Pháp luật về bảo vệ môi trường đô thị - thực tiễn tại địa bàn Thành phố Hà Nội Luận văn ThS. Luật

I H C QU C GIA HÀ N I
KHOA LU T

NGUY N TH KIM ANH

PHÁP LU T V B O V MÔI TRƯ NG Ô TH TH C TI N T I A BÀN THÀNH PH HÀ N I

LU N VĂN TH C SĨ LU T H C

HÀ N I - 2012

1


I H C QU C GIA HÀ N I
KHOA LU T

NGUY N TH KIM ANH

PHÁP LU T V B O V MÔI TRƯ NG Ô TH TH C TI N T I A BÀN THÀNH PH HÀ N I

Chuyên ngành : Lu t Kinh t
: 60 38 50

Mã s

LU N VĂN TH C SĨ LU T H C

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS Ph m H u Ngh

Hà N i - 2012

2


M CL C
L i cam oan .............................................................................................. 1
M c l c........................................................................................................ 4
M

U ..................................................................................................... 6

Chương 1: NH NG V N
LÝ LU N V PHÁP LU T B O V
MÔI TRƯ NG Ô TH .............................................................................. 10
1.1. Khái ni m và

c i m v môi trư ng ô th ........................................... 10

1.1.1. Khái ni m môi trư ng ô th ........................................................... 10
1.1.2.

c i m môi trư ng ô th ............................................................ 15

1.1.3. S c n thi t ph i b o v môi trư ng ô th ..................................... 17
1.2. Khái ni m, n i dung và vai trò c a pháp lu t b o v môi trư ng ô th . 21
1.2.1. Khái ni m pháp lu t v b o v môi trư ng ô th .......................... 21
1.2.2. N i dung c a quan h pháp lu t v b o v môi trư ng ơ th ........ 23
1.2.3. Vai trị c a pháp lu t môi trư ng trong b o v môi trư ng ô th .... 25
1.3. Pháp lu t v b o v môi trư ng ô th c a m t s qu c gia trên th gi i28
1.3.1. Pháp lu t v b o v môi trư ng ô th c a Sing-ga-po................... 28

1.3.2. Pháp lu t v b o v môi trư ng ô th

Nh t B n......................... 33

Chương 2: TH C TR NG PHÁP LU T V B O V MÔI
TRƯ NG Ô TH
VI T NAM HI N NAY VÀ TH C TI N TH C
HI N T I A BÀN THÀNH PH HÀ N I............................................ 40
2.1. Th c tr ng pháp lu t v b o v môi trư ng ô th
2.1.1. Các quy

Vi t Nam hi n nay 40

nh pháp lu t v quy ho ch b o v môi trư ng ô th ..... 40

2.1.2. Các quy nh pháp lu t v yêu c u chung b o v môi trư ng i v i
ô th , b o v môi trư ng nơi công c ng và b o v môi trư ng i v i các h
gia ình t i ô th ............................................................................................. 45
2.1.3. M t s quy nh khác c a pháp lu t v b o v môi trư ng ô th .... 51
2.1.4. Nh n xét, ánh giá pháp lu t b o v môi trư ng ô th Vi t Nam
hi n nay ........................................................................................................... 62

4


2.2. Th c ti n th c hi n pháp lu t v b o v môi trư ng ô th t i a bàn
thành ph Hà N i ............................................................................................ 65
2.2.1. Nh ng k t qu

t ư c.................................................................. 65

2.2.2. Nh ng h n ch , y u kém................................................................. 68
2.2.3. Nguyên nhân c a nh ng h n ch , y u kém .................................... 71
Chương 3: GI I PHÁP HOÀN THI N PHÁP LU T V B O V
MÔI TRƯ NG Ô TH
VI T NAM HI N NAY................................ 74
3.1. Tính c p thi t c a vi c hoàn thi n pháp lu t v b o v môi trư ng ô th
Vi t Nam hi n nay ....................................................................................... 74
3.2. M t s gi i pháp hoàn thi n pháp lu t v b o v môi trư ng ô th Vi t
Nam hi n nay .................................................................................................. 81
3.2.1. Hoàn thi n các quy nh c a pháp lu t v b o v môi trư ng ô th
Vi t Nam hi n nay ....................................................................................... 81
3.2.2. Các gi i pháp nâng cao hi u qu th c thi pháp lu t v b o v môi
trư ng ô th Vi t Nam hi n nay ................................................................. 87
K T LU N............................................................................................... 94
DANH M C TÀI LI U THAM KH O................................................ 95

5


M
1. Tính c p thi t c a

U

tài

Mơi trư ng có t m quan tr ng

c bi t

i v i s s ng, s phát tri n

kinh t , văn hóa, xã h i c a các qu c gia và nhân lo i. Q trình tồn c u hóa
và h i nh p qu c t

ang di n ra có tác

ng m nh m t i

i s ng kinh t , xã

h i c a m i qu c gia, trong ó có nh hư ng nhi u m t t i mơi trư ng. Vì
v y, b o v môi trư ng tr thành v n

c p bách trên ph m vi tồn th gi i,

trong ó có n i dung b o v môi trư ng ô th .
Ngày nay, h u h t các qu c gia trên th gi i

u quan tâm t i b o v

mơi trư ng nói chung và b o v mơi trư ng ơ th nói riêng. Tuy nhiên, các
v n

môi trư ng như m t cân b ng sinh thái, bi n

i khí h u, s c mơi

trư ng, ô nhi m môi trư ng t i các ô th ... v n di n ra, gây tác h i cho con

ngư i. Có nhi u nguyên nhân d n

n th c tr ng ó, như ý th c b o v môi

trư ng c a ngư i dân còn th p, chưa áp d ng thành t u khoa h c công ngh
tiên ti n vào b o v mơi trư ng,
trư ng cịn thi u

c bi t h th ng pháp lu t v b o v môi

ng b , vi c th c hi n pháp lu t v mơi trư ng cịn kém

hi u qu .
Vi t Nam, các quy

nh c a pháp lu t v b o v môi trư ng, b o v

môi trư ng ô th hi n nay chưa ư c quan tâm úng m c t các nhà l p
pháp, các nhà qu n lý và các ch th . Ho t

ng ban hành, tri n khai, th c

hi n pháp lu t v b o v môi trư ng ô th còn b t c p, h n ch . Vì v y, hồn
thi n pháp lu t v b o v mơi trư ng nói chung và b o v mơi trư ng ơ th
nói riêng là u c u mang tính b c xúc và khách quan hi n nay.
Thành ph Hà N i - th
lo i

ô nghìn năm văn hi n c a chúng ta là ô th

c bi t, là trung tâm chính tr , kinh t , tài chính, hành chính, khoa h c -

công ngh , giáo d c - ào t o, du l ch, y t ,

6

u m i giao thông, giao lưu


trong nư c và qu c t , có vai trò thúc

y s phát tri n kinh t - xã h i c a c

nư c. Trong quá trình phát tri n, Th

ơ Hà N i v n cịn ph i ương

uv i

nhi u thách th c, trong ó có nh ng thách th c v b o v môi trư ng ơ th .
Vì v y, tơi ã ch n
th c ti n t i

tài “Pháp lu t v b o v môi trư ng ô th -

a bàn thành ph Hà N i” làm lu n văn th c sĩ lu t h c, v i hy

v ng qua nghiên c u, trình bày m t s v n

lý lu n, th c tr ng pháp lu t v

b o v môi trư ng ô th và th c ti n th c hi n pháp lu t b o v môi trư ng
ô th t i

a bàn thành ph Hà N i s

ưa ra ư c m t s gi i pháp góp ph n

hồn thi n và nâng cao hi u qu th c thi c a pháp lu t v b o v môi trư ng
ơ th

thành ph Hà N i nói riêng và

Vi t Nam nói chung.

2. Tình hình nghiên c u
tài lu n văn mà tác gi l a ch n là v n

cịn khá m i

nư c ta.

Vi t Nam có r t ít cơng trình khoa h c nghiên c u chuyên sâu v v n

này,

nh t là nghiên c u dư i khía c nh pháp lý. Ph n l n các cơng trình ã cơng
b ch y u nghiên c u v
th , trong ó có

c pv n

ơ th trên phương di n ô th h c và qu n lý ô
môi trư ng nên không nghiên c u sâu v pháp

lu t b o v môi trư ng ô th . Hay các công trình ã công b nghiên c u v
pháp lu t b o v môi trư ng nói chung ho c các m ng pháp lu t môi trư ng
như pháp lu t b o v môi trư ng trong lĩnh v c du l ch, pháp lu t v b o t n
di s n, pháp lu t v ki m sốt ơ nhi m khơng khí… Ví d như: Võ Kim
Cương (2006), Chính sách ô th , NXB Xây d ng, Hà N i; PGS, TS Nguy n
c Khi n (2009), Qu n lý môi trư ng ô th , NXB Nông nghi p, Hà N i;
inh Quỳnh Phư ng (2011), Pháp lu t v b o v môi trư ng

Vi t Nam -

Th c tr ng và gi i pháp, Lu n văn th c sĩ lu t h c, Khoa Lu t -

i h c Qu c

gia Hà N i; Tr n Phong Bình (2007), Pháp lu t v b o v môi trư ng trong
lĩnh v c du l ch

Vi t Nam, Lu n văn th c sĩ lu t h c, Khoa Lu t -

Qu c gia Hà N i...

7

ih c

K t qu nghiên c u c a nh ng cơng trình khoa h c có liên quan là tài li u
tham kh o r t h u ích trong quá trình nghiên c u

tài lu n văn c a tác gi .

3. M c ích nghiên c u và nhi m v c a lu n văn
M c ích c a lu n văn là trên cơ s nghiên c u lý lu n và ánh giá
th c tr ng pháp lu t v b o v môi trư ng ô th
hi n pháp lu t v môi trư ng ô th t i

Vi t Nam hi n nay và th c

a bàn thành ph Hà N i, lu n văn

xu t các gi i pháp nh m hoàn thi n pháp lu t và th c hi n pháp lu t v b o v
môi trư ng ô th

Vi t Nam nói chung và

Hà N i nói riêng.

th c hi n m c ích trên, lu n văn có nh ng nhi m v sau:
- Nghiên c u cơ s lý lu n v pháp lu t b o v môi trư ng ô th .
- Nghiên c u, ánh giá th c tr ng pháp lu t v b o v môi trư ng ô
th

Vi t Nam hi n nay và th c ti n thi hành t i
-

a bàn thành ph Hà N i.

xu t h th ng gi i pháp nh m hoàn thi n pháp lu t v b o v môi

trư ng ô th

Vi t Nam nói chung và

Hà N i nói riêng.

4. Ph m vi nghiên c u
Trên cơ s c a quan ni m môi trư ng là môi trư ng t nhiên, lu n văn
t p trung nghiên c u nh ng v n

lý lu n v pháp lu t b o v môi trư ng ô
cơ b n v th c tr ng pháp lu t b o v

th ; trình bày, ánh giá m t s v n

mơi trư ng ô th và th c ti n pháp lu t b o v môi trư ng ô th t i
thành ph Hà N i. T

ó, ưa ra m t s gi i pháp nh m hoàn thi n pháp lu t

v b o v môi trư ng ô th

Vi t Nam nói chung và Hà N i nói riêng.

5. Nh ng óng góp c a

tài

Lu n văn là cơng trình khoa h c có ý nghĩa nh t
các v n

a bàn

nh trong vi c làm rõ

lý lu n v pháp lu t b o v môi trư ng ô th , th c tr ng pháp lu t

v b o v môi trư ng ô th và
lu t v b o v môi trư ng ô th

xu t m t s gi i pháp
Vi t Nam hi n nay.

8

hoàn thi n pháp


Lu n văn có th s d ng làm tài li u tham kh o cho các cơ quan nhà
nư c, nh ng nhà ho ch

nh chính sách trong vi c xây d ng, hồn thi n chính

sách, pháp lu t v b o v môi trư ng ô th ; tài li u tham kh o, nghiên c u
cho các t ch c, cá nhân có liên quan.
6. Phương pháp lu n và phương pháp nghiên c u

Lu n văn d a trên phương pháp lu n c a ch nghĩa Mác - Lênin, tư
tư ng H Chí Minh v pháp lu t, các quan i m c a

ng, Nhà nư c v b o

v môi trư ng, v pháp lu t b o v mơi trư ng nói chung và pháp lu t b o v
môi trư ng ô th nói riêng.
Lu n văn s d ng các phương pháp nghiên c u c a ch nghĩa duy v t
bi n ch ng và ch nghĩa duy v t l ch s , như: phương pháp k t h p lý lu n
v i th c ti n, phương pháp phân tích và t ng h p, l ch s c th và m t s
phương pháp khác: so sánh, th ng kê, h th ng hóa...
7. K t c u c a lu n văn
Ngoài ph n M

u, K t lu n và Danh m c tài li u tham kh o, n i

dung lu n văn g m 3 chương:
Chương 1: Nh ng v n

lý lu n v pháp lu t b o v môi trư ng ô th .

Chương 2: Th c tr ng pháp lu t v b o v môi trư ng ô th
Nam hi n nay và th c ti n th c hi n t i

Vi t

a bàn thành ph Hà N i.

Chương 3: Gi i pháp hoàn thi n pháp lu t v b o v môi trư ng ô th
Vi t Nam hi n nay.

9


Chương 1
NH NG V N

LÝ LU N V PHÁP LU T B O V
MÔI TRƯ NG Ô TH

1.1. Khái ni m và

c i m v môi trư ng ô th

1.1.1. Khái ni m môi trư ng ô th
1.1.1.1. Khái ni m v môi trư ng
V khái ni m môi trư ng, hi n nay có r t nhi u cách hi u khác nhau.
Hi u theo nghĩa r ng, môi trư ng là t t c các y u t t nhiên và xã h i
c n thi t cho s sinh s ng, s n xu t c a con ngư i, như tài nguyên thiên
nhiên,

t, nư c, không khí, ánh sáng, c nh quan, quan h xã h i...
Môi trư ng t nhiên bao g m các nhân t thiên nhiên như v t lý, hóa

h c, sinh h c, t n t i ngoài ý mu n c a con ngư i, nhưng ch u s tác

ng

c a con ngư i.

ng,

th c v t,

ó là ánh sáng m t tr i, núi, sông, bi n c , khơng khí,

t, nư c... Mơi trư ng t nhiên cho ta khơng khí

th ,

t

xây

d ng nhà c a, tr ng cây, chăn nuôi, cung c p cho con ngư i các lo i tài
nguyên khoáng s n c n thi t cho s n xu t, tiêu th và là nơi ch a
hóa các ch t th i, cung c p cho ta c nh

p

ng,

ng

gi i trí, làm cho cu c s ng con

ngư i thêm phong phú.
Hi u theo nghĩa h p, môi trư ng không bao g m tài nguyên thiên
nhiên, mà ch có các nhân t t nhiên và xã h i tr c ti p liên quan t i ch t
lư ng cu c s ng c a con ngư i. Ví d : mơi trư ng c a h c sinh g m nhà

trư ng v i th y giáo, b n bè, n i quy c a trư ng, l p h c, sân chơi, phịng thí
nghi m, vư n trư ng, t ch c xã h i như ồn,
Dư i góc

i…[57, 1].

ghi nh n trong pháp lu t, môi trư ng bao g m các y u t

t nhiên và v t ch t nhân t o bao quanh con ngư i, có nh hư ng

n

i

s ng, s n xu t, s t n t i, phát tri n c a con ngư i và sinh v t (Kho n 1 i u
3 Lu t B o v môi trư ng năm 2005).

10


Như v y, môi trư ng là t t c nh ng gì có xung quanh con ngư i, cung
c p cho con ngư i i u ki n s ng và phát tri n, ư c th hi n qua các ch c
năng cơ b n sau:
- Môi trư ng là không gian s ng c a con ngư i và th gi i các lồi sinh
v t.

ó là kho ng không gian nh t

nh

ph c v cho các ho t

ng s ng

c a con ngư i như: nhà , nơi ngh ngơi, nơi s n xu t...
- Môi trư ng là nơi ch a
thi t cho cu c s ng và ho t

ng các ngu n tài nguyên thiên nhiên c n

ng s n xu t cũng như s phát tri n c a con

ngư i, như r ng t nhiên, các loài

ng th c v t, các lo i qu ng, d u m …

Nhu c u c a con ngư i v các ngu n tài nguyên không ng ng tăng lên v c
s lư ng, ch t lư ng và m c

ph c t p theo trình

phát tri n c a xã h i

lồi ngư i.
- Môi trư ng là nơi ch a

ng các ch t ph th i c a quá trình sinh ho t

trong cu c s ng c a con ngư i và c a quá trình s n xu t. Trong quá trình sinh
s ng và phát tri n xã h i, con ngư i m t m t khai thác các ngu n tài nguyên

sinh ho t và s n xu t các lo i hàng hóa khác nhau nhưng l i th i vào môi
trư ng các ch t th i trong quá trình sinh ho t và s n xu t ó. Các ch t th i có
nhi u ngu n khác nhau như: Các ch t th i công nghi p ư c th i ra t các xí
nghi p, nhà máy (các lo i b i khí, ph li u t kim lo i,

g , ch t d o…);

các ch t th i trong nông nghi p (các lo i phân hóa h c, thu c tr sâu, thu c
di t c …); các ch t th i sinh ho t g m nư c th i, rác th i sinh ho t, các lo i
khí b i c a lị b p; các khí th i c a các phương ti n giao thông v n t i như xe
máy, ô tô, tàu th y…
- Mơi trư ng có kh năng b o v con ngư i và sinh v t kh i nh ng tác
ng t bên ngoài; là nơi gi m nh các tác
ngư i và sinh v t trên trái

ng có h i c a thiên nhiên t i con

t. Ví d , t ng Ơzơn trong khí quy n h p th và

ph n x tr l i các tia c c tím t năng lư ng m t tr i.

11


- Môi trư ng là nơi lưu tr và cung c p thông tin cho con ngư i.
này ư c lý gi i b i môi trư ng trái
l ch s trái

i u

t là nơi cung c p s ghi chép và lưu tr

t, l ch s ti n hóa c a v t ch t và sinh v t, l ch s xu t hi n và

phát tri n văn hóa c a lồi ngư i; cung c p các ch th không gian và t m th i
mang tính ch t tín hi u và báo
sinh v t s ng trên trái

ng s m các hi m h a

i v i con ngư i và

t như ph n ng sinh lý c a cơ th s ng trư c khi x y

ra các tai bi n t nhiên và các hi n tư ng tai bi n t nhiên,
bão,

ng

các loài

c bi t như mưa

t, núi l a...; cung c p và lưu gi cho con ngư i các ngu n gen,
ng th c v t, các h sinh thái t nhiên và nhân t o, các v

quan có giá tr th m m

p, c nh

nghiên c u, tham quan, du l ch và thư ng ngo n,

tôn giáo và văn hóa khác [57, 4].
Như v y, v i nh ng ch c năng trên, mơi trư ng có vai trị vơ cùng quan
tr ng v i con ngư i. Con ngư i không th t n t i n u thi u mơi trư ng. Vì th ,
con ngư i c n ph i t o ra s hịa h p v i mơi trư ng mình ang s ng, n u
khơng có s phù h p, thì có nghĩa là con ngư i ang t h y di t mình. Do v y,
con ngư i c n gi gìn và b o v , c i thi n mơi trư ng. i u ó cũng

ng th i

v i vi c con ngư i ang b o v , c i thi n cu c s ng c a chính mình.
1.1.1.2. Khái ni m v

ơ th

S phát tri n c a phân công lao

ng xã h i,

c bi t là s hình thành

và phát tri n c a công nghi p và thương m i ã d n t i s hình thành và phát
tri n m t lo i hình k t c u kinh t - xã h i m i là các i m dân cư g n v i
ho t

ng s n xu t t p trung có tính cơng nghi p, mang tính chun mơn hóa

và mang s c thái khác v i ho t
ban

ng s n xu t nơng nghi p.

ó là hình thái

u c a ơ th .
Theo quan i m chung c a h u h t các qu c gia trên th gi i thì “ ơ th

ư c hi u là nơi t p trung dân cư ông úc, là trung tâm c a m t vùng lãnh
th v i ho t

ng kinh t ch y u là công nghi p và d ch v ” [59, 12].

12


Cịn theo T

i n Bách khoa Vi t Nam, ơ th

không gian cư trú c a c ng

ư c

nh nghĩa là m t

ng ngư i s ng t p trung và ho t

ng trong

nh ng khu v c kinh t phi nơng nghi p [61, 99].
Dư i góc
s ng có m t

pháp lý, ô th

ư c hi u là khu v c t p trung dân cư sinh

cao và ch y u ho t

ng trong lĩnh v c kinh t phi nơng

nghi p, là trung tâm chính tr , hành chính, kinh t , văn hóa ho c chun
ngành, có vai trò thúc
vùng lãnh th , m t

y s phát tri n kinh t - xã h i c a qu c gia ho c m t
a phương, bao g m n i thành, ngo i thành c a thành

ph ; n i th , ngo i th c a th xã; th tr n [47].
ư c công nh n là ơ th , khu dân cư ó ph i
chu n nh t

t ư c các tiêu

nh, bao g m: Là trung tâm t ng h p ho c trung tâm chuyên

ngành, c p qu c gia, c p vùng liên t nh, c p t nh, c p huy n ho c là m t trung
tâm c a vùng trong t nh; có vai trị thúc

y s phát tri n kinh t - xã h i c a

c nư c ho c m t vùng lãnh th nh t

nh; quy mơ dân s tồn ơ th t i thi u

ph i

dân s phù h p v i quy mô, tính ch t

và

t 4 nghìn ngư i tr lên; m t

c i m c a t ng lo i ô th và ư c tính trong ph m vi n i thành, n i th

và khu ph xây d ng t p trung c a th tr n; t l lao

ng phi nơng nghi p

ư c tính trong ph m vi ranh gi i n i thành, n i th , khu v c xây d ng t p
trung ph i

t t i thi u 65% so v i t ng s lao

ng; h th ng cơng trình h

t ng ô th g m h th ng công trình h t ng xã h i và h th ng công trình h
t ng k thu t ( i v i khu v c n i thành, n i th ph i ư c
ng b và có m c

hồn ch nh theo t ng lo i ô th ;

thành, ngo i th ph i ư c

u tư xây d ng

u tư xây d ng

i v i khu v c ngo i

ng b m ng h t ng và b o

m

yêu c u b o v môi trư ng và phát tri n ô th b n v ng); ki n trúc, c nh
quan ô th : vi c xây d ng phát tri n ô th ph i theo quy ch qu n lý ki n
trúc ô th

ư c duy t, có các khu ơ th ki u m u, các tuy n ph văn minh

ơ th , có các khơng gian công c ng ph c v

13

i s ng tinh th n c a dân cư ô


th ; có t h p ki n trúc ho c cơng trình ki n trúc tiêu bi u và phù h p v i môi
trư ng, c nh quan thiên nhiên [25]. ó cũng là các tiêu chu n cơ b n

phân

lo i ô th c a m t qu c gia.
Như v y, ô th là i m dân cư t p trung v i m t

cao, ch y u là lao

ng phi nơng nghi p, có h t ng cơ s thích h p, là trung tâm t ng h p hay
chun ngành, có vai trị thúc
ho c m t vùng lãnh th , m t
ô th có ba

y s phát tri n kinh t - xã h i c a c nư c
a phương nh t

nh.

c i m cơ b n sau ây:

Th nh t, ô th có m t c u trúc hồn ch nh,

ng b và luôn v n

ng.

H th ng c u trúc h t ng c a ô th bao g m h th ng h t ng k thu t và h
th ng h t ng xã h i. S v n

ng c a ô th là các ho t

ng c a n n kinh t

- xã h i trên cơ s c u trúc c a h th ng h t ng ó.
Th hai, ơ th ln ln phát tri n. S hình thành và phát tri n c a ô
th luôn g n li n v i l ch s hình thành và phát tri n c a lồi ngư i,

c bi t là

t khi xu t hi n n n kinh t hàng hóa. Do ó, ơ th hình thành và phát tri n
ch u s tác

ng m nh m c a các quy lu t kinh t - xã h i,

quy lu t c a n n kinh t th trư ng. Các tác
thách th c cho s phát tri n n
Th ba, s v n
th

c bi t là các

ng này là th i cơ và cũng là

nh và b n v ng c a ô th .

ng và phát tri n c a ơ th có th

i u khi n ư c. ơ

ư c hình thành và phát tri n theo các quy lu t khách quan c a n n kinh t

- xã h i. Tuy nhiên, con ngư i có th

nh hư ng, can thi p vào s phát tri n

c a ô th theo ý chí ch quan c a mình d a vào nh ng quy lu t nh t
d :

tr thành khu ơ th du l ch thì ph i

khu ơ th khoa h c cơng ngh thì ph i
lao

nh. Ví

u tư vào h t ng cơ s d ch v ,

u tư vào giáo d c và ào t o ngu n

ng có ch t lư ng cao...
1.1.1.3. Khái ni m môi trư ng ô th
T nh ng khái ni m v môi trư ng và ô th nêu trên, chúng ta có th

14


hi u môi trư ng ô th là môi trư ng s ng, nơi cư trú và di n ra các ho t
ng c a dân cư ô th .
Môi trư ng ô th bao g m các y u t t nhiên và nhân t o, y u t v t
ch t và phi v t ch t có quan h m t thi t v i nhau, nh hư ng t i

i s ng,

s n xu t, s t n t i, phát tri n c a thiên nhiên và con ngư i t i các i m dân
cư trong ô th .
Môi trư ng ô th g m r t nhi u thành ph n khác nhau như nhà , các
cơng trình cơng c ng, h t ng giao thông, công viên, cây xanh, các công
xư ng nhà máy, các tòa nhà thương m i, h t ng môi trư ng ô th (c p nư c,
c p i n, x lý nư c th i, qu n lý rác th i…).
1.1.2.

c i m môi trư ng ô th

Trư c h t, chúng ta có th kh ng

nh môi trư ng ô th là m t b ph n

c a môi trư ng nên môi trư ng ô th mang các

c i m, ch c năng c a mơi

trư ng nói chung. Bên c nh ó, mơi trư ng ơ th cũng có nh ng i m
thù

c

phân bi t v i các khu v c khác:
Th nh t, môi trư ng ô th là không gian s ng c a cư dân ô th .
Ch c năng này ịi h i mơi trư ng ơ th ph i có m t ph m vi khơng

gian thích h p v i cu c s ng c a cư dân ơ th . Do ó, mơi trư ng ơ th ph i
t

nh ng tiêu chu n nh t

nh v các y u t v t lý, hóa h c, sinh h c,

c nh quan, xã h i… Yêu c u v không gian s ng c a ngư i dân ô th thư ng
cao hơn các khu v c khác.
Tuy nhiên, v i quy mô dân s l n, trình

phát tri n cao, các ho t

ng s ng c a con ngư i t i ô th như sinh ho t, s n xu t, kinh doanh… ch
y u mang l i các tác

ng x u

n môi trư ng ô th d n

nhi m, suy thoái môi trư ng ô th ngày càng gia tăng.

15

n tình tr ng ô


Th hai, môi trư ng ô th là nơi cung c p tài nguyên c n thi t (như
ánh sáng,

t, nư c, khơng khí...) cho cu c s ng và ho t

ng s n xu t, kinh

doanh c a ngư i dân ô th .
ô th là nơi t p trung dân cư ơng úc, trình

phát tri n kinh t - xã

h i cao hơn các khu v c khác nên nhu c u v tài nguyên c a ô th cũng cao
hơn, c v s lư ng và ch t lư ng nên môi trư ng ô th ch u áp l c v tài
nguyên gi i h n.
Tính bình qn

u ngư i, dân s

ơ th tiêu dùng tài nguyên thiên

nhiên (như năng lư ng, nguyên nhiên v t li u, hàng hóa...) g p 2 - 3 l n so
v i ngư i dân sinh s ng

nông thôn [7, 5-6].

Th ba, môi trư ng ô th là nơi ch a

ng r t nhi u ch t ph th i do

cư dân ô th t o ra trong cu c s ng và ho t

ng s n xu t, kinh doanh c a

mình, có nguy cơ gây ơ nhi m môi trư ng cao, gây b nh t t cho cu c s ng
c a con ngư i.
Trong quá trình sinh s ng và phát tri n, con ngư i luôn ào th i ra các
ch t th i vào môi trư ng, nh t là t i các khu ô th , v i s lư ng dân cư ơng,
vi sinh v t g p nhi u khó khăn trong quá trình phân h y các ch t th i, do ó
ch t lư ng mơi trư ng s gi m, nguy cơ gây ô nhi m môi trư ng cao, có kh
năng gây b nh cho con ngư i.
Theo Báo cáo c a B Tài nguyên và Môi trư ng v hi n tr ng môi
trư ng qu c gia năm 2010 thì do ngư i dân ô th tiêu dùng tài nguyên thiên
nhiên g p 2 - 3 l n so v i ngư i dân sinh s ng

nông thôn nên ch t th i do

dân ô th th i ra cũng cao g p 2 - 3 l n ngư i dân nông thôn.
T i ô th , khí th i t các ho t

ng giao thông, s n xu t công nghi p

và xây d ng cũng là nguyên nhân d n
hóa, tim m ch…

16

n các b nh v

ư ng hô h p, tiêu


1.1.3. S c n thi t ph i b o v mơi trư ng ơ th

V i vai trị quan tr ng là thúc
nư c ho c m t vùng lãnh th nh t

y s phát tri n kinh t - xã h i c a c
nh, do v y, ô th luôn v n

tri n. Tuy nhiên, trong quá trình hình thành, v n
nhi u ơ th

Vi t Nam ang ph i

ng và phát tri n ó, r t

im tv iv n

trư ng, nh t là khi ô th hóa ư c

ng và phát

y m nh v i t c

ơ nhi m, suy thối mơi
cao và phá v quy

ho ch thì ơ nhi m mơi trư ng trong các ô th có xu hư ng gia tăng không
ki m soát ư c.
Theo quy

nh t i kho n 6 i u 3 Lu t B o v môi trư ng năm 2005, ô

nhi m môi trư ng là s bi n

i c a các thành ph n môi trư ng không phù

h p v i tiêu chu n môi trư ng, gây nh hư ng x u

n con ngư i, sinh v t.

Trong ó, thành ph n mơi trư ng là các y u t v t ch t t o thành mơi trư ng
như

t, nư c, khơng khí, âm thanh, ánh sáng và các y u t v t ch t khác, là

các y u t c n thi t cho s t n t i và phát tri n c a con ngư i.
Ơ nhi m mơi trư ng ơ th có th x y ra
trư ng, gây nh hư ng x u
ô th

n cư dân ô th . Tình tr ng ơ nhi m mơi trư ng

Vi t Nam hi n nay th hi n trên m t s thành ph n cơ b n như sau:
t ô th . Ô nhi m môi trư ng

Th nh t, ô nhi m môi trư ng
qu ho t

ng c a con ngư i làm thay

h n sinh thái c a các qu n th s ng trong
khi

h u h t các thành ph n môi

t b nhi m các hóa ch t

phép. ó là do các ho t

t là k t

i các nhân t sinh thái vư t quá gi i
t. Ơ nhi m mơi trư ng

t x y ra

c h i có hàm lư ng vư t quá gi i h n cho

ng c a con ngư i gây ra như khai thác khoáng s n,

s n xu t cơng nghi p, s d ng phân bón hóa h c ho c thu c tr sâu quá
nhi u... v i các ch t gây ô nhi m

t ph bi n là hydrocacbon, kim lo i n ng,

các lo i hydrocacbon clo hóa.
Ơ nhi m

t t i các ơ th do r t nhi u nguyên nhân gây ra. Ch t th i

r n là m t trong các nguyên nhân gây ô nhi m

17

t ô th . Ch t th i r n ô th


phát sinh ch y u t các ngu n: ch t th i sinh ho t; ch t th i t các khu
thương m i; t các cơng trình xây d ng; t các d ch v công c ng; t các nhà
máy x lý; t các nhà máy công nghi p; t các ho t

ng nông nghi p; t các

cơ quan, b nh vi n, trư ng h c... Theo th ng kê c a Trung tâm Nghiên c u
và Quy ho ch Môi trư ng

ô th - Nông thôn, B Xây d ng cho th y, năm

2004, lư ng ch t th i r n ơ th bình quân kho ng 0,9kg - 1,2 kg/ngư i/ngày
các ô th l n và dao

ng t 0,5kg - 0,65 kg/ngư i/ngày t i các ô th nh .

n năm 2008, con s này ã tăng lên 1,45 kg/ngư i/ngày
T năm 2003

khu v c ô th .

n năm 2008, trên ph m vi toàn qu c, lư ng ch t th i r n phát

sinh trung bình tăng t 150% - 200%, ch t th i r n sinh ho t ô th tăng trên
200%, ch t th i r n công nghi p tăng 181% và còn ti p t c gia tăng trong th i

gian t i. D báo c a B Xây d ng và B Tài nguyên và Môi trư ng,
2015, kh i lư ng ch t th i r n phát sinh ư c

n năm

t kho ng 44 tri u t n/năm,

c

bi t là ch t th i r n ô th và công nghi p [7, 109-110].
Bên c nh ó, khói b i, khí

c h i do s n xu t, giao thông, sinh ho t,

xây d ng cơ b n trong vùng ô th theo nư c mưa ch y xu ng, th m vào lịng
t khi n cho ch t lư ng

t ơ th ngày càng x u. Thêm n a là ô nhi m

ngu n nư c m t và nư c ng m do vi c qu n lý kém cũng ang làm cho ơ
nhi m

t ơ th gia tăng.
Tình tr ng ô nhi m

gây nên nh ng tác h i

t như dư th a

m trong

t ho c trong cây

u

i v i môi trư ng và s c kh e con ngư i. N u s

d ng ngu n nư c ho c s n ph m tr ng tr t có dư th a Nitrat (t

m chuy n

hóa thành), con ngư i có kh năng b nhi m h i ch ng tr xanh (t c ngh n
v n chuy n ô xy trong cơ th tr em) và gây b nh ung thư d dày

ngư i l n.

Th hai, ô nhi m môi trư ng nư c ô th . Ô nhi m môi trư ng nư c là
s thay

i theo chi u hư ng x u i các tính ch t v t lý, hóa h c và sinh h c

c a nư c, v i s xu t hi n các ch t l

th l ng, r n làm cho ngu n nư c tr

18


nên

c h i v i con ngư i và sinh v t. Ô nhi m nư c x y ra khi nư c b m t

ch y qua rác th i sinh ho t, rác th i công nghi p, các ch t ô nhi m trên m t
t, r i th m xu ng nư c ng m.
Nư c dùng trong sinh ho t c a dân cư các ô th ngày càng tăng nhanh
do tăng dân s và s phát tri n các d ch v

ô th . Hi n nay, h u h t các ô th

u chưa có h th ng x lý nư c th i sinh ho t, ho c n u có thì t l nư c
ư c x lý còn r t th p so v i yêu c u. B i v y, tình tr ng nhi u khu cơng
nghi p, nhà máy, khu ô th ... x nư c th i chưa qua x lý xu ng h th ng
sông, h

ã gây ô nhi m ngu n nư c. Th c tr ng các ô th

Vi t Nam cho

th y, nhi u sông, h bao quanh các ô th không

m b o các tiêu chu n

khai thác cung c p nư c s ch cho ô th (do ch t

c hóa h c, vi trùng,

c quá cao…).
nh hư ng c a ô nhi m nư c

i v i s c kh e c a con ngư i có th

thơng qua hai con ư ng: m t là do ăn u ng ph i nư c b ô nhi m hay các
lo i rau qu và th y h i s n ư c nuôi tr ng trong nư c b ô nhi m; hai là do
ti p xúc v i môi trư ng nư c b ô nhi m trong quá trình sinh ho t và lao
ng. Theo th ng kê c a B Y t , g n m t n a trong s 26 b nh truy n nhi m
hi n nay có nguyên nhân liên quan

n ngu n nư c b ơ nhi m.

i n hình

nh t là b nh tiêu ch y c p. Ngoài ra, có nhi u b nh khác như t , thương hàn,
các b nh v

ư ng tiêu hóa, viêm gan A, viêm não, ung thư... [7, 146]. Còn

i v i các lồi sinh v t, ơ nhi m nư c làm cho các qu n th sinh v t trong
nư c khơng th

ng hóa ư c, gi m

a d ng sinh v t trong nư c.

Th ba, ô nhi m môi trư ng khơng khí ơ th . Ơ nhi m mơi trư ng
khơng khí là s có m t m t ch t l ho c m t s bi n

i quan tr ng trong

thành ph n khơng khí, làm cho khơng khí khơng s ch ho c gây ra s t a mùi,
có mùi khó ch u, gi m t m nhìn xa do b i.

ó là do vi c x khói ch a b i và

các ch t hóa h c vào b u khơng khí. Ví d v các khí

19

c là cacbon mơnơxít,


iơxít lưu huỳnh, các ch t cloroflorocacbon, và ơxít nitơ là ch t th i c a công
nghi p và các phương ti n giao thông. Các nhà nghiên c u ã ch ra r ng khi
môi trư ng không khí b ơ nhi m, s c kh e con ngư i b suy gi m, q trình
lão hóa trong cơ th b thúc

y, ch c năng c a ph i b suy gi m; gây b nh

hen suy n, viêm ph qu n; gây ung thư, suy như c th n kinh, tim m ch và
làm gi m tu i th con ngư i.
c bi t,

các ô th , khói b i, khí

c h i do s n xu t, giao thông,

sinh ho t, xây d ng cơ b n, mùi hôi th i c a các c ng rãnh, kênh mương tiêu
thốt nư c ã làm cho ơ nhi m khơng khí ơ th gia tăng.
Th tư, ơ nhi m ti ng n ơ th . Ơ nhi m ti ng n là ti ng n trong môi
trư ng vư t quá ngư ng nh t

nh gây khó ch u cho ngư i ho c các loài

v t. Tai ngư i không th ch u

ng

ng ư c nh ng âm thanh phát ra v i cư ng

quá l n. Thông thư ng, khi m c cư ng

âm thanh

t t i 140 decibel

(dB) thì ngư i nghe s c m th y chói tai.
Ti ng n là m t d ng ô nhi m môi trư ng r t nguy h i, nh hư ng l n
n s c kh e con ngư i, nhưng l i ít ư c quan tâm như các lo i ô nhi m
khác. Ô nhi m ti ng n ph bi n
Theo PGS. TS Nguy n

h u h t các ô th .

inh Tu n - Hi u trư ng Trư ng Cao

ng Tài

ngun - Mơi trư ng Thành ph H Chí Minh, ngư i ã th c hi n nhi u
nghiên c u v ti ng n thì trong ba ngu n gây ti ng n chính
ho t

ng cơng nghi p, giao thơng, xây d ng - d ch v thì ti ng n giao thơng

là n ng n nh t. Ơng Nguy n
thông

ô th , g m

inh Tu n nh n xét: “Các phương ti n giao

u x ti ng n ra môi trư ng, nh t là trong gi cao i m. Khi m t

xe c cao, ti ng n c a

lo i phương ti n, t xe máy, taxi, xe buýt,

n các

lo i xe t i ã c ng hư ng, gây ra ti ng n r t l n. Nh ng ngư i dân s ng
hai bên ư ng ph c a nh ng khu v c ó ph i gánh ch u c ti ng n l n ơ
nhi m khơng khí” [49].

20


Ti ng n tác
r i

ng

n tai, sau ó tác

ng

n h th n kinh trung ương,

n h tim m ch, d dày và các cơ quan khác, sau ó m i

n cơ quan

thính giác. Vì th ơ nhi m ti ng n có nh hư ng r t l n t i s c kh e và hành
vi c a con ngư i, làm cho con ngư i có th m c b nh huy t áp cao, b nh tim,
b nh i c, gây ch ng m t ng , khó ch u, khó tiêu,

nóng… và cịn có th gây

ra b nh tâm th n n u thư ng xuyên ti p xúc v i ti ng n.
Như v y, quá trình s n xu t và sinh ho t c a con ngư i t i các ô th
tác

ng r t l n

n môi trư ng ô th , ô nhi m môi trư ng ô th n m trong

tình tr ng áng báo

ng. Do ó, b o v mơi trư ng ơ th mang tính c p thi t

và có ý nghĩa r t quan tr ng.

b o v môi trư ng ô th , m i vùng lãnh th ,

m i qu c gia có nhi u cách khác nhau như bi n pháp t ch c - chính tr , bi n
pháp kinh t , bi n pháp khoa h c - công ngh , bi n pháp giáo d c, bi n pháp
pháp lý… trong ó bi n pháp pháp lý hay công c pháp lu t là cách th c h u
hi u nh t ư c t t c các qu c gia trên th gi i s d ng

b o v môi trư ng

nói chung cũng như b o v mơi trư ng ơ th nói riêng.
1.2. Khái ni m, n i dung và vai trò c a pháp lu t b o v môi
trư ng ô th
1.2.1. Khái ni m pháp lu t v b o v môi trư ng ô th
Theo kho n 3 i u 3 Lu t B o v mơi trư ng năm 2005 thì b o v môi
trư ng ư c hi u là ho t
ng a, h n ch tác

ng gi cho môi trư ng trong lành, s ch

ng x u

p; phịng

i v i mơi trư ng, ng phó s c mơi trư ng;

kh c ph c ơ nhi m, suy thối, ph c h i và c i thi n môi trư ng; khai thác, s
d ng h p lý và ti t ki m tài nguyên thiên nhiên; b o v

a d ng sinh h c.

B o v môi trư ng ô th là m t n i dung c a công tác b o v mơi

trư ng, nên chúng ta có th hi u b o v môi trư ng ô th là các ho t
cơ quan nhà nư c và các t ch c, cá nhân ti n hành nh m
ích sau:

21

ng do

t ư c các m c


M t là, gi cho môi trư ng ô th trong lành, s ch

p. Vì mơi trư ng

là khơng gian s ng c a con ngư i, nó có m t vai trò r t quan tr ng và ý nghĩa
quy t

nh

i v i s c kh e và tính m ng c a con ngư i, nên

các ô th là

nơi t p trung s lư ng l n dân cư thì vi c gi gìn s trong lành c a môi
trư ng càng tr nên c n thi t. Con ngư i ti n hành r t nhi u ho t

ng

b o

v môi trư ng ô th , b o v các thành ph n c a môi trư ng, trong ó có các
ho t

ng nh m

m b o s trong lành c a mơi trư ng khơng khí,

trong s ch c a ngu n nư c, gi gìn v sinh mơi trư ng
Hai là, phịng ng a, h n ch tác

ng x u

mb o

ô th …

i v i mơi trư ng ơ th ,

ng phó s c mơi trư ng. Hi n nay, trong xu th phát tri n ngày càng m nh
m c a q trình ơ th hóa, cơng nghi p hóa - hi n

i hóa, ã t o nên s c ép

i v i môi trư ng nói chung và mơi trư ng ơ th nói riêng. Vì v y,
v mơi trư ng ơ th , v n

b o

h t s c quan tr ng là ph i phòng ng a nh ng tác

ng x u c a ơ th hóa, c a ho t

ng phát tri n kinh t - xã h i

iv is c

kh e con ngư i t i các khu v c này, ng phó k p th i các s c môi trư ng,
b o v môi trư ng s ng t t cho c ng

ng dân cư ô th .

Ba là, kh c ph c ô nhi m, suy thoái, ph c h i và c i thi n môi trư ng
ô th . Tr i qua m t quá trình phát tri n lâu dài, nh t là t khi xu t hi n n n
s n xu t hàng hóa lồi ngư i ã gây ra nhi u bi n
hư ng x u

i cho môi trư ng, nh

n ch t lư ng môi trư ng s ng. Tình tr ng ngu n nư c b nhi m

b n, mơi trư ng khơng khí b ơ nhi m... là nh ng thách th c l n mà con
ngư i ph i

i

u cho s t n t i và phát tri n c a mình. Vì v y, vi c kh c

ph c tình tr ng mơi trư ng b ô nhi m, ph c h i và c i thi n, nâng cao ch t
lư ng c a môi trư ng là m t yêu c u b c xúc hi n nay c a công tác b o v

mơi trư ng nói chung và b o v mơi trư ng ơ th nói riêng.
B n là, b o v c nh quan môi trư ng ô th .
quan tr ng trong vi c

ây là y u t gi vai trị

m b o m quan ơ th nh m th a mãn m t trong nh ng

22


nhu c u không th thi u c a con ngư i, ó là nhu c u thư giãn, ngh ngơi, gi i
trí. Bên c nh ó, v phương di n mơi trư ng thì c nh quan ơ th cũng góp
ph n khơng nh trong

m b o cân b ng sinh thái và a d ng sinh h c.

t ư c các m c ích nêu trên, b o v môi trư ng ô th c n ư c
th c hi n b ng nhi u công c , bi n pháp, trong ó cơng c có hi u qu nh t là
pháp lu t.
Pháp lu t v b o v môi trư ng ô th là t ng h p các quy ph m pháp
lu t do cơ quan nhà nư c có th m quy n ban hành nh m i u ch nh các m i
quan h gi a các ch th trong ho t
s ch

ng gi cho mơi trư ng trong lành,

p; phịng ng a, h n ch nh ng tác

ng x u

i v i mơi trư ng, ng

phó s c mơi trư ng; kh c ph c ơ nhi m, suy thối, ph c h i và c i thi n
môi trư ng; b o v c nh quan môi trư ng ô th và b o v

a d ng sinh h c.

1.2.2. N i dung c a quan h pháp lu t v b o v môi trư ng ô th
Quan h pháp lu t v b o v môi trư ng ô th

ư c c u thành b i ba

y u t cơ b n là ch th , khách th và n i dung, c th như sau:
Th nh t, y u t ch th . Ch th trong quan h pháp lu t v b o v
môi trư ng ô th là nh ng cơ quan, t ch c, cá nhân ti n hành các ho t
nh m gi cho môi trư ng ô th trong lành, s ch

ng

p, b o v s c kh e c a con

ngư i. Như v y, ch th trong quan h pháp lu t b o v môi trư ng ô th
g m hai nhóm cơ b n sau ây:
M t là, các ch th có th m quy n trong cơng tác b o v môi trư ng
như B Tài nguyên và Môi trư ng, các S Tài nguyên và Môi trư ng, Phịng
Tài ngun và Mơi trư ng,

y ban nhân dân các c p, cơ quan c nh sát môi

trư ng, thanh tra môi trư ng và các cơ quan, t ch c, cá nhân có th m quy n
khác. Các ch th này có

c i m là

i di n cho quy n l c nhà nư c trong

công tác b o v môi trư ng ô th , ư c s d ng quy n l c nhà nư c khi th c
hi n các quy

nh c a pháp lu t v b o v môi trư ng ô th .

23


Hai là, nhóm ch th khơng ư c s d ng quy n l c nhà nư c khi th c
hi n công tác b o v môi trư ng ô th , ó là các t ch c, doanh nghi p, h
gia ình, cá nhân có liên quan. Ví d : Các t ch c, c ng
ình, cá nhân có trách nhi m th c hi n các quy
th và gi gìn v sinh nơi cơng c ng;
ho c nơi quy

ng dân cư, h gia

nh v b o v môi trư ng ô

, b rác vào thùng ch a rác công c ng

nh t p trung rác th i; t ch c t qu n v b o v mơi trư ng có

trách nhi m ki m tra, ơn

c các h gia ình, cá nhân th c hi n quy

nh v

gi gìn v sinh mơi trư ng ơ th …
Th hai, y u t khách th . Khách th c a quan h pháp lu t v b o v
môi trư ng ô th là nh ng l i ích mà các ch th hư ng t i khi th c hi n các
ho t

ng nh m b o v mơi trư ng ó là gi cho mơi trư ng ô th trong

lành, s ch

p; b o v c nh quan môi trư ng ô th ; ngăn ng a và h n ch

nh ng tác

ng x u

n môi trư ng ô th ; kh c ph c s c , suy thối, ơ

nhi m mơi trư ng ơ th .
Th ba, y u t n i dung. N i dung c a quan h pháp lu t v b o v môi
trư ng ô th là nh ng quy
th

ư c ban hành nh m

nh c a pháp lu t v vi c b o v môi trư ng ô

t nh ng l i ích mà các ch th trong quan h pháp

lu t b o v môi trư ng ô th mong mu n; quy

nh quy n và nghĩa v ch

th trong b o v môi trư ng ô th .
Pháp lu t v b o v môi trư ng ô th g m nh ng n i dung chính: Các
quy

nh v b o v mơi trư ng ô th nh m ngăn ng a, h n ch nh ng tác

ng x u

n môi trư ng ô th .

b o v môi trư ng ô th , các quy
mơi trư ng
trư ng

ó là các quy

nh pháp lu t v quy ho ch

nh pháp lu t v yêu c u chung v b o v

i v i ô th , b o v môi trư ng nơi công c ng, b o v môi

i v i các h gia ình t i ô th và các quy

b o v mơi trư ng ơ th . Ví d , pháp lu t quy

nh khác c a pháp lu t v
nh quy ho ch b o v môi

trư ng ô th bao g m h th ng các cơng trình k t c u h t ng b o v môi

24


trư ng như h th ng cơng trình thu gom, x lý nư c th i t p trung; h th ng
tiêu thoát nư c mưa; h th ng cây xanh, vùng nư c… nh m h n ch , ngăn
ng a nh ng tác

ng x u

n môi trư ng ô th như hi n tư ng s c môi

trư ng, suy thối mơi trư ng, h n ch các ch t gây ô nhi m môi trư ng t i
các ô th …; các quy

nh v yêu c u

i v i b o v môi trư ng ô th như

yêu c u v b o v môi trư ng nơi công c ng, yêu c u v b o v mơi trư ng
i v i các h gia ình, yêu c u

i v i t ch c t qu n b o v môi trư ng t i

các ô th nh m gi cho môi trư ng ô th trong lành, s ch

p, kh c ph c,

gi m thi u ô nhi m môi trư ng ô th như b rác vào úng nơi quy

nh, có

h th ng x lý nư c th i, ch t th i trư c khi x ra mơi trư ng…
1.2.3. Vai trị c a pháp lu t môi trư ng trong b o v môi trư ng ô th
Môi trư ng b h y ho i ch y u là do s tàn phá c a con ngư i, cho
nên

i tư ng

th c hi n vi c b o v môi trư ng cũng chính là con ngư i.

Vì v y, mu n b o v môi trư ng trư c h t là tác
Pháp lu t thông qua các h th ng quy ph m
con ngư i và ư c
ng quy t

nh

ng

n hành vi con ngư i.

i u ch nh hành vi x s c a

m b o th c hi n b ng quy n l c nhà nư c s có tác

n hi u qu c a vi c b o v mơi trư ng nói chung và b o v

mơi trư ng ơ th nói riêng. Vai trị quan tr ng c a pháp lu t môi trư ng
trong công tác b o v môi trư ng ô th

ư c th hi n dư i nh ng khía c nh

sau ây:
Th nh t, pháp lu t b o v môi trư ng ô th là công c h u hi u ư c
s d ng

ngăn ng a, h n ch nh ng tác

ng x u

Vai trò này ư c th hi n thông qua các quy
v môi trư ng

i v i ô th như:

i v i môi trư ng ô th .

nh mang tính b t bu c v b o

ơ th ph i có k t c u h t ng v b o v

môi trư ng phù h p v i quy ho ch ô th

ã ư c cơ quan nhà nư c có th m

quy n phê duy t; có thi t b , phương ti n thu gom, t p trung ch t th i r n sinh
ho t phù h p v i kh i lư ng, ch ng lo i ch t th i và

25

kh năng ti p nh n


ch t th i ã ư c phân lo i t i ngu n t các h gia ình trong khu dân cư;
m b o các yêu c u v c nh quan ô th , v sinh môi trư ng t i ô th
(Kho n 1

i u 51 Lu t B o v môi trư ng năm 2005). Nh ng quy

pháp lu t nh m làm ngăn ng a và h n ch nh ng tác

ng x u

nh c a

i v i mơi

trư ng ơ th , ng phó s c mơi trư ng, vì ây là nh ng yêu c u ph i tuân
th trong su t quá trình phát tri n c a ơ th , nó ph i ư c

m b o tuân th

trư c, trong và sau khi môi trư ng ô th b ô nhi m. Th c hi n nghiêm ch nh
và

y

các yêu c u này góp ph n h n ch , ngăn ng a ô nhi m môi trư ng

ô th m t cách hi u qu .
Bên c nh ó, pháp lu t còn quy

nh các ch tài ư c áp d ng cho các

ch th khi th c hi n hành vi vi ph m pháp lu t v b o v môi trư ng ô th
như trách nhi m k lu t, trách nhi m hành chính, trách nhi m hình s , nh m
tr ng tr nh ng ngư i vi ph m,

ng th i răn e các t ch c, cá nhân không

th c hi n các hành vi gây ô nhi m môi trư ng ô th .
Th hai, pháp lu t b o v môi trư ng ô th là công c

kh c ph c ơ

nhi m, suy thối, ph c h i và c i thi n môi trư ng ô th thông qua các quy
nh v trách nhi m c a các ch th trong công tác b o v môi trư ng t i ô
th như: B Tài nguyên và Môi trư ng có trách nhi m hư ng d n, ki m tra và
t ch c th c hi n chính sách, pháp lu t v b o v mơi trư ng ô th (vi c th c
hi n quy chu n qu c gia v ch t lư ng v sinh môi trư ng t i các ô th ; vi c
báo cáo ánh giá tác

quan

ng môi trư ng, ánh giá môi trư ng chi n lư c liên

n môi trư ng ô th ; ho t

ng quan tr c môi trư ng t i ô th …); các

h gia ình có trách nhi m th c hi n các quy

nh v b o v môi trư ng ô

th như thu gom và v n chuy n ch t th i sinh ho t

n úng nơi quy

nư c th i vào h th ng thu gom nư c th i; tham gia ho t
trư ng khu ph , ư ng làng, ngõ xóm, nơi cơng c ng và ho t

26

nh, x

ng v sinh môi
ng t qu n v