Giáo dục nếp sống thanh lịch văn minh cho học sinh tiểu học Lớp 2

S GIÁO DC VÀ ĐÀO TO HÀ NI

GIÁO DỤC NẾP SỐNG
THANH LỊCH, VĂN MINH
CHO HọC SINH Hà NộI

Dùng CHO HỌC SInH tIểu HỌC
LớP 2


NHÀ XUẤT BẢN HÀ NỘI
Tài liệu
chuyên đề
2
Mã số :
Ban Chỉ đạo Thành phố:
Trưởng ban: NGÔ THỊ THANH HẰNG - Phó Chủ tịch UBND Thành phố
Hội đồng Tư vấn khoa học:
Chủ tịch: NGUYỄN TIẾN ĐOÀN
Phó Chủ tịch: NGUYỄN VIẾT CHỨC
Ủy viên: ĐÀO THỊ DUNG, ĐÀO THỊ NGUYỆT THU
ĐỖ THỊ KIM NGÂN, NGUYỄN THỊ MINH HÒA
Hội đồng Biên soạn:
Chủ tịch: NGUYỄN HỮU ĐỘ
Phó Chủ tịch: NGUYỄN THỊ NGỌC BÍCH, NGUYỄN KHẮC OÁNH
Ủy viên: ĐOÀN HOÀI VĨNH, NGUYỄN HỮU HIẾU, NGUYỄN HIỆP THỐNG
PHẠM XUÂN TIẾN, NGUYỄN THÀNH KỲ, TRẦN MINH TRANG
NGUYỄN NGỌC DIỆP, MAI SĨ NHẬT
Tiểu ban Biên soạn Tiểu học:
Trưởng Tiểu ban: PHẠM XUÂN TIẾN
Ủy viên: MAI NHỊ HÀ, NGUYỄN THỊ THU HUYỀN

PHẠM THỊ PHÚC, HOÀNG THU HẰNG, TÔ THỊ HẢI HÀ
Ban Thư ký:
Trưởng ban: HOÀNG HỮU TRUNG
Ủy viên: NGUYỄN PHƯƠNG HÀ, PHẠM KIM THOA
NGÔ HỒNG VÂN, PHẠM THỊ THU TRANG, NGUYỄN TUẤN ĐẠT
3
LỜI NÓI ĐẦU

Đây là tài liệu Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh
cho học sinh Hà Nội. Tập tài liệu này dùng cho học sinh Tiểu học,
là một phần của Bộ tài liệu được soạn cho học sinh của ba cấp
học phổ thông. Tài liệu có tính chất chuyên đề, không phải là sách
giáo khoa. Cùng với tài liệu cho học sinh còn có tài liệu hướng dẫn
giáo viên trong quá trình giảng dạy.
Tài liệu cấp Tiểu học gồm 40 bài chia làm 5 tập dùng cho
5 khối lớp, với 8 chủ đề, chỉ dẫn học sinh thực hiện đúng các
hành vi nói nghe, ăn uống, trang phục, ở, cử chỉ, vui chơi,
giao tiếp, ứng xử. Các bài được chia ra dạy từ lớp 1 đến lớp 5,
mỗi lớp 8 bài, mỗi bài 1 tiết.
Mục đích của tài liệu là giúp học sinh học hỏi, tiếp thu truyền
thống thanh lịch, văn minh - nét đẹp văn hóa đặc trưng của
người Hà Nội. Từ đó làm thay đổi nhận thức, hành vi, góp phần
đào tạo, xây dựng các thế hệ người Hà Nội ngày càng thanh lịch,
văn minh.
Tài liệu này tập trung vào giáo dục nếp sống thanh lịch,
văn minh, một khía cạnh của lối sống văn hóa. Nội dung chủ
yếu là chỉ dẫn các hành vi thanh lịch, văn minh trong sinh hoạt
cá nhân, trong giao tiếp, ứng xử giữa người với người, giữa con người
với thiên nhiên, môi trường.
Tài liệu đã đưa vào dạy thí điểm ở một số trường Tiểu học,

sau đó có chỉnh sửa bổ sung. Trong quá trình biên soạn, chắc chắn
không tránh khỏi thiếu sót, rất mong nhận được ý kiến đóng góp
để tài liệu được hoàn chỉnh hơn.
Trân trọng cảm ơn !
HỘI ĐỒNG BIÊN SOẠN
4
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH, VĂN MINH
CHO HỌC SINH TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Bài
Chủ
đề
Tên bài
Lớp 1
1
Nói,
nghe
Em hi và tr li
2 Li chào
3
Ăn
Ba ăn trong gia đình
4 Ba ăn bán trú
5
Mc
Trang phc ti trưng
6 Trang phc  nhà
7 C ch Cách đi, đng ca em
8
Vui
chơi

Vui chơi  trưng
Lớp 2
1
Nói,
nghe
Ý kin ca em
2 Tôn trng ngưi nghe
3
Ăn
Ba ăn cùng khách
4 Sinh nht bn
5
Ba ăn trên đưng
du lch
6
Mc
Trang phc khi ra đưng
7 Trang phc th thao
8 C ch Cách nm, ngi ca em
Lớp 3
1
Nói,
nghe
Em bit lng nghe
2 Nói li hay
3

Em luôn sch s
4 Ngôi nhà thân yêu
5 Góc hc tp ca em

6 Ngôi trưng ca em
7 C ch C ch đp
8
Vui
chơi
Vui chơi lành mnh
Bài
Chủ
đề
Tên bài
Lớp 4
1
Giao
tip
Chia s vi ông bà, cha m
2
Trò chuyn vi anh ch em
3 Đn nhà ngưi quen
4
Thân thin vi hàng xóm
5
Nói chuyn vi thy,
cô giáo
6 Trò chuyn vi bn bè
7 Giao tip vi ngưi l
8 Gp ngưi nưc ngoài
Lớp 5
1
ng
x

Kính trng ngưi ln tui
2
Thân thin vi bn bè,
nhưng nhn em nh
3
Thương ngưi như th
thương thân
4
Tôn trng ngưi lao đng
5 Thăm khu di tích
6 Em yêu thiên nhiên
7 Tham gia giao thông
8 Đi mua đ dùng
5
ý kIẾN CủA eM
Bài 1
Xem tranh
Cô giáo nêu câu hi, các bn giơ tay
xin phát biu.
Tranh 1
Cô giáo nêu câu hi, các bn
tranh nhau nói.
Tranh 2
Con  !
Mưi bn  !
Hãy nêu kt qu
phép tính
Các em tìm t
6
Nam hiu ni dung bc tranh nhưng không

dám nêu ý kin.
Tranh 3
Mai Anh đng ngay ngn, tr li câu hi
rõ ràng.
Tranh 4
ngi lm
Con thưa cô,
ni dung bc
tranh là
Bc tranh này
có ni dung gì ?
7
Mi Minh.
Theo t,
kh thơ này
Không
Không phi th !
T nghĩ là
t không nghe
đưc gì c.
Nhận xét hành vi của các bạn trong từng bức tranh trên.
Nhóm trưng không tp hp đưc
ý kin ca các bn.
Các bn ln lưt nêu ý kin.
Tranh 5
Tranh 6
8
Trao đổi, thực hành
1. Em tán thành những hành vi nào ?
a) Trong gi hc Toán, Liên nhc Nam khi Nam ly truyn tranh ra đc.

b) Trong rp chiu phim, Tun đ ngh hai bn bên cnh ngi xung
đ các bn ngi sau xem phim.
c) Mai nhìn thy mt bn vt rác ra sân trưng nhưng Mai không có ý
kin gì.
2. Xử lí tình huống :
Mi khi các bn phát biu, bn Nam hay nói chen vào làm đt đon
câu tr li ca các bn.
Nếu ngồi cạnh Nam, em sẽ nhắc nhở bạn như thế nào ?

Lời khuyên
Khi muốn bày tỏ ý kiến của mình, chúng ta chú ý :
- Mạnh dạn xin phép người nghe để nêu ý kiến.
- Khi nêu ý kiến, đứng hoặc ngồi ngay ngắn, nói rõ ràng,
ngắn gọn.
- Nên nhắc nhở chân thành những điều sai của bạn.
9
TôN TrọNG NGườI NGHe
Bài 2
Xem tranh
Vit Anh va nói chuyn va tin sát,
khin cho Nam phi lùi li.
Tranh 1
Quỳnh và Nhung trò chuyn vui v.
Tranh 2
B phim hôm qua
hay tuyt nhé !
Cu lùi li mt chút đi,
mình vn nghe đưc mà.
10
Tranh 3

Tun nói to làm Nga cm thy khó chu.
Tho nói nh nên Tùng không nghe thy gì c.
Tranh 4
Ôi
Này, t va
nhìn thy
Con mèo nhà t
Cu nói gì cơ ?
Nhận xét cách nói chuyện của các bạn trong từng tranh.
11
Trao đổi, thực hành
1. Em tán thành những ý kiến nào ?
a) Khi nói chuyn, cn đ ý nét mt ngưi nghe.
b) Trong khi nói chuyn, thích điu gì thì nói mà không cn quan tâm
đn thái đ ca ngưi nghe.
c) Khi nói chuyn, không đng sát vào ngưi nghe và không nói quá to
hay quá nh.

2. Em sẽ làm gì trong từng trường hợp sau :
Cu đưc
my đim ?
em đi tham quan
vui lm
Ch chun b đi hc,
em nói nhanh lên.
Em say sưa k cho ch
nghe chuyn tham quan
hôm trưc. Thnh thong
ch li nhìn đng h.
Tranh 1

Em hi bn kt qu bài
kim tra Toán.
Bn không tr li và nói
sang chuyn khác.
Tranh 2
Cu có xem b phim
ti qua không ?
12
3. Thảo luận và đóng vai theo tình huống sau :
Bui ti, em sang chơi nhà bn hàng xóm. Đang nói chuyn, em cht
thy m bn nhc em ca bn chun b đi ng.

Lời khuyên
Khi nói chuyện, chúng ta chú ý :
- Đứng cách người nghe một khoảng vừa phải.
- Không nói quá to hay quá nhỏ.
- Chú ý thái độ người nghe để có cách ứng xử thích hợp.
13
bữA ĂN CùNG kHÁCH
Bài 3
Xem truyện tranh
ĂN CỖ Ở NHÀ BÀ NGOẠI
Vâng  !
Hai ch em Bng và Bi đưc đn nhà bà ngoi ăn c. Trưc ba ăn,
hai ch em xung bp giúp m Trang sp bát đũa. Xong vic,
hai ch em đi ra tay ri ngi vào mâm cùng vi c nhà.
Tranh 1
Các cháu
ngoan quá !
Ch ly bát

còn em ly đũa nhé !
14
Cháu xin m.
Cháu cm ơn m  !
Cháu xin .
Trong ba ăn, m Trang chn hai ming đùi
gà gp vào bát cho Bng và Bi.
Tranh 2
Bi rt thích ăn tht gà. Cu nhoài ngưi ti đĩa
tht gà đ tìm chn nhng ming ngon gp
đy bát. Còn Bng ăn t tn, xương gà đ gn
vào bát nh.
Tranh 3
Bi, con ăn
t t thôi.
15
Ăn xong, Bng
cùng Bi ra tay,
ri ly tăm, qu
mi c nhà.
Tranh 4
Cháu mi
cu  !
Cháu mi
bà  !
1. Nhận xét hành vi của các bạn trong những trường hợp sau :
Trao đổi, thực hành
Cm ơn cháu !
Cháu mi
bác  !

Hôm nay
nhà Mai có khách.
Trong ba cơm,
Mai quay đu đũa
gp thc ăn
mi khách.
Tranh 1
M dn phi lau
tay bng giy ăn.
Hai cháu ca bà
ngoan quá !
Nhận xét những việc làm của Bống và Bi khi tới nhà bà ngoại
ăn cỗ.
16
Trong ba ăn ti, Tú dùng đũa tìm ming sưn
trong bát canh.
Tranh 3
Minh ăn
tôm nhé !
Bác Liên mi b m và Minh ti nhà ăn cơm.
Bác gp mt ming tôm bao bt cho Minh.
Tranh 2
Tôm không ngon,
cháu không ăn đâu !
Em phi dùng
thìa canh ch !
Sưn đâu
ht ri ?
17
2. Em hãy cùng các bạn thảo luận và đóng vai theo tình huống sau :

Hôm nay, b m em mi khách đn ăn cơm. Em hãy sm vai th hin
nhng hành vi thanh lch, văn minh trong ba ăn, khi nhà có khách.
Lời khuyên
Khi đi ăn cỗ hoặc khi gia đình mời cơm khách, chúng ta
chú ý :
- Giúp đỡ người lớn việc vừa sức.
- Biết nói lời cảm ơn khi nhận thức ăn được mời.
- Bày tỏ thái độ hiếu khách như : nói lời mời với khách,
gắp thức ăn mời khách, trò chuyện thân thiện, cởi mở
với khách,
- Ăn uống ý tứ, giữ vệ sinh.
- Ăn xong, lấy tăm, nước, quả mời mọi người.
18
SINH NHậT bạN
Xem tranh
Bài 4
tng đ mi
tic lm.
Mình s vit li chúc
vào bưu thip mình t làm.
Chun b d sinh nht bn Lan, Minh tìm
mt khu súng đ chơi cũ gói li đ tng bn.
Tranh 1
Na ly my quyn v trong s v đưc thưng,
gói li đ mang tng bn.
Tranh 2
19
Con thích tng bn
b đ chơi này cơ !
Đc đòi m mua mt b đ chơi đt tin

đ tng bn.
Tranh 3
Quỳnh v tng Chi mt bc tranh tht đp.
Tranh 4
B đ chơi đó
đt tin lm con  !
Chi rt thích tranh v
cánh đng hoa.
Trong những quà tặng trên, món quà nào phù hợp
để tặng sinh nhật bạn ? Vì sao ?
20
Trao đổi, thực hành
1. Nhận xét hành vi của các bạn trong từng trường hợp sau :
a) D sinh nht Nam, Hùng ch chú ý tìm loi ko
mà mình thích.
b) Các bn d sinh nht Thi vui v, bàn tic gn gàng.
Chà, ko dâu
ngon quá !
Chúc mng
sinh nht !
21
2. Thực hành
a) Tp nói li chúc mng sinh nht.
b) Chun b quà tng sinh nht như làm bưu thip, v tranh, gp giy,

Lời khuyên
Khi đi dự sinh nhật, chúng ta chú ý :
- Chuẩn bị quà tặng phù hợp.
- Nói lời chúc lịch sự và có ý nghĩa.
- Thái độ vui vẻ, thân thiện với mọi người.

- Ăn uống từ tốn, lịch sự.
- Không đùa nghịch, không tranh giành bánh kẹo
mang về.
c) Cui bui sinh nht Minh,
các bn chy đui, ném bánh ga-tô
vào ngưi nhau.
d) Tun chúc mng sinh nht Dương
 lp hc.
Chúc bn mnh kho,
hc gii !
Mi các bn
22
bữA ĂN TrêN đườNG
Du LỊCH
Bài 5
Xem truyện tranh
BỮA ĂN TRÊN ĐƯỜNG DU LỊCH
Mình và m cùng
chun b đy !
Đ ăn ca cu xp
gn gàng nh !
Nhà trưng t chc cho hc sinh thăm vưn thú. Bui trưa,
c lp cùng ăn trưa. Khi Nam m ba lô, ai cũng khen đ ăn
ca Nam xp gn gàng.
Tranh 1
23
Đang ngi ăn trưa rt vui thì Lâm và Tun
chy đui nhau vòng quanh các bn.
Tranh 3
T dùng thìa

ăn xôi cho sch !
Ngon quá !
T ăn
bánh mì !
Các bn ngi ăn trưa dưi bóng cây.
Tranh 2
24
Cu dn giy rác còn t
ct đ ăn còn li nhé !
Lâm trưt
phi v chui và
ngã uch. Nam
đ Lâm dy ri
nht v chui
b vào thùng rác.
Cô giáo nhc nh
Lâm và Tun.
Tranh 4
Ăn xong, các bn
cùng nhau
thu dn v bánh,
túi ni lông cho vào
thùng rác. Đ ăn
còn li đ gn
gàng vào ba lô.
Tranh 5
Các con không đưc
đùa nghch trong khi ăn !
Nhận xét hành vi của các bạn trong lớp Nam khi ăn trưa
ở nơi tham quan.

25
1. Gia đình Hùng đi du lịch. Buổi trưa, cả nhà vào nhà hàng ăn phở.
Hãy nhận xét hành vi của hai chị em Hùng.
Trao đổi, thực hành
M ơi, con đi
chơi đây !
Con ăn ht đi
ri hãy đi chơi.
Hùng nghch đũa trong ng.
Tranh 1
Hùng chưa ăn xong đã đng dy xin đi chơi.
Tranh 2