiểu, biết được các quy định của văn bản để thực hiện cho đúng.
Đặc điểm hành chính – giáo dục là hoạt động quan trọng nhất trong
hoạt động quản lý nhà nước về giáo dục đào tạo nhằm đảm bảo môi trường
sư phạm thuận lợi cho việc thực hiẹn mục tiêu giáo dục mà Nhà nước quy
định.
Cần chú ý rằng quan tâm thích đáng đến đặc điểm này sẽ giúp cho
người quản lý giải quyết tốt mối quan hệ ngành – lãnh thổ trong hoật động
quản lý - giáo dục.
b. Đặc điểm kết hợp Nhà nước – xã hội trong quá trình triển khai quản lý

các hoật động giáo dục .
Giáo dục có nguồn gốc từ xã hội nên giáo dục là một hoạt động mang
tính xã hội cao. Đảng và Nhà nước ta chũng đã nhấn mạnh tư tưởng giáo
dục và đào tạo là sự nghiệp của Đảng và Nhà nước và của toàn dân.
Rõ ràng , dân chủ hóa và xã hội hóa công tác giáo dục là một tư tưởng
có tính chiến lược và nó có vai trò rất to lớn trong sự phát triển gióa dục
nói chng và quản lý giáo dục nói riêng ; quản lý quá trình dạy học ở các
trường phổ thông sẽ rất khó giải quyết nếu không có sự tham gia đông đảo
lực lượng xã hội. Đây cũng là một đạc điểm quan trọng cần nhận thức
trong quản lý giáo dục nói chung và trong quản lý dạy học nói riêng.
c. Hiệu quả của quản lý quá trình dạy học dưới tích hợp trong các hoạt
động
Hiệu quả của quản lý quá trình dạy học dưới tích hợp trong kết quả
đào tạo, kết quả dạy học và kết quả học tập của học sinh ở từng lớp học và
toàn cấp học. kết qủa đó được thể hiện qua các chỉ só chủ yếu như : số
lượng học sinh đạt được mục đích học tập, chất lượng dạy học, hiệu quả
dạy học.
d. Đặc điểm của quản lý chất lượng dạy học ở trường THPT
Vì dạy học xuất phát từ người học và tập trung vào người học hay nói
cách khác, quá trình dạy học là quá trình tổ chức vì người học, của người
học và do người học. Vì vậy, quản lý chất lượng dạy học để tạo ra sản
phẩm con người mang những đặc điểm khác hẳn với đặc diểm quản lý quá
trình sản xuất, đặc điểm đó thể hiện:
- Chất lượng dạy học luôn gắn chặt với mục tiêu giáo dục và thay đổi
cùng sự phát triển của kinh tế- xã hội. Kinh tế - xã hội cành phát triển
càng đòi hỏi chất lượng dạy học càng phải được năng cao cho phù hợp
với yêu cầu của sự phát triển ấy. Vì vậy quản lý chất lượng dạy học
phải chú ý đến sự biến đổi này để đặt ra yêu cầu ngày cành cao cho
chất lượng giáo dục.
- Sản phẩm của quá trình dạy học là con người mà nhận thức của con

người không hoàn toàn giống nhau, nó bị chi phối bởi các yếu tố
( hoàn cảnh, gia đình, sức khỏe, nguyện vọng), vì thế không thể có
một chất lượng giống nhau một cách tuyệt đối như sản phẩm của sản
xuất hàng hóa và không thể nhìn từ bên ngoài, không có sản phẩm phế
phẩm.
- Chất lượng dạy học được tính bằng giá trị tăng thêm mà người học
tiếp thu được trong quá trình dạy học, thời gian học. Giá trị tăng thêm
đó không chỉ do một người dạy hoặc người học tạo ra được mà nó là
sự nỗ lực của cả người dạy và người học. Do đó quản lý chất lượng
dạy học phải tính đến quản lý của hoạt động dạy của thầy và hoaatj
động học của trò, những nhân tố trung tam của quá trình dạy học.
- Chất lượng dạy học phụ thuộc vào nhiều yếu tố : điều kiện cơ sở
vật chất, môi trường ( cả môi trường trong và ngoài nhà trường), điều
kiện, phương tiện, phương pháp, hình thức tổ chức, các nguồn tài
chính… Do đó quản lý chất lượng dạy học là phải quản lý một cách
tổng thể các yếu tố tác đôngk đến chất lượng dạy học.
4. Cơ sở pháp lý trong quản lý quá trình dạy học ở trường THPT
Quản lý quá trình dạy học ở trường trung học phổ thông trên cơ sở
những quy định có tính pháp lý của Nhà nước, của Bộ giáo dục và Đào tạo
đã ban hành như :
o Luật giáo dục
o Điều lệ trường trung học
oChỉ thị của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về nhiệm vụ năm học
ban hành hàng năm
o Mục tiêu kế hoạch đào tạo trường trung học
o Chương trình giáo dục THPT và kế hoạch dạy học
o Sách gióa khoa và hướng dẫn giảng dạy của môn học
o Quy chế thi chon học sinh giỏi Quốc gia của cấp phổ thông.
o Các Thông tư, hướng dẫn một số điều về quy chế chuyên môn,
đánh giá và thi tốt nghiệp…

Tại Điều 2 của Luật Giáo dục năm 2005 đã quy định: “mục tiêu giáo
dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri
thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm
chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc”.
Đề cập tới những yêu cầu mới về nhiệm vụ, quyền hạn của nhà trường,
tại khoản 1, khoản 3 và khoản 8, Điều 58, Luật giáo dục năm 2005 có
ghi : “tổ chức giảng dạy, học tập và các hoạt động giáo dục khác thao mục
tiêu, chương trình giáo dục; xác nhận hoạc cấp văn bằng, chứng chỉ theo
thẩm quyền…tuyển sinh và quản lý người học; tự đánh giá chất lượng giáo
dục và chịu sự kiểm tra giá chất lượng giáo của cơ quan có thẩm quyền
thẩm định chát lượng giáo dục ”.
Về nhiệm vụ của giáo dục, tại Điều 72, Luật Giáo dục đã ghi rõ:
- “Giáo dục và giảng dạy theo mục tiêu, nguyên lý giáo dục, thực hiện
đầy đủ và có chất lượng chương trình giáo dục;
- Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp
luật cà điều lệ nhà trường;
- Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của nhà gióa; tôn trọng nhân
cách người học, đối xử công bằng với người học, bảo vệ các quyền,lợi
ích chính đáng của người học;
- Không ngừng học tập, rền luyện để năng cao phẩm chất đạo đức,
trình độ chính trị, chuyên môn,nhiệm vụ, đổi mới phương pháp giảng
dạy, nêu gương tốt người tốt”.
Về nhiệm vụ, quyền hạn của hiệu trưởng được thể hiện tại khoản 1,
Điều 54, Luật giáo dục năm 2005 là : “ hiệu trưởng là người chịu trách
nhiệm quản lý các hoạt động của nhà trường, do cơ quan nhà nước có
thẩm quyền bổ nhiệm, công nhân”.
Ngoài ra, trong điều lệ trường trung học, cơ sở pháp lý về quản lý dạy
học ở trường THPT đã được cụ thể hóa qua các quy định vầ chức trách

nhiệm vụ của hiệu trưởng, của hội đồng giáo dục cũng như của các tổ chức
hoạt động giáo dục trong trường trung học…
Như văn bản trên thuy không đề cập trực tiếp đến vấn đề chất lượng
giáo dục, chất lượng dạy học, song đó là những văn bản có tính pháp qui,
là cơ sở pháp lý, cơ sở quyền lực vị trí cho người quản lý thực thi nhiệm vụ
và quyền hạn của mình trong việc quản lý các hoạt động giáo dục trong
nhà trường mà trước hết là quản lý dạy và học để năng cao chất lượng.
Tuy nhiên để quản lý tốt các hoạt động giáo dục trong trường THPT nói
chung và hoạt động dạy học nói riêng, người hiệu trưởng không chỉ lãnh
đạo bằng quyền uy, quyền lực vị trí mà còn phải dựa vào quyền lực cá
nhân (tài năng chuyên môn, sự trung thành, sự thân thiện hấp dẫn và lôi
cuốn) biết quản lý thao kiểu quản lý “nhân tâm”
5. Nội dung quản lý quá trình dạy học ở trường THPT
Trên cở sở lý luận và cơ sở pháp lý đã đặt ra, nội dung quản lý quá trình
dạy học oqr trường THPT được tập trung vào quản lý hoạt động dạy của
thầy và hoạt động học của trò. Hoạt động dạy của thầy trong đó bao gồm
cả sự tổ chức, hướng dẫn hoạt động học của học sinh, hoạt động học của
học sinh phải ăn nhịp với hoạt động dạy của giáo viên, do giáo viên điều
khiển. Do đó quản lý hoạt động dạy của thầy và quản lý hoạt động học của
trò là những khâu hết sức quan trọng nhằm nâng cao chất lượng và hiệu
quả dạy học của người quản lý trường học.
“Quản lý hoạt động học của học sinh, phải bao quát được cả thời gian
trên lớp, thời gian học ở nhà. Học ở trường và học ở các cơ sở sản xuất.
Hình thức học trên lớp, thực hành, lao động công ích và sản xuất, tham gia
công tác xã hội…để điều khiển các hoạt động cân đối, phù hợp với tính
chất của hoạt động dạy ”.
 Nội dung quản lý hoạt động dạy của thầy bao gồm:
- Quản lý việc thực hiện chương trình dạy học;
- Quản lý việc soạn bài và công tác chuẩn bị của giáo viên cho một
giờ dạy học;

- Quản lý giờ lên lớp của giáo viên;
- Quản lý về phương pháp giảng dạy của giáo viên;
- Quản lý việc hướng dẫn học sinh học tập;
- Quản lý việc kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh;
- Quản lý hồ sơ chuyên môn của giáo viên;
- Quản lý việc sử dụng và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên;
 Nội dung quản lý hoạt động học của học sinh bao gồm ;
- Quản lý công tác giáo dục tinh thần, thái độ, động cơ học tập của
học sinh;
- Quản lý và chỉ đạo hoạt động xây dựng nền nếp học tập của học
sinh;
- Quản lý việc hướng dẫn phương pháp, kỹ năng học tập cho học sinh;
- Quản lý việc phân tích - đánh giá kết quả học tập của học sinh;
- Quản lý các hoạt động học tập, lao động, vui chơi giải trí của học
sinh;
- Phối hợp các lực lượng giáo dục quản lý hoạt động học tập vủa học
sinh.

6. Quản lý chất lượng dạy học ở trường THPT
Với việc tiếp cập từ mọc tiêu, thì quản lý chất lượng dạy học ở trường
THPT thực chất là việc quản lý việc thực hiện mục tiêu của cấp học.
Về khái niệm mục tiêu, theo Giáo sư Nguyễn Đức Chính “mục tiêu hiểu
theo nghĩa cơ bản nhất của từ này là cái đích mà ta phải đến và khi đã đến
đích phải đánh giá được là đã đến đích được hay chưa. Với nghĩa này,
những định hướng, mục đích của giáo dục mới chỉ là “bản qui hoạch
chung”hoặc cùng lắm là “bản qui hoạch chi tiết”của ngôi nhà giáo dục, nó
mới cho ta được ý niệm ban đầu của hình hài ngôi nhà. Nhất thiết phải có
bản thiết kế, một bản vẽ thi công (mục tiêu) làm cơ sở cho việc xác định
một cách chính xác và tường minh những loại vật liệu gì (nội dung) bao
nhiêu là đủ, phải có các biện pháp thi công nào (phương pháp dạy - học) và

điều tối quan trọng là khi xây dựng xong ta có thể đối chiếu ngôi nhà đó
với bản thiết kế để đánh giá chất lượng ngôi nhà.
Mục tiêu là sự mô tả những gì sẽ đạt được sau khi học được một môn
học, hay một bài học. Mục tiêu được xác định bằng hành vi cụ thể hóa
năng lực nhận thức, kĩ năng, thái độ cần đạt được sau một bài học, môn
học, khóa đào tạo”.
Mục tiêu giáo dục THPT được ghi tại khoản 4, Điều 27, Luật giáo dục
2005 là “giáo dục THPT nhằm giúp học sinh củng cố kết quả của giáo dục
THCS, hoàn thiện học vấn phổ thông và có những hiểu biết thông thường
về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để
lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học
nghề hoạc đị vào cuộc sống”.
Vì vậy quản lý chất lượng dạy học ở trường THPT là quản lý mục tiêu
với sản phẩm ‘đầu ra’ là học sinh trên cơ sở đánh giá học sinh sau ba năm
học đối chiếu với các mục tiêu của cấp học, học sinh đã đạt đến trình độ
nào thao các yêu cầu sau :
- Việc hình thành ở người học hệ thống tri thức phổ thông toàn diện
vừa theo kịp với trình độ tiên tiến của thế giới , vừa kế thừa truyền thống
tinh hoa văn hóa của dân tộc.
- Việc hình thành kĩ năng lao động với ý nghĩa là những kĩ năng nghè
nghiệp phổ thông.
- Biểu hiện thái độ, tình cảm với quê hương, đất nước và những định
hướng nghề nghiệp sau khi hoàn thành chương trình cấp học cho bản
thân học sinh trong tương lai.
Quản lý chất lượng dạy học ở trường THPT cũng chính là quản lý chất
lượng giảng dạy của giáo viên trong trường THPT được thể hiện thông qua
kết quả học tập của học sinh. Dạy học có chất lượng chính là thực hiện tốt
ba nhiệm vụ với người học :
 Cung cấp kiến thức
 Rèn luyện kỹ năng

 Hình thành thái độ
Thực hiện tốt 3 nhiệm vụ đó làm cho hiệu quả dạy học ngày càng gia
tăng theo yêu cầu của nền kinh tế - xã hội chính là chất lượng dạy học
được năng cao, do đó, quản lý để năng cao chất lượng daỵ hoc được nâng
cao.Do đó, quản lý để năng cao chất lượng dạy học không chỉ đơn thuần là
quản lý các hoạt đông dạy học mà còn là quản lý quá trình tác động đến tất
cả các thành tố của hoạt động sư phạm có tác động hỗ trợ, giúp đỡ phục vụ
cho hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò, trong đó cần đặc biệt
quan tâm đến các thành tố như mục tiêu, nội dung, phương pháp, kết quả.
Quản lý chất lượng dạy học là quá trình thiết kế các tiêu chuẩn và tổ
chức duy trì các cơ chế để đảm bảo chất lượng của các thành tố tham gia
vào quá trình dạy học, trong đó chủ yếu nhất là chất lượng của người học.
Vai trò của người quản lý là tạo ra những quy trình, giám sát, đánh giá việc
thực hiện các quy trình và kịp thời điều chỉnh, bổ sung khi chưa có sự phù
hợp của các quy trình đó. Trong quá trình quản lý, người quản lý phải xác
định được những hoạt động sau đây : xác định mục tiêu và các chuẩn mực;
xác định lĩnh vực cần quản lý; xây dựng các quy trình đảm bảo chất lượng;
xác định tiêu chuẩn và tiến hành đánh giá chất lượng dạy học .
- Xác định mục tiêu và các chuẩn mực: các mục tiêu và các chuẩn
mực cần được xác định theo mức độ cụ thể và cần phải là các chi tiêu định
lượng. Việc xác định các mục tiêu và các chuẩn mực và đề ra các biện
pháp thực hiện các mục tiêu đó phải được tiến hành trong quá trình xây
dựng kế hoạch của năm họ. Bản kế hoạch này phải xác định được sứ mệnh,
lý do tồn tại và tầm nhìn cũng như cơ sở logic của sự tồn tại và phát triển,
phải phân tích được qua các yếu tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến
nhà trường, những vấn đề cần được ưu tiên giải quyết. Xác định cách thức,
hướng đi, dự trù kinh phí và khả năng khai thác, thu hát các nguồn lực để
thực hiện kế hoạch. Các kế hoạch hoạt động phải được xây dựng để cụ thể
hóa bản kể hoạch các mục tiêu và chuẩn mực. Các giá trị đối với “đầu
vào”, các điều kiện đảm bảo đội ngũ và cơ sở vật chất, các trang thiết bị,

nguồn tài chính chi phí…được xác định sẽ là cơ sở để phân tích, so sánh và
đánh giá chất lượng “đầu ra” của sản phẩm.
- Xác định lĩnh vực cần quản lý: các lĩnh vực cần quản lý gồm 2 nhóm
chính là nhóm chức năng cơ bản và nhóm điều khiển.
Các lĩnh vực thuộc nhóm chức năng cơ bản bao gồm : quản lý dạy
và quản lý học ( quản lý mục tiêu, nội dung,chương trình,phuơng pháp)
Các lĩnh vực thuộc nhóm chức năng điều khiển bao gồm : quản lý
đội ngũ giáo viên, nhân viên, quản lý học sinh, quản lý các dịch vụ hỗ trợ
dạy học, quant lý cơ sở vật chất, trang thiết bị và công tác quản lý điều
hành của nhà trường.
- Quy trình tổ chức đánh giá có thể bao gồm tất cả các quy trình có liên
quan đến việc tổ chức dạy học. Quy trình đánh giá có thể dựa vào một số
thông sôa như đánh giá trong và đánh giá ngoài.
Đánh giá trong là sự đánh giá của chính giáo viên với học sinh của
mình, cách đánh giá này chủ yếu thông qua kiểm tra và nhận xét khi tiến
hành quá trình dạy học. Cách đánh giá này có mục đích cho giáo viên điều
chỉnh nội dung, phương pháp dạy học cho phù hợp với các nhóm đối tượng
học sinh, đồng thời giúp học sinh nhận những hạn chế, thiếu xót của mình
trong việc tiếp thu tri thức, phát triển kĩ năng và xây dựnh thái độ cần thiết
cho việc học tập của mình.
Đánh giá ngoài : là đánh giá được thực hiện bởi một tổ chức chuyên
trách thông qua thi cử, độc lập giữa dạy học và kiểm tra .