Chế độ hưu trí ở tỉnh Thái Bình thực trạng và giải pháp

Website: Email : Tel : 0918.775.368
LỜI NÓI ĐẦU
BHXH là một nội dung mà bất kỳ quốc gia nào cũng quan tâm, xã hội
càng phát triển thì sự nghiệp BHXH càng được phát triển. Với Việt Nam
BHXH là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, nó góp phần ổn định đời
sống cho người lao động, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, chính sách BHXH được thực hiện từ
những năm 1930, nhưng nó thực sự được trở thành một chính sách xã hội của
Đảng và Nhà nước kể từ năm 1961.
Cùng với sự phát triển của đất nước, các chế độ chính sách BHXH cũng
được sửa đổi và bổ sung cho phù hợp với tình hình mới. Để phù hợp với công
cuộc đổi mới toàn diện nền kinh tế - xã hội của đất nước, từ năm 2000 Nhà
nước đã bắt đầu đổi mới các chế độ chính sách BHXH. Sau 7 năm thực hiện
quy định của Bộ Luật Lao động được Quốc hội thông qua ngày 23 tháng 6
năm 1994 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2000, Bảo hiểm xã
hội Việt Nam từng bước được củng cố và phát triển: Hệ thống chính sách
BHXH từng bước được hoàn thiện, bổ sung cho phù hợp với tình hình thực tế.
Trong hệ thống chính sách BHXH chế độ hưu trí cũng được sửa đổi cho phù
hợp hơn. Thực tế cho thấy: chế độ hưu trí quyết định đời sống vật chất, tinh
thần của người lao động khi về nghỉ. Câu hỏi đặt ra là thay đổi bổ sung và
thực hiện chế độ BHXH đối với người về hưu như thế nào để đạt được hiệu
quả nhất? Muốn trả lời cần đánh giá được thực trạng việc thực hiện chế độ
này đối với người lao động khi về nghỉ hưu, trong đó phải chú ý tới giới tính,
ngành nghề khi người lao động nghỉ chế độ hưu trí. Đồng thời tìm ra những
giải pháp để hoàn thiện hợp lý hơn chế độ này, nhằm thực hiện tốt sự quan
tâm của Đảng và Nhà nước đối với người về hưu.
Thái Bình là một tỉnh nông nghiệp, có số dân đông gần 2 triệu người, số
người tham gia BHXH ngày càng tăng. Số đối tượng hưởng chế độ hưu lớn.
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Do vậy nghiên cứu làm rõ thực trạng chính sách BHXH (CĐHT) ở Thái Bình

với tất cả những ưu điểm, nhược điểm của nó là một nhiệm vụ rất cần hiện
nay. Nhận thức rõ vấn đề này, tôi đã chọn đề tài: "Chế độ hưu trí ở tỉnh Thái
Bình thực trạng và giải pháp". Làm đề tài chuyên đề tốt nghiệp. Đề tài nhằm:
Làm rõ thực trạng và nguyên nhân của thành công, thiếu sót của chế độ chính
sách BHXH ở Thái Bình, qua đó góp phần hoàn thiện và thực hiện tốt hơn các
chế độ chính sách BHXH trên địa bàn tỉnh.
Hoàn thành chuyên đề này, em đã được sự gợi ý, giúp đỡ của thầy, cô
giáo bộ môn Kinh tế Bảo hiểm Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, đặc biệt là
cô Nguyễn Thị Hải Đường.
Em chân thành cảm ơn!
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU........................................................................................1
CHƯƠNG I:
VẤN ĐỀ BHXH VÀ CHẾ ĐỘ HƯU TRÍ.............................................5
1. Bảo hiểm xã hội........................................................................................5
1.1. Khái niệm về BHXH........................................................................5
1.2. Vai trò của BHXH............................................................................6
1.3. Nguyên tắc và chức năng của BHXH.............................................8
2. Những nội dung cơ bản của BHXH.....................................................13
2.1. Khái niệm về chế độ hưu trí..........................................................13
2.2. Quỹ BHXH, Hệ thống tổ chức BHXH..........................................14
3. Chế độ hưu trí trong BHXH.................................................................19
3.1. Vai trò của chế độ hưu trí..............................................................19
3.2. Cơ sở hình thành chế độ hưu trí trong hệ thống BHXH............20
CHƯƠNG II:
CHẾ ĐỘ HƯU TRÍ Ở TỈNH THÁI BÌNH.........................................27
1. Vài nét về kinh tế - xã hội ở tỉnh Thái Bình........................................27
2. Vài nét về BHXH tỉnh Thái Bình.........................................................29

2.1. Công tác tổ chức quản lý và tổ chức hoạt động...........................29
2.2. Một số kết quả thực hiện công tác BHXH ở tỉnh Thái Bình......30
3. Tình hình thực hiện chế độ hưu trí ở tỉnh Thái Bình.........................36
3.1. Tình hình chế độ hưu trí trước năm 1993....................................36
3.2. Giai đoạn từ năm 1993 đến nay....................................................43
3.3. Thực trạng đời sống người về hưu ở tỉnh Thái Bình..................61
CHƯƠNG III:
NHỮNG GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ NHẰM TĂNG CƯỜNG
THỰC HIỆN CHẾ ĐỘ HƯU TRÍ Ở TỈNH THÁI BÌNH TRONG
THỜI GIAN TỚI..................................................................................67
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1. Những quan điểm đổi mới chế độ hưu trí...........................................68
1.1. Đổi mới về nhận thức, đối tượng tham gia BHXH và hình thức
tham gia BHXH.....................................................................................68
1.2. Đổi mới và hoàn thiện chế độ chính sách bảo hiểm hưu trí.......69
1.3. Đổi mới chế độ chính sách bảo hiểm hưu trí hiện hành sang chế
độ chính sách bảo hiểm hưu trí mới....................................................70
2. Các giải pháp hoàn thiện chế độ bảo hiểm hưu trí.............................71
2.1. Giải pháp về chế độ chính sách.....................................................71
2.2. Về mặt tổ chức quản lý..................................................................79
3. Khuyến nghị...........................................................................................80
3.1. Về chế độ chính sách......................................................................80
3.2. Về tổ chức quản lý..........................................................................84
KẾT LUẬN...........................................................................................86
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................87
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................87
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
CHƯƠNG I:

VẤN ĐỀ BHXH VÀ CHẾ ĐỘ HƯU TRÍ
1. Bảo hiểm xã hội
1.1. Khái niệm về BHXH
Đất nước ta đã qua 4 ngàn năm dựng xây. Nhiều giai đoạn cách mạng
trải qua, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm chăm sóc đời sống của người lao
động. Sự quan tâm đó được thể hiện bằng chủ trương, đường lối chính sách
của Đảng và Nhà nước. Do vậy đời sống của người lao động không ngừng
được cải thiện. Cùng với sự phát triển của sản xuất; xã hội; chế độ tiền lương,
tiền thưởng và các phúc lợi tập thể khác được nâng cao cho người lao động:
Trong đó có chế độ BHXH và hiện nay dự án về luật BHXH đang được chuẩn
bị để trình Quốc hội phê chuẩn.
BHXH được hiểu là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập
cho người lao động khi họ bị mất hoặc giảm thu nhập do đau ốm, thai sản, tai
nạn lao động hay bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử tuất dựa
trên cơ sở một quỹ "quỹ BHXH" do dự đóng góp của các bên tham gia.
BHXH có sự bảo tồn của Nhà nước theo pháp luật quy định, nhằm đảm bảo
an toàn cho người lao động và gia đình họ, bảo đảm an sinh xã hội.
Việt Nam chúng ta là một nước nông nghiệp lạc hậu, kinh tế thấp kém,
lại trải qua hậu quả của 2 cuộc kháng chiến lâu dài, vấn đề việc làm của người
lao động chưa được giải quyết đầy đủ.
Bệnh tật và tai nạn do chiến tranh để lại vẫn còn, do vậy chưa đủ điều
kiện thực hiện chế độ BHXH cho nhân dân. Phúc lợi công cộng còn hạn chế,
đời sống của nhân dân lao động nói chung còn có nhiều khó khăn, vì vậy xây
dựng chế độ BHXH đối với người lao động là tất yếu khách quan.
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lực lượng lao động của nước ta dồi dào với những đặc điểm riêng: lao
động nông nghiệp rất lớn, họ trải qua một quá trình cách mạng lâu dài, có
nhiều cống hiến cho đất nước, do đó chính sách BHXH phải quán triệt
phương châm: Mọi đãi ngộ về BHXH là nhằm bảo đảm những điều kiện cần

thiết về vật chất và tinh thần cho người lao động và gia đình họ trong trường
hợp hiểm nghèo. Mức đãi ngộ cho mỗi người phải dựa theo nguyên tắc
"Hưởng theo lao động" có chú ý tới mức độ cống hiến, thành tích, thời gian
công tác nhiều hay ít để tránh tình trạng bình quân. Ngoài ra cần có sự ưu đãi
với những người làm nghề đặc biệt nặng nhọc có hại đến sức khoẻ.
Những đại ngộ về BHXH nói chung phải thấp hơn tiền lương khi đang
làm việc, nhưng mức trợ cấp thấp nhất cũng được bảo đảm bằng một mức
sinh hoạt tối thiểu. Mức đãi ngộ cao hay thấp, phạm vi thi hành rộng ha hẹp
phải phù hợp với trình độ kinh tế, chính trị - xã hội của đất nước trong từng
giai đoạn cách mạng theo xu hướng tăng dần.
BHXH là một nhiệm vụ xã hội phức tạp, khó khăn, liên quan đến đời
sống của hàng triệu người lao động nên cần phải thận trọng và có một thể chế
rõ ràng về BHXH.
Trong điều kiện hiện nay, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đang trong quá
trình phát triển cả về tổ chức, cơ chế, điều hành và những chính sách chế độ
hiện đang còn khá nhiều các quy định tạm thời, chế độ chinh sách còn nhiều
bất cập, vì vậy hoàn thiện thể chế BHXH là một yêu cầu tất yếu.
1.2. Vai trò của BHXH.
Trong cuộc sống của mỗi người muốn tồn tại và phát triển trước hết con
người phải ăn, mặc, ở và đi lại,... Để đáp ứng nhu cầu thiết yếu đó con người
phải lao động làm ra những sản phẩm cần thiết đáp ứng nhu cầu của mình.
Trong thực tế, không phải lúc nào con người cũng gặp những thuận lợi, có
đầy đủ thu nhập và điều kiện sinh sống bình thường. Trái lại có rất nhiều
trường hợp khó khăn bất lợi, có nhiều phát sinh gây ảnh hưởng đến chính
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
cuộc sống của họ. Chẳng hạn bị rủi ro vì ốm đau, tai nạn lao động,... khi gặp
những rủi ro này, không vì thế mà các nhu cầu cần thiết của họ mất đi ngược
lại nhiều nhu cầu còn tăng thêm hoặc xuất hiện nhu cầu mới.
Bởi vậy, con người đã tìm ra một phương pháp: hạn chế hay san sẻ rủi ro

khi người lao động không may gặp phải đó là tham gia BHXH nói chung đối
với mọi người nhất là tham gia BHXH nói riêng đối với người lao động.
Như vậy BHXH ra đời và trở thành một lĩnh vực không thể thiếu được
đối với người lao động và người sử dụng lao động nói chung, đồng thời đây là
một chính sách xã hội lớn của mỗi quốc gia bởi vì:
Thứ nhất: Với người lao động:
BHXH đã giúp người lao động và gia đình họ ổn định cuộc sống khi họ
gặp khó khăn do mất, hay giảm thu nhập. Khi chưa có BHXH, người lao động
gặp rất nhiều khó khăn, khi có rủi ro xảy ra như đau ốm, thai sản, tai nạn lao
động hoặc bệnh nghề nghiệp,... lúc này người lao động không làm việc được
và họ không có lương, do vậy cuộc sống của họ đã khó khăn, lại càng khó
khăn hơn. Nhưng nhờ có BHXH mà họ có thể bù đắp một phần thu nhập của
họ khi bị mất hoặc giảm do không làm việc, chính vì vậy mà cuộc sống của
người lao động bớt đi khó khăn và ổn định hơn.
Thứ hai: Với người sử dụng lao động.
BHXH là tấm lá chắn giúp người sử dụng lao động trong sản xuất, kinh
doanh ổn định hơn. Nghĩa là BHXH đã giúp họ chi trả những khoản tiền lớn
khi người lao động không may gặp phải rủi ro hoặc ốm đau, thai sản, tai nạn
lao động, mắc bệnh nghề nghiệp,... Điều này làm cho người sử dụng lao động
yên tâm hơn khi tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Đồng
thời không ảnh hưởng đến tài chính của người sử dụng lao động. Do đó người
sử dụng lao động yên tâm lãnh đạo, chỉ đạo sản xuất, kinh doanh có hiệu quả.
Những điều nhìn nhận ở đây là người sử dụng lao động đã tham gia đóng
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
BHXH cho người lao động theo tỷ lệ % quỹ lương của mình vào quỹ BHXH
(15%).
Thứ ba: Với Nhà nước và xã hội.
BHXH là chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước. Thông qua các chính
sách này Nhà nước thực hiện quyền được tham gia BHXH của người lao động

đồng thời BHXH cũng góp phần ổn định đời sống về vật chất cũng như về
tinh thần của người lao động khi họ không may gặp phải rủi ro ốm đau, tai
sản,... Tuy nhiên về mặt xã hội, BHXH là nguồn cổ vũ động viên lớn đối với
người lao động cũng như người sử dụng lao động, giúp họ yên tâm lao động
sản xuất tạo ra nhiều của cải cho xã hội.
Như vậy BHXH góp phần đảm bảo cho cả người sử dụng lao động,
người lao động và cả xã hội, đây là mối quan hệ chặt chẽ không thể tách rời.
Vì vậy nó giúp cho nền kinh tế ổn định và bền vững, tạo điều kiện phát triển
cho đất nước ở những giai đoạn tiếp theo.
1.3. Nguyên tắc và chức năng của BHXH.
Nguyên tắc của BHXH.
BHXH là một hoạt động bảo hiểm nên nó cũng có những nguyên tắc cơ
bản sau:
Tất cả người lao động đều có quyền được hưởng BHXH và BHXH
không chỉ đảm bảo quyền lợi cho người lao động, mà còn góp phần thúc đẩy
sản xuất phát triển và tiến bộ xã hội. Quyền được bảo hiểm là một trong
những biểu hiện cụ thể của quyền con người. Nhưng bảo hiểm không phải là
cái có sẵn, nên trước mắt phải tìm cách tạo ra nó. Ở mỗi nước khi muốn xây
dựng được hệ thống bảo hiểm xã hội thì đầu tiên Nhà nước phải tạo điều kiện
về môi trường về kinh tế - xã hội, về chính sách và pháp luật, về cơ chế quản
lý. Đồng thời người sử dụng lao động và người lao động phải thực hiện trách
nhiệm đóng góp tài chính của mình vào quỹ BHXH. Không có sự đóng góp
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
này thì chính sách BHXH khó thực hiện. Vì vậy, thực hiện trách nhiệm đóng
góp tài chính xây dựng quỹ BHXH là điều kiện cơ bản để người lao động có
quyền được hưởng các chế độ đãi ngộ thích hợp.
Biểu hiện cụ thể quyền được hưởng BHXH của người lao động là họ
được hưởng trợ cấp BHXH theo chế độ quy định. Các chế độ này gắn với tan
nạn rủi ro xảy ra đối với người lao động làm giảm hoặc mất nguồn sinh sống

của họ. Đây là điều kiện cần để họ được hưởng BHXH, còn điều kiện đủ là họ
phải tham gia đóng BHXH theo quy định.
Nhà nước, người sử dụng lao động phải thực hiện chính sách BHXH cho
người lao động, đồng thời người lao động cũng phải tự thấy rõ trách nhiệm
của mình đóng góp cho quỹ BHXH đó là sự hài hoà giữa các lợi ích.
Nhìn chung trong mối quan hệ ba bên của BHXH, Nhà nước có vai trò
quan trọng trong quản lý vĩ mô. Với vai trò này, Nhà nước có trong tay nhiều
tiềm năng vật chất, nhiều công cụ cần thiết để thực hiện vai trò của mình.
Nhất là trong việc giải quyết hậu quả không mong muốn, những rủi ro tai nạn
của người lao động. Trong những trường hợp này nếu không có BHXH thì
Nhà nước phải chi ngân sách để giúp đỡ người lao động dưới các hình thức
khác. Sự giúp đỡ này sẽ không làm cho đời sống của người lao động ổn định
mà còn ảnh hưởng đến ngay cả sự phát triển của sản xuất.
Đối với người sử dụng lao động muốn ổn định và phát triển sản xuất
kinh doanh, thì ngoài việc phải chăm lo đầu tư về trang thiết bị máy móc,
công nghệ hiện đại cần chăm lo đời sống của người lao động mà mình sử
dụng. Khi người lao động làm việc bình thường, người sử dụng lao động phải
trả lương cho họ, khi họ không may gặp rủi ro như ốm đau, thai sản, TNLĐ
và bệnh nghề nghiệp, người sử dụng lao động phải có trách nhiệm BHXH cho
họ.
Trong nhiều trường hợp rủi ro, có rất không ít trường hợp gắn liền với
quá trình lao động. Như vậy muốn đảm bảo cho người lao động yên tâm, tích
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
cực lao động sản xuất, tăng năng suất lao động, người sử dụng lao động phải
thực hiện nghĩa vụ của mình là đóng BHXH cho người lao động. Còn đối với
người lao động không may gặp phải rủi ro, họ phải chấp nhận rủi ro này.
Nhưng để san sẽ rủi ro này, họ phải tham gia BHXH cho chính bản thân
mình, tức họ phải tham gia cùng với người sử dụng lao động đóng BHXH
theo quy định của Bộ Luật lao động.

Mức hưởng BHXH thấp hơn mức lương khi họ đang làm việc, nhưng
phải đảm bảo mức sống tối thiểu cho người được hưởng BHXH. Trợ cấp
BHXH nói ở đây là loại trợ cấp thay thế thu nhập, khi người lao động bị ốm
đau, thai sản, tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp, hưu trí tuổi già,...
Như chúng ta đã biết thu nhập là khoản tiền lương mà người lao động
được hưởng để họ tái sản xuất sức lao động, tức là giúp người lao động có
điều kiện sức khoẻ bình thường để họ lao động. Trong thực tế cuộc sống luôn
luôn có những rủi ro bất ngờ không lường trước được, do vậy khi bị ốm đau,
thai sản, TNLĐ và bệnh nghề nghiệp,... người lao động không đủ điều kiện
sức khoẻ để lao động, mà trước đó họ có tham gia BHXH thì họ được hưởng
trợ cấp BHXH. Tuy nhiên mức trợ cấp này không thể bằng mức lương khi họ
đang làm việc vì nếu vậy họ có thể tìm mọi cách để nhận trợ cấp BHXH. Do
vậy mức trợ cấp BHXH phải thấp hơn mức tiền lương khi đang làm việc và
mức lương thấp nhất cũng bằng mức lương tối thiểu, nhằm bảo đảm nhu cầu
tối thiểu cho người lao động khi họ không may gặp rủi ro.
BHXH được thực hiện trên cơ sở lấy số đông bù số ít? Bất cứ người lao
động nào khi tham gia BHXH đều phải đóng phí số phí này được dựa trên tỷ
lệ phần trăm tiền lương của người lao động làm căn cứ để tính mức đóng. Tuy
nhiên để được hưởng trợ cấp BHXH không phải ai cũng được hưởng ngay,
mặc dù họ đã tham gia BHXH từ lâu hoặc mới tham gia. Tuy nhiên họ cũng
được nhận trợ cấp ốm đau, thai sản, TNLĐ và bệnh nghề nghiệp,... Điều này
thể hiện được quy luật (Lấy số đông bù số ít) tức là số tiền của hầu hết những
10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
người lao động đóng vào quỹ BHXH, dùng để chi trả cho một số người khi bị
ốm đau, thai sản, TNLĐ và bệnh nghề nghiệp, số còn lại để tăng trưởng quỹ,
giảm bớt một số kinh phí cho ngân sách Nhà nước cấp. Như vậy ngoài những
chế độ trên người lao động có đủ điều kiện nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi và
có 15 năm đóng BHXH trở lên được hưởng chế độ hưu trí khi họ về già.
BHXH vừa mang tính chất bắt buộc, vừa mang tính tự nguyện. Để đảm

bảo cho lúc tuổi già và khi mất sức lao động tạm thời, người lao động có mức
sống ổn định ở mức bình thường hoặc tối thiểu nhất, BHXH đã quy định về
nguyên tắc hình thức bắt buộc để đảm bảo quy luật số lớn và có hệ số an toàn
cao. Song do quy luật số lớn chi phối nên BHXH phải tận dụng triệt để
nguyên tắc tự nguyện. Bảo hiểm tự nguyện tiến tới Bảo hiểm toàn dân đang
trong quá trình hình thành. Điều đang quan tâm ở đây là sự an toàn về nguồn
vốn và thực thi chính sách. Muốn bảo đảm được điều này tất yếu Nhà nước
phải ban hành những văn bản cụ thể trong từng giai đoạn để người lao động
yên tâm và tin tưởng đóng BHXH.
- Người lao động tham gia BHXH có quyền được hưởng các chế độ về
BHXH theo quy định của Nhà nước. Do vậy, giữa quyền lợi, nghĩa vụ trách
nhiệm giữa người lao động, chủ sử dụng lao động và cơ quan BHXH bảo đảm
công bằng, dân chủ.
Chức năng của BHXH.
Chức năng là sự khái quát của nhiệm vụ cơ bản, là hoạt động đặc trưng
và phổ quát nhất của tổ chức hay cá nhân gắn với chức danh nào đó trong một
phạm vi nhất định của xã hội. BHXH có các chức năng sau:
- Góp phần bảo đảm, ổn định đời sống cho người lao động và gia đình
họ, khi người lao động bị giảm hoặc mất khả năng lao động.
- Tiến hành phân phối và phân phối lại thu nhập giữa những người tham
gia BHXH.
11
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Sự phân phối này cụ thể là phân phối loại thu nhập những người lao
động trẻ và lao động già yếu, giữa những người lao động đang làm việc và
người lao động đã nghỉ hưu, giữa những người lao động độc thân và người
lao động có thân nhân phải nuôi dưỡng; giữa một bên là những người thường
xuyên đóng BHXH nhưng chưa gặp rủi ro nên chưa được hưởng và một bên
là những người đóng BHXH nhưng gặp phải rủi ro được quỹ BHXH chi trả
trợ cấp trước. Lúc này số tiền đóng BHXH của mọi người được chuyển cho

một số ít người gặp rủi ro. Ngoài ra còn có sự phân phối lại thu nhập giữa
những người có thu nhập cao và những người có thu nhập thấp thông qua sự
chuyển giao tiền và sự đóng góp của những người có mức lương cao sang
những người có mức lương thấp.
- Gắn lợi ích của người lao động với chủ sử dụng lao động và Nhà nước.
Đây là vấn đề đặc biệt quan tâm trong điều kiện của nền kinh tế hàng
hoá vì nếu không có các chế độ chính sách BHXH do Nhà nước quy định, thì
doanh nghiệp vì một lý doa nào đó phải ngừng sản xuất, giải thể, hoặc phá
sản, do đó người lao động sẽ bị mất việc làm và các nguồn thu nhập. Hoặc
không được sự trợ giúp nào để bảo đảm ổn định cuộc sống tạm thời. Do vậy
lợi ích của hai bên giữa người sử dụng và người lao động được bảo đảm
thông qua sự đóng góp của mỗi bên cùng với sự trợ giúp của Nhà nước.
- Đảm bảo an toàn xã hội.
Thông qua phương thức dàn trải rủi ro thiệt hại theo không gian và thời
gian. BHXH đã giúp giảm thiểu thiệt hại cho một số người trong xã hội, đồng
thời làm tăng khả năng giải quyết rủi ro, khó khăn của người lao động khi
tham gia bảo hiểm với tổng dự trữ ít nhất. Đối với Nhà nước việc chi trả trợ
cấp vào quỹ bảo hiểm là phần chi ít nhất, nhưng nó lại giải quyết được khâu
rủi ro, khó khăn cho người lao động và gia đình họ góp phần ổn định sản xuất,
ổn định kinh tế chính trị và an toàn xã hội. Đây là mối quan tâm hàng đầu của
bất cứ người lao động nào, giúp họ yên tâm hơn trong lao động sản xuất.
12
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Đối tượng tham gia BHXH
Theo điều 141 và điều 149 Bộ luật lao động được cụ thể hoá tại Điều lệ
BHXH ban hành kèm theo Nghị định 12/CP ngày 26 tháng 01 năm 1991,
Nghị định 45/CP ngày 15 tháng 7 năm 1991, Nghị định số 09/CP ngày 23
tháng 01 năm 2003, Nghị định số 73/CP ngày 19 tháng 8 năm 1991, Nghị
định số 152/CP ngày 20 tháng 9 năm 1995 và Quyết định số 37/QĐ-Tg ngày
21 tháng 3 năm 2006 của Chính phủ những đối tượng sau được tham gia và

hưởng chế độ BHXH.
- Tất cả những người làm việc trong các cơ quan Đảng, đoàn thể chính
quyền từ cấp huyện trở lên, quân đội, công an, cán bộ chủ chốt xã, phường,
thị trấn.
- Tất cả những người làm việc trong các doanh nghiệp của Nhà nước,
các liên doanh có vốn đầu tư của nước ngoài.
- Tất những người làm việc trong các cơ sở doanh nghiệp tư nhân có sử
dụng từ 10 lao động trở lên.
- Tất cả những người làm việc trong các cơ sở y tế, giáo dục, văn hoá,
thể dục, thể thao ngoài công lập.
2. Những nội dung cơ bản của BHXH
2.1. Khái niệm về chế độ hưu trí
Chế độ hưu trí là các quy định cụ thể về (đối tượng, phạm vi, điều kiện
hưởng...) và nêu rõ sự bố trí, sắp xếp các phương tiện để thực hiện luật hoặc
các văn bản pháp luật, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của mỗi nước
trong từng giai đoạn lịch sử cụ thể. Các chế độ hưu trí có tính chất pháp lý
chặt chẽ, có những chế định rõ ràng.
- Chế độ BHXH là sự cụ thể hoá chính sách BHXH bao gồm các chế độ
trợ cấp như: Chăm sóc y tế, trợ cấp ốm đau, thai sản, trợ cấp thất nghiệp, trợ
13
Website: Email : Tel : 0918.775.368
cấp tuổi già, trợ cấp TNLĐ - BNN, trợ cấp người tàn tật và trợ cấp người nuôi
dưỡng.
Tuỳ theo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia mà hình
thành hệ thống các chế độ BHXH thích hợp.
Ở Việt Nam, theo quy định trong điều lệ BHXH ban hành kèm theo Nghị
định 12/CP ngày 26 tháng 01 năm 1991 và Nghị định 45/CP ngày 15 tháng 7
năm 1991 của Chính phủ đang thực hiện 6 chế độ sau:
- Chế độ trợ cấp ốm đau.
- Chế độ trợ cấp thai sản.

- Chế độ trợ cấp TNLĐ - BNN.
- Chế độ trợ cấp hưu trí.
- Chế độ trợ cấp tử tuất.
- Chế độ trợ cấp nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ.
Chính phủ ban hành Quyết định số 20/CP chuyển giao BH Y tế Việt
Nam sang BHXH Việt Nam do đó BHXH Việt Nam đang thực hiện chế độ
chăm sóc y tế (Bảo hiểm Y tế).
2.2. Quỹ BHXH, Hệ thống tổ chức BHXH.
- Quỹ BHXH.
Vào những năm đầu của thế kỷ 20, để bình ổn xã hội, giúp người lao
động yên tâm sản xuất, và đáp ứng nguyện vọng chung nhất của người lao
động trên thế giới. Ngày 28 tháng 6 năm 1952 Hội nghị toàn thể của tổ chức
lao động quốc tế (ILO) đã nhất trí thông qua công ước số 102 (công ước về
đảm bảo XH) BHXH là trụ cột của bảo đảm xã hội. Đặc trưng của nó là hoạt
động theo nguyên tắc ba bên cùng đóng phí bảo hiểm (Người sử dụng lao
động, người lao động và sự hỗ trợ của Nhà nước) chủ yếu là theo hình thức
bắt buộc; tiền đóng góp của mỗi bên tham gia BHXH được hình thành nên
14
Website: Email : Tel : 0918.775.368
quỹ riêng, để chi trả trợ cấp cho từng loại chế độ khi mà người lao động
không may gặp phải rủi ro phần quỹ nhàn rỗi được đầu tư để sinh lời, tăng
trưởng quỹ BHXH nhằm bổ sung cho nguồn tài chính của quỹ. Mức trợ cấp
phụ thuộc vào sự đóng góp (thời gian) của mỗi người. Phần lớn các nước trên
thế giới đều hình thành quỹ BHXH từ ba nguồn trên.
Bảng 1: Nguồn tài chính của một số nước
Tên nước Chính phủ Người lao động Người sử dụng LĐ
Germany Bù thiếu Người lao động 16,3 - 22,6% quỹ lương
France Bù thiếu 14,8 - 18,8 tiền lương 19,68%
Indonesia Ngân hàng thương mại 11,82% 6,5%
Philipin Ngân hàng thương mại 3% 6,83 - 8,05%

Malaysia Chi ốm đau, thai sản 9,5% 12,75%
Vietnam Bù thiếu 5% 15%
Mức đóng của mỗi người vào quỹ BHXH. Gọi là phí BHXH, phí BHXH
được phân loại như sau:
- Phí dài hạn, trở thành nguồn quỹ để chi trả trợ cấp BHXH như hưu trí,
MSLĐ, TNLĐ - BNN, tử tuất.
- Phí ngắn hạn gồm các trợ cấp ốm đau, thai sản, TNLĐ...
* Hệ thống tổ chức BHXH
Mô hình tổ chức BHXH dù thực hiện theo hình thức nào cũng phải đảm
bảo ba nguyên tắc cơ bản sau:
- Nguồn quỹ BHXH chủ yếu là do sự đóng góp của người lao động, chủ
sử dụng lao động và sự hỗ trợ của Nhà nước.
- Việc đóng và hưởng BHXH phải dựa trên cơ sở công bằng thu - chi vì
nguyên tắc này mà tổ chức lao động quốc tế (ILO) thường khuyên các nước
15
Website: Email : Tel : 0918.775.368
đưa ra một mức đóng góp cao để có số thu lớn hơn số chi nhằm ổn định
nguồn quỹ BHXH.
- Đóng BHXH thực chất là thế hệ sau nuôi thế hệ trước, trên cơ sở này
việc tổ chức BHXH dựa trên hai mô hình sau:
Mô hình thứ nhất:
Tự chủ có sự trợ giúp của Chính phủ về tài chính nên còn gọi là bán tư
cách pháp nhân. Vì vậy cơ quan BHXH phải được quản lý với sự chỉ đạo của
một số bộ có liên quan. Mô hình này được áp dụng phổ biến ở những nước
cho đối tượng tham gia BHXH chủ yếu là công nhân viên chức ở khu vực
Nhà nước.
Mô hình thứ hai:
Tự chủ hoàn toàn trên cơ sở cân bằng thu - chi, không có sự hỗ trợ của
Chính phủ. Vì vậy cơ quan BHXH được tổ chức hoạt động độc lập và thống
nhất.

Qua hai mô hình trên. Hiện nay tổ chức bộ máy quản lý hoạt động
BHXH nước ta được thực hiện theo quy chế tổ chức và hoạt động của BHXH
Việt Nam ban hành theo Quyết định số 606/TTg ngày 26 tháng 9 năm 2000
của Thủ tướng Chính phủ. BHXH Việt Nam đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp của
Thủ tướng Chính phủ.
Trong đó bộ máy BHXH Việt Nam gồm:
Hội đồng quản lý BHXH Việt Nam là cơ quan quản lý cao nhất BHXH
Việt Nam, thành viên của Hội đồng quản lý bao gồm: Đại diện có thẩm quyền
của Bộ lao động thương binh - xã hội; Bộ tài chính; Tổng liên đoàn lao động
Việt Nam và Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam.
BHXH Việt Nam được tổ chức thành hệ thống từ trung ương đến địa
phương.
16
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Cấp trung ương là BHXH Việt Nam.
- Cấp địa phương là BHXH các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
- Cấp huyện là BHXH các huyện, thị xã trực thuộc BHXH tỉnh, thành
phố.
Ở các xã, phường, thị trấn đó là ban đại diện chi trả trợ cấp BHXH do
chính quyền cấp đó cử ra làm hợp đồng BHXH.
Xuất phát từ nhiệm vụ chủ yếu của BHXH - cơ quan BHXH là cơ quan
quản lý quỹ BHXH và thực hiện các chế độ chính sách BHXH theo pháp luật
của Nhà nước. Hoạt động của bộ máy quản lý BHXH ở nước ta có những đặc
điểm sau:
+ Là cơ quan trực thuộc Thủ tướng Chính phủ, BHXH Việt Nam có
chức năng giúp Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo công tác quản lý quỹ BHXH và
thực hiện các chế độ BHXH theo pháp luật và tham gia quản lý Nhà nước về
BHXH.
Để bảo đảm quyền lợi cho người lao động, tổ chức lao động quốc tế
(ILO) đã giúp các nước định hướng trong việc xây dựng hệ thống các chế độ

BHXH, các chế độ này bao gồm 9 chế độ BHXH.
- Chăm sóc y tế.
- Trợ cấp ốm đau.
- Trợ cấp thất nghiệp
- Trợ cấp tuổi già.
- Trợ cấp TNLĐ - BNN
- Trợ cấp gia đình.
- Trợ cấp thai sản.
- Trợ cấp tàn tật.
17
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Trợ cấp tử tuất.
Theo khuyến nghị của tổ chức này, những nước phê chuẩn công tác này
phải thiết lập ít nhất 3 chế độ, trong 3 chế độ này phải có một trong các chế độ
trợ cấp tuổi già,, trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp TNLĐ-BNN, trợ cấp tàn tật, tử
tuất.
Tuy nhiên các chế độ này phải được vận dụng phù hợp với điều kiện
kinh tế của từng nước, trong từng thời kỳ. Do vậy bỏ hay không bỏ một trong
các chế độ nào đó, hoặc có thể lồng ghép một trong các chế độ này vào một
chế độ khác.
Vì vậy là một cơ quan hành chính sự nghiệp trong hệ thống hành pháp
của Nhà nước hoạt động của BHXH Việt Nam phải tuân theo quy chế hoạt
động của Chính phủ của các cơ quan quản lý và pháp luật của Nhà nước.
+ BHXH Việt Nam có nhiệm vụ tổ chức thu - chi BHXH đối với các đối
tượng tham gia BHXH. Đó chính là công tác phục vụ phát triển kinh tế - xã
hội của Đảng và Nhà nước thực hiện một chinh sách xã hội lớn của Đảng và
Nhà nước như thực hiện một dịch vụ công cộng của xã hội. Cho nên dịch vụ
này phải có mục đích phục vụ đầy đủ, kịp thời và thuận tiện đối với các đối
tượng có nhu cầu. Hiệu quả hoạt động của nó là hiệu quả của kinh tế - xã hội
chứ không vì mục tiêu lợi nhuận.

BHXH là cơ quan quản lý quỹ BHXH, đây là một quỹ tài chính lớn có
một phần nhàn rỗi chưa qua sử dụng, được phép tổ chức các hoạt động đầu tư
để đảm bảo và tăng trưởng quỹ theo quy định của Chính phủ với những
nguyên tắc nhất định như: an toàn (không bị rủi ro) có tăng trưởng và dễ
thanh toán khi cần thiết. Từ những đặc điểm trên nên bộ máy quản lý, hoạt
động của BHXH không phải là cơ quan hành chính đơn thuần, cũng không
phải là một đơn vị kinh doanh bảo hiểm mà là một đơn vị sự nghiệp đặc thù
với nhiệm vụ chủ yếu là thu - chi BHXH và giải quyết các chế độ chính sách
BHXH.
18
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Sơ đồ bộ máy hoạt động BHXH Việt Nam
Ngoài ra còn có các phòng ban trực thuộc Tổng Giám đốc như: Phòng
quốc phòng an ninh, Phòng đối ngoại. Để thực hiện việc quản lý của mình
BHXH Việt Nam tiến hành quản lý thu BHXH, giải quyết các chế độ chính
sách BHXH, quản lý công tác chi trả cho đối tượng hưởng các chế độ BHXH.
3. Chế độ hưu trí trong BHXH
3.1. Vai trò của chế độ hưu trí
Chế độ hưu trí là một trong các chế độ của BHXH. Đây là chế độ hết sức
quan trọng của bất cứ quốc gia nào, khi áp dụng các chế độ do tổ chức lao
19
HĐQL
HĐQL
HĐQL
HĐQL
Ban QLCĐCS
Ban QLT
Ban KTPC
Ban TCCB
Ban KHTC

Ban CHI
Văn Phòng
TTTTKH
Website: Email : Tel : 0918.775.368
động quốc tế đặt ra. Do vậy chế độ không thể thiếu được trong hệ thống
BHXH. Điều này được thể hiện ở những khía cạnh sau:
+ Chế độ hưu trí có mối quan hệ chặt chẽ với các chế độ BHXH khác.
Chế độ này giúp cho việc đảm bảo cuộc sống của người lao động khi về hưu
hay không đủ điều kiện sức khoẻ tham gia lao động khi họ bị rủi ro về ốm
đau, thai sản, TNLĐ - BNN... những trường hợp có đủ điều kiện về hưu mặc
dù chính sách hưởng có thể là hàng tháng hoặc trợ cấp 1 lần.
+ Thông qua chế độ hưu trí người lao động có thể tự bảo vệ mình khi hết
tuổi lao động hoặc đủ điều kiện nghỉ hưu, đây là một cách tự do cho bản thân
người lao động một cách hợp lý nhất. Tất nhiên là họ phải là những người có
tham gia BHXH.
+ Trợ cấp hưu trí là nguồn thu nhập thường xuyên và ổn định của người
về hưu. Tuy nhiên ngoài phần trợ cấp lương hưu ra người về hưu còn được
cấp thẻ BHYT để họ được khám bệnh khi bị ốm, đau.
+ Trợ cấp hưu trí là một trong những chế độ dài hạn, do đó nó cũng tác
động vào nhận thức của người lao động, giúp họ nhận thức được sử đảm bảo
vững chắc về phần thu nhập khi họ về hưu, giúp họ yên tâm hăng hái lao động
sản xuất tốt hơn, tạo ra nhiều của cải vật chất cho xã hội.
+ Trợ cấp hưu trí là một trong những chế độ chính sách, thể hiện sự quan
tâm của Đảng và Nhà nước đối với người lao động.
Như vậy ngoài những vai trò tất yếu là bảo đảm nguồn thu nhập khi
người lao động về nghỉ hưu, chế độ hưu trí còn có mối quan hệ mật thiết với
các chế độ khác trong hệ thống chế độ chính sách của BHXH, và nó mang
tính xã hội cao.
3.2. Cơ sở hình thành chế độ hưu trí trong hệ thống BHXH
* Sự cần thiết khách quan của chế độ bảo hiểm hưu trí.

20
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Trong cuộc sống của mỗi con người không ai tránh khỏi quy luật của tự
nhiên (Sinh, lão, bệnh, tử). Do vậy đối với người lao động khi còn trẻ khoẻ,
họ có thể lao động không biết mệt mỏi để tạo ra nhiều của cải vật chất, nhằm
phục vụ cho chính cuộc sống của họ và gia đình họ. Nhưng cùng với thời gian
sức khoẻ cũng giảm dần, họ không còn đủ điều kiện sức khoẻ để tham gia lao
động sản xuất, phải chăng khi không còn làm việc, họ sẽ không còn khoản thu
nhập nào nữa. Nhưng cuộc sống không không muốn thế, dù già cả, ốm yếu
nhưng họ vẫn phải tồn tại, phải ăn, phải ở. Trong khi tham gia lao động có thu
nhập, tuỳ từng điều kiện của mỗi người khi về hưu có người có tích luỹ, do đó
họ để lại cho mình một khoản tiền để hưởng lúc về già, trong khi những người
kiếm tiền chỉ đủ ăn... Vậy khi về hưu họ sẽ ra sao? có thể nhờ vả vào con
cháu song nhìn chung là hiệu quả thấp.
Để đảm bảo quyền lợi của người lao động khi họ hết tuổi lao động và
giúp họ có nguồn thu nhập ổn định, thường xuyên khi họ không còn khả năng
làm việc và lao động được nữa. Do vậy cần tiến hành giải pháp là cho người
lao động tham gia BHXH có thể lồng nhiều hình thức khác nhau (bắt buộc
hoặc tự nguyện) để người lao động yên tâm lao động và công tác tạo ra nhiều
của cải vật chất cho xã hội, cho chính bản thân họ và gia đình họ. Mặt khác họ
không phải lo lằng gì khi họ không làm việc nữa, vì họ đã có một khoản tiền
nhất định hàng tháng hoặc một lần do được trợ cấp từ chế độ trợ cấp hưu trí
chi trả.
- Đặc trưng cơ bản của bảo hiểm hưu trí.
Bảo hiểm hưu trí là chế độ dài hạn, nằm ngoài quá trình lao động. Đặc
trưng này thể hiện cả quá trình đóng và hưởng, được thể hiện qua người lao
động tham gia đóng phí bảo hiểm trong suốt quá trình lao động và được
hưởng lương hưu trong suốt thời gian còn lại của cuộc đời. Mức hưởng lương
hưu cao hay thấp, phụ thuộc vào thời gian đóng BHXH, mức lương cấp bậc,
chức vụ, trong 5 năm liền trước khi nghỉ hưu, và tuổi đời khi nghỉ - dù cao

21
Website: Email : Tel : 0918.775.368
hay thấp cũng chỉ được hưởng không quá 75% tiền lương bình quân 5 năm
đóng BHXH.
Trong chế độ hưu trí có sự tách biệt tương đối giữa đóng và hưởng vì
đây là quá trình không thuộc phạm vi của quá trình lao động. Người lao động
tham gia đóng phí BHXH trong suốt quá trình lao động và họ được hưởng
một số chế độ BHXH trong thời gian này.
Nhưng ngược lại đối với chế độ hưu trí của họ, chỉ được hưởng khi kết
thúc quá trình lao động, tham gia đóng BHXH. Tỷ lệ phần trăm tiền lương
của họ đóng vào quỹ BHXH, từ quỹ BHXH sẽ được chi trả cho thế hệ trước.
Như vậy có tính kế thừa liên tiếp quỹ của các thế hệ lao động trong việc hình
thành quỹ bảo hiểm hưu trí.
Bảo hiểm hưu trí phụ thuộc chặt chẽ vào quan hệ sử dụng lao động giữa
chủ sử dụng lao động và người lao động. Nó có mối quan hệ chặt chẽ với
nhau, người lao động khi về già cần có khoản thu nhập để đảm bảo cuộc sống
của mình. Trong khi đó người sử dụng lao động muốn ổn định phát triển sản
xuất kinh doanh, ngoài việc họ đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật cho xí nghiệp, họ
còn phải chăm lo đến đời sống người lao động của mình bằng cách trả lương
cho họ. Điều đặc biệt ở đây là chủ sử dụng lao động còn đảm bảo cho người
lao động về lâu dài là hàng tháng họ nộp cho quỹ BHXH theo tỷ lệ phần trăm
quỹ lương của mình.
- Tuổi nghỉ hưu và điều kiện hưởng trợ cấp bảo hiểm hưu trí.
Tuổi nghỉ hưu là một trong những nhân tố quan trọng trong việc hình
thành chế độ hưu trí ở mỗi quốc gia. Tuỳ theo các điều kiện về kinh tế - xã
hội, văn hoá mà người ta đưa ra những quy định riêng về tuổi nghỉ hưu, ngay
cả tuổi nghỉ hưu giữa nam và nữ.
Đối với mỗi quốc gia có nền kinh tế khác nhau thì tuổi nghỉ hưu cũng
khác nhau. Chúng ta có thể nhận thấy ở những nước có nền kinh tế phát triển,
22

Website: Email : Tel : 0918.775.368
tuổi trung bình được nhận lương hưu của nam là 65 tuổi, nữ từ 60 - 65 tuổi,
với những nước đang phát triển, đặc biệt là các nước trong khu vực Đông
Nam Á tuổi trung bình được nhận lương hưu là 55 - 65 tuổi có thể thấy rõ vấn
đề này qua bảng sau:
Bảng II: Độ tuổi nghỉ hưu của một số nước trên thế giới
Tên nước Nam (tuổi) Nữ (tuổi)
Mỹ 65 65
Anh 60 65
Pháp 65 60
Đức 63 65
Nga 60 60
Nhật 65 65
Hàn Quốc 60 60
Hồng Kông 65 65
Trung Quốc 55 60
Bảng số liệu trên cho thấy, mỗi quốc gia đã xác định cụ thể cho chế độ
hưu trí một độ tuổi nhất định. Tuy nhiên ngày nay khi nền kinh tế phát triển,
điều kiện đời sống vật chất ngày được nâng cao, quy định tuổi nghỉ hưu đã
được thay đổi cho phù hợp hơn. Mặt khác độ tuổi nghỉ hưu ngày càng tăng
nên đây là nhân tố hết sức quan trọng góp phần nâng cao thời gian lao động,
cống hiến của người lao động cho xã hội.
Với Việt Nam tuổi nghỉ hưu nam là 60 tuổi, nữ là 55 tuổi. Tuy nhiên có
những quy định riêng cho những trường hợp cá biệt ở dưới độ tuổi này vẫn đủ
điều kiện nghỉ hưu nếu người lao động tham gia lao động ở những công việc
nặng nhọc, độc hại, tham gia chiến đấu ở các chiến trường B, C, K. Ngoài ra
23
Website: Email : Tel : 0918.775.368
điều kiện nghỉ hưu còn phụ thuộc vào thời gian tham gia đóng BHXH, điều
kiện về sức khoẻ, mất sức khoẻ từ 61% trở lên.

Như vậy việc xác định độ tuổi nghỉ hữu là vấn đề hết sức quan trọng đây
là nội dung cơ bản của chế độ hưu trí ở mỗi quốc gia.
- Quan điểm về người nghỉ hưu và chính sách bảo hiểm hưu trí.
Người về hưu là những người lao động có thời gian làm việc trong các
cơ quan, xí nghiệp,... có tham gia BHXH, dù là giới chủ hay giới thợ, họ đều
tham gia tạo ra cơ sở vật chất cho xã hội nói chung và phục vụ cuộc sống cho
chính bản thân họ và gia đình họ. Điều ta quan tâm ở đây là chế độ bảo hiểm
hưu trí có mang lại cuộc sống ổn định cho người lao động? khi họ không
tham gia lao động sản xuất nữa?
Chúng ta thấy rằng chế độ bảo hiểm hưu trí là một phương tiện, một
công cụ để mỗi quốc gia có thể ổn định đời sống của phần lớn người lao động
nghỉ hữu. Đặc biệt trong số những người nghỉ hưu này có một số người cô
đơn không nơi nương tựa, hoặc có những người có sự đóng góp to lớn cho xã
hội,... Như vậy khi thực hiện tốt chế độ bảo hiểm hưu trí sẽ nâng cao đời sống
xã hội giảm bớt khó khăn cho người về hưu cũng như một số bộ phận khác
(những người còn phụ thuộc vào họ), nâng cao vai trò của bảo hiểm xã hội và
chế độ bảo hiểm hưu trí. Có thể nói trong những chế độ BHXH ngoài quá
trình lao động thì bảo hiểm hưu trí là một chế độ hàng đầu, bản thân nó đang
là một trong những chế độ bảo hiểm hưu trí có quy mô hoạt động lớn cả về số
lượng và chất lượng, mang ý nghĩa sâu sắc trong xã hội. Thể hiện qua việc chi
trả chế độ hưu trí bao giờ cũng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng số chi trả cho
đối tượng hưởng chế độ BHXH.
Chế độ bảo hiểm hưu trí là một công cụ, giúp cho việc giải quyết chế độ
chính sách cho người về hưu và chi trả lương hưu cho họ. Tuy nhiên mức trợ
cấp này đối với từng người được quy định cụ thể, dựa vào thời gian tham gia
đóng bảo hiểm xã hội, tuổi đời, tình trạng sức khoẻ, công việc của họ đang
24
Website: Email : Tel : 0918.775.368
làm của người về hưu để tính mức lương hưởng có thể là trợ cấp lương hưu
thường xuyên, trợ cấp 1 lần theo điều 28 Điều lệ BHXH như ở nước ta.

Tuy nhiên một số nước lại áp dụng tỷ lệ 40% cho những người lao động
không có trình độ tay nghề, dưới 40% cho những người có trình độ tay nghề,
vì lương của họ cao hơn. Cơ sở để tính lương hưu là mức lương bình quân gia
quyền của cả thời gian làm việc, chứ không phải là tiền lương của tháng cuối
trước khi nghỉ hưu. Cũng không phải là mức lương cao nhất trong suốt thời
kỳ lao động sản xuất của người lao động.
Quỹ thời gian để tính mức lương bình quân có thể là 3 năm, 5 năm, 10
năm tùy theo phương pháp thống kê, song với hoạch định chính sách về chế
độ bảo hiểm hưu trí cũng phải chọn một đột dài thời gian thích hợp, đơn giản
dễ hiểu nhất đối với người lao động về mặt tính toán tỷ lệ lương hưu so với tỷ
lệ tiền lương. Ta thấy rằng một số nước còn áp dụng theo độ dài thâm niên,
tức là làm việc càng lâu dài thì mức hưởng lương hưu càng cao, đây là một
trong những quan điểm khuyến khích đối với người lao động làm việc lâu
năm.
Theo quan điểm của tổ chức lao động quốc tế (ILO) trong hai điều kiện
nghỉ hưu là (Thời gian đóng BHXH và tuổi đời) thì tuổi đời là quan trọng hơn
vì chế độ hưu trí là chế độ cho tuổi già, còn tham gia đóng BHXH thì chỉ cần
đạt tới một thời gian nhất định theo quy định. Từ vấn đề này chúng ta thấy
rằng nếu chỉ chú trọng vào tuổi đời mà không quan tâm đến thời gian tham
gia đóng BHXH là không hợp lý vì BHXH là một chính sách lớn của mỗi
quốc gia, do đó nó cũng có những nguyên tắc nhất định như (có đóng có
hưởng, không đóng không hưởng, đóng nhiều hưởng nhiều, đóng ít hưởng ít).
Ngoài ra khi người lao động nghỉ hưu lại có quan điểm cho rằng những người
này khi về hưu phải bắt buộc nghỉ mọi hình thức lao động. Về mặt lý thuyết
không thể có vừa hưởng lương vừa hưởng chế độ hưu trí. Mặt khác ở một số
nước, do mức lương hưu thấp, nên người lao động được phép làm việc và vẫn
25