Bài dự thi dạy học theo chủ đề tích hợp ai đã đặt tên cho dòng sông

Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
PHIẾU THÔNG TIN VỀ GIÁO VIÊN DỰ THI:
Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội
Trường THPT Nhân Chính
Địa chỉ: Phố Nguỵ Như Kon Tum- Quận Thanh Xuân- TP Hà Nội
Điện thoại: 0435583332
Email:
Thông tin về nhóm giáo viên dự thi:
1. Họ và tên: Bùi Mai Trinh
Ngày sinh: 01/3/1971
Môn: Ngữ văn
Điện thoại: 0936288332
Email:
2. Họ và tên: Trần Thị Tuyến
Ngày sinh: 24/8/1971
Môn: Ngữ văn
Điện thoại: 0988599271
Email:
PHIẾU MÔ TẢ HỒ SƠ DẠY HỌC DỰ THI:
1. Tên hồ sơ dạy học:
"Ai đã đặt tên cho dòng sông?"
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
2. Mục tiêu dạy học:
2.1. Kiến thức:
2.1.1. Môn Ngữ văn
- Hiểu được tình yêu, niềm tự hào tha thiết, sâu lắng của tác giả dành cho dòng
sông quê hương, cho xứ Huế thân yêu và cũng là cho đất nước.
- Nhận biết được đặc trưng của thể loại bút kí và nghệ thuật viết bút kí trong bài.
2.1.2. Môn Lịch sử
Học sinh hiểu thêm những kiến thức về lịch sử, đó là những sự kiện gắn liền với
dòng sông Hương như ở Huế, khởi nghĩa giành chính quyền diễn ra vào ngày

Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 1
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
23/8/1945 (chi tiết sông Hương đi vào thời đại của Cách mạng tháng Tám với
những chiến công rung chuyển). Đó là giai đoạn lịch sử hai miền đất nước trực
tiếp chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược. Miền Bắc vừa chiến đấu vừa sản xuất
(1965-1973). Đế quốc Mĩ bắn phá ác liệt dẫn tới những đau thương mất mát mà
Huế phải hứng chịu trong chiến tranh chống Mĩ và trong mùa xuân Mậu Thân
1968.
( Lịch sử lớp 12- Bài 16: Phong trào giải phóng dân tộc và Tổng khởi nghĩa Cách
mạng tháng Tám (1939-1945); Bài 22: Hai miền đất nước trực tiếp chiến đấu
chống đế quốc Mĩ)
2.1.3. Môn Địa lí:
- Sử dụng bản đồ sông Hương để nhận biết địa hình của dòng sông một cách cụ
thể. Cụ thể như học sinh sẽ dễ dàng hình dung được các chi tiết “ Từ ngã ba Tuần,
sông Hương theo hướng nam bắc qua điện Hòn Chén, vấp Ngọc Trản, nó chuyển
hướng sang tây bắc, vòng qua thềm đất bãi Nguyệt Biều, Lương Quán rồi đột ngột
vẽ một hình cung thật tròn về phía đông bắc, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ, xuôi dần
về Huế”. Nhìn trên bản đồ sông Hương, học sinh cũng sẽ dễ dàng nhận ra Cồn Giã
Viên và Cồn Hến cùng những chi lưu là những nhánh sông đào đã khiến cho dòng
nước sông Hương chảy rất chậm, cơ hồ như không chảy khi đến Huế. Chi tiết
“sông Hương uốn một cánh cung rất nhẹ sang Cồn Hến” và đường cong ấy làm
cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu sẽ là
khó hình dung khi các em không nhìn thấy đường cong duyên dáng ấy trên bản đồ
sông Hương. Hơn nữa, trước khi sông Hương đổ ra biển, dòng chảy của nó còn
quay lại một lần nữa ở thị trấn Bao Vinh xưa cổ.
- Việc học các bài học Địa lí giúp các em hiểu địa hình Việt Nam, các dòng sông
chảy từ tây sang đông, hầu hết ở thượng nguồn đều là vùng núi cao, nhiều vực
thẳm, rừng già khiến cho nước chảy xiết dữ dội. Điều đó giúp các em hiểu vẻ đẹp
của sông Hương vùng thượng nguồn “là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ
giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như những

cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn”. Tiếp đó, khi chảy về đồng bằng, địa hình thấp,
dòng chảy sông Hương chậm hơn, êm đềm hơn.
- Học sinh hiểu thêm về đặc điểm sông ngòi miền nhiệt đới ẩm gió mùa. Ở nước ta
mạng lưới sông ngòi dày đặc, nước lên theo mùa, các con sông thường nhiều
nước, nhiều phù sa bồi đắp cho bờ bãi ven sông. Sông Hương vì thế khi ra khỏi
rừng đã trở thành “người mẹ phù sa của vùng văn hóa xứ sở”.
(Địa lí lớp 12- Bài 6 tiết 1 “Đất nước nhiều đồi núi”; Bài 9,10: Thiên nhiên nhiệt
đới ẩm gió mùa)
2.1.4. Môn Giáo dục công dân:
- Bồi dưỡng lòng yêu quê hương, đất nước, trách nhiệm xây dựng và bảo vệ tổ
quốc.
- Trân trọng, gìn giữ những danh lam thắng cảnh, những giá trị văn hóa tinh thần
của dân tộc.
- Giáo dục các em ý thức trách nhiệm bảo vệ môi trường, đặc biệt là giữ gìn
những dòng sông xanh- sạch- đẹp. Vì đó là vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước cũng
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 2
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
là dòng sông văn hóa- dòng sông lịch sử. Ý thức giữ gìn và bảo vệ sông Hương
cũng như những dòng sông khác giúp cho việc tô điểm thiên nhiên đất nước tươi
đẹp và giúp mỗi chúng ta có một môi trường sống trong sạch, lành mạnh hơn.
(Giáo dục công dân 10- Bài 14: Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc. Giáo dục công dân 11- Bài 12: Chính sách tài nguyên và bảo vệ môi
trường, Bài 13: Chính sách giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ, văn hóa.)
2.2. Kĩ năng:
2.2.1. Môn Ngữ văn
- Đọc diễn cảm thể loại bút kí.
- Phân tích văn bản bút kí theo đặc trưng thể loại.
2.2.2. Môn Lịch sử
Rèn kĩ năng xem xét các sự kiện lịch sử trong mối quan hệ với thiên nhiên
2.2.3. Môn Địa lí:

Kĩ năng thu thập thông tin, xem bản đồ, xây dựng kiến thức tổng hợp
2.2.4. Môn Giáo dục công dân:
Kĩ năng sống, kĩ năng ứng xử, xử lí tình huống.
2.3. Thái độ:
Từ bài học về vẻ đẹp dòng sông Hương nói riêng và thiên nhiên đất nước
nói chung , bồi dưỡng cho các em niềm tự hào về quê hương đất nước và ý thức
trân trọng, gìn giữ, bảo vệ danh lam thắng cảnh và bảo vệ môi trường
3. Đối tượng dạy học:
Học sinh lớp 12 - Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội
Số lượng là 80 em, số lớp thực hiện: 02 lớp.
4. Ý nghĩa của bài học:
- Đối với thực tiễn dạy học: Bài học giúp cho bản thân người dạy hiểu sâu sắc,
đầy đủ hơn kiến thức về bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông, trau dồi và vận
dụng được một cách hiệu quả kiến thức của những môn học khác. Bài học cũng
giúp các em thấy được sự cần thiết và hấp dẫn của các môn học như Ngữ văn,
Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân Các em sẽ thấy yêu hơn những môn học này
khi mà hiện nay, số học sinh chọn học theo khối C rất ít, học sinh không biết lịch
sử đất nước mình, không chọn môn Lịch sử, Địa lí trong các kì thi
- Đối với thực tiễn đời sống: Bài học giúp học sinh phát huy sự suy nghĩ, tư duy,
sự sáng tạo trong học tập và ứng dụng vào thực tiễn, ý thức được trách nhiệm với
việc bảo vệ môi trường và thêm yêu quê hương đất nước mình
5. Thiết bị dạy học, học liệu:
5.1. Thiết bị, đồ dùng dạy học, học liệu sử dụng trong dạy học:
- Máy chiếu Projecto
- Bản đồ, tranh ảnh minh họa:
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 3
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
NHÀ VĂN HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 4
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"

BẢN ĐỒ SÔNG HƯƠNG
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 5
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
CÁNH ĐỒNG CHÂU HÓA
ĐỒI VỌNG CẢNH
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 6
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
CHÙA THIÊN MỤ
LĂNG MINH MẠNG
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 7
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
CỒN HẾN
ĐIỆN HÒN CHÉN
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 8
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
CẦU TRÀNG TIỀN
5.2. Các ứng dụng công nghệ thông tin trong việc dạy và học của bài học :
- Giáo án Power point
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học:
Đọc văn:
AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG?
(Hoàng Phủ Ngọc Tường)
A. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
- Hiểu được tình yêu, niềm tự hào tha thiết, sâu lắng của tác giả dành cho dòng
sông quê hương, cho xứ Huế thân yêu và cũng là cho đất nước.
- Nhận biết được đặc trưng của thể loại bút kí và nghệ thuật viết bút kí trong bài.
- Bồi dưỡng tình yêu và niềm tự hào với quê hương Tổ quốc
2. Kĩ năng:

- Đọc diễn cảm thể loại bút kí.
- Phân tích văn bản bút kí theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ:
Từ bài học về vẻ đẹp dòng sông Hương nói riêng và thiên nhiên đất nước
nói chung , bồi dưỡng cho các em niềm tự hào về quê hương đất nước và ý thức
trân trọng, gìn giữ, bảo vệ danh lam thắng cảnh và bảo vệ môi trường
B. Nội dung:
I. Phần tiểu dẫn:
1. Phần giới thiệu về nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 9
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
+ Cuộc đời
+ Sự nghiệp sáng tác
2. Phần giới thiệu về bài bút kí: Ai đã đặt tên cho dòng sông?
+ Xuất xứ và thời gian sáng tác
+ Đặc trưng thể loại bút kí
+ Bố cục
+ Nhan đề
II. Phần đọc hiểu văn bản:
1.Vẻ đẹp của sông Hương qua cảnh sắc thiên nhiên
+ Vẻ đẹp của sông Hương nơi thượng nguồn
+ Vẻ đẹp của sông Hương ở vùng đồng bằng và ngoại vi thành phố
+ Vẻ đẹp của sông Hương trong lòng thành phố Huế
2. Vẻ đẹp sông Hương dưới góc độ lịch sử và văn hóa
3. Những đặc sắc về nghệ thuật
C. Phương pháp dạy học:
* Sự chuẩn bị của thầy và trò:
- Sgk, sgv, một số tài liệu tham khảo, tranh ảnh minh họa, bản đồ sông Hương.
- HS soạn bài theo các câu hỏi của sgk.
- GV soạn thiết kế dạy- học.

* GV tổ chức giờ dạy- học theo cách kết hợp các phương pháp: đọc diễn cảm, trao
đổi- thảo luận, trả lời các câu hỏi, giảng bình
D. Tiến trình dạy- học:
1. Ổn định tổ chức lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
? Hình tượng người lái đò trong cuộc vượt thác trên sông Đà
3. Bài mới:
* Giới thiệu bài mới: Dòng sông ai đã đặt tên, để người đi nhớ Huế không quên.
Xa con sông mang bao nỗi nhớ. Người ở lại tháng năm đợi chờ…
Hoạt động của GV và HS NỘI DUNG BÀI DẠY
+ GV: Hướng dẫn học sinh đọc “Tiểu
dẫn” và rút ra những nét chính về tác
giả.
+ GV cho HS xem ảnh tác giả
+ HS trình bày, GV chốt lại
I. Tiểu dẫn:
1. Tác giả:
- Là một trí thức yêu nước, có vốn hiểu
biết sâu rộng trên nhiều lĩnh vực.
- Là một trong những nhà văn chuyên về
thể loại bút kí.
- Văn phong: “Nét đặc sắc là ở sự kết
hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và
tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén ới
suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn
kiến thức sâu rộng về triết học, văn hóa,
lịch sử, địa lí…được diễn đạt trong lối
hành văn hướng nội, súc tích, mê đắm và
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 10
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"

Hoạt động của GV và HS NỘI DUNG BÀI DẠY
+ GV: ? Trình bày những hiểu biết
của em về bài bút kí này:
* Xuất xứ, thời gian sáng tác:
* Thể loại:
* Bố cục đoạn trích:
+ GV: Em hãy kể lại huyền thoại về
cách lí giải nguốn gốc tên của dòng
sông Hương?
tài hoa”.
- Tác phẩm tiêu biểu: (Sgk)
2. Tác phẩm:
- Xuất xứ, thời gian sáng tác: Là bài bút
kí đặc sắc, viết tại Huế, ngày 4/1/1981, in
trong tập sách cùng tên.
- Thể loại: bút kí: là thể văn thuộc loại kí
(ghi chép) nhằm ghi lại những điều mắt
thấy tai nghe trong cuộc sống bằng những
nhận xét, những cảm xúc của người viết.
Bút kí thường nói về người thật, việc thật
cùng những suy nghĩ, bình luận chân thực
của người viết. Bút kí thường được xem
là thể trung gian giữa kí sự và tuỳ bút.
Không có ranh giới rạch ròi giữa các loại
kí (Bút kí, kí sự, tuỳ bút), mà biến hoá
tuỳ theo ý định sáng tác và đặc điểm, bút
pháp của nhà văn.
- Bố cục: đoạn trích chia làm 2 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến: “bát ngát tiếng
gà”: Vẻ đẹp của sông Hương qua cảnh

sắc thiên nhiên:
* Từ đầu đến: “dưới chân núi Kim
Phụng”: Vẻ đẹp của sông Hương nơi
thượng nguồn
* Tiếp đến: “ quê hương xứ sở”: Vẻ đẹp
của sông Hương ở vùng đồng bằng và
ngoại vi thành phố
* Còn lại: Vẻ đẹp của sông Hương trong
lòng thành phố Huế
+ Phần 2: đoạn còn lại của phần trích: Vẻ
đẹp sông Hương dưới góc độ lịch sử và
văn hóa
- Nhan đề: Bài bút kí kết thúc bằng cách
lí giải tên của dòng sông: sông Hương -
sông thơm. Cách lí giải bằng một huyền
thoại:
+ Người làng Thành Chung có nghề
trồng rau thơm. Ở đây kể lại rằng vì yêu
quí con sông xinh đẹp, nhân dân hai bờ
sông đã nấu nước của trăm loài hoa đổ
xuống dòng sông cho làn nước thơm tho
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 11
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
Hoạt động của GV và HS NỘI DUNG BÀI DẠY
*Ý nghĩa nhan đề của đoạn trích:
+ HS đọc diễn cảm đoạn văn mở đầu
+ GV hướng dẫn HS xem hình ảnh
sông Hương nơi đầu nguồn trên
bản đồ (Tích hợp môn Địa lí)
+ GV: ?Ở thượng nguồn, sông Hương

được tác giả diễn tả như thế nào? Để
làm nổi bật được vẻ đẹp ấy nhà văn đã
sử dụng những hình ảnh, chi tiết,
những liên tưởng và thủ pháp nghệ
thuật nào? Nét riêng trong lối viết kí
của tác giả?
+ HS tìm các chi tiết để trả lời cho câu
hỏi
+ GV nhận xét, tổng hợp lại:
mãi mãi.
à Huyền thoại ấy đã trả lời câu hỏi: Ai
đã đặt tên cho dòng sông?
+ Đặt tiêu đề và kết thúc bằng câu hỏi
“Ai đã đặt tên cho dòng sông?”
à để nhằm mục đích lưu ý người đọc về
cái tên đẹp của dòng sông mà còn gợi lên
niềm biết ơn đối với những người đã khai
phá miền đất này.
+ Mặt khác không thể trả lời vắn tắt trong
một vài câu mà phải trả lời bằng cả bài kí
dài
à ca ngợi vẻ đẹp, chất thơ của dòng
sông.
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN:
1.Vẻ đẹp của sông Hương qua cảnh sắc
thiên nhiên:
a. Vẻ đẹp của sông Hương ở thượng
nguồn:
- Sông Hương nhìn từ cội nguồn là dòng
chảy có mối quan hệ sâu sắc với dãy

Trường Sơn, tựa như “một bản trường ca
của rừng già” với nhiều tiết tấu hùng
tráng, dữ dội.
+ Con sông vừa “rầm rộ giữa bóng cây
đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh
thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những
đáy vực bí ẩn”
+ Sông Hương lại vừa “dịu dàng và say
đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ
của hoa đỗ quyên rừng”
+ Như một cô gái Digan phóng khoáng
và man dại với “một bản lĩnh gan dạ,
một tâm hồn tự do và trong sáng”.
+ Trở thành người mẹ phù sa của vùng
văn hóa xứ sở.
à Ngôn ngữ tạo hình, gợi tả chính xác
đặc điểm của sông Hương ở thượng lưu
với vẻ đẹp vừa hùng vĩ, man dại, vừa trữ
tình say đắm lòng người.
à nhà văn đã sử dụng biện pháp nhân
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 12
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
Hoạt động của GV và HS NỘI DUNG BÀI DẠY
+ GV: Sông Hương ở đồng bằng được
miêu tả như thế nào? Nêu dẫn chứng
minh họa?
+ HS trả lời, Gv nhận xét
+ GV chỉ trên bản đồ sông Hương
những khúc quanh, những sự
chuyển dòng liên tục; giới thiệu cho

các em những hình ảnh cánh đồng
Châu Hóa, đồi Vọng Cảnh, chùa
Thiên Mụ, Cồn Hến, điện Hòn
Chén, lăng Minh Mạng (Tích hợp
Địa lí)
hóa, khéo léo so sánh sông Hương như
một sinh thể sống động.
*Có thể thấy: sông Hương ở đầu nguồn
có một sức sống mãnh liệt, hoang dại
nhưng cũng rất dịu dàng và say đắm.
Theo tác giả, nếu chỉ mải mê nhìn ngắm
khuôn mặt kinh thành mà không tìm hiểu
sông Hương từ nguồn cội thì khó thấy hết
được vẻ đẹp trong phần tâm hồn sâu thẳm
của dòng sông.
b. Vẻ đẹp của sông Hương ở đồng
bằng và ngoại vi thành phố:
- Sông Hương được nhìn trong mối quan
hệ với kinh thành Huế:
+ Sông Hương đã trải qua một hành trình
đầy gian truân và nhiều thử thách trước
khi trở thành người tình dịu dàng và thủy
chung của cố đô. Thủy trình của dòng
sông như cuộc tìm kiếm có ý thức người
tình nhân đích thực của cô gái trong câu
chuyện tình yêu nhuốm màu cổ tích.
+ Đó là một dòng chảy sống động qua
những địa danh khác nhau của xứ Huế:
* Giữa cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại,
sông Hương là cô gái đẹp ngủ mơ màng

* Khi ra khỏi vùng núi, sông Hương như
nàng tiên được đánh thức, bừng lên sức
trẻ và niềm khao khát của tuổi thanh xuân
trong sự chuyển dòng liên tục, rồi vòng
những khúc quanh đột ngột,vẽ một hình
cung thật tròn, ôm lấy chân đồi Thiên Mụ
rồi vượt qua, đi giữa âm vang, trôi đi
giữa hai dãy đồi sừng sững như thành
quách…
* Khi qua Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu
Bảo, sông Hương mềm như tấm lụa, có
khi ánh lên những phản quang nhiều màu
sắc sớm xanh, trưa vàng, chiều tím, lúc
lại trầm mặc khi qua bao lăng tẩm, đền
đài, rồi nó bừng sáng, tươi tắn và trẻ
trung khi gặp tiếng chuông chùa Thiên
Mụ ngân nga…
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 13
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
Hoạt động của GV và HS NỘI DUNG BÀI DẠY
+ GV hướng dẫn HS chỉ ra nét độc
đáo, đặc sắc trong lối viết của nhà văn
+ GV: ? Khi chảy vào thành phố Huế,
Sông Hương có nét khác biệt gì? Phát
hiện của tác giả về nét riêng, độc đáo
của dòng sông cho thấy những điều gì
trong tình cảm của tác giả với xứ Huế
và dòng sông?
+ GV tiếp tục hướng dẫn cho HS
xem trên bản đồ đoạn sông Hương

chảy trong lòng thành phố Huế.
(Tích hợp Địa lí)
-> Hiểu biết về địa lí đã giúp tác giả
miêu tả tỉ mỉ về sông Hương với nhiều
hình ảnh, đẹp như bức tranh có đường
nét, có hình khối. Đó còn là vẻ đẹp đa
màu mà biến ảo: mang màu sắc triết lí, cổ
thi khi đi trong âm hưởng ngân nga của
tiếng chuông chùa Thiên Mụ, có vẻ đẹp
“vui tươi” khi đi qua những bãi bờ xanh
biếc vùng ngoại ô Kim Long, có vẻ đẹp
“mơ màng trong sương khói” khi nó rời
xa thành phố để đi qua những bờ tre, lũy
trúc và những hàng cau thôn Vĩ Dạ.
-> Đoạn văn bộc lộ nét lịch lãm và tài hoa
trong lối hành văn của tác giả, làm nên sự
hấp dẫn khó cưỡng nổi với người đọc,
khiến ta cảm nhận một vẻ đẹp vừa mạnh
mẽ lại vừa dịu dàng của dòng sông.
-> Hai bút pháp kể và tả được kết hợp
nhuần nhuyễn và tài hoa trong đoạn văn
đã làm nổi bật một sông Hương đẹp bởi
phối cảnh kì thú giữa nó với thiên nhiên
xứ Huế phong phú mà hài hòa.
c.Vẻ đẹp sông Hương khi chảy trong
lòng thành Huế:
- Như đã tìm thấy chính mình trong lòng
thành phố thân yêu, sông Hương vui tươi
hẳn lên giữa những biền bãi xanh biếc
của vùng ngoại ô Kim Long, dòng sông

kéo một nét thẳng thực yên tâm theo
hướng tây nam- đông bắc, rồi uốn một
cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến
khiến dòng sông mềm hẳn đi, như một
tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu.
- Nằm ngay gữa lòng thành phố yêu quý
của mình, sông Hương cũng giống như
sông Xen của Pa-ri, sông Đa-nuýp của
Bu-đa-pét…nhưng trong cách biểu đạt tài
hoa của tác giả, sông Hương được cảm
nhận với nhiều góc độ:
+ Bằng con mắt nhìn của hội họa, sông
Hương và những chi lưu của nó tạo
những đường nét thật tinh tế làm nên vẻ
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 14
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
Hoạt động của GV và HS NỘI DUNG BÀI DẠY
+ GV: Sông Hương trước khi đi ra
biển cả có điểm gì đặc biệt?
GV chỉ trên bản đồ khúc quanh khi
sông Hương đột ngột đổi dòng để
gặp lại Huế ở thị trấn Bao Vinh.
(Tích hợp Địa lí)
+ GV chốt lại:
+ GV: Những chi tiết nào cho thấy tác
giả miêu tả sông Hương gắn với
những sự kiện lịch sử?
+ HS trả lời, GV chốt lại:
đẹp cổ kính của cố đô.
+ Qua cách cảm nhận âm nhạc, sông

Hương đẹp như điệu slow chậm rãi, sâu
láng, trữ tình.
+ Với cái nhìn của trái tim đa tình, sông
Hương là người tình dịu dàng và chung
thủy: Rời khỏi kinh thành, sông Hương
chếch về hướng chính bắc, ôm lấy đảo
Cồn Hến quanh năm mơ màng trong
sương khói, đang xa dần thành phố để
lưu luyến ra đi giữa màu xanh biếc của
tre trúc và của những vườn cau vùng
ngoại ô Vĩ Dạ. Và rồi, như sực nhớ lại
một điều gì chưa kịp nói, nó đột ngột đổi
dòng, rẽ ngoặt sang hướng đông tây để
gặp lại thành phố lần cuối ở góc thị trấn
Bao vinh xưa cổ
-> Đây là một phát hiện thú vị của tác
giả, một phát hiện rất tinh tế. Khúc quanh
bất ngờ đó, tựa như một nỗi vương vấn,
và dường như còn có cả một chút lẳng lơ
kín đáo của tình yêu
- Sông Hương trở lại “để nói một lời thề
trước khi về biển cả”. Tác giả liên hệ:
“Lời thề ấy vang vọng khắp khu vực sông
Hương thành giọng hò dân gian, ấy là
tấm lòng người dân Châu Hóa xưa mãi
mãi chung tình với quê hương xứ sở”.
* Tiểu kết: Với lối viết kí lịch lãm, tài
hoa, mê đắm, kết hợp giữa tả và kể cùng
những lời bình luận, nhà văn đã tô đậm
vẻ đẹp của sông Hương hòa lẫn vào thiên

nhiên khi ở đầu nguồn, ở đồng bằng và
đặc biệt gắn bó với thành phố Huế.
2. Vẻ đẹp sông Hương được khám phá
dưới góc độ lịch sử và văn hóa:
a. Vẻ đẹp sông Hương trong mối quan
hệ với lịch sử dân tộc:
- Trong mối quan hệ nghiêm trang này,
sông Hương mang vẻ đẹp của một bản
hùng ca ghi dấu những thế kỉ vinh quang:
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 15
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
Hoạt động của GV và HS NỘI DUNG BÀI DẠY
(Tích hợp môn Lịch sử)
+ GV:? Tác giả đã bình luận như thế
nào về vẻ đẹp này của sông Hương
+ GV: ? Vẻ đẹp sông Hương được
khám phá dưới góc độ văn hóa như
thế nào?
+ Yêu cầu HS phát hiện hai vẻ đẹp âm
nhạc và thi ca của sông Hương.
+ GV nhận xét câu trả lời và tổng hợp
như sau:
+ Đó là dòng sông biên thùy xa xôi của
đất nước các vua Hùng, tên của dòng
sông Hương được ghi trong “Dư địa chí”
của Nguyễn Trãi; “Nó được ghi là Linh
Giang” (dòng sông thiêng).
- Dòng sông ấy là điểm tựa, là dòng viễn
châu bảo vệ biên giới phía nam của tổ
quốc Đại Việt.

- Thế kỉ XVIII, nó vẻ vang soi bóng kinh
thành Phú Xuân, gắn liền với tên tuổi của
người anh hùng áo vải Nguyễn Huệ.
- Nó đọng lại đến bầm da, tím máu: “nó
sống hết lịch sử bi tráng của thế kỉ XIX
với máu của những cuộc khởi nghĩa”.
- Nó đi vào thời đại của Cách mạng tháng
Tám và bao chiến công rung chuyển qua
hai cuộc chiến tranh vệ quốc sau này.
- Nó chứng kiến cuộc nổi dậy tổng tiến
công tết Mậu Thân 1968.
àSông Hương – chứng nhân của lịch sử,
gắn liền với với lịch sử của Huế, của dân
tộc, là bản hung ca tấu lên bao chiến
công, là nhân chứng nhẫn nại và kiên
cường qua những thăng trầm của cuộc
đời.
b. Vẻ đẹp sông Hương được khám phá
dưới góc độ văn hóa:
* Sông Hương- Dòng chảy của âm nhạc
- Tác giả gắn sông Hương với âm nhạc cổ
điển Huế:
“Sông Hương đã trở thành một người tài
nữ đánh đàn lúc đêm khuya… Quả đúng
vậy, toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế đã
được hình thành trên mặt nước của dòng
sông này”.
- Tác giả tưởng tượng: “trong một
khoang thuyền nào đó, giữa tiếng nước
rơi bán âm của những mái chèo khuya”.

à Phải có độ nhạy cảm và hiểu biết về
âm nhạc của xứ Huế, tác giả mới có sự
liên tưởng này.
- Với ngòi bút tài hoa cộng với sự rung
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 16
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
Hoạt động của GV và HS NỘI DUNG BÀI DẠY
+ HS có thể liên hệ với những bài thơ
viết về sông Hương, xứ Huế mà các
em đã đọc, đã học.
+ ? Vẻ đẹp của sông Hương được
khám phá như thế nào? Những đặc
sắc và nét riêng trong cách viết của
tác giả?
cảm mạnh mẽ, nhà văn liên tưởng tới
Nguyễn Du và tiếng đàn của Thúy Kiều:
Trong như tiếng hạc bay qua
Đục như nước suối mới sa nửa vời
Tiếng khoan như giáo thoảng ngoài
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa
“Nguyễn Du đã bao năm lênh đênh trên
quãng sông này với một phiến trăng
sầu.Và từ đó, những bản đàn đã đi suốt
đời Kiều”.
* Sông Hương- Dòng chảy của thi ca:
- Tác giả cho rằng có một dòng thi ca về
sông Hương. Đó là dòng thơ không lặp
lại mình:
+ “Dòng sông trắng- lá cây xanh”
(Chơi xuân-Tản Đà)

+ Trường giang như kiếm lập thanh
thiên (Dòng sông như kiếm dựng trời
xanh) rất hùng tráng
(Cao Bá Quát).
+ Đó là hình ảnh xứ Huế trong nỗi quan
hoài vạn cổ của Bà huyện Thanh Quan:
Chiều trời bảng lảng bóng hoàng hôn
Tiếng ốc xa đưa vẳng trống dồn
(Chiều hôm nhớ nhà)
+ Là sức mạnh phục sinh trong thơ Tố
Hữu:
Ngày mai trong giá trắng ngần
Cô thôi sống kiếp đày thân giang hồ
(Tiếng hát sông Hương)
+ Là con sông tình tứ trong thơ Thu
Bồn: “Con sông dùng dằng, con sông
không chảy
Sông chảy vào lòng nên Huế rất
sâu”
* Tiểu kết: Hình tượng sông Hương
được cảm nhận từ nhiều góc độ làm nên
vẻ đẹp đa dạng, phong phú của dòng
sông. Nét đặc sắc làm nên sức hấp dẫn
của những trang văn là tình yêu say đắm
với dòng sông được thể hiện bằng tài
năng của một cây bút giàu trí tuệ, tổng
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 17
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
Hoạt động của GV và HS NỘI DUNG BÀI DẠY
+ GV: ? Bài bút kí có những đặc sắc

nghệ thuật nào? Những biện pháp
nghệ thuật chính tác giả đã sử dụng
trong bút kí này?
+ HS trả lời, GV nhận xét, tổng hợp:
+ GV: Văn phong của Hoàng Phủ
Ngọc Tường có điểm gì nổi bật trong
tác phẩm này?
+ GV liên hệ thực tế:
(Tích hợp môn GDCD)
+ GV: Gọi HS đọc phần Ghi nhớ.
hợp từ một vốn hiểu biết sâu rộng về văn
hóa, lịch sử, địa lí và văn chương cùng
một văn phong tao nhã, hướng nội, tinh
tế, tài hoa.
3. Những đặc sắc về nghệ thuật:
- Liên tưởng, so sánh độc đáo:
+ Dòng sông như cô gái Digan phóng
khoáng và man dại, như người mẹ phù
sa…
+ Chiếc cầu trắng nhìn từ xa mà ví với
mảnh trăng non
+ Đường cong như một cánh cung khiến
dòng sông mềm mại, như một tiếng vâng
không nói ra của tình yêu.
+ So sánh sông Hương với các dòng sông
khác như sông Xen, sông Đanuýp, sông
Nêva…
- Những biện pháp nhân hóa, ẩn dụ, lối
viết văn giàu hình ảnh
- Sự liên tưởng, tưởng tượng phong phú

cùng với sự uyên bác về tất cả các
phương diện
- Có sự kết hợp hài hòa giữa cảm xúc và
trí tuệ, chủ quan và khách quan. Chủ
quan là sự trải nghiệm của bản thân.
Khách quan là đối tượng miêu tả- dòng
sông Hương.
- Tác giả đã soi bằng tâm hồn mình và
tình yêu quê hương xứ sở vào sông
Hương khiến đối tượng trở nên lung linh,
đa dạng như đời sống tâm hồn con người.
* Có biết bao con sông quê hương đã soi
bóng tâm hồn mỗi con người Việt Nam,
nuôi lớn tình cảm bao thế hệ. Nhưng có
một thực trạng là những dòng sông ấy
đang bị ô nhiễm rất nặng nề do ý thức của
con người. Giữ gìn vẻ đẹp của những
dòng sông cũng là ứng xử thanh lịch, văn
minh với thiên nhiên, là trân trọng, gìn
giữ những giá trị văn hóa của đất nước.
III. Tổng kết: Ghi nhớ - SGK
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 18
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
Hoạt động của GV và HS NỘI DUNG BÀI DẠY
+ GV nhấn mạnh những đặc điểm về
nội dung và nghệ thuật của bài bút kí.
E. Củng cố, dặn dò:
1. Củng cố:

2. Dặn dò:

1. Nội dung.
2. Nghệ thuật.
- Vẻ đẹp của sông Hương qua cảnh sắc
thiên nhiên.
- Vẻ đẹp của sông Hương dưới góc độ
văn hóa.
- Vẻ đẹp của sông Hương gắn liền với
những sự kiện lịch sử.
- Văn phong của Hoàng Phủ Ngọc Tường
Yêu cầu hs:
- Nắm chắc nội dung và nghệ thuật của
tác phẩm
- Làm các bài tập trong phần luyện tập.
7. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập:
Câu hỏi kiểm tra, đánh giá:
1. Ở đoạn văn mở đầu, tác giả đã sử dụng các từ ngữ “rầm rộ, mãnh liệt, cuộn
xoáy” để miêu tả dòng chảy của sông Hương ở thượng nguồn. Em có nhận xét gì
về cách dùng từ đó?
2. Cảm nhận của em về cách miêu tả của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường trong
câu văn sau: “Giáp mặt thành phố ở Cồn Giã Viên, sông Hương uốn một cánh
cung rất nhẹ sang đến Cồn Hiến; đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi,
như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu”
3. Phong cách viết kí của nhà văn được bộc lộ như thế nào qua tác phẩm?
4. Bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? để lại cho em những suy nghĩ gì?
Tiêu chí đánh giá:
1. Ở đoạn văn mở đầu, tác giả đã sử dụng các từ ngữ “rầm rộ, mãnh liệt, cuộn
xoáy” để miêu tả dòng chảy của sông Hương ở thượng nguồn. Em có nhận xét gì
về cách dùng từ đó?
- Đó là những động từ, tính từ mạnh tạo nên nhịp điệu dồn dập, hùng tráng cho
lời văn.

- Tác dụng: những từ ngữ đó có tác dụng gợi hình ảnh dòng sông chảy xiết, mạnh
mẽ, dữ dội và cũng đầy sức sống, khác hẳn với sông Hương ở đoạn chảy vào Huế
rất êm đềm, chậm rãi, sâu lắng, trữ tình).
2. Cảm nhận của em về cách miêu tả của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường trong
câu văn sau: “Giáp mặt thành phố ở Cồn Giã Viên, sông Hương uốn một cánh
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 19
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
cung rất nhẹ sang đến Cồn Hiến; đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi,
như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu”
Nhà văn miêu tả hình dáng của sông Hương rất đúng với thực tế (hình ảnh
trên bản đồ) nhưng lại có những liên tưởng tài hoa: nhờ phép so sánh ẩn dụ tài
tình, sông Hương giống như một cô gái Huế e thẹn, dịu dàng sau vành nón trắng,
thuận tình, bằng lòng mà chẳng nói ra. Đó là sự liên tưởng rất độc đáo, tình tứ của
một trái tim đa tình.
3. Phong cách viết kí của nhà văn được bộc lộ như thế nào qua tác phẩm?
- Đó là một lối hành văn hướng nội, súc tích, mê đắm và tài hoa thể hiện vốn hiểu
biết phong phú về văn hóa, lịch sử, địa lí, triết học
- Có sự kết hợp giữa chất trí tuệ và chất trữ tình, giữa nghị luận sắc bén và suy tư
đa chiều.
4. Bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? để lại cho em những suy nghĩ gì?
- Bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? mang đến cho người đọc những cảm
nhận về hình tượng sông Hương- linh hồn xứ Huế với vẻ đẹp ở các phương diện
tự nhiên, văn hóa, lịch sử.
- Thấy được tài năng viết kí của nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường và tâm hồn đa
cảm, đa tình, tài hoa của tác giả
- Làm tang thêm niềm tự hào về vẻ đẹp của quê hương đất nước, thêm gắn bó và
thêm yêu quê hương đất nước mình.
- Có ý thức giữ gìn vẻ đẹp những dòng sông của đất nước, giữ gìn những giá trị
văn hóa của đất nước.
8. Các sản phẩm của học sinh:

Sau khi chấm bài kiểm tra chúng tôi thấy 100 % học sinh đã biết trình bày ý
tưởng của mình. Đặc biệt các em đã biết kết hợp kiến thức các môn học như: Lịch
sử, địa lý, công dân… để làm bài
Kết quả đạt được như sau: - 6 học sinh đạt điểm 9
- 24 học sinh đạt điểm 8
- 28 học sinh đạt điểm 7
- 12 học sinh đạt điểm 6
- 10 học sinh đạt điểm 5
Từ kết quả học tập của các em chúng tôi nhận thấy việc kết hợp kiến thức
liên môn vào một môn học nào đó là một việc làm hết sức cần thiết, có hiệu quả rõ
rệt đối với học sinh, giúp các em học sinh không những giỏi một môn học mà cần
biết cách kết hợp kiến thức các môn học lại với nhau để có thể phát triển toàn
diện. Đồng thời cũng giúp người giáo viên dạy bộ môn không ngừng trau rồi kiến
thức của các môn học khác để dạy bộ môn của mình tốt hơn, đạt kết quả cao hơn.

Chúng tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội ngày 25/12/2014

Nhóm tác giả
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 20
Bài dự thi Dạy học theo chủ đề tích hợp- "Ai đã đặt tên cho dòng sông"
Nhóm GV Tổ Văn- Trường THPT Nhân Chính- Hà Nội 21