Một số kinh nghiệm hoạt động hỗ trợ cần thiết cho việc dạy và học Ngữ văn bằng Ngoại khoá Văn học

Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
A- PHẦN MỞ ĐẦU
1- Cơ sở lý luận:
Theo nghiên cứu về tâm lý và giáo dục sư phạm, tính tích cực nhận thức
trong hoạt động học tập có liên quan chặt chẽ đến động cơ học tập, nếu có động
cơ đúng tất sẽ tạo ra hứng thú, hứng thú là tiền đề của tự giác, hứng thú và tự giác
là hai yếu tố tâm lý tạo nên tính tích cực. Với các bộ môn học trong nhà trường
nói chung và với môn Ngữ văn nói riêng, giải quyết tốt vấn đề này, học sinh sẽ
được rèn luyện năng lực học tập đạt hiệu quả cao.
Môn học nào cũng vậy, các tiết học chính khoá chiếm hầu hết thời lượng.
Riêng môn Ngữ văn có đặc trưng riêng; nó vừa mang tính khoa học yêu cầu sự
chuẩn xác cao; vừa là môn nghệ thuật đòi hỏi sự sáng tạo độc đáo. Vậy giảng dạy
Ngữ văn ngoài các tiết học chính khoá, giáo viên hướng dẫn học sinh tiếp cận
kiến thức cơ bản, càng cần tổ chức thêm các hoạt động ngoại khoá cho học sinh.
Điều này không chỉ giúp các em nắm vững, khắc sâu kiến thức mà còn mở
rộng, gợi cảm hứng học tập và phát huy được tính tích cực chủ động của học
sinh. Không thể phủ nhận ngoại khoá văn học là một hoạt động hỗ trợ cần thiết
để việc dạy và học bộ môn Ngữ văn đạt kết quả cao hơn.
2- Cơ sở thực tiễn:
- Chương trình và sách giáo khoa THPT thay đổi, đồng nhất với điều đó là
yêu cầu môn Văn phải gắn với thực tiễn, phải để học sinh tiếp cận với những vấn
đề nóng hổi của cuộc sống; giảng dạy Ngữ văn phải quan tâm đến vấn đề dẫn dắt
để học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức. Tri thức có thể đi tới học trò bằng nhiều con
đường linh hoạt đa dạng. Tất nhiên, không thể xem nhẹ các tiết học chính khoá;
vì ở đó các em được trang bị khá đầy đủ kiến thức để tiếp tục các cấp học cao hơn
hoặc sống, làm việc ở mọi lĩnh vực khác nhau. Song cũng phải thừa nhận rằng,
yêu cầu các em học những bài văn xuôi dài, những tác phẩm thơ khó, kiểm tra trắc
nghiệm hay tự luận; không phải là điều học sinh nào cũng hào hứng đón nhận.
1
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
Nhưng nếu để các em tự bắt tay vào sưu tầm tư liệu làm bài thu hoạch cho các bài

học, động viên khuyến khích các em sáng tạo một cách tiếp cận mới mẻ đối với
tác phẩm văn chương, hướng dẫn các em làm các phần mềm liên quan đến
chương trình học; hoặc tổ chức các trò chơi học tập theo tinh thần “học mà chơi,
chơi mà học” sẽ khiến đa số các em say mê hứng thú hơn nhiều.
- Xuất phát từ những điều đó, tôi luôn nung nấu suy nghĩ làm thế nào để có
những tiết học văn thật nhẹ nhàng mà hứng thú; vừa đạt hiệu quả khắc sâu kiến
thức, vừa tạo được những dấu ấn khó phai trong cuộc đời học trò của các em. Vì
thế, tôi mạnh dạn trao đổi cùng đồng nghiệp vấn đề:Một số kinh nghiệm hoạt
động hỗ trợ cần thiết cho việc dạy và học Ngữ văn bằng Ngoại khoá Văn học.
Sáng kiến kinh nghiệm này gồm 2 phần chính:
- Ngoại khoá văn học - mục đích và yêu cầu cơ bản.
- Tổ chức hoạt động ngoại khoá văn học.
2
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
B- PHẦN NỘI DUNG
I- Ngoại khoá - mục đích và yêu cầu cơ bản
1- Mục đích của hoạt động ngoại khoá văn học:
Ngoại khoá văn học là những hoạt động diễn ra ngoài giờ dạy - học chính
khoá, ở đó việc tiếp nhận tri thức văn chương có sự kết hợp với các hoạt động vui
chơi dưới các dạng thức nhẹ nhàng, thư giãn.
Mục đích của ngoại khoá văn học :
* Đối với học sinh:
- Ngoại khoá văn học giúp học sinh củng cố ôn luyện, nắm chắc kiến thức cơ
bản dưới nhiều dạng thức phong phú, phù hợp với tâm lý lứa tuổi.
- Bên cạnh đó, hoạt động ngoại khoá còn tạo điều kiện để học sinh mở rộng,
nâng cao hiểu biết về văn chương nói chung và về những vấn đề có liên quan đến
tác giả tác phẩm có học trong nhà trường nói riêng.
- Đồng thời ngoại khoá văn học cũng tạo tính hấp dẫn, sinh động cho các tiết
dạy và học văn. Các em hứng thú say mê môn Ngữ văn, có điều kiện bộc lộ khả
năng chủ động lĩnh hội, khám phá, sáng tạo, được thể hiện mình

- Rèn cho học sinh tư duy nhanh, trí nhớ tốt, óc liên tưởng phong phú, khả
năng ứng xử linh hoạt, năng lực làm việc nhóm hiệu quả cũng là tác dụng của
hoạt động ngoại khoá văn học. Các em sẽ làm quen với thao tác nghiên cứu khoa
học khi nhận một đề tài, tự sưu tầm tư liệu và hoàn thành sản phẩm trí tuệ theo
quan điểm riêng của mình.
* Đối với giáo viên:
- Việc tổ chức các hoạt động ngoại khoá giúp bản thân mỗi giáo viên tự bồi
dưỡng nâng cao trình độ, khuyến khích khả năng tìm tòi, sáng tạo; cập nhật với
những yêu cầu thời đại, gắn văn học gần hơn với cuộc sống.
3
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
- Ngoại khoá văn học giúp giáo viên đổi mới thực sự trong phương pháp dạy
học môn Ngữ văn, hướng vai trò trung tâm là học sinh, giáo viên đóng vai trò là
người hướng dẫn.
- Giáo viên thông qua hoạt động ngoại khoá sẽ tích luỹ được cho mình kho tư
liệu phong phú giúp ích cho quá trình dạy học lâu dài.
2- Yêu cầu của ngoại khoá văn học:
- Kiến thức sử dụng là những điều liên quan đến các tác phẩm, tác giả hoặc
những vấn đề xoay quanh chương trình học của học sinh. Cũng có thể mở rộng ra
cả những lĩnh vực khác nếu điều ấy giúp cho việc học tập kiến thức văn chương.
- Cách đưa ra vấn đề ngoại khoá phải vừa dễ vừa khó, vừa quen vừa lạ, vừa
bất ngờ vừa thú vị, và tất nhiên- phải gắn với mục đích giáo dục.
- Cách thức tổ chức: phải thu hút được số lượng học sinh tham gia đông đảo và
phát huy được trí tuệ, tài năng của số đông học trò, kích thích được khả năng sáng
tạo, chủ động chiếm lĩnh kiến thức của các em
II- Tổ chức hoạt động ngoại khoá văn học:
- Tổ chức những trò chơi đơn giản:
1.1. Chuẩn bị:
- Công việc của giáo viên: Giáo viên dựa vào năng lực và trình độ của học
sinh để đưa ra các dạng câu hỏi ngắn gọn về các chủ đề khác nhau.

- Công việc của học sinh: Học sinh tìm hiểu mở rộng kiến thức văn chương
theo định hướng của giáo viên, tương ứng với từng chủ đề. Khi giáo viên đưa ra
câu hỏi, học sinh suy nghĩ trả lời nhanh theo nhóm hoặc cá nhân.
1.2. Tiến hành:
- Thời gian tổ chức: có thể thực hiện tiện lợi ở mọi thời điểm khi giáo viên
muốn tổ chức ngoại khoá: khi ôn tập hè, sau khi thi xong học kỳ, tiết học ngoại
khoá vào các dịp ngày Tết, lễ trọng đại hoặc tiết ôn tập sau khi học xong một
chương, một phần kiến thức nào đó
4
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
- Địa điểm tổ chức: Thực hiện tại lớp học hoặc khi tham gia các buổi sinh
hoạt ngoại khoá, dã ngoại
- Đối tượng tham gia: Có thể sử dụng đối với học sinh ở nhiều khối lớp vì
đây là những tri thức văn chương cơ bản mà các em đã từng học, từng biết.
1.3. Minh hoạ:
Trò chơi 1 : Ân số văn chương
1- Bài ca dao nào có nhiều số từ Hán Việt nhất?
Đáp án: Đó là bài:
Yêu nhau tam tứ núi cũng trèo
Ngũ lục sông cũng lội
Thất bát cửu thập đèo cũng qua.
2- Có một câu chuyện dân gian mà ở đó người xưa tưởng tượng ra tại một
cung vua cũng có bờ rào như ở các làng quê. Đó là truyện nào? Tại sao em biết?
Đáp án: Truyện cổ tích “Tấm Cám” vì trong đó có chi tiết: “Phơi áo
chồng tao thì phơi bằng sào, chớ phơi bờ rào tao cào mặt ra”.
3- Tại sao Nguyễn Trãi cùng Lê Lợi khởi nghĩa chống giặc Minh mà khi
tuyên bố về chiến thắng lại viết “Bình Ngô đại cáo” chứ không phải là “Bình
Minh”?
Đáp án: Vì ông tổ sáng lập ra nhà Minh là Chu Nguyên Chương khởi
nghiệp ở đất Ngô, tự xưng là Ngô vương. Nguyễn Trãi khinh thị kẻ thù tới mức

gợi nhắc tới cả ông Tổ triều Minh.
4- Có bao nhiêu từ chỉ cóc và họ hàng nhà cóc trong bài thơ “Khóc Tổng
Cóc” của Hồ Xuân Hương?
Đáp án: có 5 từ: chàng, cóc, bén, nòng nọc, chuộc (nữ sĩ rất thâm thuý khi
hạ bệ Tổng Cóc và họ hàng nhà tổng Cóc – giáo viên kể thêm giai thoại về nữ
sĩ…).
5
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
5- Có một câu thơ của Bà Huyện Thanh Quan mà đọc xuôi, đọc ngược đều
có nghĩa, đó là câu thơ nào?
Đáp án: “Cỏ cây chen lá, đá chen hoa”; vì đọc lại là “Hoa chen đá, lá
chen cây cỏ”
6- Bài thơ tứ tuyệt nào mà chữ cái đầu toàn bài chỉ sử dụng phụ âm “m” ?
Đáp án: Đó là bài thơ của Tú Mỡ:
Mênh mông muôn mẫu một màn mưa
Mỏi mắt miên man mãi mịt mờ
Mộng mị mỏi mòn mai một một
Mĩ miều may mắn mấy mà mơ.
(Giáo viên có thể kết hợp yêu cầu học sinh tìm nhanh từ láy khi dạy về từ láy)
7- Bài thơ “Mùa xuân xanh” của Nguyễn Bính có viết câu: “Lúa ở đồng tôi
và lúa ở”. Theo nhà thơ thì lúa còn ở đâu nữa?
Đáp án: Lúa ở “Đồng nàng và lúa ở đồng anh”(vì đây là câu thơ nối tiếp ý
câu trên)
8- Nhà thơ Tố Hữu từng ngợi ca người phụ nữ Việt Nam bằng những hình
ảnh so sánh độc đáo. Nói về sự rắn rỏi kiên cường của họ, thi sĩ đã hai lần ví họ
như kim loại. Đó là những câu thơ nào? Trong bài thơ nào?
Đáp án:
- Trong bài “Tiếng chổi tre” ( Tố Hữu):
Chị lao công
Như sắt

Như đồng
- Trong bài “Người con gái Việt Nam” ( Tố Hữu):
Thịt da em hay là sắt là đồng…
6
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
9- Ba nhà thơ có ý nguyện chân thành; họ đều mong muốn được làm con
chim hót để tô điểm cho cuộc đời thêm đẹp thêm tươi. Đó là ai? Câu thơ nào cho
biết điều ấy?
Đáp án:
- Thanh Hải trong bài “Mùa xuân nho nhỏ”:
Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hoà ca
Một nốt trầm xao xuyến…
- Viễn Phương trong bài “Viếng lăng Bác ”:
Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác
Muốn làm đoá hoa hương toả đâu đây…
- Tố Hữu trong bài “Một nhành xuân" :
Dẫu là con chim chiếc lá
Thì con chim phải hót chiếc lá phải xanh
Lẽ nào vay mà không có trả
Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình…
10- Theo Xuân Diệu, mùa thu cũng có áo, vậy sắc áo của thu màu gì?
Đáp án: Màu vàng mơ vì trong “Đây mùa thu tới ” có câu:
“Với áo mơ phai dệt lá vàng”.
Trò chơi 2: cùng vui đố kiều
1- “Truyện Kiều” của Nguyễn Du có cặp câu lục bát nào có chứa năm từ
“cho”?
Đáp án:
Làm cho cho mệt cho mê

Làm cho đau đớn ê chề cho coi.
7
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
2- Cho biết mỗi câu thơ của “Truyện Kiều” (Nguyễn Du) sau đây chỉ ngựa
của ai?
a- Khách đà lên ngựa, người còn nghé theo…
b- Rằng ta có ngựa truy phong…
c- Người lên ngựa, kẻ chia bào
d- Thanh gươm yên ngựa lên đường thẳng rong
Đáp án: a- Ngựa của Kim Trọng; b- Ngựa của Sở Khanh; c- Ngựa của
Thúc Sinh; d- Ngựa của Từ Hải
3- Cho biết bốn câu thơ thuộc “Truyện Kiều” (Nguyễn Du) sát liền nhau
có sử dụng nghệ thuật so sánh?
Đáp án: Đó là các câu thơ tả tiếng đàn của Thuý Kiều gảy cho Kim Trọng
nghe:
Trong như tiếng hạc bay qua
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mua.
4- Những câu thơ sau, câu thơ nào tả cảnh dòng nước Kim Trọng – Thuý
Kiều lần đầu gặp gỡ?
a/ Nao nao dòng nước uốn quanh
Nhịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
b/ Dưới cầu nước chảy trong veo
Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha…
c/ Một vùng cỏ mọc xanh rì
Nước ngâm trong vắt thấy gì nữa đâu.
Đáp án: b là tả cảnh dòng nước Kim – Kiều gặp nhau trong tiết thanh
minh, cho nên nó mang vẻ đẹp thơ mộng, lãng mạn, trữ tình như mối tình đầu
trong sáng của hai người; còn a là dòng nước buồn khi Kiều gặp mộ Đạm Tiên; c

8
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
là dòng nước trống vắng khi Kim Trọng quay trở lại vườn Thuý tìm Kiều mà
không thấy.
5- Trong “Truyện Kiều”, Nguyễn Du viết về một thứ mà khi thì ngắn chẳng
tày gang tay, lúc lại dài bằng cả ba năm. Đó là gì?
Đáp án: Đó là thời gian một ngày. Bởi có hai câu thơ:
- Ngày vui ngắn chẳng tày gang
- Sầu đong càng lắc càng đầy
Ba thu dồn lại một ngày dài ghê.
6- Cho biết bốn dòng thơ trong “Truyện Kiều” có đủ phong hoa tuyết
nguyệt, cầm kỳ thi hoạ? ( câu thơ không nhất thiết phải ở vị trí liền sát nhau, chỉ
cần mang nghĩa trên chứ không cần phải có từ ngữ y như vậy).
Đáp án: Đó là những câu thơ sử dụng ngôn từ ước lệ tượng trưng khi nói
về cuộc sống của Kiều ở lầu xanh lần thứ nhất; Nguyễn Du cảm thông với nỗi
đau đớn ê chề của nhân vật Kiều nên không nỡ dùng từ ngữ thô tục. Đoạn này tả
cảnh lầu xanh bề ngoài có vẻ thanh cao tao nhã, nhưng che đậy cuộc sống nhơ
nhuốc bên trong.
Đòi phen gió tựa hoa kề
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu.
… Đòi phen nét vẽ câu thơ
Cung cầm trong nguyệt, nước cờ dưới hoa.
7- “Truyện Kiều” có hai câu thơ nhắc tới hình ảnh “mặt sắt”. Hãy cho biết
đó là những câu nào? Chỉ nhân vật nào vậy?
Đáp án: - Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình (Hồ Tôn Hiến)
- Trông lên mặt sắt đen sì (viên quan xử kiện vụ Thúc ông)
8- Trong “Truyện Kiều„, Thuý Kiều đã từng đánh đàn cho những ai nghe?
Đáp án:
- Kim Trọng : Lần đầu: Trong như tiếng hạc bay qua,
9

Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
Đục như nước suối mới sa nửa vời
Ngày tái hợp: Phím đàn dìu dặt tay tiên
- Mã Giám Sinh: ép cung cầm nguyệt thử bài quạt thơ
- Hoạn Thư – Thúc Sinh: Bốn dây như khóc như than, Khiến người trong
tiệc cũng tan nát lòng, Cùng trong một tiếng tơ đồng, Người ngoài cười nụ, người
trong khóc thầm…
- Hồ Tôn Hiến: Một cung gió thảm mưa sầu, Bốn dây nhỏ máu năm đầu
ngón tay, Ve ngâm vượn hót nào tày, Lọt tai Hồ cũng nhăn mày rơi châu…
9- Vẻ đẹp nào trong “Truyện Kiều” được Nguyễn Du miêu tả gắn liền với
“hoa, ngọc, mây, tuyết”?
Đáp án: Thúy Vân được miêu tả: Hoa cười ngọc thốt đoan trang
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da…
10- Trong “Truyện Kiều”, có một cặp câu lục bát sử dụng toàn từ Hán
Việt, đó là câu nào?
Đáp án: Hồ công quyết kế thừa cơ
Lễ tiền binh hậu khắc cờ tập công.
Trò chơi 3 : Tri kỉ văn chương
1. Tên của hai anh em sinh đôi trong “Sự tích trầu cau” là gì? (Cao Tân và
Cao Lang).
2. Trong “Thần thoại Hy Lạp”, ai là người lấy lửa cho loài người? (Prômêtê)
3. Ai được coi là người khai sinh ra thể loại ngụ ngôn trên thế giới? (Ê dốp –
một người nô lệ Hy Lạp sống khoảng giữa thế kỷ VI trước công nguyên – Giáo
viên kể giai thoại về Ê-dốp).
4. Nhà thơ nào là tác giả của những câu thơ chỉ có thanh bằng sau:
Ô hay buồn vương cây ngô đồng
Vàng rơi vàng rơi thu mênh mông
(Bích Khê)
10
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:

5. Quê hương của Lê Như Hổ ở đâu? (Tiên Lữ - Hưng Yên)
6. Dân ở tỉnh nào ở Việt Nam giàu nhất và sống lâu nhất? (Phú Thọ)
7. “Tứ bất tử” trong dân gian là những ai? (Thánh Gióng, Sơn Tinh, Chử
Đồng Tử, Bà chúa Liễu Hạnh)
8. Ai là người sau một hồi trống vẽ được nhiều con vật (Trạng Quỳnh – vẽ
giun)
9. Người nào ở Trung Quốc đi bảy bước làm được một bài thơ ? (Tào Thực –
con trai Tào Tháo - bài thơ “Thất bộ thi”: Cọng đậu nấu hạt đậu/ Đậu ở trong
nồi khóc/ Cùng một gốc sinh ra/ Sao nỡ lòng đến thế! )
10. Điểm yếu nhất của dũng sĩ A - sin trong “Thần thoại Hy Lạp” nằm ở đâu?
(gót chân)
Trò chơi 4: chân dung nghệ sĩ
Những câu thơ sau đây gợi nhắc đến tác giả nào trong văn học Việt Nam?
1- Cũng chẳng giàu mà cũng chẳng sang,
Không gầy, không béo, chỉ làng nhàng.
Đáp án: Nguyễn Khuyến- vì đây là thơ tự trào của ông .
2- Vị Xuyên có…
Dở dở lại ương ương
Cao lâu thường ăn quỵt
Thổ đĩ lại chơi lường.
Đáp án: Tú Xương – vì đây là thơ tự giễu mình của chính nhà thơ Tú
Xương.
3- Nước gợn sông Đà con cá nhảy
Mây trùm non Tản cái diều bay.
Hoặc: Văn chương thời nôm na
Thú chơi có sơn hà
Ba Vì ở trước mặt
11
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
Hắc Giang bên cạnh nhà.

Hoặc: Trời sinh ra bác
Quê hương thời có cửa nhà thời không.
Nửa đời Nam Bắc Tây Đông
Bạn bè sum họp, vợ chồng biệt ly.
Đáp án: Tản Đà - cả ba câu thơ trên đều là thơ Tản Đà tự hoạ về mình.
4- Thu đến cây nào chẳng lạ lùng
Một mình lạt thuở ba đông
Lâm tuyền ai rặng già làm khách
Tài đống lương cao ắt cả dùng.
Đáp án: Nguyễn Trãi, vì đây chính là đoạn thơ trong bài “Tùng” do ông
làm để gửi gắm khí tiết – phẩm chất của người quân tử.
5- Nhất sinh đê thủ bái mai hoa.
Đáp án: Đây là Cao Bá Quát vì sinh thời ông rất thích câu này với dụng ý:
Suốt một đời chỉ bái lạy hoa mai - biểu trưng cho vẻ đẹp cao quý, thanh khiết. Đó
cũng chính là cái đẹp cao quý của nhân cách con người.
6- Hồ mã tê bắc phong
Việt điểu sào nam chi .
Đáp án: Phan Bội Châu – vì ông lấy bút danh là “Sào Nam” trong câu thơ
cổ: Ngựa Hồ gầm ải bắc, Chim Việt đậu cành nam – mang dụng ý thể hiện lòng
yêu nhớ quê hương đất nước thiết tha ngay cả khi phải bôn ba hải ngoại tìm
đường cứu nước.
7- Tôi lấy tên làng đặt tên một người thơ
Một người thơ, tên làng ai cũng nhớ
Tàu chạy chậm đến gần làng Yên Đổ
Nghe bồi hồi một tiếng thơ ngân.
12
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
Đáp án: Đó là nhà thơ Nguyễn Khuyến – cụ Tam nguyên quê ở làng Yên
Đổ, câu thơ trên Xuân Diệu viết để ca ngợi ông.
Trò chơi 5 : Chuyện lạ văn chương

1- Người phụ nữ nào duy nhất trên thế giới không sinh con mà lại đẻ
trứng?
Đáp án: Âu Cơ (Theo truyện truyền thuyết: Con Rồng cháu Tiên)
2- Bài ca dao nào có đủ: xuân, hạ, thu, đông?
Đáp án: Mùa xuân em đi chợ Hạ
Mua cá thu về chợ hãy còn đông.
Ai nói với anh rằng em đã có chồng
Bực mình em đổ cá xuống sông, em về.
(Theo cuốn Bình giảng ca dao- Hoàng Tiến Tựu, NXB GD, 2000, trang 72)
Giáo viên giải thích rõ: Đây là từ đồng âm, câu đố mang tính bất ngờ vì đây là đố
mẹo. Học sinh sẽ bất ngờ khi thấy hiện tượng chơi chữ thú vị .(Giáo viên có thể
giới thiệu thêm câu ca dao sử dụng hiện tượng đồng âm: “Bà già đi chợ cầu
Đông/ Bói xem một qủe lấy chồng lợi chăng/ Thầy bói xem quẻ nói rằng/ Lợi thì
có lợi nhưng răng chẳng còn. ”)
3- Bài thơ nào có hình ảnh cửa sổ không khép bao giờ?
Đáp án: Bài “Hương thầm” của Phan Thị Thanh Nhàn có câu thơ:
Khung cửa sổ hai nhà cuối phố
Chẳng hiểu vì sao không khép bao giờ
Đôi bạn ngày xưa học chung một lớp,
Cây bưởi sau nhà ngan ngát hương đưa…
4- Làng trong bài thơ nào mà người nhỏ tuổi nhất mới là hai mươi
tuổi?
Đáp án: Bài “Núi đôi” của Vũ Cao có đoạn thơ:
Bảy năm về trước em mười bảy,
13
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
Anh mới đôi mươi trẻ nhất làng,
Xuân Dục, Đoài Đông hai cánh lúa
Bữa thì em tới, bữa anh sang…
5- Trong thơ Bác, năm nào là năm có cả bốn mùa xuân?

Đó là năm 1968, vì bài thơ Không đề được Bác sáng tác năm 1968 như sau:
Thuốc kiêng rượu cữ đã ba năm
Không bệnh là tiên sướng tuyệt trần,
Mừng thấy miền Nam luôn thắng lớn
Một năm là cả bốn mùa xuân.
6- Hai nhà thơ Việt Nam hiện đại đều sáng tạo ra hình ảnh mùa thu
cũng có áo. Đó là những câu thơ của ai?
Đáp án: Đó là màu áo mơ phai trong bài “Đây mùa thu tới” của Xuân
Diệu:
Đây mùa thu tới, mùa thu tới
Với áo mơ phai dệt lá vàng.
Và câu thơ của Nguyễn Đình Thi trong bài “Đất nước” :
Trời thu thay áo mới
Trong biếc nói cười thiết tha.
7- Hai câu thơ nào có chứa địa danh từ đầu đến cuối nước ta?
Đáp án: Đó là hai câu thơ viết về đất nước Việt Nam trong “Trường ca
Nguyễn Văn Trỗi” của Lê Anh Xuân:
Đầu trời ngất đỉnh Hà Giang,
Cà Mau mũi đất mỡ màng phù sa.
Nếu học sinh đưa ra đáp án sau cũng chấp nhận: Câu thơ của Tố Hữu: “Từ mũi
Cà Mau đến địa đầu Móng Cái”.
8- Nhà văn hiện đại nào được tôn vinh là ông vua phóng sự đất Bắc?
14
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
Đó là Vũ Trọng Phụng, tác giả của những thiên phóng sự nổi tiếng như: Cơm thầy
cơm cô, Kỹ nghệ lấy Tây… và cả những tiểu thuyết lừng danh như: Số đỏ, Giông
tố, Vỡ đê…
Trò chơi 6 : Ô chữ văn học
Hoa trong thi ca cổ điển là hình ảnh ước lệ tượng trưng chỉ người phụ nữ.
Sau đây là những loài hoa được nhà thơ Nguyễn Du nhắc tới trong các câu thơ

thuộc “Truyện Kiều”. Bạn hãy tìm các từ hàng ngang và hàng dọc (Giáo viên có
thể kẻ ô chữ trên bảng cho học sinh tiện theo dõi)
1- Huệ lan sực nức một nhà,
Từng cay đắng lại mặn mà hơn xưa.
2- Tiếng sen sẽ động giấc hoè
Bóng trăng đã xế hoa lê lại gần.
3- Bóng hồng nhác thấy nẻo xa,
Xuân lan thu cúc mặn mà cả hai.
4- Trước sau nào thấy bóng người,
Hoa đào năm ngoái còn cười gió đông.
5- Mai cốt cách, tuyết tinh thần,
Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.
6- Cớ sao trằn trọc canh khuya
Màu hoa lê đã đầm đìa giọt sương.
7- Sớm đào tối mận lân la
Trước là trăng gió, sau ra đá vàng.
8- Chim hôm thoi thót về rừng
Đoá trà mi đã ngậm trăng nửa vành.
9- Dưới trăng quyên đã gọi hè
Đầu tường lửa lựu lập loè đâm bông.
10- Hải đường lả ngọn đông lân
15
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
Giọt sương trĩu nặng cành xuân la đà.
11- Ngoài song thỏ thẻ oanh vàng
Nách tường bông liễu bay ngang qua mành.
1
2
3
4

5
6
7
8
9
10
11
Đáp án: từ hàng ngang: huệ, hoè, lan, đào, mai, lê, mận, trà mi, lựu, hải
đường, liễu
Từ hàng dọc: hoa điểm mười.
C- PHẦN KẾT LUẬN
1, Kết luận về nội dung, ý nghĩa và tính hiệu quả của hoạt động ngoại
khoá:
- Nội dung của hoạt động ngoại khoá rất phong phú, nó trùm phủ kiến thức văn
chương không chỉ ở cấp THPT mà còn ở trong và ngoài chương trình Ngữ văn
chính khoá ở các cấp học khác. Cách thức tổ chức các hoạt động ngoại khoá cũng
vô cùng đa dạng, từ việc trả lời câu hỏi đố vui kiến thức đến việc vận dụng công
nghệ thông tin để tạo dựng các trò chơi bổ ích, để sáng tạo các phần mềm tri thức
văn chương thú vị.
- Cũng cần phải nói thêm rằng: đã gọi là ngoại khoá, tức chỉ thực hiện song
song, hỗ trợ với giờ học chính khoá; tránh lạm dụng sẽ trở thành khuyến khích
học sinh ham chơi, lười học; không cẩn thận sẽ hình thành lối học tài tử; không
thành tài mà lại hoá tử. Không nên biến thành kiểu trò chơi vô bổ, thiếu định
16
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
hướng giáo dục. Nguyên tắc tối quan trọng là tuyệt đối không áp dụng tràn lan với
số tiết quá nhiều. Nên chăng ở các giờ ôn tập, hoặc sau khi học xong một mảng
kiến thức về thể loại, tác giả, tác phẩm lớn…; lúc đó học sinh đã được trang bị
một số kiến thức nhất định mới có thể tham gia tích cực.
- Ngoại khoá cũng phải tuỳ lớp, tuỳ hoàn cảnh môi trường giáo dục mà vận

dụng cho phù hợp. Với học sinh lớp 12, đối mặt với các kỳ thi và các cách ra đề
hiện nay, không thể để các em mất quá nhiều thời gian cho các hoạt động ngoại
khoá…
- Điều không thể phủ nhận là, trong tình hình hiện nay, hoạt động ngoại khoá
luôn hỗ trợ thiết thực cho dạy và học môn Ngữ văn trong nhà trường; không chỉ
đối với giáo viên và cả đối với học sinh. Thực tế cho thấy, khi áp dụng nó, tôi tự
nhận thấy tâm lý người dạy và người học hết sức thoải mái, không căng thẳng và
nặng nề. Học sinh tiếp thu bài tốt, khắc sâu kiến thức chính khoá; đặc biệt có sự
liên tưởng mở rộng, trải nghiệm và hứng thú thực sự đối với những kiến thức văn
chương. Việc tham gia các hoạt động ngoại khoá tập thể lành mạnh như thế sẽ
giúp học sinh có thêm niềm vui trong học tập, các em thấy hấp dẫn với môn học
xưa nay vốn cần nhiều năng khiếu này.
- Sau một năm thực hiện, tôi có làm phiếu trắc nghiệm để lấy ý kiến các em
học sinh thuộc một số lớp 10 và 11 tôi đang giảng dạy tại trường THPT. Và kết
quả thống kê thật bất ngờ: Các em đã rất hào hứng với các giờ ngoại khoá văn
học, thậm chí còn say sưa tìm tài liệu ở nhiều nguồn khác nhau. Tôi thử làm một
bài tập trắc nghiệm để thống kê thái độ của học sinh đối với vấn đề ngoại khoá
văn học. Kết quả cụ thể như sau:
Ý kiến
học sinh lớp
Yêu thích
ngoại khoá VH
Không cần thiết
ngoại khoá VH
Không có
ý kiến gì
10A
6
97% 3% 0%
17

Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
11A
3
- 11A
4
86% 10% 4%
Kết quả này chính là nguồn động viên rất to lớn để tôi tiếp tục đề tài, thực hiện
những chủ đề, cách thức hoạt động ngoại khoá tương tự trong tương lai.
2- Hướng nghiên cứu của đề tài:
- Giáo viên nên tiếp tục nghiên cứu hoạt động ngoại khoá để có thể thực hiện
linh hoạt ở các phân môn khác như: Tiếng Việt, Làm văn …
- Cần mở rộng hình thức đa dạng phong phú để học sinh có điều kiện sáng tạo,
khẳng định năng lực của mình: Ví dụ: Kể chuyện danh nhân, Bí mật bút danh,
Hành trình văn hoá, Ai là triệu phú…
- Cần nghiên cứu thiết kế ra những phần mềm ứng dụng chung mà giáo viên
chỉ việc thay đổi dữ liệu có thể dùng cho nhiều đơn vị kiến thức khác nhau.
- Mở rộng đối tượng và phạm vi hoạt động ngoại khoá không chỉ đối với học
sinh lớp mình phụ trách giảng dạy mà còn quan tâm đến một số hoạt động lớn của
nhà trường để tất cả các khối lớp đều có thể tham gia như: đêm thơ, tham quan dã
ngoại về quê hương tác giả….
Trên đây mới chỉ là những thể nghiệm ban đầu, bản thân tôi cảm nhận đề tài
này còn chưa được thực sự nghiên cứu một cách đầy đủ, thấu đáo, sâu sắc. Thực
tế, vấn đề ngoại khoá tuy không mới song lại rất hiếm – hầu như không có các tài
liệu hướng dẫn. Tôi tự thấy mình vẫn đang băn khoăn tìm đường. Tôi tha thiết
mong nhận được sự đồng cảm chia sẻ và các ý kiến đóng góp quý báu của các
đồng nghiệp.
XÁC NHẬN CỦA
THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Thanh Hóa, ngày 20 tháng 05 năm 2013
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình

viết, không sao chép nội dung
của người khác.
18
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
Lê Thị Thanh

MỤC LỤC
Nội dung Trang
A- PHẦN MỞ ĐẦU 2
1- Cơ sở lý luận 2
2- Cơ sở thực tiễn 2
B- PHẦN NỘI DUNG 3
I- Ngoại khoá - mục đích và yêu cầu cơ bản 3
1- Mục đích của hoạt động ngoại khoá văn học: 3
2- Yêu cầu của ngoại khoá văn học 4
II- Tổ chức hoạt động ngoại khoá văn học 5
C- PHẦN KẾT LUẬN 17
1- Kết luận về nội dung, ý nghĩa và tính hiệu quả của hoạt động
ngoại khoá:
17
2- Hướng nghiên cứu của đề tài 18
19
Liên hệ: Nguyễn Văn Hùng ĐT:0946734736; Mail:
20