các quy định của pháp luật và giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại trong vụ việc VEDAN

A. Lý do chọn đề tài:
Điều 3 Luật Bảo vệ môi trường quy định như sau: Phát triển bền vững là phát
triển đáp ứng được nhu cầu của thế hệ hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng
nhu cầu đó của các thế hệ tương lai trên cơ sở kết hợp chặt chẽ, hài hoà giữa tăng trưởng
kinh tế, bảo đảm tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường.
Phát triển kinh tế luôn là mục tiêu quan trọng của mọi quốc gia. Đặc biệt là
với Việt nam, một nước xã hội chủ nghĩa - một quốc gia mới dành được độc lập
65 năm đang khát khao vươn lên sánh vai với cường quốc năm châu. Với sự
cải cách nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa chúng ta thật sự
đáng mừng khi thấy đất nước đang ngày càng phát triển, đời sống người dân
cao hơn, GDP tăng lên đáng kể. Việt Nam vươn lên dẫn đầu thế giới về nhiêu
mặt hàng xuất khẩu như gạo, ca phê… Tuy mừng đó nhưng cũng lo đó, lo vì chỉ
trong 3 năm gần đây từ Bắc vào Nam, hàng loạt các vụ việc gây ô nhiễm môi
trường bị phát hiện. Chúng ta tự đặt ra câu hỏi liệu mình đã phát triển bền vững
hay chưa?
Gần đây, vụ việc xả nước thải chưa qua xử lý ra môi trường của Công ty
VEDAN nổi lên như một điển hình trong việc phát triển không bền vững. Là
một trong những doanh nghiệp lớn trên cả nước, tính từ năm 2000 VEDAN đã
góp vào ngân sách nhà nước hơn 8 triệu USD, luôn xuất sắc trong nộp thuế, xây
dựng địa phương nhưng đồng thời cũng 14 năm VEDAN xả nước thải không
qua xử lý xuống sông, bức tử con sông Thị Vải nói riêng và môi trường 3 tỉnh
Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu. Tp Hồ Chí Minh nói chung. Có thể nói vụ việc
VEDAN là vụ việc đầu tiên liên quan đến môi trường được dư luận quan tâm và
phản ứng dữ dội đến như vậy. Điều này đã được chứng minh khi hàng loạt
người tiêu dùng tẩy chay sản phẩm của VEDAN, các siêu thị đồng loạt không
nhập sản phẩm của nhà máy này. Đỉnh điểm là tháng 8/2010, VEDAN đã phải
đồng ý với mức đền bù thiệt hại lên đến hơn 220 tỉ VNĐ cho nhân dân 3 tỉnh
Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu. Tp Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, vẫn còn những
luồng ý kiến trái chiều về quy định pháp luật cũng như giải quyết tranh chấp về
bồi thường thiệt hại trong vụ việc này. Đề tài đã chứng tỏ được tính cấp thiết
của nó bằng sự quan tâm của dư luận, việc đi sâu vào tìm hiểu vấn đề các quy

định của pháp luật và giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại trong
vụ việc VEDAN là đúng đắn và cần thiết.
B. Nội dung:
I. Cơ sở pháp lý giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại do ô
nhiễm môi trường:
- 1 –
ĐINH HẢI NINH- KT33F
1. Cơ sở pháp luật quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại do ô nhiễm
môi trường:
- Điều 624, Bộ luật dân sự năm 2005 về Bồi thường thiệt hại do làm ô
nhiễm môi trường.
- Mục 2, Chương XIV, luật Bảo vệ môi trường năm 2005 về Bồi thường
thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường.
2. Cơ sở pháp luật về xử lý các vi phạm pháp luật môi trường:
- Chương XVII, Bộ luật hình sự năm 1999, sửa đổi bổ sung năm 2009 về
Các tội phạm về môi trường.
- Nghị định Số: 72/2010/NĐ-CP Quy định về phòng ngừa, đấu tranh chống
tội phạm và vi phạm pháp luật khác về môi trường.
- Nghị định Sô: 117/2009/NĐ-Cp về Xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh
vực bảo vệ môi trường.
3. Cơ chế giải quyết tranh chấp môi trường:
a) Nguyên tắc cơ bản:
- Nguyên tắc công quyền can thiệp.
- Nguyên tắc phòng ngừa.
- Nguyên tắc phôi hợp, hợp tác.
- Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả giá.
- Nguyên tắc tham ván chuyên gia,
b) Phương thức giải quyết tranh chấp:
- Thương lượng
- Hòa giải.

- Giải quyết tranh chấp tại cơ quan có thẩm quyền.
c) Trình tự giải quyết tranh chấp:
- Kiểm tra, xác minh những nội dung được phản ánh trong các đơn thư
khiếu kiện.
- Hướng dẫn bên bị thiệt hại thu thập các chứng cứ về sự thiệt hại và xác
định yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại.
- Tham gia giải quyết tranh chấp, góp phần điều hòa lợi ích giữa hai bên
xung đột.
II. Diễn biến vụ việc gây ô nhiễm môi trường của công ty VEDAN và
các biện pháp xử lý của cơ quan chức năng có thẩm quyền:
1. Diễn biến vụ việc:
Ngày 13.9.2008 Từ phản ánh, bức xúc của người dân địa phương về tình
trạng lén lút xả nước thải không qua xử lý ra môi trường, sau hơn 3 tháng theo
dõi, đoàn kiểm tra liên ngành đã bắt quả tang Công ty Vedan đóng tại huyện
Long Thành, tỉnh Đồng Nai xả một lượng nước thải lớn chưa qua xử lý ra sông
Thị Vải. Vụ Vedan xả chất thải ra sông Thị Vải là vụ gây ô nhiễm môi trường
được Cục Cảnh sát môi trường - Bộ Công an Việt Nam phối hợp với Bộ Tài
nguyên và Môi trường Việt Nam phát hiện.Theo nhận định ban đầu, việc lắp đặt
- 2 –
ĐINH HẢI NINH- KT33F
hệ thống xả dịch thải của Công ty Vedan là vi phạm các quy định của pháp luật
về bảo vệ môi trường. Theo Đại tá Lương Minh Thảo, hành vi vi phạm này là
đặc biệt nghiêm trọng. Tại hiện trường, Phó Giám đốc phụ trách văn phòng
Công ty Vedan Việt Nam đã thừa nhận hành vi vi phạm của công ty.
Ngày 19.9.2008, Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố kết quả điều tra
10 sai phạm của Vedan, bao gồm:
1. Xả nước thải vượt tiêu chuẩn cho phép từ 10 lần trở lên đối với nhà máy sản xuất tinh
bột biến tính của công ty.
2. Xả nước thải vượt tiêu chuẩn cho phép từ 10 lần trở lên đối với các nhà máy sản xuất
bột ngọt và lysin của công ty.

3. Xả nước thải vượt tiêu chuẩn cho phép từ 10 lần trở lên đối với các nhà máy khác của
công ty.
4. Nộp không đầy đủ các số liệu điều tra, khảo sát, quan trắc và các tài liệu liên quan
khác cho cơ quan lưu trữ dữ liệu thông tin về môi trường theo quy định của cơ quan
nhà nước có thẩm quyền.
5. Không đăng ký cam kết bảo vệ môi trường với cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ
môi trường đối với trại chăn nuôi heo.
6. Không lập báo cáo đánh giá tác động môi trường mà đã xây dựng và đưa công trình
vào hoạt động đối với dự án đầu tư nâng công suất phân xưởng sản xuất xút- axit từ
3.116 tấn/tháng lên 6.600 tấn/tháng.
7. Không lập báo cáo đánh giá tác động môi trường mà đã xây dựng và đưa công trình
vào hoạt động đối với dự án đầu tư nâng công suất các nhà máy bột ngọt từ 5.000
tấn/tháng lên 15.000 tấn/tháng, tinh bột biến tính từ 2.000 tấn/tháng lên 4.000
tấn/tháng, lysin từ 1.200 tấn/tháng lên 1.400 tấn/ tháng, bột gia vị cao cấp 20
tấn/tháng, PGA 700 tấn/năm, phân Vedagro 70.000 tấn/năm (rắn), 280.000 tấn/năm
(lỏng).
8. Thải mùi hôi thối, mùi khó chịu trực tiếp vào môi trường không qua thiết bị hạn chế
môi trường.
9. Quản lý chất thải nguy hại không đúng quy định về bảo vệ môi trường.
10. Công ty xả nước thải vào nguồn nước không đúng vị trí quy định trong giấy phép.
2. Các biện pháp xử lý của cơ quan chức năng có thẩm quyền.
Ngày 6.10.2008, Chánh Thanh tra Bộ Tài nguyên Môi trường ra quyết
định xử phạt vi phạm hành chính về bảo vệ môi trường đối với Vedan với tổng
số tiền phạt là 267,5 triệu đồng, buộc truy nộp phí bảo vệ môi trường hơn 127 tỉ
đồng.Bên cạnh đó, VEDAn bị cấm hoạt động xả thải chất lỏng không đạt tiêu
chuẩn môi trường Việt Nam ra môi trường. VEDAN còn chịu trách nhiệm chi
trả chi phí đền bù thiệt hại, chi phí khắc phục hạu quả tình trạng ô nhiễm môi
trường sông Thị Vải, đền bù thiệt hại về kinh tế, môi trường cho các cá nhân, tổ
chức bị thiệt hại do vi phạm của VEDAN gây ra theo quy định pháp luật.
Ngày 7.10.2008, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên - Môi trường (TN-MT) Phạm

Khôi Nguyên đã có báo cáo chính thức trình Thủ tướng Chính phủ về kết quả
- 3 –
ĐINH HẢI NINH- KT33F
kiểm tra. Cùng ngày, Bộ trưởng Phạm Khôi Nguyên cũng có văn bản gửi
UBND tỉnh Đồng Nai yêu cầu ban hành quyết định đình chỉ hoạt động sản xuất
của Vedan Việt Nam.
Ngày 13.10.2008, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam có ý kiến chỉ đạo các
cơ quan chức năng khẩn trương, kiên quyết tổ chức thực hiện các biện pháp xử
lý việc vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường đối với Công ty Vedan.
Chiều 5.11.2008, Bộ Tài nguyên - môi trường (TN-MT), UBND tỉnh
Đồng Nai, Công ty TNHH Vedan đã nhóm họp về một số nội dung hai quyết
định xử phạt hành chính của Thanh tra Bộ TN-MT và quyết định đình chỉ xả
thải đối với Công ty Vedan.
Ngày 24.10.2008, Phó chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai cho biết tỉnh có
văn bản trình lên Thủ tướng về những vướng mắc trong việc xử lý vi phạm của
VEDAN, đó là vướng mắc trong thẩm quyền ra quyết định đình chỉ hoạt động
của công ty.
3. Vấn đề đền bù thiệt hại:
Ngày 13.4.2009, Vedan đưa ra mức hỗ trợ nông dân 3 tỉnh TP.HCM,
BR-VT và Đồng Nai 25 tỉ đồng. Sau đó, HND 3 địa phương đưa ra mức hỗ trợ
569,5 tỉ đồng.
Tháng 5.2009, HND VN có văn bản đề nghị Bộ TN-MT hỗ trợ nông dân
trong việc thu thập chứng cứ, đánh giá thiệt hại về môi trường do Công ty
Vedan gây ra để làm cơ sở đòi bồi thường.
Ngày 10.6.2009, Tổng cục Môi trường yêu cầu UBND TP.HCM, BR-
VT và Đồng Nai chỉ đạo các ban ngành thống kê thiệt hại theo mẫu để yêu cầu
Vedan bồi thường.
Ngày 8.7.2009, Tổng cục Môi trường giao cho Viện TN-MT "Báo cáo
đánh giá tác động môi trường và thiệt hại kinh tế, môi trường do hành vi Vedan
và các DN trên lưu vực sông Thị Vải.

Ngày 4.12.2009 Vedan hoàn thành nộp phí.Tuy nhiên nông dân 3 tỉnh
Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu và Tp Hồ Chí Minh không đồng ý với mức bồi
thường mà Vedan Việt Nam đưa ra nên đã quyết định khởi kiện. Sau nhiều lần
thương lượng Vedan đã chấp thuận mức bồi thường do đại diện nông dân 3 tỉnh
đưa ra và Bộ Tài nguyên môi trường đã xác định.
- 4 –
ĐINH HẢI NINH- KT33F
Ngày 9.8.2010 Bộ TNMT thông báo kết quả cuộc họp về giải quyết bồi
thường thiệt hại do Vedan VN gây ra. Theo đó, ngoài số tiền bồi thường cho
nông dân 3 tỉnh thì Vedan VN còn phải thanh toán hơn 4,5 tỉ đồng nữa, bao
gồm 1,5 tỉ đồng chi phí cho các hoạt động điều tra thống kê thiệt hại của các cơ
quan chức năng TPHCM, BRVT, Đồng Nai; hơn 3 tỉ đồng chi phí cho Viện
MTTN (thuộc ĐHQG TPHCM) và Viện Hóa học (thuộc Viện KHCN Việt
Nam) thực hiện việc điều tra đánh giá và xây dựng báo cáo đánh giá tác động
môi trường và thiệt hại kinh tế, môi trường do hành vi của Vedan VN gây ra.
Chiều 17.8.2010, Vedan Việt Nam đã chuyển 50% trong số 45,7 tỷ đồng
bồi thường cho nông dân Cần Giờ, TPHCM và 500 triệu đồng trả chi phí cơ
quan chức năng đã khảo sát môi trường. Theo thỏa thuận, số tiền còn lại sẽ
được Vedan chuyển hết trước ngày 14/1/2011.
Ngày 11.8.2010: Vedan ký quyết định bồi thường 119.581.203.000 VND.
Theo ông tổng giám đốc công ty Vedan Yang Kun Hsiang, việc bồi thường này
đáp ứng 100% yêu cầu tại công văn số 4901/UBND-CNN - ngày 21.6.2010 của
UBND tỉnh Đồng Nai đòi bồi thường cho nông dân gần 120 tỉ đồng (con số này
căn cứ theo tính toán của Viện MT&TN).Phía Hội Nông dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
cũng dự kiến, từ ngày 13-21/9 tới sẽ bắt đầu chi trả cho người dân, sau khi Vedan chuyển số
tiền bồi thường đợt 1 là 26,8 tỷ đồng (50% trong tổng số 53,6 tỷ đồng).
III. Quan điểm cá nhân về quy định và thực tiễn giải quyết tranh chấp
vụ việc VEDAN
1. Vụ việc VEDAN cần truy tố trách nhiệm hình sự hay chỉ cần xử
lý vi phạm hành chính?

a) Công ty VEDAN đã có những hành vi vi phạm sau:
- Cố ý xả nước thải chưa qua xử lý ra sông Thị Vải với thủ đoạn tinh vi để
che mắt cơ quan chức năng.
- Trốn tránh nghĩa vụ nộp phí bảo vệ môi trường đối với nước thải công
nghiệp từ năm 2004 đến nay.
- Sau khi có quyết định xử phạt hành chính của cơ quan chức năng, công ty
VEDAN vẫn không thực hiện nghiêm túc các quyết định. Kết quả phân
tích cho thấy mặc dù đã giảm nhưng lượng nước qua xử lý vẫn chưa đạt
mức độ cho phép.
b) Ý kiến về việc xử lý đối với VEDAN của các cơ quan chức năng có
thẩm quyền:
- 5 –
ĐINH HẢI NINH- KT33F