Luận chứng vai trò của tri thức

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Lời mở đầu

Ngày nay loài ngời đang đứng trớc ngỡng cửa của nền văn minh trí tuệ.
Trong nền văn minh này, bộ phận quan trọng nhất là nền kinh tế tri thức có thể
nói là hết sức cơ bản của thời đại thông tin.Đặc biệt là trong thập niên 90 các
thành tựu về công nghệ thông tin nh: công nghệ Web, Internet, thực tế ảo, thơng
mại tin học.... Cùng với những thành tựu về công nghệ sinh học: công nghệ gen,
nhân bản vô tính... đang tác động mạnh mẽ, sâu sắc làm đảo lộn toàn bộ nền
kinh tế thế giới và toàn bộ xã hội loài ngời đa con ngời đi vào thời đại kinh tế tri
thức.Rất nhiều nớc trên thế giới đều có tăng trởng kinh tế từ tri thức.Việt Nam
vẫn đang là một trong những nớc nghèo và kém phát triển so với khu vực và trên
thế giới.Do đó phát triển kinh tế là chiến lợc cấp bách hàng đầu.Hơn nữa chúng
ta đang trên con đờng tiến hành công nghiệp hoá,hiện đại hoá đất nớc nên không
thể không đặt mình vào tri thức, phát triển tri thức để đa nền kinh tế nớc nhà bắt
kịp và phát triển cùng thế giới.
Góp phần vào chiến lợc phát triển kinh tế,tiến nhanh trên con đờng công
nghiệp hoa,hiện đại hoá chúng ta cần phải nghiên cứu tri thức,tìm hớng đi đúng
đắn cho nền kinh tế tri thức,phù hợp với điều kiện,hoàn cảnh đất nớc,phù hợp với
khu vực,với thế giới và thời đại trong tổng thể các mối liên hệ,trong sự phát triển
vận động không ngừng của nền kinh tế tri thức. Vì vậy em quyết định chọn đề tài
: Luận chứng vai trò của tri thức này để làm đề tài nghiên cứu của mình.
1. Khái niệm tri thức và kết cấu của nó.
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
a. Khái niệm tri thức
Tri thức đã có từ lâu đời trong lịch sử,có thể nói từ khi con ngời có t duy thì
lúc đó có tri thức.Trải qua một thời gian dài phát triển của lịch sử,cho đến
những thập kỷ gần đây tri thức và vai trò của nó đối với sự phát triển kinh tế
xã hội mới đợc đề cập nhiều.Vậy tri thức là gì?
Có rất nhiều cách định nghĩa về tri thức nhng có thể hiểu :tri thức là kết quả

của quá trình nhận thức của con ngời về thế giới hiện thực,làm tái hiện trong
t tởng những thuộc tính,những quy luật của thế giới ấy và diễn đạt chúng dới
hình thức ngôn ngữ hoặc các hệ thống ký hiệu khác.
b. Kết cấu của tri thức.
Tri thức kinh nghiệm nảy sinh một cách trực tiếp từ lao động sản xuất,đấu
tranh xã hội hoặc thí nghiệm khoa học.Có hai loại tri thức kinh nghiệm khoa
học là :
- Tri thức kinh nghiệm thông thờng <tiền khoa học> thu đợc từ những
quan sát hàng ngày trong cuộc sống và lao động sản xuất.
- Tri thức kinh nghiệm khoa học thu nhận đợc từ những thí nghiệm
khoa học.Trong sự phát triển của xã hội hai loại tri thức kinh nghiệm
này ngày càng xâm nhập lẫn nhau.Tri thức kinh nghiệm giới hạn ở
lĩnh vực các sự kiện,miêu tả,phân loại các sự kiện thu nhận đợc từ
quan sát và thực nghiệm.Tri thức kinh nghiệm đã mang tính trừu tợng
và khái quát,song mới là bớc đầu và còn hạn chế.
Tri thức lý luận là tri thức kết quả từ tri thức kinh nghiệm.Hồ Chí Minh đã
chỉ rõ Lý luận là sự tổng kết những kinh nghiệm của loài ngời,là tổng hợp
những tri thức về tự nhiên và xã hội tích trữ lại trong quá trình lịch sử
[ HCM . toàn tập,nxb chính trị quốc gia,HN 1996,t.8,tr.497 ].
Lý luận hình thành từ kinh nghiệm,trên cơ sở tổng kết kinh nghiệm
nhng lý luận không hình thành một cách tự phát từ kinh nghiệm và không
phải mọi lý luận đều trực tiếp xuất phát từ kinh nghiệm.Do tính độc lập tơng
đối của nó lý luận có thể đi trớc những kinh nghiệm.Tuy nhiên,điều đó vẫn
không làm mất đi mối liên hệ giữa lý luận với kinh nghiệm.
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Khác với kinh nghiệm,lý luận mang tính trừu tợng và khái quát cao
nên nó đem lại sự hiểu biết sâu sắc về bản chất,về tính quy luật của các sự
vật,hiện tợng khách quan.Vì vậy nhiệm vụ của nhận thức lý luận là đem quy
sự vận động bề ngoài chỉ biểu hiện trong hiện tợng về sự vận động bên trong

thực sự.
2. Vai trò của tri thức với hoạt động của con ngời.
a. Quan điểm của triết học Mác Lênin về con ng ời..
- Con ngời là một thực thể thống nhất giữa mặt sinh vật với mặt xã .
Triết học Mác đã kế thừa quan niệm về con ngời trong lịch sử triết
học,đồng thời khẳng định con ngời hiện thực là sự thống nhất giữa yếu
tố sinh học và yếu tố xã hội.
- Trong tính hiện thực của nó,bản chất con ngời là tổng hoà những quan
hệ xã hội : con ngời đã vợt lên trên giới loài vật trên cả 3 phơng diện
khác nhau : quan hệ với tự nhiên,quan hệ với xã hội và quan hệ với
chính bản thân con ngời.
- Con ngời là chủ thể và là sản phẩm của lịch sử.Không có thế giới tự
nhiên,không có lịch sử xã hội thì không tồn tại con ngời.
b. Vai trò của tri thức với hoạt động của con ngời.
Trên nền tảng của sản xuất vật chát,cải tạo xã hội và thực nghiệm đợc hình
thành và phát triển những hoạt động đa dạng phong phú của đời sống xã hội nh-
: sinh hoạt gia đình,nghiên cứu khoa học,y tế giáo dục,nghệ thuật,đạo đức,tôn
giáo,thể dục thể thao Nh vậy hoạt động của con ngời rất đa dạng và phong
phú.Chúng đợc thể hiện trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội.Khái quát
lại,ta thấy có hai dạng hoạt động cơ bản là hoạt động vật chất và hoạt động tinh
thần.Hoạt động vật chất là nền tảng của toàn bộ đời sống xã hội,nó quy định
hoạt động tinh thần.Ngày nay,cuộc cách mạng KHCN đã tạo ra bớc nhảy vọt
trong lực lợng sản xuất.Vị trí của khoa học trong lực lợng sản xuất ngày càng
tăng đặc biệt con ngời trong quá trình phát triển tri thức.Trong quá trình CNH
HĐH,các nớc đã ứng dụng nhiều phát minh KH tiến bộ,ngời lao động với tri
thức đã sáng tạo ra những công trình KH mới,cho ra đời ngành nghề mới,vật
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
liệu mới đ ợc ứng dụng trong tất cả các mặt của đời sống xã hội.Nền kinh tế
tăng trởng nhanh thu hút thêm lao động giải quyết công ăn việc làm,đời sống

của ngời dân đợc nâng cao .Nền kinh tế tri thức sẽ ngày càng làm xuất hiện
nhiều sản phẩm thông minh.Đó là những sản phẩm có khả năng gạn lọc và giải
thích các thông tin để ngời sử dụng có thể hành động một cách hiệu quả
hơn.Ngay cả một chiếc bánh kẹp thịt cũng có thể trở thành một sản phẩm mới
dựa trên tri thức bằng cách làm cho khách hàng biết cách sử dụng những thông
tin về dinh dỡng.Số lợng ka-lo và chất béo đợc in lên hoá đơn hoặc thậm chí
trình bày thông tin đó trớc khi khách đặt hàng.Thậm chí có những sản phẩm
thông minh vừa có thể truyền đạt thông tin về sản phẩm vừa khuyên khách
hàng nên làm gì từ tình hình vừa đợc thông tin. Công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nớc theo định hớng xã hội chủ nghĩa không thể không xuất phát từ tinh thần
nhân văn sâu sắc, không thể không phát triển con ngời Việt Nam toàn diện để
lấy đó làm động lực xây dựng xã hội ta thành một xã hội "công bằng, nhân ái",
"tốt đẹp và toàn diện" để bồi dỡng và phát huy nhân tố con ngời, đặc biệt là đối
với thế hệ trẻ, nhất thiết phải từng bớc hiện đại hoá đất nớc và đời sống xã hội
và chúng ta "tăng trởng nguồn lực con ngời khi quá hiện đại hoá các ngành giáo
dục, văn hoá, văn nghệ, bảo vệ sức khoẻ, dân số và kế hoạch hoá gia đình gắn
liền với việc kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống và bản sắc dân tộc"
chỉ có trên cơ sở đó khi phát triển nền kinh tế hàng hoá theo cơ chế thị trờng
chúng ta mới có thể tránh đợc nguy cơ tha hoá, không xa rời những giá trị
truyền thống, không đánh mất bản sắc dân tộc, đánh mất bản thân mình trở
thành cái bóng của ngời khác.
Tri thức cũng có vai trò rất lớn đến văn hoá -giáo dục của một quốc gia.
Nó giúp con ngời có đợc khả năng tiếp cận,lĩnh hội những kiến thức ,ý thức của
con ngời đợc nâng cao.Và do đó nền văn hoá ngày càng lành mạnh.Có những
hiểu biết về tầm quan trọng của giáo dục.Từ đó xây dựng đất nớc ngày càng lớn
mạnh,phồn vinh.
Chúng ta đang sống trong một thời đại bùng nổ thông tin và tri thức. Nói
về tri thức khoa học kỹ thuật trong thế kỷ 19, cứ 50 năm thì tăng gấp đôi, giữa
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368

thế kỷ 20: 10 năm, hiện nay là 3-5 năm. Một số nớc phát triển sớm bớc vào
xây dựng kinh tế tri thức đã đặt ra các nớc đang phát triển trên nhiều bất lợi:
tài nguyên và sức lao động bị giảm rõ rệt dẫn đến làm giảm thu nhập quốc dân.
Một vấn đề đáng lo ngại nữa là nạn chất xám đã làm cho các nớc đã nghèo
lại càng nghèo hơn vì nghèo tri thức là nguồn gốc của mọi cái nghèo. Trên thế
giới khoảng 20% dân số giàu ở các nớc phát triển chiếm tới 86% GDP, trong
khi 20% dân số nghèo nhất chỉ chiếm 1% GDP, tơng tự ở công nghiệp là 44,
5% và 8%. Qua đó có thể thấy sự giãn rộng khoảng cách giàu nghèo đang là
một thách thức đối với các nhà hoạch định và quản lý kinh tế xã hội.
Trong lĩnh vực thông tin thì ở Việt nam công nghệ thông tin đợc coi là
một trong những động lực quan trọng nhất của sự phát triển kinh tế tri thức,
tuy nhiên công nghệ thông tin của nớc ta vẫn còn đang ở tình trạng lạc hậu
kém hơn nhiều các nớc trong khu vực.
Để hội nhập thành công Việt nam cần tiếp tục chính sách đối ngoại đa ph-
ơng, giảm và tiến tới hàng rào bảo hộ và nâng cao năng lực cạnh tranh của
doanh nghiệp Con ngời đợc đặt vào vị trí trung tâm của mọi chiến lợc,đợc
khẳng định vừa là mục tiêu,vừa là động lực chính của sự phát triển kinh tế
xã hội.Quan niệm coi con ngời là nguồn lực của mọi nguồn lực,coi chiến lợc
phát triển kinh tế xã hội thực chất là chiến lợc con ngời,đó là những quan niệm
tích cực hình thanh từ thực tiễn đổi mới của nớc ta trong những năm qua.Vởy
làm thế nào để phát huy nguồn lực con ngờiNhững năm tới,chiến lợc con ngời
của Đảng cần hớng vào:
Thứ nhất,Coi trọng công tác giáo dục và đào tạo,khẩn trơng đổi mới giáo
dục và đào tạo.
Nếu nguồn lực con ngời là động lực trực tiếp của sự phát triển thì giáo duc-
đào tạo là nền tảng của chiến lợc con ngời.Coi trọng công tác giáo dục và đào
tạo cũng chính là coi trọng nhân tố con ngời.Giáo dục-đào tạo phải đợc coi là
cái gốc của sự phát triển.Bản thân giáo dục là một quá trình văn hoá,là một tác
nhân văn hoá để phát triển con ngời. Vì vậy,giáo dục và đào tạo phải là một bộ
phận của kế hoạch kinh tế-xã hội,gắn liền với sự phát triển kinh tế-xã hội.

5