skkn Phương pháp lồng ghép Giáo dục môi trường vào môn học công nghệ 7

Sáng kiến kinh nghiệm
I. Đặt vấn đề
Chúng ta biết rằng, môi trờng là một vấn đề bức xúc, có tính toàn cầu.
Với sự phát triển chóng mặt của khoa học kỉ thuật làm thay đổi, cải thiện cuộc
sống và nhu cầu của con ngời làm cho môi trờng đứng trớc hiểm hoạ.
Do nhận thức không đầy đủ về tính giới hạn của nguồn tài nguyên thiên
nhiên, cùng với sự bùng nổ của dân số, quá trình đô thị hoá và công nghiệp hoá,
Con ngời đà khai thác thiên nhiên một cách quá đáng dẫn đến tài nguyên thiên
nhiên ngày một suy kiệt, chất lợng môi trờng sống ngày càng bị thoái hoá, ô
nhiễm. Hậu quả của nó mà chính bản thân con ngời phải gánh chịu là vô cùng
to lớn. Đó là sự xói mòn đất đai, sự hoang mạc hóa, môi trờng sống kém chất lợng, đa dạng sinh học bị giảm sút, ma axít, tạo lỗ thủng từng ôzôn..... Bảo vệ
môi trờng sống là vấn đề cấp bách có tính toàn cầu.
Cũng nh nhiều nớc đang phát triển khác trên thế giới có thu nhập thấp,
dân số đông, Việt Nam đang phải đối đầu với những vấn đề gây cấn do tài
nguyên thiên nhiên ngày càng cạn kiệt, môi trờng ngaỳ càng xuống cấp.
- Nạn phá rừng
- Khai thác quá mức tài nguyên sinh học
- Tài nguyên đất xuống cấp
- Thiếu nớc ngọt và ô nhiễm nớc ngọt
- Nạn ô nhiễm gia tăng
- Hậu quả của chất độc hoá học của Mỹ
- Dân số tăng nhanh và đói nghèo......
Trớc những nguy cơ đó, thế giới nói chung và dân tộc Việt Nam nói
riêng, việc giáo dục bảo vệ môi trờng là một giải pháp hữu hiệu nhằm phát triển
ở ngời học sự hiểu biết và quan tâm đến các vấn đề môi trờng, bao gồm các
kiến thức về môi trờng, thái độ, hành vi ứng xử với môi trờng, trách nhiệm và
kỷ năng giải quyết các vấn đề về môi trờng và khả năng vận động những ngời
khác cùng thực hiện.
Giáo dục bảo vệ môi trờng là một quá trình lâu dài, phải thực hiện từ tuổi
mẫu giáo, tiếp tục ở giáo dục phổ thông, và có thể nói quá trình đó phải đợc
giáo dục tích cực trong suốt cuộc đời của mỗi con ngời.

Mặc dù Chính phủ Việt Nam đà ký rất nhiều công ớc về môi trờng, nh:
-Công ớc liên qua đến bảo vệ di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới
ngày 19/ 10/ 1982.
-Công ớc về đa dạng sinh học, ngày 16/11/1994.
1


Sáng kiến kinh nghiệm
-Công ớc chống sa mạc hoá ...
Trên các tạp chí hằng ngày hay trên các phơng tiện thông tin đại chúng,
và hơn thế nữa trong chơng trình bồi dỡng thờng xuyên cho giáo viên chu kì III
(2004-2007) về tuyên truyền GDMT song điều đó không mang lại kết quả theo
yêu cầu khiến nỗi bức xúc lớn nhất cho toàn xà hội không chỉ riêng tôi.
Là một giáo viên đang giảng dạy trực tiếp tại trờng THCS bản thân tôi
nhận thấy việc lồng ghép GDMT vào môn học là một yếu tố cần thiết và thiết
thực bởi lứa tuổi học sinh THCS đây chính là tiền đề giúp các em hình thành
kiến thức, kỹ năng ngay về bảo vệ môi trờng ngay từ thời điểm ban đầu. Hơn
nữa trong chơng trình Công Nghệ 7 những kiến thức liên quan đến môi trờng lại
chỉ đợc thể hiện trong chơng trình SGK một cách chung chung. Vì vậy, đòi hỏi
ngời giáo viên phải biết vận dụng kiến thức đà có và những kiến thức liên quan
đến môi trờng để khắc sâu kiến thức cho học sinh. Để quá trình giáo dục môi trờng cho học sinh có kết quả cao, cụ thể là thông qua bộ môn Công nghệ, học
sinh lớp 7 có kiến thức tơng đối đầy đủ, toàn diện về Môi trờng, trong phạm vi
bài viết này, tôi mạnh dạn chia sẻ cùng quý đồng nghiệp đề tài: Phơng pháp
lồng ghép Giáo dục môi trờng vào môn học công nghệ 7
Để khẳng định những suy nghĩ của bản thân tôi,về việc giáo dục học sinh
ý thức bảo vệ môi trờng, cuối (Năm học: 2006-2007) tôi đà tiến hành khảo sát
học sinh khối 7 với một số nội dung câu hỏi nh sau.
Câu 1:Em hÃy nêu tầm quan trọng của rừng. Rừng có ảnh hởng gì đối
với môi trờng?
Câu 2: Em cần làm gì để chống ô nhiễm môi trờng? Bảo vệ ô nhiểm môi

trờng.
Kết quả khảo sát về ý thức Bảo vệ môi trờng nh sau:
Loại G
Loại K
Loại TB
Lo¹i Y,K
Líp TS
SL
%
SL
%
SL
%
SL %
7A 40
0
0
7
17,5 25
62,5 8
20
7B 40
0
0
3
7,5
22
55
15
37,5

7C 38
0
0
4
10,5 18
47,4 16
42,1
7D 40
0
0
5
12,5 19
47,5 16
40
46,2
7E 39
0
0
4
10,2 17
43,6 18
II : gi¶i quyÕt vấn đề
Trong sách giáo khoa Công nghệ 7, Nông Nghiệp đợc biên soạn 4 phần:
Trồng Trọt, Lâm Nghiệp, Chăn Nuôi, Thuỷ Sản. ở đây, các em sẽ đợc học
những kiến thức phổ thông cơ bản, những nguyên lý kỉ thuật và quy trình sản
xuất theo một hệ thống về cây trồng, vật nuôi đợc thực hiện theo thao tác kỉ
2


Sáng kiến kinh nghiệm

thuật đơn giản. Với phơng thức đa GDBVMT vào môn học thuận lợi nhất là tích
hợp và lồng ghép.
Tích hợp là sự kết hợp một cách hệ thống kiến thức công nghệ và kiến
thức bảo vệ môi trờng liên quan, làm cho nó có mối quan hệ chặt chẽ với nhau .
Lồng ghép là thể hiện sự lång ghÐp néi dung bµi häc vỊ cÊu tróc cã thể đa
vào bài học một mục, một đoạn một số câu hỏi, hình ảnh có nội dung về giáo
dục môi trờng .
Những nội dung cơ bản về giáo dục môi trờng nằm ngoài phạm vi sách
giáo khoa và tăng thêm hiểu biết về môi trờng thông qua giảng dạy môn công
nghệ 7.
- Tầm quan trọng của công tác bảo vệ môi trờng.
- Thế nào là sự ô nhiễm môi trờng.
- Tác hại của sự ô nhiễm môi trờng đến con ngời .
- Hậu quả của việc sử dụng phân bón hoá học trong sản xuất nông nghiệp.
- ô nhiễm môi trờng nớc, môi trờng thuỷ sản.
- Phá rừng ngập mặn để nuôi tôm, hậu quả của sinh thái kinh tế.
- Khai thác bảo vệ rừng, bảo vệ lá phổi xanh của nhân loại .
- ô nhiễm môi trờng do phân bón rác thải sinh hoạt.
- Phơng pháp bảo vệ đất.........
Dựa vào các nội dung vừa xác định ở trên và nội dung SGK Công nghệ 7
ta có thể lập đợc bảng xác định nội dung kiến thức bảo vệ môi trêng cã thĨ lång
ghÐp.
TT
Néi dung GDMT
Bµi cã thĨ lång ghÐp
TiÕt PPCT
1
Bảo vệ đất
1, 6
1, 4

2
Tác hại sử dụng phân bón
7; 9; 13; 44
5; 6; 10 ;39
ho¸ häc trong trång trät
3
Kh¸i niƯm vỊ m«i trêng
22
20
4
« nhiƠm m«i trêng níc,
50; 52; 56
44; 46; 50
nguồn lợi thuỷ sản
5
Khai thác bảo vệ rừng, bảo
22;24;28;29
20;22;25;26
vệ lá phổi xanh của nhân loại
Trên đây là một số mảng kiến thức có thể đa vào giáo dục cho học sinh về
bảo vệ môi trờng, nó hoàn toàn không phải là sự sắp xếp đơn thuần các nội
dung dạy học có sẵn trong SGK mà là những nội dung khoa học, cần thiết cho
quá trình học tập của học sinh.
Song cũng tuỳ thuộc vào nội dung giáo dục môi trờng mà ta có thể thiết
kế đợc một bài giảng thÝch hỵp.
3


Sáng kiến kinh nghiệm
Bài giảng dành cho việc lồng ghép giáo dục môi trờng vào trong tiết học.

Bài giảng ngoại khoá đa dạng sinh học,bảo vệ rừng....
Trong phạm vi bài viết này, tôi không tham vọng sẽ trình bày hết phơng
pháp dạy học theo cách lồng ghép, tích hợp tất cả những điều đà đợc trình bày ở
trên. Tôi chỉ đơn cử một ví dụ, một bài giảng về lồng ghép giáo dục thức bảo vệ
rừng nhằm khắc sâu kiến thức bảo vệ rừng.
Bài giảng mẩu
Tên bài giảng . Bảo vệ rừng.
Loại hình.Lồng ghép tích hợp kiến thức giáo dục môi trờng.
Môn Công Nghệ 7. Bài 29 . Tiết ppct 26 .Bảo vệ và khoanh nuôi rừng
Thời gian .Đợc lồng ghép xen kẻ vào nội dung bài khoảng 10 phút
Mục tiêu:
Hiểu đợc vai trò của rừng đối với môi trờng.
Biết tình hình và phơng pháp bảo vệ rừng bảo vệ cc sèng cđa chóng ta.
Cã ý thøc tham gia b¶o vệ rừng
Chuẩn bị:Chuẩn bị giáo viên . Giáo viên chuẩn bị phiếu học tập .
Một số hình ảnh, đoạn phim minh hoạ cho bài học.Máy chiếu
Một số tranh ảnh học sinh su tầm liên quan đến bài học.
Nội dung thực hiện .
Để khắc sâu kiến thức bảo vệ rừng, ý nghĩ rừng là một bộ phận quan trọng của
môi trờng sinh thái có giá trị to lớn đối với đời sống sản xuất của xả hội. Do đó
cần có ý thức biện pháp bảo vệ rừng, phục hồi rừng.
Giáo viên chiếu ra một số hình ảnh minh hoạ cho học sinh .

4


Sáng kiến kinh nghiệm

Tình hình một số khu rừng của níc ta hiƯn nay.

5


Sáng kiến kinh nghiệm

Giáo viên phát phiếu câu hỏi số 1
Em h·y cho biÕt t×nh h×nh rõng níc ta hiƯn nay?
-Rừng đang bị tàn phá một cách nghiêm trọng.
-Chặt phá rừng, hiện tợng du canh du c , chặt phá rừng làm nơng
rẫy,cháy rừng,
-Độ che phủ của rừng bị giảm
-Khai thác quá mức tài nguyên rừng...

Giáo viên chiếu ra một số hình ảnh

Hình ảnh về tác hại của việc phá rõng
6


S¸ng kiÕn kinh nghiƯm

7


Sáng kiến kinh nghiệm

Giáo viên phát phiếu học tập số 2.
Em hÃy đánh dấu (Đ)vào câu em cho là đúng,dấu (S) vào câu em cho là
sai về hậu quả của việc phá rừng?
- Mất cân bằng hệ sinh thái....

-Giảm đa dạng sinh học.....
-Đất đai mầu mỡ.......
-Xói mòn đất, ô nhiểm nguồn nớc.....
-Thiên tai ngày một tăng (Lủ lụt, hạn hán, bảo...)....
-Thay đổi khí hậu.....
-Tăng diện tích đất trồng trọt....
- Cạn kiệt nguồn sinh học, thiếu gỗ, nguyên liệu khác cho cuộc sống con
ngời.
- Làm mất nơi tham quan, học tập, nghiên cứu, vui chơi giải trí.
Giáo viên tiếp tục chiếu lên một số hình ảnh

8


S¸ng kiÕn kinh nghiƯm

9


Sáng kiến kinh nghiệm

Giáo viên đặt câu hỏi?
Em có nhận xÐt g× vỊ bøc tranh
10


Sáng kiến kinh nghiệm
Chúng ta ngăn chặn nạn buôn bán các loài hoang dÃ.bởi việc tiêu diệt các loài
hoang dà cũng ảnh hởng đến đa dạng sinh học, cũng chính là tiêu diệt chính
bản thân chúng ta.

Giáo viên chiếu lên một số hình ảnh

11


Sáng kiến kinh nghiệm

Giáo viên đặt câu hỏi .
Em phải làm gì để bảo vệ môi trờng ?
Hởng ứng phong trào tết trồng cây
Tuyên truyền ý thức bảo vệ môi trờng, tích cực tham gia trồng cây, gây
rừng.Bảo vệ rừng.
Thu gom rác thải sinh hoạt đúng quy định ....
IV.Kết quả đạt đợc.
Trên đây chỉ là một nội dung lồng ghép giáo dục môi trờng vào một tiết
học, cũng tơng tự nh những nội dung trên mà ngời giáo viên thiết kÕ giê d¹y t12


Sáng kiến kinh nghiệm
ơng tự thì kết quả học sinh tiếp thu kiến thức về môi trờng, ý thức bảo vệ môi trờng của học sinh THCS đợc hình thành . Để chứng minh điều đó tôi tiến hành
làm thực nghiệm một lần nữa để so sánh kết quả sau khi áp dụng phơng pháp
lồng ghép vào cuối (Năm học 2007-2008). Tôi sử dụng lại câu hỏi nh ban đầu
để khảo sát sự hiểu biết của học sinh.
Câu 1: Em hÃy nêu tầm quan trọng của rừng. Rừng có ảnh hởng gì đối
với môi trờng?
Câu 2: Em cần làm gì để chống ô nhiễm môi trờng? Bảo vệ ô nhiểm môi
trờng.
Với kết quả đạt đợc nh sau:
Loại G
Loại K

Loại TB
Loại Y,K
Líp TS
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
7A 41
7
17,1 20
48,9 14
34
0
0
7B 38
5
13,2 18
47,3 15
39,5 0
0
7C 35
4
11,4 16
45,7 15
42,9 0
0

7D 39
6
15,4 17
43,6 16
41
0
0
7E 37
6
16,3 14
37,8 17
45,9 0
0
V. Kết luận
Vấn đề bảo vệ môi trờng là một trong những vần đề quan tâm hàng đầu của loài
ngời, nó là nhu cầu cấp thiết hiện nay của hành tinh chúng ta.Tầm quan trọng
của nó đà vơn ra ngoài một quốc gia, một khu vực, trở thành mối quan tâm quấc
tế. Bởi vậy kiến thức bảo vệ môi trờng phải đa vào hệ thống chơng trình giáo
dục, các nhà trờng, ®Ỉc biƯt ë THCS tõng bíc gióp con ngêi tõ lóc míi lín ®Õn
khi kÕt thóc cc ®êi cã ý thức tự giác bảo vệ môi trờng, biến thành những
phong trào tự giác rộng rÃi nhằm bảo vệ và cải tạo môi trờng.
Chúng ta cũng nhận thức đợc rằng, tơng lai và phúc lợi của nhân dân Việt
Nam tuỳ thuộc vào khả năng sản xuất tài nguyên và môi trờng Việt Nam.
Trên đây là một số kinh nghiệm nhỏ của cá nhân tôi thu nhận và đúc rút
kinh nghiệm qua 6 năm dạy bộ môn Công nghệ tại trờng. Vì thời gian hạn hẹp,
đề tài tôi lựa chọn, nghiên cứu có phần hạn chế. Mong quý thầy, cô cùng bạn bè
đồng nghiệp đóng góp bổ sung ý kiến, xây dựng cho đề tài, để tôi tiếp tục
nghiên cứu và viết đề tài này đợc hoàn thiện hơn vào lần sau.
VI . Kiến nghị
-Để đề tài đợc hoàn thiên hơn và đợc bạn đọc nghiên cứu áp dụng rộng

rÃi tôi kiến nghị.
-Cần có đủ cơ sở vật chất phục vụ môn học. Tranh ảnh, bản đồ , bảng
phụ, đặc biệt là tranh vẽ phóng to các hình ảnh minh họa các nguyên nhân , tác
hại của sự huỷ hoại môi trờng ,đoạn phim về hậu quả mất cân bằng sinh thái,
hình ảnh các thiên tai trên thế của thế giới...
-Có thể áp dụng phơng pháp lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trờng vào các
môn học khác nh ( Sinh Học, Hóa Học, Hoạt động ngoài giờ lên lớp....)
-Cần bồi dỡng thêm kiến thức về môi trờng cho giáo viên một cách có
quy mô rộng rải để khi giáo viên dạy học bộ môn có thể áp dụng để giáo dục
môi trờng theo quan điểm phát triển bền vững..
13


Sáng kiến kinh nghiệm

Tôi xin chân thành cảm ơn
!

14