Đề cương tiểu luận môn Tài chính - Tiền tệ Mối quan hệ giữa bội chi ngân sách và lạm phát nhìn từ lý thuyết và thực tiễn

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHệ MINH
*************************


 CNG TIU LUN
MÔN TÀI CHệNH TIN T



 TÀI
MI QUAN H GIA BI CHI NGÂN
SÁCH VÀ LM PHÁT NHÌN T LÝ
THUYT VÀ THC TIN


GV. hng dn: TS. Dip Gia Lut
Nhóm thc hin:
V Th Thu Hng
Nguyn Th Hng Hnh
Trn Lê Trung Huy
Nguyn Th Thanh Vân
Lê ình Lâm
Nguyn Duy Quang
Lp: Cao hc kinh t Thành y




Thành ph H Chí Minh – 10/2009
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
2
MC LC



Ni dung
Trang
I. Lý thuyt
3
A. Ngân sách nhà nc và vn đ bi chi ngân sách nhà nc
6
B. Lm phát
8
C. Mi quan h gia bi chi ngân sách và lm phát
8
II. Thc tin ti Vit Nam nm 2004 - 2008
9
1. Thc trng lm phát ti Vit Nam
9
2. Tình hình bi chi ngân sách ti Vit Nam
9
3. Mi quan h gia bi chi ngân sách và lm phát
12
4. Nhng vn đ đt ra v x lý bi chi NSNN nhm kim ch lm
phát ti Vit Nam

14
III. Kt lun
19
Ph lc:
S liu v thu – chi ngân sách



 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
3
I. Lý thuyt

A. Ngân sách nhà nc và vn đ bi chi ngân sách nhà nc
1. Ngân sách Nhà nc là gì?
- Cn c lut ngân sách s 01/2002/QH11 ngày 16/12/2002, đc sa đi và có hiu
lc t 01/01/2004 thì Ngân sách nhà nc là toàn b các khon thu, chi ca Nhà nc đã
đc c quan nhà nc có thm quyn quyt đnh và đc thc hin trong mt nm đ
bo đm thc hin các chc nng, nhim v ca Nhà nc.
2. Bi chi Ngân sách Nhà nc: Nguyên nhân và gii pháp
2.1 Th nào là bi chi ngân sách nhà nc
Bi chi Ngân sách Nhà nc trong mt thi k (1 nm, 1 chu k kinh t) là s chênh
lch gia chi ln hn thu ca thi k đó.
Bi chi ngân sách Nhà nc có th do ngoài tm kim soát nhng cng có th nm
trong chin lc phát trin kinh t ca chính ph nhm thc hin chính sách kinh t v
mô.

Theo thông l quc t, có th tóm tt báo cáo v Ngân sách Nhà nc hng nm nh
sau:
Bng: Tóm tt ni dung cân đi ngân sách nhà nc hng nm
Tng Thu
Tng Chi
A. Thu thng xuyên (thu, phí, l phí).
B. Thu v vn (bán tài sn nhà nc).

D. Chi thng xuyên.
E. Chi đu t.
F. Cho vay thun (= cho vay mi - thu n
gc).
C. Bù đp thâm ht

- Vin tr.
- Ly t ngun d tr.
- Vay thun (= vay mi - tr n gc).

 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
4
Nguyên tc cân bng ngân sách là: A + B +C = D + E + F
Công thc tính bi chi Ngân sách Nhà nc ca mt nm s nh sau:
Bi chi Ngân sách Nhà nc = Tng chi - Tng thu = (D + E + F) - (A + B) = C (khon
bù đp thâm ht)
2.2 Nguyên nhân

Có 2 nhóm nguyên nhân c bn gây ra bi chi NSNN:
- Do tác đng ca chu k kinh doanh:
Khng hong làm cho thu nhp ca Nhà nc co li, nhng nhu cu chi li tng lên
nhm gii quyt nhng khó khn mi v kinh t và xã hi. iu đó làm cho mc bi chi
NSNN tng lên.  giai đon kinh t phn thnh, thu ca Nhà nc s tng lên, trong khi
chi không phi tng tng ng. iu đó làm gim mc bi chi NSNN. Mc bi chi do
tác đng ca chu k kinh doanh gây ra đc gi là bi chi chu k.
- Do tác đng ca chính sách c cu thu chi ca Nhà nc. Khi Nhà nc thc hin
chính sách đy mnh đu t, kích thích tiêu dùng s làm tng mc bi chi NSNN. Ngc
li, thc hin chính sách gim đu t và tiêu dùng ca Nhà nc thì mc bi chi NSNN
s gim bt. Mc bi chi do tác đng ca chính sách c cu thu chi gây ra đc gi là bi
chi c cu.
Trong điu kin bình thng (không có chin tranh, không có thiên tai ln, ), tng
hp ca bi chi chu k và bi chi c cu s là bi chi NSNN.
2.3 Các gii pháp x lý
 duy trì s phát trin bn vng và duy trì đc tc đ tng trng ca nn kinh t
thì chc chn cn có s can thip ca nhà nc bng các chính sách, trong đó chính sách
tài khóa. Tuy nhiên do ngun lc có hn vì vy đòi hi phi có chính sách tài khóa phù
hp vi yêu cu phát trin thc t và s phát trin trong tng lai. T s la chn này s
đa ra mc bi chi "hp lý", bo đm nhu cu tài tr cho chi tiêu cng nh đu t phát
trin kinh t, đng thi bo đm cho n quc gia  mc hp lý.
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
5
Có nhiu cách đ chính ph bù đp thiu ht ngân sách nh tng thu t thu, phí, l
phí; gim chi ngân sách; vay n trong nc, vay n nc ngoài; phát hành tin đ bù đp

chi tiêu; S dng phng cách nào, ngun nào tùy thuc vào điu kin kinh t và chính
sách kinh t tài chính trong tng thi k ca mi quc gia. Tuy nhiên mi gii pháp bù
đp bi chi ngân sách nhà nc đu có s tác đng đn nn kinh t v mô.
V c bn, các quc gia trên th gii thng s dng các gii pháp ch yu nhm x
lý bi chi NSNN nh sau:
Th nht: Nhà nc phát hành thêm tin. Vic x lý bi chi NSNN có th thông qua
vic nhà nc phát hành thêm tin và đa ra lu thông. Tuy nhiên, gii pháp này s gây
ra lm phát nu nhà nc phát hành thêm quá nhiu tin đ bù đp bi chi NSNN. c
bit, khi nguyên nhân bi chi NSNN là do thiu ht các ngun vn đi ng đ đu t cho
phát trin gây "tng trng nóng" và không cân đi vi kh nng tài chính ca quc gia.
Th hai: Vay n c trong và ngoài nc.  bù đp thâm ht NSNN, nhà nc có
th vay n nc ngoài và trong nc. Vic vay n nc ngoài quá nhiu s kéo theo vn
đ ph thuc nc ngoài c v chính tr ln kinh t và làm gim d tr ngoi hi quá
nhiu khi tr n, làm cn d tr quc gia s dn đn khng hong t giá. Vay n trong
nc s làm tng lãi sut, và cái vòng n - tr lãi - bi chi s làm tng mnh các khon n
công chúng và kéo theo gánh nng chi tr ca NSNN cho các thi k sau
Th ba: Tng các khon thu, đc bit là thu. Vic tng các khon thu, đc bit là
thu có th s bù đp s thâm ht NSNN và gim bi chi NSNN. Tuy nhiên, đây không
phi là gii pháp c bn đ x lý bi chi NSNN, bi vì nu tng thu không hp lý s dn
đn làm giá c hàng hóa tng gây nh hng ln đn sn xut và đi sng nhân dân,
nghiêm trng hn s trit tiêu đng lc ca các doanh nghip trong các ngành sn xut
kinh doanh và làm mt đi kh nng cnh tranh ca nn kinh t đi vi các nc trong khu
vc và trên th gii.
Th t: Trit đ tit kim các khon đu t công và chi thng xuyên t NSNN.
ây là mt gii pháp tuy mang tính tình th, nhng vô cùng quan trng vi mi quc gia
khi xy ra bi chi NSNN và xut hin lm phát. Trit đ tit kim các khon đu t công
có ngha là ch đu t vào nhng d án mang tính ch đo, hiu qu nhm to ra nhng
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:

1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
6
đt phá cho s phát trin kinh t - xã hi, đc bit nhng d án cha hoc không hiu qu
thì phi ct gim, thm chí không đu t. Mt khác, bên cnh vic trit đ tit kim các
khon đu t công, nhng khon chi thng xuyên ca các c quan nhà nc cng phi
ct gim nu nhng khon chi này không hiu qu và cha thc s cn thit.
Th nm: Tng cng vai trò qun lý nhà nc nhm bình n giá c, n đnh chính
sách v mô và nâng cao hiu qu hot đng trong các khâu ca nn kinh t.  thc hin
vai trò ca mình, nhà nc s dng mt h thng chính sách và công c qun lý v mô đ
điu khin, tác đng vào đi sng kinh t - xã hi, nhm gii quyt các mi quan h trong
nn kinh t cng nh đi sng xã hi, nht là mi quan h gia tng trng kinh t và
công bng xã hi, gia tng trng kinh t vi gi gìn môi trng v.v c bit trong
điu kin hin nay, khi lm phát là mt vn nn ca các nc trên th gii, vn đ tng
cng vai trò qun lý nhà nc đi vi qun lý NSNN nói chung và x lý bi chi NSNN
nói riêng có ý ngha vô cùng cp thit.
B. Lm phát
1. Lm phát là gì?
Trong kinh t hc, thut ng “lm phát” đc dùng đ ch s tng lên theo thi gian
ca mc giá chung hu ht các hàng hoá và dch v so vi thi đim mt nm trc đó.
Nh vy tình trng lm phát đc đánh giá bng cách so sánh giá c ca mt loi hàng
hoá vào hai thi đim khác nhau, vi gi thit cht lng không thay đi.
Khi giá tr ca hàng hoá và dch v tng lên, đng ngha vi sc mua ca đng tin
gim đi, và vi cùng mt s tin nht đnh, ngi ta ch có th mua đc s lng hàng
hoá ít hn so vi nm trc.
Có nhiu dng lm phát khác nhau, nh lm phát mt con s (single-digit inflation),
lm phát hai con s (double-digit inflation), lm phát phi mã (galloping inflation), siêu
lm phát (hyper inflation)
2. Lm phát đc tính nh th nào?

 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
7
Lm phát đc đo lng bng cách theo dõi s thay đi trong giá c ca mt lng
ln các hàng hóa và dch v trong mt nn kinh t (thông thng da trên d liu đc
thu thp bi các t chc Nhà nc).
Các giá c ca các loi hàng hóa và dch v đc t hp vi nhau đ đa ra mt ch
s giá c đ đo mc giá c trung bình, là mc giá trung bình ca mt tp hp các sn
phm. T l lm phát là t l phn trm mc tng ca ch s này.
Không tn ti mt phép đo chính xác duy nht ch s lm phát, vì giá tr ca ch s
này ph thuc vào t trng mà ngi ta gán cho mi hàng hóa trong ch s, cng nh ph
thuc vào phm vi khu vc kinh t mà nó đc thc hin. Tuy nhiên, thc đo lm phát
ph bin nht chính là CPI - Ch s giá tiêu dùng (consumer price index) đo giá c ca
mt s lng ln các loi hàng hoá và dch v khác nhau, bao gm thc phm, lng
thc, chi tr cho các dch v y t , đc mua bi "ngi tiêu dùng thông thng".
3. Nguyên nhân
Theo lý thuyt kinh t hc hin đi, lm phát do ba nguyên nhân: cu kéo, chi phí đy
và quá tha mc tin cung ng trong lu thông. Tuy nhiên trong thc t, lm phát gia
tng còn do mt s nguyên nhân na, thí d: Tâm lý ca dân chúng, s mt cân đi trong
c cu đu t
Cn c vào nguyên nhân gây ra lm phát, ngi ta chia ra 2 loi lm phát là lm phát
tin t và lm phát gi c.
Lm phát tin t đc hiu là do mc tin cung ng cho lu thông vt quá mc cn
thit dn đn tình trng mt giá ca đng bn t.
Lm phát gi c đc hiu là giá c ca hàng hóa và dch v nói chung tng lên do
cu ln hn cung (cu kéo), hoc do chi phí sn xut hàng hóa và dch v tng lên (chi

phí đy).
Trong thc t hai loi lm phát nói trên ít khi xy ra cùng mt lúc, mà thng hoc
là lm phát giá c, hoc là lm phát tin t.
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
8
Nu điu tit lm phát  mc đ n đnh và hp lý s có tác dng thúc đy s phát
trin ca nn kinh t, hay nói cách khác là điu kin đ cho tng trng kinh t, điu kin
cn là vn đ ca Chính ph trong vic phát trin ngun lc, vn và công ngh k
thut Nghiên cu bc đu ca IFM (2006) v mc đ lm phát  Vit Nam vi các
nc ông Nam á cng đã ch ra rng, mc lm lm phát ti u cho tng trng kinh t
 các nc vùng ông Nam á, trong đó có Vit Nam khong 3.6% trong khi các nc
phát trin chn mc lm phát gn 2% là mc ti u cho tng trng.
C. Mi quan h gia bi chi ngân sách và lm phát
Chi ngân sách là mt trong nhng công c chính sách quan trng ca Nhà nc nhm
tác đng đn s phát trin kinh t - xã hi. Khi sn lng ca nn kinh t thp di mc
sn lng tim nng, thì Chính ph có th tng mc chi ngân sách, chp nhn bi chi đ
thúc đy hot đng kinh t. Vì vy, bi chi ngân sách không ch din ra ph bin đi vi
các nc nghèo, kém phát trin mà xy ra ngay c đi vi nhng nc thuc nhóm các
nn kinh t phát trin nht (nhóm OECD). i vi các nc đang phát trin, bi chi ngân
sách thng đ đáp ng nhu cu rt ln v đu t c s h tng ban đu nh: Giao thông,
đin, nc Nhiu nc phát trin và đang phát trin trong khu vc ông Á và ông
Nam Á cng vn bi chi ngân sách. Tuy nhiên chính mc tng chi tiêu ca Chính ph s
kéo theo hiu ng tng giá  mt s các lnh vc hàng hóa và dch v do gia tng cu dn
đn tình trng lm phát do cu kéo, song song vi vic giá c hàng hóa và dch v tng
cng s kéo theo các chi phí sn xut tng dn đn lm phát do chi phí đy.

Mt khác khi các nhu cu v đu t c s h tng tng cao mà ngân sách nhà nc li
thiu ht dn đn không đ ngun vn đi ng đ đu t cho phát trin.  bù đp phn
thiu ht, Nhà nc có th s dng chính sách phát hành thêm tin và đa ra lu thông.
Tuy nhiên vic tng chi tiêu ca Chính ph trong trng hp này s gây "tng trng
nóng" và không cân đi vi kh nng tài chính ca quc gia. Nu nhà nc phát hành
thêm quá nhiu tin đ bù đp bi chi NSNN thì s gây ra tình trng lm phát tin t.
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
9
II. Thc tin ti Vit Nam nm 2004 - 2008
1. Thc trng lm phát ti Vit Nam










Ngun: IMF, International Financial Statistics
Nhìn vào s liu cho thy tình hình lm phát ti Vit Nam có chiu hng gia tng
cao t gia cui nm 2007 và đt đnh cao vào tháng 8/2008 vi mc tng CPI là hn
30%. Tính trung bình t l lm phát nm 2007 là 8.86% (nhng nu tính riêng 4 tháng
cui nm 2007 là gn 12%) và nm 2008 là 22,97%. ây có th nói là mc tng cao nht

k t nm 2004 tr v đây.
2. Tình hình bi chi ngân sách ti Vit Nam
Do vic xem xét là cn c thc t ti Vit Nam, do đó các s liu v bi chi ngân
sách đc nghiên cu  đây là ly s liu đc tính theo cách tính riêng ca Vit Nam và
công b trong nc, không s dng s liu công b quc t ( s liu ca B tài chính
công b ti website:
. Riêng s liu 2008 do B tài chính cha
công b s liu quyt toán vì vy s liu 2008 đc ly t s liu c thc hin ln 2.
0
5
10
15
20
25
30
35
M1 2004
M5 2004
M9 2004
M1 2005
M5 2005
M9 2005
M1 2006
M5 2006
M9 2006
M1 2007
M5 2007
M9 2007
M1 2008
M5 2008

M9 2008
PCI (% change over previous year)
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
10


T nm 2004-2007, tình hình bi chi NSNN tng lên qua các nm và v c bn đuc
cân đi  mc 5% GDP và thc hin  mc 4,9%-5,5% GDP và nm trong mc mà quc
hi đã thông qua t đu nm. Tuy nhiên nu ch xem xét bi chi NSNN so vi GDP thì
cha thy ht s tng lên ca nó trong nhng nm gn đây; đc bit nhng nm gn đây,
ngoài NSNN đc cân đi, đã có mt lng vn ln đc đa ra đu t các công trình
giao thông và thu li thông qua hình thc phát hành trái phiu Chính ph không cân đi
vào NSNN. Ngoài ra, phi k đn lng công trái giáo dc đc phát hành đ thu hút tin
cho đu t kiên c hoá trng lp hc cng là mt lng tin ln cân đi ngoài NSNN.
Nu cng c hai loi trên vào cân đi NSNN, bi chi NSNN trong nhng nm qua không
phi ch 5% GDP mà cao hn (khong 5,8-6,2% GDP).
Tc đ tng bi chi NSNN là khá cao, trung bình  mc 18%/ nm trong các nm
2005- 2006 và đt bin  nm 2007 vi mc là 33% so vi nm 2006. Tc đ này nu tr
đi yu t tng trng thì còn cao hn t l lm phát t 2004 – 2007 (nm 2004: 7,8%;
nm 2005: 8,3%; nm 2006: 7,4%; nm 2007: 8,86% ). Riêng nm 2008 tc đ tng bi
chi gim hn xung so vi 2007, đây là do chính sách ct gim chi tiêu ca Chính ph
nhm kim ch lm phát.
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:

1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
11


V bù đp bi chi ngân sách, trong nhng nm gn đây, mc dù chúng ta đã kim
soát bi chi NSNN t hai ngun là vay nc ngoài và vay trong nc nên sc ép tng
tin cung ng thêm ra th trng là không có, nhng sc ép tng chi tiêu ca Chính ph
cho tiêu dùng thng xuyên và cho đu t là tng lên.


 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
12
Bi chi ngân sách Nhà nc c nm 2004 bng 16,2% tng s chi, chim khong
4.85% GDP và bng mc d toán c nm đã đc Quc hi thông qua đu nm, trong đó
79% đc bù đp bng ngun vay trong nc và 21% t ngun vay nc ngoài.
Bi chi ngân sách Nhà nc c nm 2005 bng 15,5% tng s chi, chim khong
4,86% GDP và bng mc d toán c nm đã đc Quc hi thông qua đu nm, trong đó
80% đc bù đp bng ngun vay trong nc và 20 % t ngun vay nc ngoài.
Bi chi ngân sách Nhà nc c nm 2006 bng 15,8% tng s chi, chim khong
5,64% GDP và bng mc d toán c nm đã đc Quc hi thông qua đu nm, trong đó
74,2% đc bù đp bng ngun vay trong nc và 25,8% t ngun vay nc ngoài.
Bi chi ngân sách Nhà nc nm 2007 bng 16,2 % tng s chi, chim khong 5%
GDP và bng mc bi chi d toán nm đã đc Quc hi thông qua đu nm, trong đó

76,1% đc bù đp bng ngun vay trong nc và 23,9% t ngun vay nc ngoài.
Bi chi ngân sách Nhà nc nm 2008 c tính bng 13,6% tng s chi chim
4.95% GDP và bng 97,5% mc bi chi d toán nm đã đc Quc hi thông qua đu
nm, trong đó 77,3% đc bù đp bng ngun vay trong nc và 22,7% đc bù đp t
ngun vay nc ngoài.
Tình hình bi chi ngân sách ti Vit Nam tng lên qua các nm cng là d hiu khi
Vit Nam là đt nc đang phát trin.  khng đnh điu này hãy xem xét vic chi t
ngân sách cho 3 ni dung ch yu đó là: Chi đu t phát trin, Chi tr n và vin tr, Chi
phát trin s nghip KT-XH, quc phòng, an ninh, qun lý hành chính nhà nc, ng,
đoàn th.

 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
13


Ta có th nhn thy rng chi cho hot đng thng xuyên là chim ch yu và có s
gia tng khá mnh, tc đ tng trung bình là 23% /nm trong giai đon 2004 – 2008 ; các
khon tr n vay cng nh vin tr cng chim đáng k trong s chi ca Chính ph
(nhm tr các khon n vay nhm bù đp cho thâm ht ngân sách), ngoài ra chi cho đu
t phát trin (chi cho đu t xây dng c bn là ch yu) tuy không phi chim ch yu
trong ngun chi ngân sách nhng li có tc đ tng mnh qua các nm vi tc đ tng
trung bình là 25%/nm trong giai đon 2004 – 2008, đc bit nm 2008 đã tng 43% so
vi 2007.

 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
14
3. Mi quan h gia bi chi ngân sách và lm phát
S liu thng kê cho thy khi mc bi chi ngân sách nhà nc tng thì t l lm phát
cng có chiu hng gia tng. Nu nh t l lm phát trung bình nm 2006 là 7,4 %, mc
bi chi ngân sách  mc 48,61 ngàn t đng, đn nm 2007 t l lm phát trung bình tng
lên là 8,9% thì mc bi chi ngân sách cng tng lên 64.56 ngàn t đng và nm 2008 t
l lm phát trung bình tng đt bin lên 22,97% thì mc bi chi ngân sách cng tng lên
66,2 ngàn t đng.
Ngoài ra khi nhìn vào khon bù đp thâm ht ngân sách cho thy phn ln ngun bù
đp là t ngun vay trong nc (trung bình chim trên 75%), phn còn li là t ngun
vay nc ngoài và hoàn toàn không có vic bù đp thâm ht thông qua vic phát hành
thêm tin và đa ra lu thông. Tuy nhiên phn huy đng t vay nc ngoài đã làm tng
cung lng tin vào th trng trong nc, vì s tin vay nc ngoài v đ bù đp thâm
ht NSNN phi đi ra VND đ chi tiêu trên c s bán cho NHNN là chính, mà NHNN li
cung ng tin ra đ mua ngoi t là c bn. ây chính là phn làm cho lm phát tng lên
nu lng vay t bên ngoài vào bù đp thâm ht NSNN quá ln. Thc t trong nhng
nm qua, lng vay tin t bên ngoài vào bù đp thâm ht NSNN chim khong 1/3 s
thâm ht, tc là khong 1,5%-1,7% so vi GDP. Nu cng thêm c phn vay v cho vay
li, lng tin t bên ngoài vào nn kinh t nc ta qua bù đp thâm ht NSNN khong
2%-2,5% GDP. ây chính là mt nguyên nhân gây ra lm phát cao ca nc ta trong
nm 2007 và nm 2008. Còn phn bù đp thâm ht NSNN t ngun vay trong dân v c
bn, ch thu tin t trong lu thông vào NSNN và sau đó, li chuyn ra lu thông nên
không làm tng lng tin c bn trên th trng mà ch làm cho vòng quay tin t có th
tng nhanh hn, to ra h s n tin cao hn mc cn thit. iu này, cng to ra tng

cung tin t do vòng quay tin t ln, có to ra tác đng mt phn gây ra lm phát, nhng
không ln bng vay vn t bên ngoài đ bù đp thâm ht NSNN.
Tuy nhiên nhìn nhn mt cách thng thn thì ngay t đu nm 20 06, nhng du hiu
ca lm phát đã xut hin, nhng trong qun lý và điu hành NSNN vn cha đánh giá
ht tác đng ca nó nên vic đu t công vn còn quá ln và cha hiu qu. Chi thng
xuyên cha đc giám sát cht ch nên còn lãng phí, x lý bi chi NSNN vn còn cha
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
15
quyt lit. C th là bi chi ngân sách còn tng qua các nm. Do vy, đ kim ch lm
phát, ngoài các bin pháp kim ch lm phát mà Chính ph, cng nh các b, ngành đang
thc thi, vn đ qun lý cht tình hình chi NSNN nh: chi thng xuyên ca các c quan
nhà nc, đu t công thông qua vic x lý bi chi NSNN là vô cùng cp thit và có ý
ngha rt quan trng. Nhn thc đc vn đ này ngay t nhng tháng đu nm 2008,
Chính ph áp dng các bin pháp ct gim đu t công và chi tiêu thng xuyên t ngân
sách nhà nc. Theo báo cáo ca Chính ph ti k th 4, quc hi khóa XII ngày
16/10/2008, trong nm 2008 Chính ph đã đình hoãn, giãn tin đ thi công trên 3.100
công trình d án vi khong 31.000 t đng vn t ngun ngân sách và vn ca doanh
nghip nhà nc, ct gim khong 9.000 t đng vn trái phiu chính ph, tit kim
2.700 t đng chi thng xuyên ca các c quan đn v th hng ngân sách. Nhng
đng thái này đã góp phn làm cho t l lm phát 3 tháng cui nm 2008 gim so vi
nhng tháng gia nm 2008.
4. Nhng vn đ đt ra v x lý bi chi NSNN nhm kim ch lm phát ti Vit
Nam
Thc t trong nhng nm qua, chúng ta đã kim soát đc mc bi chi NSNN  gii
hn cho phép (không quá 5% GDP/nm) và ngun vay ch yu chi đu t phát trin.

Ngoài ra, chúng ta cng tích ly đc mt phn t ngun thu thu, phí, l phí chi đu t
phát trin. ây là nhng thành công bc đu đáng ghi nhn trong công tác qun lý cân
đi NSNN cng nh kim soát vn đ bi chi NSNN. Tuy nhiên, trong quá trình x lý
bi chi NSNN, đc bit trong tình hình hin nay khi vn đ lm phát đang gây ra nhng
khó khn rt ln cho nn kinh t và đi sng nhân dân, chúng ta cn lu ý đn nhng vn
đ sau trong vic x lý bi chi NSNN:
- S thiu ht ngân sách do nhu cu vn tài tr cho s phát trin nn kinh t quá ln
đòi hi phi đi vay đ bù đp. iu này đc th hin qua vic chúng ta ch vay đ đu t
phát trin kt cu h tng và các công trình trng đim quc gia phc v li ích phát trin
ca đt nc. Nhng, trên thc t s tin vay, đc bit ca nc ngoài, cha đc qun lý
cht ch. Tình trng đu t dàn tri  các đa phng vn cha đc khc phc trit đ,
tin đ thi công nhng d án trng đim quc gia còn chm và thiu hiu qu. Chính vì
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
16
vy, các khon đu t phát trin ly t ngun vn vay (c trong và ngoài nc) cn bo
đm các quy đnh ca Lut NSNN và mc bi chi cho phép hng nm do Quc hi quyt
đnh.
- S thiu ht ngân sách trong nhng nm qua đc s dng nh mt công c trong
chính sách tài khóa đ kích thích s tng trng kinh t. Chúng ta có th d dàng nhn ra
điu này thông qua cân đi NSNN hng nm. V nguyên tc, sau khi ly tng thu tr đi
tng chi trong nm s xác đnh đc s thng d hoc thiu ht ngân sách trong nm.
Tuy nhiên, khi cân đi ngân sách chúng ta thng xác đnh s bi chi trc (thông
thng tng đng vi mc Quc hi cho phép) và ngun còn li đc Quc hi cho
phép chuyn ngun sang nm sau. ây là chính sách ngân sách thn trng khi áp dng lý
thuyt bi chi mt cách ch đng và điu đó không gây xáo trn trong chính sách kinh t

v mô, nhng phi cân nhc và kim tra xem toàn b s bi chi có đc s dng đ chi
đu t phát trin cho các d án trng đim và hiu qu qua đó to thêm công n vic làm,
to đà cho nn kinh t phát trin, tng kh nng thu NSNN trong tng lai hay không.
- Cha chú trng mi quan h gia chi đu t phát trin và chi thng xuyên. ây là
mt trong nhng nguyên nhân gây cng thng v ngân sách áp lc bi chi ngân sách
(nht là ngân sách các đa phng). Chúng ta có th thy, thông qua c ch phân cp
ngun thu và nhim v chi gia các cp ngân sách và c ch b sung t ngân sách cp
trên cho ngân sách cp di. Ngân sách đa phng đc phân cp ngun thu ng vi
các nhim v chi c th và đc xác đnh c th trong d toán ngân sách hng nm. Vì
vy, khi các đa phng vay vn đ đu t s đòi hi bo đm ngun chi thng xuyên
đ b trí cho vic vn hành các công trình khi hoàn thành và đi vào hot đng cng nh
chi phí duy tu, bo dng các công trình, làm gim hiu qu đu t. Chính điu đó luôn
to s cng thng v ngân sách, đ công trình vn hành và phát huy tác dng, luôn phi
đòi hi nhu cu kinh phí cho hot đng.  có ngun kinh phí này hoc phi đi vay đ
duy trì hot đng hoc yêu cu cp trên b sung ngân sách, c hai trng hp đu to áp
lc bi chi NSNN.
- Liu có tn ti vn đ bi chi ngân sách đa phng  Vit Nam hay không? Bin
pháp x lý ra sao? Qun lý vn đ này th nào? ó là nhng vn đ cn đc xem xét k
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
17
càng hn. Theo khon 3, iu 8, Lut NSNN nm 1996, ngân sách đa phng đc cân
đi theo nguyên tc tng s chi không vt quá tng s thu, trng hp tnh, thành ph
trc thuc Trung ng có nhu cu đu t kt cu h tng thì đc phép huy đng vn
theo quyt đnh ca Th tng Chính ph và phi cân đi vào ngân sách đa phng đ
tr n khi đn hn. Lut NSNN sa đi nm 2002 m rng thêm quyn ch đng trong

vic huy đng vn ca ngân sách đa phng. Vay vn đu t thuc danh mc đu t
trong k hoch 5 nm do hi đng nhân dân tnh quyt đnh (không phi theo quyt đnh
ca Th tng Chính ph quy đnh nh trc đây). Nh vy, mc dù chúng ta chp nhn
v nguyên tc là không có vic bi chi ngân sách đa phng nhng thc t li vn cho
phép đa phng vay đ đu t.
Vn đ là  ch, hin nay, các đa phng vay vn đ đu t theo quy đnh ti khon
3 iu 8 ca Lut NSNN tng đi ln và cha đc qun lý mt cách cht ch. Vi
nhiu đa phng đây là điu kin đ tng cng c s vt cht, to điu kin phát trin
kinh t. iu đáng lu ý là trong khi ngun vn ngân sách hin có cha tn dng ht, các
đa phng vn tin hành vay vn; t l vn vay chim t trng khá ln trong tng chi
đu t phát trin. Trong khi phi đi vay thì ngân sách đa phng li đ kt d ln, có
tnh cui nm kt d bng 78,5% s b sung t ngân sách trung ng và bng 24,9 % so
vi tng chi ngân sách đa phng. Mt khác, còn mt s khon vay không cân đi vào
ngân sách tnh, thành ph trc thuc Trung ng to nên khon thu chi ngoài ngân sách
và khi đn hn, ngân sách đa phng không có ngun đ thanh toán gc và lãi.
Thc cht các khon vay ca ngân sách đa phng chính là bi chi NSNN. Mt
trong nhng nguyên tc qun lý NSNN  Vit Nam là tuân theo theo nguyên tc thng
nht, tng th NSNN bao gm ngân sách các cp, điu đó đòi hi các khon bi chi ca
ngân sách đa phng phi đc tng hp đ tính bi chi NSNN. Tuy nhiên khi vay, các
đa phng phi cân đi ngân sách nên không th hin đy đ bi chi khi quyt toán
NSNN. Mc bi chi NSNN hng nm trình Quc hi mi ch phn ánh đc mc bi chi
ca ngân sách trung ng. ây là mt trong nhng mt xích cn phi đc gii quyt
trong vic x lý bi chi NSNN.
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
18

 gii quyt tng th vn đ bi chi NSNN  Vit Nam theo chúng tôi cn thit phi
có nhng quy đnh cht ch hn, theo đó có th áp dng các gii pháp sau:
1- Tp trung các khon vay do Trung ng đm nhn. Các nhu cu đu t ca đa
phng cn đc xem xét và thc hin b sung t ngân sách cp trên. Thc hin nh vy
tránh đc đu t tràn lan, kém hiu qu và đ tn ngân sách quá ln và qun lý cht ch
s bi chi NSNN. Hin ti, chúng ta đang đng trc mâu thun gia nhu cu vn cho
đu t phát trin vi ngun lc hn hp. Nu thc hin tht cht, hn ch vay đ đu t s
kìm hãm s phát trin ca nn kinh t đang có nhu cu vn rt cao. Nhng nu chúng ta
không kim soát cht ch các khon vay n ca NSNN, nht là vay ca ngân sách đa
phng, thì nguy c nh hng đn an ninh tài chính quc gia, s bn vng ca NSNN.
Thc hin đu t tp trung cng có li là bo đm phát trin hài hoà, cân đi gia các
vùng, min trong toàn quc. Kinh nghim ca Trung Quc: nghiêm cm ngân sách các
đa phng vay vn di bt k hình thc nào, các khon chi đu t ca đa phng
đc xem xét tính toán và b sung t ngân sách trung ng.
2 - Gii quyt tt mi quan h gia chi đu t phát trin và chi thng xuyên, nht là
ngân sách các đa phng. Do vy, khi các đa phng vay vn đ đu t, s kiên quyt
không b trí ngun chi thng xuyên cho vic vn hành các công trình khi hoàn thành và
đi vào hot đng cng nh chi phí duy tu, bo dng các công trình, làm gim hiu qu
đu t. Có nh vy, các đa phng phi t cân đi ngun kinh phí này ch không th
yêu cu cp trên b sung ngân sách.
3 - Nu chp nhn bi chi ngân sách đa phng thì cn qun lý và giám sát cht ch
vic vay vn. Các khon vn vay ch đu t phát trin kt cu h tng và phát trin các c
s kinh t. Các khon vay ca ngân sách đa phng cn đc tng hp và báo cáo Quc
hi đ tng hp s bi chi NSNN hng nm. Vn đ vay vn ca các đa phng không
đc kim soát cht ch chng nhng to ra nguy c vay vn tràn lan, đu t kém hiu
qu mà còn nh hng đn tính bn vng ca NSNN trong tng lai. Bi chi NSNN
hng nm không đc kim soát cht ch trc khi trình Quc hi, mc bi chi thc t
khác vi mc bi chi báo cáo cáo Quc hi. iu đó to nên gánh nng n cho NSNN,
bi NSNN là mt th thng nht và đa s các đa phng trông ch ch yu vào ngân
 cng tiu lun môn Tài chính – Tin t

Nhóm 6:
1. V Th Thu Hng Nguyn Th Hng Hnh .2
3. Trnn Lê Trung Huy Nguyn Th Thanh Vân .4
5. Lê ình Lâm Nguyn Duy Quang. 6
19
sách trung ng, do vy suy cho cùng, các khon n ca ngân sách đa phng s là gánh
n ca NSNN trong khi vic đu t li dàn tri, kém hiu qu.
III. Kt lun
Nhìn li toàn b quá trình nhiu nm qua cho thy, mi quan h gia bi chi NSNN
vi lm phát có th rút ra mt s kt lun sau:
- NSNN có mi quan h nhân qu vi lm phát. Nu thâm ht NSNN quá mc có th
dn đn lm phát cao. c bit, nu bù đp thâm ht NSNN bng vic phát hành tin s
tt yu dn đn lm phát.
- Tng chi NSNN đ kích thích tiêu dùng và tng cu tiêu dùng, s kích thích đu t
phát trin và tng đu t phát trin s đa đn tng trng cao. Tuy nhiên, nu tng chi
quá mc cho phép, tc là tng chi đn mc làm cho thâm ht NSNN quá cao và đ bù
đp thâm ht này phi đi vay n quá ln thì s đa đn gánh nng n. Kt qu là đa đn
kích thích tiêu dùng (kích cu quá mc) thì  chu k sau s kéo theo lm phát, mà lm
phát cao li làm gim đu t phát trin và gim đu t phát trin kéo theo gim tng
trng. Nh vy, thc t  đây là cn có liu lng ca chi tiêu NSNN  mc cho phép
nhm thúc đy đu t phát trin tng lên và tip theo là đa tng trng kinh t lên cao
mà không kéo theo lm phát cao.