Tiểu luận Kỹ năng của luật sư trong các vụ án kinh tế

LỜI MỞ ĐẦU
Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường trong thời kì công
nghiệp hoá - hiện đại hoá và hội nhập kinh tế quốc tế, các hoạt động trong
lĩnh vực kinh tế cũng diễn ra sôi động và phát triển vượt bậc. Để tồn tại và
phát triển, mọi chủ thể của hoạt động kinh tế cũng phải không ngừng tự nâng
cao khả năng thích ứng và trình độ tri thức, khả năng hội nhập của mình để
đáp ứng những nhu cầu thực tế đặt ra. Các luật sư, những người giữ vai trò cố
vấn pháp lý, giúp đỡ các doanh nghiệp, các doanh nhân và những chủ thể
khác hoạt động trong phạm vi pháp luật cho phép để đạt được những hiệu quả
kinh tế cao nhất và tránh được những rủi ro trong kinh doanh, cũng không
nằm ngoài yêu cầu tất yếu này.
Một trong những hoạt động tư vấn phức tạp nhất của các luật sư trong
lĩnh vực tư vấn về kinh tế là tư vấn cho khách hàng trong các vụ tranh chấp
kinh tế, đặc biệt là tham gia tố tụng tại phiên toà để bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của khách hàng mình khi có tranh chấp xảy ra. Để thực hiện tốt hoạt
động này, người luật sư cần phải có một số phẩm chất và kỹ năng nhất định.
Chính vì vậy, tôi đã chọn “Kỹ năng của luật sư trong các vụ án kinh tế” làm
đề tài tiểu luận phi hình sự của mình trong khuôn khổ Khoá đoà tạo luật sư
(khoá 2, đợt 3).
Trang 1
CHƯƠNG I
KĨ NĂNG CỦA LUẬT SƯ TRONG VIỆC NGHIÊN CỨU HỒ SƠ VÀ
ĐƯA RA Ý KIẾN PHÁP LÝ TRONG CÁC TRANH CHẤP KINH
TẾ
1. Nghiên cứu hồ sơ
Thông thường, trong một tranh chấp kinh tế, khách hàng sẽ chọn một
trong hai phương pháp giải quyết là thương lượng hoà giải với phía bên kia
hoặc đưa vụ việc ra giải quyết theo con đường tố tụng toà án hoặc trọng tài.
Nhưng dù khách hàng có lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp nào thì
nhiệm vụ đầu tiên và không thể thiếu của một luật sư là phải nghiên cứu hồ sơ
vụ việc trước khi đưa ra bất cứ ý kiến tư vấn nào.

Tuỳ vào tính chất vụ việc mà việc nghiên cứu hồ sơ sẽ mất nhiều hoặc
ít thời gian. Tuy nhiên, nội dung chính của việc nghiên cứu hồ sơ vụ việc
tranh chấp kinh tế vẫn là nghiên cứu toàn bộ các tài liệu liên quan đến nội
dung tranh chấp và nghiên cứu các quy định pháp luật có liên quan (trực tiếp
và gián tiếp) đến nội dung vụ tranh chấp kinh tế đó. Việc nghiên cứu hồ sơ và
nghiên cứu văn bản pháp luật không chỉ đơn thuần là nắm được nội dung vụ
tranh chấp và quy định pháp luật điều chỉnh quan hệ đó, việc quan trọng hơn
cả là có thể nghiên cứu và tìm ra những điểm có lợi cho khách hàng của mình
cũng như những quy định pháp luật nào có thể áp dụng để bảo đảm quyền và
lợi ích hợp pháp của khách hàng một cách tốt nhất có thể.
Có thể tuỳ nội dung từng vụ việc mà việc nghiên cứu hồ sơ sẽ theo
những trình tự káhc nhau, từng loại chứng cứ sẽ được xem xét ở mức độ và
góc cạnh khác nhau, nhưng có một điều không thay đổi là việc nghiên cứu
mỗi loại tài liệu đều phải cẩn trọng và tỉ mỉ (đôi khi khả năng thắng lợi của vụ
Trang 2
việc lại nằm trong một chi tiết rất nhỏ). Luật sư nên yêu cầu cung cấp tất cả
những tài liệu có liên quan, trong quá trình nghiên cứu hồ sơ, nếu thấy thiếu
bất kì tài liệu nào luật sư phải yêu cầu khách hàng cung cấp ngay. Việc
nghiên cứu và kết quả của việc nghiên cứu hồ sơ sẽ định hướng cho các hoạt
động tư vấn hay tranh tụng của luật sư trong giai đoạn tiếp theo.
Thông thường, việc nghiên cứu một vụ tranh chấp kinh tế được thực
hiện theo thứ tự thời gian, đây là cách thức cơ bản để nắm được nội dung tổng
quát vụ việc. Trên cơ sở nắm được đại thể nội dung vụ tranh chấp đó, luật sư
tiến hành sắp xếp, phân loại các loại tài liệu để có biện pháp nghiên cứu cụ
thể nhằm tìm ra điểm mấu chốt quan trọng nhất của vụ việc.
Tuỳ thuộc vào vị trí của luật sư là bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho
nguyên đơn hay bị đơn, luật sư cần nghiên cứu thật kĩ những yêu cầu của phía
bên kia hoặc những yêu cầu họ có thể đưa ra trong quá trình thương lượng,
hoà giải hoặc giải quyết bằng con đường trọng tài hay toà án. Bởi lẽ, nhiệm
vụ của luật sư không chỉ là bảo vệ cho được những yêu cầu của thân chủ mình

mà còn phải phản bác hiệu quả những yêu cầu của phía bên kia.
Việc nghiên cứu các văn bản pháp luật có liên quan là rất phức tạp, đòi
hỏi luật sư không chỉ khả năng nghiên cứu, phân tích vấn đề mà còn là ở việc
luật sư có thể cập nhật được đầy đủ và nhanh nhất những văn bản cần thiết
hay không.
Ngoài ra, trong những vụ tranh chấp có yếu tố nước ngoài, như là xu
hướng tất yếu trong quá trình phát triển của nền kinh tế, cũng đòi hỏi luật sư
không chỉ giỏi về chuyên môn mà còn phải giỏi cả ngoại ngữ. Luật sư không
thể nghiên cứu hiệu quả hồ sơ vụ việc qua một bản dịch của người khác.
2. Đưa ra ý kiến pháp lý
Trang 3
Trên cơ sở việc nghiên cứu hồ sơ và các văn bản pháp luật liên quan,
luật sư phải đưa ra cho kách hàng được những ý kiến tư vấn cho khách hàng.
Những tranh chấp kinh tế thường rất phức tạp và chứa đựng rủi ro cao đòi hỏi
khách hàng cần những ý kiến tư vấn pháp lí của luật sư. Đó có thể là ý kiến
pháp lí cho toàn bộ việc giải quyết vụ tranh chấp nhưng đôi khi là ý kiến cho
từng bước mà khách hàng cần tiến hành để đảm bảo quyền và lợi ích hợp
pháp của mình. Ý kiến pháp lí của luật sư không chỉ là tư vấn chính xác về
mặt pháp lí cho trường hợp cụ thể của khách hàng mà nó còn phải chính xác
cả về phương diện chuyên môn khác trong vụ tranh chấp đó. Do vậy, luật sư
muốn tư vấn về lĩnh vực kinh tế cần am hiểu sâu rộng về pháp luật và về cả
kinh tế cũng như kiến thức xã hội khác. Có như vậy, ý kiến pháp lí mới đảm
bảo đạt được hiệu quả cao nhất. Yêu cầu cụ thể đối với luật sư trong việc cho
ý kiến tư vấn là:
- Nắm vững và hiểu rõ nội dung tranh chấp;
- Nghiên cứu kĩ các hồ sơ, tài liệu có liên quan, bất kể tài liệu đó là lớn
hay nhỏ;
- Trao đổi với khách hàng để: yêu cầu khách hàng cung cấp thêm thông
tin, tài liệu nếu cần thiết và khẳng định lại một cách chắc chắn yêu cầu
của khách hàng;

- Nghiên cứu, phân tích các tình tiết, diễn biến của tranh chấp, nguyên
nhân dẫn đến tranh chấp, các hành vi vi phạm, trách nhiệm của các bên
tranh chấp;
- Tra cứu các văn bản pháp luật và tài liệu khác (nếu có) có liên quan;
- Nghiên cứu, đối chiếu tranh chấp với các tài liệu, văn bản pháp luật có
liên quan để làm cơ sở cho việc đưa ra các ý kiến tư vấn, áp dụng quy
Trang 4
định nào để phản bác yêu cầu bên kia và bảo vệ được tốt nhất quyền lợi
của khách hàng mình;
- Tham khảo ý kiến của các nhà chuyên môn khi vụ việc tranh chấp có
liên quan đến những lĩnh vực chuyên môn khác (ngân hàng, thuế, xây
dựng, dầu khí, chứng khoán…)
Sau khi thực hiện tất cả các xông việc cần thiết nêu trên, luật sư sẽ soạn
thư tư vấn với bố cụ chủ yếu như sau:
- Tóm tắt nội dung vụ việc theo trình tự thời gian và logic;
- Các văn bản pháp luật có liên quan áp dụng để tư vấn và nội dung áp
dụng cụ thể của những văn bản đó vào vụ việc tranh chấp này;
- Nêu quan điểm của luật sư về những hướng giải quyết cũng với những
mặt được và mặt hạn chế của mỗi phương pháp giải quyết để khách
hàng lựa chọn;
CHƯƠNG II
KỸ NĂNG CỦA LUẬT SƯ TRONG VIỆC THƯƠNG LƯỢNG, HÒA
GIẢI VÀ GIẢI QUYẾT THÔNG QUA TRỌNG TÀI ĐỐI VỚI CÁC
TRANH CHẤP KINH TẾ
Trang 5
Trên thực tế, hầu hết các tranh chấp đều có thể và nên được giải quyết
thông qua con đường thương lượng hoà giải. Việc các bên tự tìm cách giải
quyết những tranh chấp của mình trên cở sở tôn trọng và đảm bảo quyền lợi
hợp pháp của mỗi bên sẽ giúp cho các bên bảo đảm được ở mức cao nhất có
thể lợi ích của mình, giữ được mối quan hệ hoà hiếu (rất quan trọng trong

quan hệ trên thương trường), tránh được sự tốn kém về thời gian, công sức và
tiền bạc khi giải quyết tranh chấp tại tào án hay trọng tài.
Thương lượng là hình thức giải quyết tranh chấp của các bên mà không
cần vai trò trung gian của người thứ ba. Điều quan trọng là các bên sẽ gặp
nhau, trình bảy quan điểm và yêu cầu của mình, cùng bàn bạc và đi đến giải
pháp thích hợp. Biện pháp này thực sự hiệu quả, đỡ tốn kém nhưng chỉ có thể
áp dụng khi các bên còn có thể duy trì một mối quan hệ tương đối tốt và có
thiện chí trong việc giải quyết tranh chấp vơí nhau.
Hoà giải là hình thức giải quyết tranh chấp tiếp theo, trong quá trình
thương lượng có sự tham gia của người thứ ba, một người có uy tín đối với
các bên và thực sự độc lập.
Khi tư vấn cho khách hàng về việc giải quyết tranh chấp kinh tế, luật sư
nên tư vấn cho khách hàng ưu tiện lựa chọn giải quyết bằng thương lượng,
hoà giải. Điều này xuất phát trước hết và cao nhất là vì lợi ích của khách
hàng. Dù khách hàng là bên nguyên đơn hay bị đơn, dù khách hàng có nhiều
khả năng thắng kiện hay không thì việc giải quyết bằng thương lượng, hoà
giải vẫn là giải pháp tốt đẹp và ít tốn kém nhất. Đặc biệt, trong lĩnh vực kinh
tế, khi mà lợi ích lớn nhất của một doanh nghiệp không phải là một số tiền cụ
thể mà là việc không ngừng luân chuyển để số tiền ấy sinh lợi nhuận. Việc
phải mất thời gian khá dài, mất nhiều công sức và chi phí để thu lại một số
tiền từ quyết định của toà án là một việc chỉ nên thực hiện khi không còn cách
Trang 6
nào khác, khi mà việc giải quyết bằng con đường thương lượng, hoà giải là
thất bại hoặc không thể thực hiện do nguyên nhân khách quan hoặc do bên kia
hoàn toàn không có thiện chí giải quyết.
Trên cơ sở nghiên cứu kĩ hồ sơ, tài liệu và văn bản pháp luật có liên
quan, luật sư sẽ phân tích cho khách hàng của mình những điểm được, mất,
những rủi ro ccủa việc lựa chọn hình thức giải quyết tranh chấp. Nếu khách
hàng đồng ý, luật sư sẽ chuẩn bị thư và liên hệ với phía bên kia, nhân danh và
bằng sự uỷ quyền của khách hàng, để đề đạt yêu cầu của khách hàng mình

trong việc giải quyết tranh chấp.

CHƯƠNG III
KỸ NĂNG CỦA LUẬT SƯ TRONG QUÁ TRÌNH CHUẨN BỊ VÀ
THAM GIA TỐ TỤNG TẠI PHIÊN TOÀ
1. Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện
Sau khi không thể hoặc thất bại trong việc giải quyết tranh chấp bằng
thương lượng, hoà giải, các bên buộc phải tiến hành giải quyết tranh chấp tại
toà án có thẩm quyền. Trong trường hợp luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp
pháp của bên nguyên đơn, việc đầu tiên cần làm trong giai đoạn này là soạn
Trang 7
đơn khởi kiện gửi đến toà án. Trong một số trường hợp, khách hàng tự viết
đơn khởi kiện và thường rơi vào trường hợp nội dung hoặc hình thưc đơn
khởi kiện không đáp ứng yêu cầu cần thiết của một đơn khởi kiện mà toà án
có thể chấp nhận và thụ lí vụ án. Để đảm bảo đơn khởi kiện đúng và đủ về
mặt hình thức lẫn nội dung, luật sư cần phải nghiên cứu hồ sơ thật kỹ lưỡng,
để trình bày được một đơn khởi kiện rõ ràng, mạch lạc và đầy đủ những nội
dung cần thiết. Việc đưa ra những yêu cầu cũng cần thật cụ thể nhưng phải
hợp pháp và hợp lí, tránh những yêu cầu không thể thực hiện hoặc vi phạm
điều cấm của pháp luật. Bởi lẽ, nếu những yêu cầu vô lí không được chấp
nhận thì khách hàng của mình sẽ phải chịu án phí cho phần yêu cầu không
được chấp nhận đó. Việc đưa ra một đơn khởi kiện rõ ràng, mạch lạc và yêu
cầu hợp lí, hợp pháp sẽ là một sự mở đầu tốt cho việc toà án thụ lí vụ kiện.
Một đơn khởi kiện tối thiểu phải đảm bảo những nội dung sau:
- Ngày tháng năm viết đơn;
- Toà án được yêu cầu giải quyết vụ án;
- Họ tên và địa chỉ của nguyên đơn;
- Họ tên, địa chỉ của nguyên đơn, của người có quyền và nghĩa vụ liên
quan;
- Nội dung tranh chấp: tóm tắt nội dung vụ việc cùng với nội dung một

số tài liệu chính (chẳng hạn hợp đồng và phụ lục của hợp đồng);
- Tóm tắt quá trình vi phạm hợp đồng của bị đơn (nêu rõ những tài liệu
chứng minh việc vi phạm);
- Tóm tắt quá trình thương lượng của các bên cho đến thời điểm khởi
kiện ra toà án;
Trang 8
- Các yêu cầu cảu nguyên đơn đề nghị toà án xem xét giải quyết.
2. Chuẩn bị bản luận cứ và tranh tụng tại toà án
Bản luận cứ cho việc tham gia tố tụng tại toà án cần phải được chuẩn bị
kĩ lưỡng, tỉ mỉ và cụ thể bởi lẽ, các tranh chấp kinh tế là rất phức tạp và được
nhiều văn bản pháp luật khác nhau điều chỉnh. Việc chuẩn bị kĩ trước khi
tham gia tại phiên tào sẽ giúp cho luật sư nắm được thế chủ động, chủ động
trong việc trình bày và bảo vệ yêu cầu của bên thân chủ mình mà còn chủ
động cả trong việc tranh luận và phản bác yêu cầu của phía bên kia. Bản luận
cứ tốt phải là một bản luận cứ được chuẩn bị kỹ lưỡng, nội dung phải hợp lí
và hợp pháp, điều này sẽ tạo cơ sở cho những yêu cầu của thân chủ được toà
án chấp nhận.
Một bản luận cứ được kết cấu từ nhiều luận điểm với những diễn giải,
giải thích và chứng minh riêng biệt. Mỗi một luận là một kết cấu độc lập,
nhưng tổng hợp tất cả những luận cứ đó lại phải là một chỉnh thể thống nhất,
thống nhất và đảm bảo tính logic để chứng minh cho một yêu cầu chung, cùng
hướng tới bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ mình. Do vậy, mỗi
một luận cứ đưa ra cần được chứng minh và cơ cấu rõ ràng, dễ hiểu và tất cả
chúng phải theo một trình tự, một kết cấu nhất định để tạo thành một bản luận
cứ sắc bén, có sức thuyết phục.
Một bản luận cứ có sức thuyết phục như thế cần phải đáp ứng được
những yêu cầu sau:
- Về mặt nội dung, cần trình bày rõ ràng, cụ thể những vấn đề liên quan
trực tiếp đến nội dung bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ,
tránh trình bày lan man, dài dòng những vấn đề không cần thiết. Tuỳ

thuộc vào tính chất mỗi vụ việc cụ thể và vị trí của thân chủ mà luật sư
Trang 9
sẽ có những cách tiếp cận khác nhau trong việc đưa ra các luận cứ bảo
vệ;
- Cần đưa ra những luận cứ chứng minh được những yêu cầu của thân
chủ mình và sẽ phản bác được những yêu cầu từ phía bên kia, phải
chứng minh được tính có lỗi của bên kia trong tranh chấp đang được
giải quyết và chỉ rõ những tài liệu, chứng cứ chứng minh cho tính hợp
pháp trong những yêu cầu củau mình và tính bất hợp pháp trong yêu
cuầu của bên kia. Nếu bảo vệ cho bị đơn, bản luận cứ cần phải chứng
minh được rằng bị đơn không có lỗi, không có những vi phạm như yêu
cầu và quan điểm của phía bên kia.
- Về mặt hình thức, bản luận cứ bào chữa cần có kết cấu, bố cục rõ ràng,
dễ hiểu, lời văn ngắn gọn, sắc sảo và có sức thuyết phục cao.
Phần chuẩn bị vẫn sẽ là chưa đủ nếu như luật sư không biết nghiên cứu, tìm
tòi và tự đặt ra cho mình những tình huống, kể cả những tình huống xấu nhất
có thể xảy ra, để kịp thời dự liệu và đối phó. Đồng thời với việc tự đặt ra nhữn
tình huống cần giải quyết đó, luật sư cũng cần phải nghiên cứu những quy
định pháp luật tương ứng với những tình huống đó và có giải pháp khắc phục.
Việc chuẩn bị thật kĩ cùng với việc nắm vững những quy định pháp luật và
những kỹ năng cần có của một luật sư sẽ giúp cho luật sư khi tham gia phiên
toà được chủ động và có ưu thế nhất định.
Không phải bất cứ trường hợp nào, bất cứ vụ việc nào, luật sư cũng
được khách hàng yêu cầu thực hiện tất cả các giai đoạn cần có để giải quyết
một vụ án kinh tế (mà đôi khi thực tế diễn biến của vụ việc cũng không cho
phép luật sư có thể thực hiện hết, ví dụ: hoà giải thành không phải đưa tranh
chấp ra giải quyết tại toà án, khách hàng không muốn tiếp tục đưa vụ việc ra
giải quyết…). Do vậy, một luật sư chuyên nghiệp trong lĩnh vực tư vấn pháp
Trang 10
luật về kinh tế sẽ phải nắm vững tất cả những kỹ năng để tư vấn và tham gia

giải quyết tranh chấp kinh tế theo yêu cầu của khách hàng và biết ứng dụng
những kỹ năng đó linh hoạt theo từng vụ việc, từng giai đoạn của vụ việc đó.
KẾT LUẬN
Tranh chấp kinh tế đã, đang và sẽ tiếp tục diễn ra ngày càng nhiều ở
mức độ và quy mô ngày một cao hơn. Điều này đòi hỏi người luật sư phải
không ngừng học hỏi, nghiên cứu, nâng cao khả năng và kiến thức của mình
để đáp ứng yêu cầu của thực tế. Tham gia tư vấn hay tranh tụng, dù ở bất cứ
loại vụ việc nào, hình sự hay phi hình sự, luôn đòi hỏi luật sư phải linh hoạt,
năng động và sáng tạo mà không được rập khuôn, máy móc tuân thủ những gì
đã có sẵn. Kĩ năng lớn nhất của một luật sư chính là khả năng nghiên cứu, tiếp
nhận và xử lí thông tin từ hồ sơ của khách hàng cũng như từ những văn bản
pháp luật có liên quan đồng thời phải biết ứng dụng những thông tịn có được
đó vào thực tế từng vụ việc cụ thể như thế nào nhằm đạt được hiệu quả cao
nhất, bảo đảm được quyền và lợi ích hợp pháp của thân chủ mình.
Trang 11