Phân phối thu nhập trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN VN

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
đề tài: phân phối thu nhập trong nền kinh tế thị tr-
ờng định hớng xã hội chủ nghĩa Việt Nam
LờI NóI ĐầU
Ngày nay,nhờ chính sách đổi mới, các công ty xuyên quốc gia nớc
ngoài đã có mặt trong nhiều ngành kinh tế, nhiều địa phơng ở Việt Nam,
trong đó có rất nhiều đại diện của các công ty lớn,vừa và nhỏ đến từ các nớc
khác trên Thế Giới. Để nâng cao hiệu quả thu hút các công ty xuyên quốc gia
vào hoạt động ở nớc ta.Việc nghiên cứu,tìm hiểu về các công ty xuyên quốc
gia là rất cần thiết.Và hơn nữa một trong những biểu hiện mới của chủ nghĩa
t bản ngày nay là sự hình thành và phát triển của các công ty xuyên quốc
gia.Các công ty này có vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế Thế
Giới.Chính vì vậy các công ty xuyên quốc gia đã trở thành chủ đề thu hút sự
quan tâm của không chỉ các học giả, mà cả các doanh nhân và giới chính
khách của hầu hết các quốc gia với những lý do trên chúng ta có thể thấy đ -
ợc vai trò quan trọng của các công ty xuyên quốc gia đối với nền kinh tế thế
giới và đất nớc Việt Nam của chúng ta.
Và đây là lý do để tôi chọn đề tài này với mong muốn đợc cùng các
bạn hiểu hơn về bản chất và vai trò của các công ty xuyên quốc gia.
Em trân thành cám ơn PGS TS MAI Hữu THực đã giúp em hoàn
thành bàI tiểu luận này.
SINH VIÊN
LƯU HOàNG ANH
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Phần i
Giới thiệu chung về công ty
xuyên quốc gia
1. Khái niệm công ty xuyên quốc gia .
Khi quá trình sản xuất - kinh doanh của một công ty vợt ra khỏi biên giới
quốc gia và có quan hệ kinh tế chặt chẽ với nhiều nớc, thông qua việc thiết

lập các chi nhánh ở nớc ngoài, thì công ty đó đợc gọi là công ty xuyên quốc
gia (TNC).
TNC là một cơ cấu kinh doanh quốc tế dựa trên sự kết hợp giữa quá trình
sản xuất quy mô lớn của nhiều thực thể kinh doanh quốc tế và quá trình phân
phối quy mô quốc tế vào trong một cơ cấu công ty đơn nhất nhằm chiếm lĩnh
và khai thác thị trờng quốc tế đạt hiệu quả tối u để thu lợi nhuận độc quyền
cao.
Và gần đây nhất, năm 1998, trong Báo cáo đầu t thế giới 1998, các
chuyên gia của Liên hợp quốc đã nêu định nghĩa về công ty xuyên quốc gia
(TNC) cụ thể hơn nh sau: Các công ty xuyên quốc gia là những công ty trách
nhiệm hữu hạn hoặc vô hạn bao gồm các công ty mẹ và các chi nhánh nớc
ngoài của chúng.
Trên đây là những khái niệm cơ bản nhất về các công ty xuyên quốc gia.
Tiếp theo đây chúng ta hãy cùng tìm hiểu về nguồn gốc và quá trình phát
triển của công ty xuyên quốc gia.
2. Nguồn gốc và quá trình phát triển.
Xét cả về lôgích và lịch sử, sự ra đời của các TNC trên thế giới gắn
liền với sự ra đời và phát triển của sản xuất lớn t bản chủ nghĩa .Về thực chất,
chúng là sự phát triển cao của chế độ xí nghiệp TBCN, là sự vận động mở
rộng và sâu sắc hơn của các quan hệ sản xuất TBCN, khi các mối quan hệ
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
kinh tế vợt dần ra khỏi phạm vi quốc gia và gia nhập vào guồng máy sản xuất
kinh doanh quốc tế ngày càng đợc phát triển.
Theo sự phân tích của các nhà nghiên cứu đã đa ra nhận xét về nguồn
gốc và quá trình phát triển của các công ty xuyên quốc gia, đi từ tích tụ và
tập trung sản xuất, hình thành các công ty ,công ty cổ phần, các công ty kinh
doanh lớn trong nghành công thơng, sau này cả dịch vụ đa nghành, các công
ty xuyên quốc gia hiện đại nh sau:
- Một là, quá tình tích tụ và tập trung sản xuất diễn ra song song với

quá trình tích tụ quyền lực kinh tế. Tích tụ và tập trung sản xuất tạo ra những
công ty cực lớn, bao gồm trong đó rất nhiều công ty và ngời ta cũng gọi đó là
những tập đoàn với công ty mẹ đứng đầu và các công ty con. Chúng còn đợc
gọi là các công ty nhỏ và vừa, chúng phụ thuộc về tài chính, kỹ thuật vào
công ty mẹ. Bên cạnh đó còn có rất nhiều công ty nhỏ và vừa độc lập hoạt
động phụ thuộc hoặc độc lập với các công ty lớn sự thâu tóm các xí nghiệp
vừa và nhỏ, thậm chí kể cả những hộ gia đình nằm trong guồng máy sản
xuất, thực hiện việc kiểm soát tài chính, kĩ thuật và nằm trong hệ thống phân
công lao động theo kiểu công trờng thủ công, đã tạo ra những điều kiện thuận
lợi cho t bản sinh lợi. Đồng thời về mặt tổ chức sản xuất đây cũng là hình
thức tỏ rõ tính hiệu qủa cao, vì giảm đợc chi phí sản xuất tận dụng đợc mọi
khả năng, nguyên liệu, phát huy tính lao động sáng tạo do đó làm tăng quy
mô và tỷ suất lợi nhuận.
-Thứ hai, quá trình tích tụ sản xuất cũng dẫn đến sự hình thành các tổ
chức độc quyền. Sự liên hiệp hoá, sự kiện kết theo chiều vá dọc đợc đẩy
mạnh hơn bao giờ hết dẫn đến quá trình liên kết đa nghành. Trong đó lĩnh
vực dịch vụ, ngân hàng đợc các tổ chức độc quyền quan tâm và bành trớng
quyền lực. Tình hình đó đã đa đến sự hình thành của cônglômêrát
(conlomerate) với sự tập trung t bản sản xuất kinh doanh hết sức to lớn, và
hoạt động R&D cũng nh việc chuyển giao công nghệ là thế mạnh của công ty
xuyên quốc gia, cùng với thị trờng rộng khắp ( thông qua các công ty con và
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
các mối quan hệ quốc dân) thế giới đã khiến cho chúng trở thành nh thờng đ-
ợc nhấn mạnh, những vơng quốckinh tế khổng lồ với khả năng phát triển
không ngừng.
-Thứ ba, quá trình tích tụ sản xuất trong nông nghiệp ngày càng đẩy
mạnh, đa đến sự xuất hiện các công ty liên hợp công - nông nghiệp, nông th-
ơng nghiệp. Từ những liên hợp đó mà nông nghiệp các nớc phát triển đã đạt
đợc tập trung cao độ. Với một tổ chức sản xuất hiện đại. Qua những nhận xét

trên có thể thấy rằng quá trình tích tụ t bản và tập trung sản xuất lâu dài đã
dẫn đến sự hình thành các công ty xuyên quôc gia. Bởi đó chính là quá trình
tạo ra cơ sở vật chất cho sự bành trớng giúp các nhà t bản có khả năng hiện
thực vợt ra khỏi biên giới quốc gia thực hiện việc đầu t dới nhiều hình thức,
thoả mãn mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận. Đúng nh V.I.LÊNIN đã nhận xét :
Tổ chức độc quyền một khi đã thao túng hàng tỷ, thì tuyệt đối nhất thiết là nó
phải xâm nhập hết thảy các lĩnh vực trong đời sống xã hội, bất kể chế độ
chính trị
3. Một số nét về bản chất và đặc trng
Dới tác động của cách mạng khoa học công nghệ, thông qua việc làm
chủ sở hữu trong các hãng, công ty của TNC đã diễn ra 2 thay đổi lớn trong
các quan hệ về sở hữu:
- Một là, sở hữu độc quyền siêu quốc gia - là hình thức sở hữu hỗn hợp
đã đợc quốc tế hoá. Đây là một hình thức sở hữu mang tính khách quan tạo
nên bởi quá trình tích tụ, tập trung hoá và xã hội hoá sản xuất theo quy mô
quốc tế.
-Hai là, sở hữu hỗn hợp đợc toạ ra do sự thay đổi về căn bản địa vị, vai
trò của ngời công nhân trí thức
Nh vậy sự biến đổi hình thức sở hữu trong TNC là thay đổi căn bản
đặc trng của quan hệ sản xất TBCN trong CNTB hiện đại. Có thể thấy rằng
công ty không còn là sở hữu của một ngời hay là của một nhà nớc nữa mà là
sở hữu hỗn hợp quốc tế có quốc gia của một nớc nhất định.
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Về quản lý, việc tổ chức quản lý sản xuất và hoạt động kinh tế đã dịch
chuyển theo kiểu đại trà cũng dịch chuyển từ những tổ chức có quy mô lớn đ-
ợc liên kết theo chiều dọc sang phi liên kết kiểu mạng lới theo chiều ngang
giữa các đơn vị kinh tế trong và ngoài nớc. Điều đó dẫn đến liên kết TNC
kiểu mới, kiểu các vệ tinh xung quanh một công ty mẹ tạo lên một mạng lới
phủ lên thị trờng các nớc, nhờ có công nghệ thông tin, công nghệ hiện đại

hoá phơng thức tổ chức sản xuất vật chất của xã hội hiện đại bắt đầu ngợc laị
với tổ chức sản xuất quản lý sản xuất trong xã hội công nghiệp theo xu thế :
- Phi hàng hoá và đa dạng hoá sản phẩm nghĩa là sản xuất hàng hoá theo
loại nhỏ hay theo đơn chiếc theo đặt hàng.
- Phi chuyên môn hoá tức là việc sản xuất sản phẩm đợc tổ chức quản lý
theo phơng thức chế tạo tổ hợp các khối cấu kịên, phụ kiện chứ không từ
hàng trăm, hàng ngàn cấu kiện đợc sản xuất từ trớc.
- Phi tập trung hoá là quá trình sản xuất đợc phân bố và đợc tổ chức quản
lý trên diện rộng các chi nhánh và đơn vị sản xuất nhỏ và vừa.
- Tổ chức quản lý từ xa
- Quốc tế hoá và toàn cầu hoạt động tổ chức quản lý, từ những thay đổi to
lớn trong quản lý, trong sở hữu tất yếu dẫn đến những thay đổi đáng kể trong
lợi ích kinh tế. Ngày nay các TNC ngày càng có vai trò quan trọng trong nền
kinh tế toàn cầu. Ta tiếp tục nghiên cứu về vai trò của các công ty TNC.
5
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Phần II
Vai trò của các công ty TNC
Ngày nay với khoảng 6000 công ty mẹ và khoảng 500.000 công ty con
các công ty xuyên quốc gia đã đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế
thế giới. Hiện nay chúng kiểm soát khoảng 40% sản lợng công nghiệp, 60%
ngoại thơng, 80% kĩ thuật mới của thế giới t bản chủ nghĩa, có thể nói các
công ty TNC là lực lợng cơ bản của chủ nghĩa t bản hiện đại, chúng tác động
mạnh mẽ đến đời sống - xã hội của thế giới. Vai trò đối diện với nền kinh tế
thế giới của các công ty TNC thể hiện trên các mặt cơ bản sau đây:
i. Thúc đẩy thơng mại đầu t quốc tế và phát triển nhân lực.
1.Thúc đẩy đầu t thơng mại quốc Tế:
Một trong những vai trò quan trọng của TNC là thúc đẩy thơng mại thế
giới.Thật vậy tổng giá trị thơng mại của các chi nhánh TNC ở nớc ngoài đã
tăng 8% bình quân năm trong giai đoạn 1982-1984. Giữa thập kỷ 90 giá trị

thơng mại của các công ty ở nớc ngoài đã lớn hơn giá trị nhập khẩu của các
nớc Nam, Đông và Đông Nam á.
Bảng 1: Giá trị thơng mại của các chi nhánh TNC ở nớc ngoài và các tỷ lệ
so với sự nhập khẩu trong các khu vực giai đoạn 1982-1994 (tỷ USD) :
Bảng 1
Các khu vực Giá trị TM của các chi nhánh
TNC ở nớc ngoài
Tỷ lệ so với giá trị nhập khẩu (lần)
1982 1994 1982 1994
Các nớc PT
- Tây Âu
- EU
- Bắc Mỹ
- Các nớc khác
1770
787
719
777
206
4528
2513
2338
1616
398
1.19
0.88
0.86
2.10
0.93
1.28

1.22
1.21
1.63
0.83
Các nớc ĐPT 656 1832 1.05 1.47
6