phân tích vai trò của các cơ quan hành chính nhà nước trong việc xây dựng và thực hiện các quy phạm pháp luật hành chính

BÀI TẬP LỚN HỌC KÌ MÔN LUẬT HÀNH CHÍNH
LỜI MỞ ĐẦU
Chúng ta thấy rằng trong hệ thống bộ máy nhà nước nói chung, thì các cơ
quan hành chính nhà nước đang có một vai trò vô cùng to lớn trong việc quản lí
hành chính nhà nước. Nhờ có hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước này mà
hàng ngày, hàng giờ các hoạt động quản lí hành chính nhà nước đang được thực
hiện, diễn ra trên toàn đất nước. Vậy vai trò của các cơ quan hành chính này cụ
thể là gì? Nó đang diễn ra như thế nào? Cần nhìn nhận và đánh giá như thế nào
về những vai trò đó trong thực tiễn hoạt động ngày nay, thì trong khuôn khổ của
đề tài “phân tích vai trò của các cơ quan hành chính nhà nước trong việc xây
dựng và thực hiện các quy phạm pháp luật hành chính” chúng ta cùng làm rõ các
vấn đề trên.
SINH VIÊN: NGUYỄN TIẾN DŨNG_MSSV: 341557_LỚP: NO3_TL1_NHÓM 3 1
BÀI TẬP LỚN HỌC KÌ MÔN LUẬT HÀNH CHÍNH
NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN.
1. Khái niệm và đặc điểm của cơ quan hành chính nhà nước và quy
phạm pháp luật hành chính.
a. Khái niệm và đặc điểm của cơ quan hành chính nhà nước.
Chúng ta biết rằng “cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận cấu thành của
bộ máy nhà nước, trược thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp cơ quan quyền lực nhà
nước cùng cấp, có phương tiện hoạt động chủ yếu là hoạt động chấp hành – điều
hành, có cơ cấu tổ chức và phạm vi thẩm quyền do pháp luật quy định”. Định
nghĩa trên được xây dựng từ việc xem xét tất cả các đặc điểm riêng biệt nhất của
cơ quan hành chính nhà nước. Đây là những đặc điểm để phân biệt cơ quan hành
chính nhà nước với các cơ quan nhà nước khác trong bộ máy nhà nước nói
chung. Chúng ta thấy rằng khái niệm trên được xây dựng trên cơ sở các nguyên
tắc sau của cơ quan hành chính nhà nước:
• Các cơ quan hành chính nhà nước là cơ quan có chức năng quản lí hành
chính nhà nước.
• Hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước được thành lập từ trung ương tới

địa phương, đứng đầu là chính phủ.
• Thẩm quyền của các cơ quan hành chính nhà nước được pháp luật quy định.
• Các cơ quan hành chính nhà nước đều trực tiếp hoặc gián tiếp trực thuộc cơ
quan quyền lực nhà nước cùng cấp.
• Các cơ quan hành chính nhà nước có hệ thống đơn vị cơ sở trực thuộc.
Đây là những đặc điểm của các cơ quan hành chính nhà nước, dựa vào những
đặc điểm này chúng ta cũng sẽ có những nhận định về vai trò của nó trong hệ
thống bộ máy nhà nước nói chung.
b. Khái niệm và đặc điểm của quy phạm pháp luật hành chính.
Chúng ta thấy rằng “Quy phạm pháp luật hành chính là một dạng cụ thể của
quy phạm pháp luật, được ban hành để điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh
trong qua trình quản lí hành chính theo phương pháp mệnh lệnh - đơn phương”.
Khái niệm trên được xây dựng từ những đặc điểm:
- Các quy phạm pháp luật hành chính chủ yếu do các cơ quan hành chính
nhà nước ban hành.
- Các quy phạm pháp luật hành chính có số lượng lớn và có hiệu lực pháp lí
khác nhau.
- Các quy phạm pháp luật hành chính hợp thành một hệ thống trên cơ sở
các nguyên tắc pháp lí nhất định.
Chúng ta nhận thấy rằng ngay từ đặc điểm của các quy phạm pháp luật hành
chính phần nào cũng đã nêu được vai trò chủ đạo của các cơ quan hành chính
nhà nước trong việc xây dựng các quy phạm pháp luật hành chính này.
2. Hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước của Việt Nam theo pháp
luật hiện hành.
Việc phân tích vai trò của cơ quan hành chính nhà nước yêu cầu chúng ta
phải hiểu rõ hệ thống về các cơ quan hành chính nhà nước. Chúng ta biết rằng
SINH VIÊN: NGUYỄN TIẾN DŨNG_MSSV: 341557_LỚP: NO3_TL1_NHÓM 3 2
BÀI TẬP LỚN HỌC KÌ MÔN LUẬT HÀNH CHÍNH
việc thành lập các cơ quan hành chính nhà nước phải theo pháp luật quy định,
theo pháp luật hiện hành thì hệ thống cơ quan hành chính nhà nước bao gồm:

Chính phủ và ủy ban nhân dân các cấp.
- Chính phủ:
Theo quy định tại Điều 2 Luật tổ chức chính phủ năm 2001 thì cơ cấu tổ chức
của chính phủ gồm có: các bộ và cơ quan ngang bộ. Theo quy định hiện hành thì
có 18 bộ và 4 cơ quan ngang bộ. Theo quy định tại điều 3 thì chính phủ gồm có:
Thủ tướng chính phủ, các phó thủ tướng chính phủ, bộ trưởng và thủ trưởng cơ
quan ngang bộ (hiện nay có 5 phó thủ tướng).
- Ủy ban nhân dân các cấp: (có ba cấp)
• UBND Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (hiện nay 58 tỉnh và 5 thành
phố trực thuộc trung ương - gọi chung là cấp tỉnh).
• UBND Huyện, thành phố thuộc tỉnh, quận và thị xã (hiện nay 48 thành phố
thuộc tỉnh,47 quận, 46 thị xã và 556 huyện - gọi chung là cấp huyện).
• UBND Xã, phường, thị trấn (hiện nay 1366 phường, 625 thị trấn, 9121 xã - gọi
chung là cấp xã).
- Các căn cứ này dựa trên quy định của pháp luật:
• Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992 đã được sửa
đổi bổ sung.
• Luật tổ chức chính phủ năm 2001.
• Luật tổ chức Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân năm 2004.
• Nghị quyết số: 01/2007/QH12 về cấu tổ chức của chính phủ và số phó thủ
tướng chính phủ nhiệm kỳ khóa XII.
• Nghị quyết số: 02/2007/QH12 Phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng chính phủ
về việc bổ nhiệm các phó Thủ tướng chính phủ, các bộ trưởng và thành viên
khác của chính phủ nhiệm kỳ khóa XII.
Trên đây là hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước Việt Nam theo
pháp luật hiện hành, và hệ thống các quy định của pháp luật về cơ cấu của cơ
quan hành chính nhà nước. Đây là cơ sở để phân tích và đánh giá về vai trò của
các cơ quan này trong việc xây dựng và thực hiện các quy phạm pháp luật.
3. Vai trò của các cơ quan hành chính nhà nước trong việc xây dựng và
thực hiện các quy phạm pháp luật.

a. Vai trò trong việc xây dựng các quy phạm pháp luật hành chính.
Chúng ta thấy rằng “xây dựng” có thể hiểu là tạo dựng nên, làm nên hay làm
hoàn chỉnh hơn vấn đề. Vậy theo cách hiểu này thì xây dựng các quy phạm pháp
luật hành chính đó chính là hoạt động làm nên, tạo nên hay làm hoàn chỉnh hơn
các quy phạm pháp luật hành chính hay chính xác hơn đó chính là các văn bản
quy phạm pháp luật hành chính của các cơ quan hành chính nhà nước. Trên thực
tế nói chung các vai trò xây dựng các quy phạm pháp luật đó gồm có:
- Các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền sẽ có vai trò chỉ đạo, xây
dựng các dự án luật, dự án pháp lệnh, và trình các dự án luật, dự án pháp lệnh
trước Quốc hội và Ủy ban thường vụ Quốc hội.
SINH VIÊN: NGUYỄN TIẾN DŨNG_MSSV: 341557_LỚP: NO3_TL1_NHÓM 3 3
BÀI TẬP LỚN HỌC KÌ MÔN LUẬT HÀNH CHÍNH
- Các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền sẽ có vai trò ban hành các
văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền để thi hành Hiến pháp, luật,
nghị quyết, pháp lệnh của các cơ quan quyền lực nhà nước, quyết định của
Chủ tịch nước và các văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan hành chính
nhà nước cấp trên và thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình.
- Các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền sẽ có vai trò rà soát, hệ
thống hóa các văn bản quy phạm pháp luật để kịp thời kiến nghị sửa đổi, bổ
sung, thay thế, hủy bỏ, bãi bỏ hoặc đình chỉ việc thi hành các văn bản quy
phạm pháp luật trái với quy định.
Có thể nói rằng đây là những vai trò nói chung của các cơ quan hành chính
nhà nước, còn tùy thuộc vào chức năng, thẩm quyền mà mỗi cơ quan hành chính
nhà nước lại có những vai trò khác nhau trong việc xây dựng các quy phạm pháp
luật hành chính, mà trong phần phân tích dươi đây chúng ta sẽ cùng làm rõ.
b. Vai trò trong việc thực hiện các quy phạm pháp luật hành chính.
Chúng ta thấy rằng “thực hiện” có thể hiểu là làm cho trở thành sự thật bằng
những việc làm và hành động cụ thể. Vậy chúng ta thấy rằng thông qua đây có
thể hiểu được thực hiện các quy phạm pháp luật hành chính đó chính là hoạt
động của các cơ quan hành chính nhà nước nhằm làm cho các quy phạm pháp

luật hành chính đó đi vào thực tế quản lí hành chính nhà nước trên cơ sở nhiệm
vụ và thẩm quyền của mình. Vậy có thể thấy rằng vai trò của các cơ quan hành
chính nhà nước trong việc thực hiện quy phạm pháp luật hành chính thể hiện
như sau:
- Các cơ quan hành chính nhà nước căn cứ vào thẩm quyền, chức năng nhiệm
vụ của mình để thực thi các quy phạm pháp luật hành chính, đưa các quy
phạm pháp luật này đi vào thực tế, triển khai thực thi trên khắp cả nước
thông qua hệ thống cơ quan hành chính nhà nước từ trung ương tới địa
phương.
- Các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền quyết định các biện pháp
chỉ đạo, kiểm tra và đôn đốc việc thi hành Hiến pháp, pháp luật, các văn bản
quy phạm pháp luật của cơ quan cấp trên trong các cơ quan nhà nước, tổ
chức kinh tế, tổ chức xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân và công dân; tổ chức
và lãnh đạo công tác tuyên truyền, giáo dục Hiến pháp và pháp luật; báo cáo
với các cơ quan quyền lực nhà nước về việc triển khai và thực thi các văn
bản quy phạm pháp luật.
- Tổ chức và lãnh đạo các công tác thanh tra các cấp, các ngàng thuộc thẩm
quyền, tổ chức và chỉ đạo giải quyết khiếu nại, tố cáo của nhân dân.
- Đình chỉ việc thi hành hoặc bãi bỏ các văn bản quy phạm pháp luật của cơ
quan cấp dưới trái với các văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan cấp trên.
- Các cơ quan hành chính nhà nước còn căn cứ các quy định của pháp luật về
thẩm quyền của mình để bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức các thành viên
của cơ quan hành chính nhà nước cấp dưới.
Trên đây là các vai trò của cơ quan hành chính nhà nước trong việc thực thi
các quy phạm pháp luật hành chính. Đây là những căn cứ để chúng ta có thể
SINH VIÊN: NGUYỄN TIẾN DŨNG_MSSV: 341557_LỚP: NO3_TL1_NHÓM 3 4
BÀI TẬP LỚN HỌC KÌ MÔN LUẬT HÀNH CHÍNH
phân tích cụ thể hơn các vai trò của cơ quan hành chính nhà nước trong việc
thực hiện các quy phạm pháp luật hành chính.
II. PHÂN TÍCH.

1. Phân tích vai trò của cơ quan hành chính nhà nước trong việc xây
dựng quy phạm pháp luật hành chính.
Chúng ta thấy rằng trên thực tế thì những vai trò này của các cơ quan hành
chính nhà nước diễn ra hàng ngày, hàng giờ trên toàn thể đất nước thông qua hệ
thống các cơ quan hành chính nhà nước, trên căn cứ là các quy định của pháp
luật. Vậy những vai trò xây dựng các quy phạm pháp luật của cơ quan hành
chính nhà nước cụ thể như thế nào thì chúng ta cùng đi vào phân tích như sau:
Thứ nhất: Các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền sẽ có vai trò
chỉ đạo, xây dựng các dự án luật, dự án pháp lệnh, và trình các dự án luật, dự án
pháp lệnh trước Quốc hội và Ủy ban thường vụ Quốc hội. Chúng ta thấy rằng
đóng vai trò trong việc xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật là luật và pháp
lệnh thì pháp luật quy định. (căn cứ theo Điều 18 luật tổ chức chính phủ năm
2001) Chính phủ trình các dự án luật trước Quốc hội, dự án pháp lệnh trước Uỷ
ban thường vụ Quốc hội và chương trình của Chính phủ về xây dựng luật, pháp
lệnh với Uỷ ban thường vụ Quốc hội. Căn cứ theo quy định tại khoản b điểm 1
điều 20 Luật tổ chức chính phủ thì Thủ tướng chính phủ có vai trò chỉ đạo việc
xây dựng các dự án luật trình Quốc hội, các dự án pháp lệnh trình Uỷ ban
thường vụ Quốc hội, và theo quy định tại khoản 2 điều 23 Luật tổ chức chính
phủ thì bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ có vai trò chuẩn bị các dự án
luật, pháp lệnh và các dự án khác theo sự phân công của Chính phủ. Và dựa trên
các quy định trên về thẩm quyền của các cơ quan hành chính nhà nước trong
việc xây dựng luật và pháp lệnh, thì tại Luật ban hành văn bản quy phạm pháp
luật năm 2008 là môt căn cứ pháp lí quy định chi tiết và cụ thể các vai trò trên
của cơ quan hành chính nhà nước. Tại khoản 2 điều 30 Luật ban hành văn bản
quy phạm pháp luật năm 2008 quy định“Trường hợp dự án luật, pháp lệnh, dự
thảo nghị quyết do Chính phủ trình thì Chính phủ giao cho một bộ hoặc cơ quan
ngang bộ chủ trì soạn thảo; cơ quan được giao chủ trì soạn thảo có trách nhiệm
thành lập Ban soạn thảo”. Chúng ta thấy rằng các bước thực hiện quá trình xây
dựng mọi văn bản quy phạm pháp luật thì Luật ban hành văn bản quy phạm
pháp luật là một căn cứ pháp lí căn bản. Chúng ta thấy rằng việc tham gia xây

dựng luật và pháp lệnh của chính phủ thể hiện vai trò của các cơ quan hành
chính nhà nước trong việc xây dựng các quy phạm pháp luật hành chính, những
vấn đề có liên quan đến thẩm quyền quản lí của các cơ quan hành chính nhà
nước thể hiện sự đóng góp của các cơ quan hành chính nhà nước, để khi ra đời
thì các văn bản quy phạm pháp luật này thật sự được chính các cơ quan này áp
dụng một cách có hiệu quả và khao học.
Thứ hai: Các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền sẽ có vai trò
ban hành các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền để thi hành Hiến
pháp, luật, nghị quyết, pháp lệnh của các cơ quan quyền lực nhà nước, quyết
SINH VIÊN: NGUYỄN TIẾN DŨNG_MSSV: 341557_LỚP: NO3_TL1_NHÓM 3 5