Hệ thống pháp luật của Anh và Mỹ

Lời nói đầu
Hệ thống pháp luật của Anh và Mỹ đều thuộc hệ thống Common law, vì vậy có sự
tương đồng nhất định. Tuy nhiên vốn là quốc gia đa sắc tộc, đa tôn giáo với văn
hóa đa dạng, lãnh thổ rộng lớn và sự thay đổi nhanh chóng về xã hội, kinh tế nên
hệ thống pháp luật Mỹ có điểm khác biệt nhất định với hệ thống pháp luật Anh.
Điều đó dẫn đến quá trình đào tạo luật ở hai quốc gia này cũng có điểm tương
đồng và khác biệt.
I. Sự tương đồng:
Thứ nhất, điểm giống nhau cơ bản nhất đó là ở Anh và Mỹ thì án lệ là nguồn luật
chủ yếu để giải quyết vụ án, vì vậy mà khi học các sinh viên đều chú trọng xem xét
các bản án đã có và phân tích chúng chứ không học nhiều các quy định của luật.
Thứ hai, yêu cầu về trình độ với sinh viên thi đầu vào các trường đại học luật, đó
đều phải là sinh viên xuất sắc.
Ở Anh, yêu cầu đối với các sinh viên muốn theo học đại học luật là phải có điểm
đầu vào đạt mức “A”. Vì vậy thông thường những người có điểm thi như vậy là
những người xuất sắc và có trình độ nhận thức cao. Ở Mỹ, các khoa luật cũng
tuyển chọn người vào học rất khắt khe. Một số khoa luật chỉ chọn một người trong
số năm hoặc mười người dự tuyển.
Thứ ba, thời gian học để được cấp bằng cử nhân luật ở Anh và Mỹ đều là 3 năm.
II. Sự khác biệt:
1. Cấp độ đào tạo:
Đây là khác biệt lớn nhất giữa việc đào tạo luật của Anh và Mỹ.
Ở Anh thì hoạt động đào tạo luật có hai cấp độ đào tạo với mục tiêu: Nhằm trang bị
kiến thức khoa học pháp lý cho người học và để dạy nghề, trang bị kỹ năng làm
1
việc. Tuy nhiên hai cấp độ đào tạo này không đi kèm với nhau mà lại được phân ra
thành hai giai đoạn khác biệt, mỗi giai đoạn có một yêu cầu, mục tiêu khác nhau:
- Với mục tiêu trang bị kiến thức pháp lý thì người học phải trải qua quá trình đào
tạo ở bậc đại học. tuy nhiên sau khi hoàn thành khóa học và được cấp bằng cử nhân
luật thì người học chỉ có các kiến thức mang tính khoa học hàn lâm nghiên cứu,
chưa thể ra làm việc được.

- Nếu muốn làm việc tốt thì người học phải được đào tạo nghề luật. Đó là quá trình
dạy nghề luật ở bậc sau đại học và thuộc về chức năng của cơ sở đào tạo được cấp
phép của Đoàn luật sư hoặc Hội luật gia.
Như vậy ở Anh thì trong trường đại học chủ yếu dạy kiến thức cơ bản về luật mà
không chú trọng đào tạo kĩ năng làm việc thực thụ như một luật sư.
Ở Mỹ có sự khác biệt lớn so với ở Anh, ở đây đào tạo trong trường đại học để mục
đích ra làm việc được ngay. Các giáo viên đào tạo sinh viên thành các luật sư có
khả năng thắng kiện trong thực tế hơn là chỉ nghiên cứu suông về luật. Công tác
đào tạo có xu hướng thực hành với bài tập giải quyết án và trao đổi giữa sinh viên
và giáo viên.
Ở Mỹ có 50 bang, mỗi bang lại có luật pháp riêng (Anh tương đối thống nhất), do
vậy không thể đòi hỏi luật sư hiểu rõ luật các bang mà chỉ có thể đào tạo cách giải
quyết vụ án. Ngoài ra xã hội Mỹ có nhiều chủng tộc, tôn giáo khác nhau, lượng
người di cư trên thế giới đến Mỹ ngày càng tăng, sự cạnh tranh quyết liệt bắt buộc
sinh viên khi ra trường phải làm được việc ngay mà không cần đào tạo nghề thêm.
2. Phương pháp giảng dạy:
Anh: Ở hệ cử nhân luật thì các môn học được giảng dạy dưới dạng thuyết trình,
thảo luận và phù đạo. Sinh viên đưa ra câu hỏi và giải quyết khó khăn, thắc mắc
2
của mình. Các sinh viên được khuyến khích tham gia các buổi diễn án và thảo luận
để rèn luyện kĩ năng lập luận rõ ràng, thuyết phục.
Ở Mỹ, chú trọng phương pháp tình huống. Các bài tập thực hành chủ yếu về giải
quyết án và cách phân tích chi tiết các phán quyết dưới hình thức trao đổi, hội thoại
giữa giáo viên và sinh viên (phương pháp Socratic). Ngoài ra còn có một phương
pháp đang thử nghiệm là đặt sinh viên vào công việc thực sự và họ học luật bằng
cách xử lý các tình huống thực tế đó.
Qua hai phương pháp trên ta thấy là công tác giảng dạy ở Anh và Mỹ đều chú trọng
đến giải quyết các tình huống cụ thể (Anh có hoạt động diễn án) nhưng người Mỹ
chú ý đến các tình huống trong thực tiễn hơn.
Phương pháp đào tạo khác nhau bắt nguồn từ yêu cầu đào tạo khác nhau, trong khi

ở Anh chỉ yêu cầu hiểu biết về luật (ở bậc đại học) thì người Mỹ lại yêu cầu cao
hơn là phải đủ kĩ năng để giải quyết vụ việc thực tế.
3. Đào tạo nghề luật:
Ở Mỹ do không chia thành luật sư tư vấn và luật sư tranh tụng nên khi đào tạo luật
cũng không có sự phân chia, tất cả đều được đào tạo chung tại trường đại học.
Ở Anh thì khi đào tạo nghề luật phân thành đào tạo luật sư tư vấn và luật sư tranh
tụng. Nguyên do là ở Anh người ta phân thành luật sư tư vấn và luật sư tranh tụng
(hiện nay khoảng cách này đã thu hẹp). Có lẽ vì truyền thống ở Anh rất coi trọng
thủ tục tố tụng (ví dụ xưa kia đặt ra rất nhiều loại “trát”- một hình thức công văn để
được khởi kiện). Để có thể giải đáp các thủ tục tố tụng này cho khách hàng biết thì
cần hình thành nên luật sư tư vấn, bên cạnh luật sư tranh tụng.
Như vậy, những sự tương đồng và khác biệt nêu trên giữa hệ thống đào tạo luật ở
Anh và Mỹ bắt nguồn từ hoàn cảnh thực tế của nền pháp lý ở mỗi nước. Tìm hiểu
sự tương đồng và khác biệt này đồng thời cũng giúp ta có cái nhìn toàn diện hơn về
3
nền pháp lý của các nước theo dòng họ Common law nói chung và ở Anh và Mỹ
nói riêng.
4