Phương hướng hoàn thiện pháp luật hôn nhân và gia đình về vấn đề cấp dưỡng một lần

MỤC LỤC
TRANG
LỜI MỞ ĐẦU 1
PHẦN NỘI DUNG 1
I. Khái quát chung về cấp dưỡng 1
1. Khái niệm cấp dưỡng 1
2. Đặc điểm của cấp dưỡng 1
II. Vấn đề cấp dưỡng một lần theo pháp luật hôn nhân và gia đình
hiện hành
2
1. Cơ sở phát sinh, chấm dứt quyền và nghĩa vụ cấp dưỡng một lần 2
2. Vấn đề cấp dưỡng một lần theo pháp luật hôn nhân và gia đình
hiện hành
4
3. Mục đích, ý nghĩa của việc cấp dưỡng một lần 7
4. Ưu, nhược điểm của chế định cấp dưỡng một lần được ghi nhận
trong Luật hôn nhân và gia đình hiện hành
8
III. Phương hướng hoàn thiện pháp luật hôn nhân và gia đình về
vấn đề cấp dưỡng một lần
9
KẾT LUẬN 10
LỜI MỞ ĐẦU
Quan hệ giữa các thành viên trong gia đình hình thành từ quan hệ hôn nhân,
huyết thống hoặc nuôi dưỡng. Xuất phát từ những quan hệ đó, mà giữa các thành
viên trong gia đình có sự gắn bó chặt chẽ, sâu sắc về tình cảm và trách nhiệm đối
với nhau. Chăm sóc, nuôi dưỡng lẫn nhau vừa là quyền vừa là trách nhiệm của các
thành viên trong gia đình. Tuy nhiên trong gia đình không phải lúc nào nghĩa vụ
nuôi dưỡng cũng thực hiện được và để đảm bảo cuộc sống bình thường của người
được nuôi dưỡng thì nghĩa vụ cấp dưỡng được đặt ra. Thông thường, nghĩa vụ cấp
dưỡng được thực hiện theo định kỳ. Trong trường hợp đặc biệt, nếu người có nghĩa

vụ cấp dưỡng có khả năng thực tế và người được cấp dưỡng cũng đồng ý thì nghĩa
vụ cấp dưỡng có thể được thực hiện một lần. Vậy vấn đề cấp dưỡng một lần được
quy định như thế nào trong Luật hôn nhân và gia đình Việt Nam hiện hành? Bài tập
dưới đây chúng em xin tìm hiểu về vấn đề trên.
PHẦN NỘI DUNG
I. Khái quát chung về cấp dưỡng
1. Khái niệm cấp dưỡng :
Theo điều 8 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000, cấp dưỡng được định nghĩa:
“Cấp dưỡng là việc một người có nghĩa vụ đóng góp tiền hoặc tài sản khác để đáp
ứng nhu cầu thiết yếu của người không sống chung với mình mà có quan hệ hôn
nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng trong trường hợp người đó là người chưa thành
niên, là người đã thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để
tự nuôi mình, là người gặp khó khăn túng thiếu theo quy định của luật này”..
2. Đặc điểm của cấp dưỡng:
Từ khái niệm cấp dưỡng cho thấy cấp dưỡng là một quan hệ pháp lý có nhũng
đặc điểm cơ bản sau:
2
- Quan hệ cấp dưỡng là một loại quan hệ pháp luật về tài sản gắn liền với nhân
thân vì nó có những lợi ích liên quan đến tài sản.
- Quan hệ cấp dưỡng chỉ phát sinh giữa các thành viên trong gia đình trên cơ sở
hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng. Điều này được thể hiện ở điều 50, Luật hôn
nhân và gia đình 2000 thì nghĩa vụ cấp dưỡng được thực hiện giữa cha mẹ và con,
giữa anh chị em với nhau, giữa vợ và chồng, giữa ông bà và cháu.
- Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa các thành viên trong gia đình có đặc điểm là có đi có
lại. Nhưng lại không mang tính chất đồng thời và tuyệt đối.
- Quan hệ cấp dưỡng là một quan hệ phát sinh, bởi nó chỉ phát sinh khi có những
điều kiện xác định.
II. Vấn đề cấp dưỡng một lần theo pháp luật hôn nhân và gia đình hiện hành
1. Cơ sở phát sinh, chấm dứt quyền và nghĩa vụ cấp dưỡng một lần.
a. Cơ sở phát sinh quyền và nghĩa vụ cấp dưỡng một lần

Nghĩa vụ cấp dưỡng phát sinh dựa trên quan hệ huyết thống và quan hệ hôn nhân
xuất phát từ sự đoàn kết, đùm bọc, thương yêu lẫn nhau trong đời sống gia đình giữa
những người thân thuộc gần. Vì vậy nghĩa vụ cấp dưỡng một lần phát sinh giữa cha
mẹ và con, giữa anh chị em với nhau, giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu, giữa
vợ và chồng.
Sự tồn tại của các quan hệ thân thuộc hoặc quan hệ vật chất là điều kiện cần cho
việc xác lập quyền yêu cầu cấp dưỡng. Quyền này chỉ được xác lập một cách hoàn
hảo một khi có các điều kiện đủ liên quan đến tình trạng kinh tế của người yêu cầu
cấp dưỡng và của người có nghĩa vụ cấp dưỡng.
- Tình trạng kinh tế của người yêu cầu cấp dưỡng một lần.
Không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình. Ở góc độ luật
Hôn nhân và Gia đình, không có khả năng lao động được hiểu theo nghĩa: tình trạng
của người đã làm tất cả những gì có thể được trong phạm vi sức lực, trí lực, kĩ năng
của mình mà vẫn không thể có được thu nhập cần thiết cho mình và cho cuộc sống
của gia đình mình.
3
Còn vấn đề tài sản, không nhất thiết yêu cầu người cấp dưỡng phải hoàn toàn
không có tài sản. Người yêu cầu cấp dưỡng một lần có thể có tài sản gốc, nhưng
không sinh lợi hoặc có sinh lợi và đã được khai thác theo khả năng của chủ sở hữu
nhưng không đủ để đáp ứng các nhu cầu thiết yếu của gia đình mình. Người có yêu
cầu cấp dưỡng cũng có thể có thu nhập thường xuyên hay không thường xuyên do
lao động, thậm chí có hưởng trợ cấp (mất sức, thương tật…) và đã huy động tất cả
các nguồn thu nhập của mình mà vẫn không thoả mãn được các yêu cầu chi tiêu tối
thiểu cho cuộc sống hàng ngày của mình và của gia đình mình.
- Tình trạng của người được yêu cầu cấp dưỡng một lần.
Có khả năng và điều kiện cấp dưỡng : Nghị định số 70 đã dẫn, điều 16 khoản 1
quy định rằng: người có khả năng thực tế để thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng được quy
định tại các điều 51, 52, 53 của luật Hôn nhân và Gia đình là người có thu nhập
thường xuyên nhưng còn tài sản sau khi đã trừ đi chi phí thông thường cần thiết cho
cuộc sống của người đó.

Trên đây là những yêu cầu đối với việc thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng nói chung,
nghĩa vụ cấp dưỡng một lần nói riêng. Cũng cần phải nhấn mạnh thêm rằng chỉ khi
có những điều kiện sau nữa thì mới phát sinh nghĩa vụ cấp dưỡng một lần :
+ Có thoả thuận giữa người được cấp dưỡng hoặc người giám hộ của người đó
và người có nghĩa vụ cấp dưỡng.
+ Có yêu cầu của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và được toà án chấp nhận.
+ Có yêu cầu của người được cấp dưỡng hoặc người giám hộ của người đó và
được toà án chấp nhận trong trường hợp người có nghĩa vụ cấp dưỡng thường xuyên
có các hành vi phá tán tài sản hoặc cố tình trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ cấp
dưỡng mà hiện có tài sản để thực hiện cấp dưỡng một lần.
+ Theo yêu cầu của người trực tiếp nuôi con khi vợ chồng ly hôn mà có thể trích
từ phần tài sản được chia của bên có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.
b. Cơ sở chấm dứt quyền và nghĩa vụ cấp dưỡng một lần
4
Trong trường hợp cấp dưỡng một lần thì tất cả những người có nghĩa vụ cấp
dưỡng không còn có trách nhiệm cấp dưỡng cho người được cấp dưỡng. Tuy nhiên
pháp luật lại không ghi nhận nghĩa vụ cấp dưỡng hoàn toàn chấm dứt sau khi đã cấp
dưỡng một lần.
Ngoài cơ sở phát sinh, chấm dứt quyền và nghĩa vụ cấp dưỡng một lần nói trên,
thì Nghị định 70 đã dẫn còn quy định các trường hợp được cấp dưỡng bổ dung tại
điều 19:
+ Người được cấp dưỡng một lần lâm vào tình trạng khó khăn trầm trọng do bị
tai nạn hoặc mắc bệnh hiểm nghèo mà người đã thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng có
khả năng thực tế để cấp dưỡng ở mức độ cao hơn thì phải cấp dưỡng bổ sung.
+ Trường hợp người được cấp dưỡng chết mà không có tiền chôn cất.
+ Người sử dụng tiền cấp dưỡng một lần một cách có chừng mực đến khi cạn
kiệt mà vẫn không có khả năng lao động để tự nuôi mình thì có quyền yêu cầu tiếp
tục cấp dưỡng.
2. Nội dung vấn đề cấp dưỡng một lần theo pháp luật hôn nhân và gia đình Việt
Nam hiện nay

Về phương thức thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng, Điều 54 Luật hôn nhân và gia
đình năm 2000 quy định như sau: “Việc cấp dưỡng có thể được thực hiện định kì
hàng tháng, hàng quý, nửa năm, hàng năm hoặc một lần”. Trước đây, trong Nghị
quyết số 01/NQ – HĐTP ngày 20/11/1988 hướng dẫn áp dụng một số quy định của
Luật hôn nhân và gia đình có quy định: “Nếu người nuôi con và người có nghĩa vụ
đóng góp phí tổn nuôi con có khả năng thì tòa án có thể quyết định giao ngay một
lần số tiền hoặc tài sản đóng góp nuôi con. Mặc dù số tiền đóng góp nuôi con có thể
được giao một lần nhưng nếu sau đó hoàn cảnh thay đổi, người được giao nuôi con
vẫn có quyền yêu cầu án xét lại mức đóng góp phí tổn nuôi con”.
Trong những trường hợp đặc biệt, nếu người có nghĩa vụ cấp dưỡng có khả năng
thực tế và người được cấp dưỡng cũng đồng ý thì xin cấp dưỡng có thể một lần.
Nghị định 70/2001 của Chính phủ có nêu rõ những trường hợp được áp dụng việc
5