Một số biện pháp quản lí, chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn ỏ trường tiểu học

Một số biện pháp quản lí, chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn ỏ trường tiểu học
PHẦN I
ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lí luận
Công tác chuyên môn là hoạt động quan trọng, chủ yếu, quyết định sự tồn tại
và phát triển của nhà trường. Tổ chuyên môn là một bộ phận cấu thành, nơi thực thi
nhiệm vụ dạy học và giáo dục học sinh. Một nhà trường chỉ có thể thay đổi bằng
chính nội lực của mình. Động lực quan trọng để giúp nhà trường phát triển chính là
mối quan hệ, sự tương tác, giúp đỡ lẫn nhau trong khối đoàn kết và sự nỗ lực vươn
lên của mỗi cá nhân.
Sinh hoạt chuyên môn là một hoạt động nhằm bồi dưỡng chuyên môn,
nghiệp vụ, năng lực sư phạm cho giáo viên, góp phần tháo gỡ những khó khăn
trong quá trình giảng dạy và thực hiện nhiệm vụ. Nội dung sinh hoạt tổ chuyên
môn là những vấn đề về thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục học sinh, thực
hiện các văn bản chỉ đạo, thực thi nhiệm vụ năm học và các yêu cầu mang tính thức
tiễn được mang ra thảo luận, phân tích dưới nhiều góc độ và rút ra những kết luận
sư phạm, những biện pháp khả thi có thể vận dụng vào thực tiễn, từ đó nâng cao
trình độ chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên. Sinh hoạt chuyên môn nhằm góp
phần bồi dưỡng giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học. Vậy thực
chất của việc sinh hoạt chuyên môn là gì? Đó chính là những vấn đề xoay quanh
câu hỏi “Làm thế nào để nâng cao hiệu quả giờ dạy, chất lượng học tập của học
sinh?”.
Để việc sinh hoạt tổ chuyên môn trong nhà trường đi đúng hướng, đạt được
mục tiêu thì cần thiết phải quản lí, chỉ đạo nội dung này một cách khoa học, chặt
chẽ và có những biện pháp quản lí khả thi nhất phù hợp điều kiện thực tế về đội
ngũ giáo viên, tình hình học sinh trong môi trường sư phạm của nhà trường.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1 Thực trạng chung
Thực tiễn cho thấy, trường nào mà công tác quản lí, chỉ đạo sinh hoạt tổ
chuyên môn có hiệu quả thì sinh hoạt của tổ chuyên môn có nền nếp, nội dung sinh
hoạt bám sát yêu cầu, mục tiêu dạy học, nội dung chương trình, sách giáo khoa và

nhiệm vụ năm học, tháo gỡ kịp thời những khó khăn trong quá trình thực hiện
nhiệm vụ giảng dạy của giáo viên, phong trào thi đua dạy và học tốt, chất lượng
học tập của học sinh từng bước được nâng lên. Ngược lại, trường nào công tác
quản lí thiếu khoa học, buông lỏng quản lí việc sinh hoạt tổ chuyên môn thì việc
sinh hoạt tổ chuyên môn không đảm bảo thời gian, thời lượng, nội dung sơ sài,
không thu hút được giáo viên, nền nếp và chất lượng ở trường đó không cao.
Một giáo viên tiểu học nhất là giáo viên văn hoá làm công tác chủ nhiệm và
dạy các môn của một lớp rất bận. Mỗi tuần dạy 8 buổi, soạn bài, chấm bài, chuẩn bị
phương tiện thiết bị dạy học và làm công tác chủ nhiệm và các công việc khác
chiếm rất nhiều thời gian. Làm thế nào để giáo viên hào hứng tham gia sinh hoạt tổ
chuyên môn là cả một vấn đề cần quan tâm của công tác quản lí chuyên môn trong
3
Một số biện pháp quản lí, chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn ỏ trường tiểu học
nhà trường, đòi hỏi phải có sự quản lí chặt chẽ về mặt thời gian, về nội dung. Nội
dung sinh hoạt phải thiết thực, gắn bó chặt chẽ với nhiệm vụ của giáo viên, làm cho
giáo viên thấy cần phải tham gia sinh hoạt chuyên môn và có nhu cầu sinh hoạt
chuyên môn.
Theo quy định, tổ chuyên môn sinh hoạt hai tuần một lần, mỗi buổi sinh hoạt
trong khoảng 4 giờ, nhưng thực tế có những nơi không thực hiện đầy đủ, cắt xén
thời gian, không đảm bảo thời lượng dẫn đến nội dung sinh hoạt không đảm bảo,
giáo viên khi gặp khó khăn không được giúp đỡ kịp thời; các văn bản chỉ đạo
không được tìm hiểu kĩ càng dẫn đến thực hiện không tốt, ảnh hưởng đến hiệu quả
giảng dạy của giáo viên và người phải chịu thiệt thòi chính là học sinh.
2.2 Thực trạng đội ngũ giáo viên và việc sinh hoạt chuyên môn ở trường tôi
đang công tác
Năm học 2008- 2009, trường tôi có 2 tổ chuyên môn.
Tổ 1, 2, 3 có 7 người. Trong đó trình độ Đại học là 1/7 (14,3%); trình độ Cao
đẳng là 5/7 (71,4%); trình độ Trung học (dạy Âm nhạc) là 1/7 (14,3%).
Tổ 4, 5 có 6 người. Trong đó trình độ Đại học là 1/6= 16,7%; trình độ Cao
đẳng là 5/6= 83,3%.

Nhìn chung, đội ngũ giáo viên nhà trường ổn định, có sức khỏe, có phẩm
chất đạo đức tốt, có uy tín với học sinh và nhân dân địa phương, nhiệt tình trong
công việc và có khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ. Hoạt động chuyên môn của nhà
trường trong nhiều năm có nền nếp, chất lượng dạy và học được nâng lên qua từng
năm học. Tuy vậy, cũng như một số trường khác, vấn đề chỉ đạo sinh hoạt tổ
chuyên môn và sinh hoạt tổ chuyên môn còn bộc lộ một số nhược điểm sau:
- Cán bộ quản lí và tổ trưởng chưa thống nhất, chưa thể hiện đổi mới quản lí
trong việc phân cấp, phân quyền làm cho giáo viên khó thực hiện công việc.
- Tổ trưởng chưa phát huy hết vai trò của mình, thường có tâm lí coi mình
cũng như giáo viên bình thường khác, chỉ lo hồ sơ đầy đủ, sạch đẹp; chưa phân
công nhiệm vụ cho giáo viên theo đúng yêu cầu, nhiệm vụ; chưa chủ động xây
dựng và thực hiện kế hoạch, chưa mạnh dạn trong việc đề xuất các ý kiến để nâng
cao chất lượng sinh hoạt chuyên môn.
- Nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn chưa phong phú, hình thức còn đơn
điệu, gò bó, chưa đi sâu vào các vấn đề trọng tâm đổi mới phương pháp dạy học và
tháo gỡ những khó khăn cho giáo viên trong tổ. Trong các buổi sinh hoạt, không
khí thường trầm lắng, giáo viên ít phát biểu ý kiến; những vấn đề mới và khó ít
được mang ra bàn bạc, thảo luận.
Thực hiện nhiệm vụ năm học 2008- 2009 về đổi mới công tác chỉ đạo dạy và
học, thực thi nhiệm vụ của cán bộ quản lí phụ trách chuyên môn, tôi nhận thấy cần
tăng cường công tác quản lí, chỉ đạo việc sinh hoạt tổ chuyên môn trong nhà
trường, mặc dù gặp nhiều khó khăn khi đề cập vấn đề này song được sự quan tâm
của đồng nghiệp, được sự giúp đỡ của đồng chí Hiệu trưởng, tôi xin đưa ra vấn đề
"Một số biện pháp quản lí, chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên
môn ở trường Tiểu học" góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
4
Một số biện pháp quản lí, chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn ỏ trường tiểu học
PHẦN II
NỘI DUNG, MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÍ, CHỈ ĐẠO
VIỆC SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN

1. Chỉ đạo tổ trưởng xây dựng kế hoạch tổ chuyên môn
Kế hoạch tổ chuyên môn được xây dựng trên cơ sở cụ thể hóa kế hoạch năm
học, kế hoạch chuyên môn, kế hoạch bồi dưỡng của nhà trường. Khi xây dựng cần
căn cứ vào điều kiện thực tiễn của nhà trường, tình hình đội ngũ giáo viên, điều
kiện về cơ sở vật chất và thực tiễn học sinh trong tổ. Trong kế hoạch tổ chuyên
môn thì nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn là một phần quan trọng. Nội dung này
phải thể hiện được những công việc cần làm cho cả năm học và bổ sung những vấn
đề nhà trường chỉ đạo hoặc nảy sinh như tăng cường biện pháp bồi dưỡng học sinh
giỏi, phụ đạo học sinh yếu sau mỗi lần kiểm tra định kì; dạy học theo nhóm đối
tượng học sinh, theo nhóm sở thích; những vấn đề giáo viên chưa nắm vững hoặc
gặp khó khăn trong quá trình giảng dạy đặc biệt quan tâm đến những giáo viên mới
ra trường hoặc năng lực chuyên môn còn hạn chế.
Năm học này, tôi chỉ đạo tập trung vào vấn đề thực hiện các nội dung của
phong trào thi đua "Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực"; dạy học
theo chuẩn kiến thức kĩ năng môn học; ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học;
dạy học hòa nhập đối với học sinh khuyết tật; bồi dưỡng về kiến thức, kĩ năng cho
giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học theo quyết định 14/ 2007/QĐ-
BGD&ĐT ngày 04/5/2007. Tôi chỉ đạo tổ trưởng nghiên cứu về về giáo viên của
tổ, những giáo viên nào năm trước đã ở tổ và năm nay mới bổ sung, đặc điểm của
mỗi giáo viên đó, nghiên cứu hồ sơ năm trước tổ đã làm được những chuyên đề gì,
chuyên đề nào đã áp dụng thành công, chuyên đề nào cần tiếp tục bổ sung hoàn
chỉnh, cần tổ chức mới những chuyên đề nào…
2. Bồi dưỡng cho tổ trưởng
Tổ trưởng chuyên môn thường là những giáo viên có phẩm chất đạo đức tốt,
có năng lực chuyên môn, có sức khỏe tốt, được hiệu trưởng tin tưởng, giáo viên tin
cậy nhưng lại chưa được bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lí như hiệu trưởng hay phó
hiệu trưởng. Vì vậy tôi quan tâm đến bồi dưỡng năng lực tổ chức, chỉ đạo chuyên
môn trong tổ. Đó là các kiến thức, kĩ năng xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch
tổ theo năm học, tháng, tuần; bồi dưỡng về nghiệp vụ kiểm tra nội bộ: kiểm tra hồ
sơ sổ sách, việc thực hiện chương trình, thời khóa biểu của các thành viên trong tổ;

kiểm tra hiệu quả giáo dục của các thành viên trong tổ; kiểm tra việc sử dụng sách,
thiết bị dạy học của các thành viên trong tổ; tham gia kiểm tra toàn diện giáo viên
theo sự điều động của hiệu trưởng nhà trường.
Bồi dưỡng cho tổ trưởng kĩ năng đánh giá giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp
giáo viên Tiểu học.
Bồi dưỡng những kĩ năng tổ chức, sắp xếp nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn
cho cả năm học, cho từng buổi cụ thể. Bồi dưỡng năng lực tổ chức, điều hành một
buổi sinh hoạt chuyên môn, tổ chức một chuyên đề, một cuộc thi trong tổ; một số kĩ
5
Một số biện pháp quản lí, chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn ỏ trường tiểu học
năng ra đề kiểm tra cho học sinh trong các đợt kiểm tra định kì, phân công nhiệm
vụ cho các thành viên trong tổ đúng người, đúng việc; kiểm tra, đôn đốc để điều
chỉnh và giúp đỡ giáo viên một cách kịp thời.
Biện pháp bồi dưỡng là: Yêu cầu tổ trưởng nắm vững các văn bản chỉ đạo,
năm vững chương trình, chuẩn kiến thức kĩ năng cơ bản các môn học của các lớp
thuộc khối lớp trong tổ phụ trách. Những vấn đề nào chưa hiểu thì tôi giải thích bổ
sung trên nguyên tắc tự bồi dưỡng là chủ yếu.
3. Chỉ đạo, tư vấn cho tổ trưởng quy hoạch nội dung sinh hoạt chuyên
môn, thiết kế và thực thi một buổi sinh hoạt chuyên môn
3.1 Nội dung, cấu trúc sinh hoạt tổ chuyên môn
Năm học 2008- 2009, tôi chỉ đạo và tư vấn cho tổ trưởng sinh hoạt chuyên
môn tập trung vào các vấn đề thực hiện chương trình, kế hoạch giáo dục, dạy học
theo chuẩn kiến thức, kĩ năng môn học, đổi mới phương pháp dạy học theo hướng
vận dung linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức lớp học phù hợp với từng
đối tượng học sinh, phát huy tính tích cực trong lĩnh hội kiến thức và rèn luyện kĩ
năng của học sinh, đánh giá xếp loại học sinh, dự giờ rút kinh nghiệm, tổ chức
chuyên đề, sử dụng và tự làm đồ dùng dạy học, giáo dục hòa nhập trẻ khuyết tật,
bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu, rèn viết đúng chính tả và sửa ngọng
cho học sinh, rèn viết chữ đẹp; thực hiện hướng dẫn nhiệm vụ năm học về phong
trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, nội dung giáo dục

địa phương. Học tập, bồi dưỡng chuyên môn bằng các hình thức khác như xem
băng hình giáo khoa, băng hình bồi dưỡng giáo viên, đọc sách trong thư viện nhằm
tăng vốn hiểu biết của giáo viên, nghiên cứu các bài viết, các chuyên đề trên các tạp
chí chuyên ngành như Tạp chí Giáo dục, Giáo dục tiểu học, Thế giới trong ta, Giáo
dục và Đào tạo Hải Dương, các kinh nghiệm sáng kiến do Sở phát hành, khai thác
thông tin trên mạng và học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp trong và ngoài
trường. Nghiên cứu, học tập các văn bản chỉ đạo, tìm hiểu tình hình kinh tế, chính
trị, văn hóa, xã hội của địa phương bổ trợ kiến thức cho giáo viên…
Dành quỹ thời gian cố định cho việc học tập các bài viết trên các tạp chí
chuyên ngành. Ưu tiên cho những vấn đề còn vướng mắc trong quá trình thực hiện
nhiệm vụ của giáo viên. Chú trọng đến kĩ năng tổ chức giờ dạy, phối hợp các
phương pháp giảng dạy nhằm giúp học sinh học tập tích cực, tự giác, chủ động và
phát huy được khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân.
Tôi chỉ đạo mỗi buổi sinh hoạt chuyên môn thường gồm có 2 hoặc 3 phần.
Phần đầu là đánh giá công tác cũ và triển khai công tác mới (phần này chỉ thực hiện
4 lần vào giữa học kì I, cuối học kì I, giữa học kì II và cuối năm học). Phần chính là
sinh hoạt chuyên môn. Phần thứ ba là các hoạt động bổ trợ kiến thức cho giáo viên.
Tổ trưởng chủ động thiết kế nội dung, duyệt với lãnh đạo nhà trường trước
một tuần. Khi đó, tôi mới tư vấn cho tổ trưởng về nội dung để đảm bảo tính kế
hoạch của nhà trường. Coi trọng sự chủ động, sáng tạo của tổ trưởng và giáo viên
trong tổ chứ không áp đặt phải sinh hoạt về nội dung gì.
3.2 Một số mô hình sinh hoạt tổ chuyên môn
6
Một số biện pháp quản lí, chỉ đạo nhằm nâng cao hiệu quả sinh hoạt tổ chuyên môn ỏ trường tiểu học
Trong chuyên đề này, tôi mạnh dạn giới thiệu một số mô hình mà các tổ
chuyên môn đã thực hiện thành công như sau:
Mô hình 1. Thảo luận để nắm vững và vận dụng vào thực tiễn công tác
những văn bản chỉ đạo như công văn 896/BGD&ĐT-GDTH ngày 13/2/2006 về đổi
mới công tác quản lí, phân quyền tự chủ, tăng cường trách nhiệm cho hiệu trưởng
và giáo viên; chỉ đạo điều chỉnh nội dung dạy học sao cho phù hợp với đối tượng

học sinh trên cơ sở đảm bảo chuẩn kiến thức, kĩ năng cơ bản theo quy định; Quyết
định 16/2006/QĐ-BGD&ĐT ngày 05/5/2006 về Chương trình giáo dục phổ thông
cấp Tiểu học; công văn 10398/BGD&ĐT-GDTH ngày 28/9/2007 về việc hướng
dẫn nội dung, hình thức tổ chức và phương pháp dạy học cho đối tượng học sinh
giỏi ở Tiểu học của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Thảo luận, tìm biện pháp có hiệu quả
để phụ đạo học sinh yếu hoàn thành kiến thức, kĩ năng cơ bản, sử dụng thiết bị dạy
học, thiết kế phiếu học tập, cách hình thành động cơ học tập cho học sinh…
Mô hình 2. Cả tổ chuyên môn dự giờ 1 tiết, rút kinh nghiệm một cách tỉ mỉ,
cụ thể từ lí luận phương pháp dạy học đến điều kiện trang thiết bị dạy học, tình
hình thực tế của học sinh trong tổ. Thời gian còn lại bồi dưỡng kiến thức lịch sử,
văn hóa cho giáo viên.
Mô hình 3. Nghiên cứu, thảo luận 2- 4 tiết dạy khó trong 2 tuần kế tiếp.
Mô hình 4. Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học. Nội dung này là một
phần trong kế hoạch thực hiện phong trào thi đua "Xây dựng trường học thân thiện,
học sinh tích cực" và thực hiện nhiệm vụ năm học "Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ
thông tin vào quản lí và dạy học". Căn cứ tình hình thực tế, tôi chỉ đạo làm từ bước
khởi điểm, đó là bồi dưỡng cho giáo viên đã biết soạn thảo văn bản tập soạn giáo
án điện tử, khi đã tương đối thành thạo tôi chỉ đạo thảo luận, trao đổi kĩ thuật làm
sao cho nhanh, dễ sử dụng, tiếp đó đến sử dụng các phần mềm khác như Violet để
tạo bài trình chiếu hoặc các bài trắc nghiệm, các trò chơi học tập…, khai thác mạng
tìm tư liệu và hướng dẫn giáo viên tổ chức cho học sinh tham gia giải toán trên
mạng, trang
Mô hình 5. Đánh giá mức độ nắm kiến thức, kĩ năng môn đánh giá bằng
điểm số sau mỗi kì kiểm tra định kì. Tôi chỉ đạo các tổ và giáo viên thống kê từng
kiến thức, kĩ năng một ở mức độ học sinh đạt được, từ đó bàn biện pháp tăng cường
bồi dưỡng, giúp đỡ để học sinh tiến bộ.
Mô hình 6. Tổ chức chuyên đề
Chuyên đề là vấn đề chuyên môn được nghiên cứu sâu cả về lí luận và thực
tiễn, được xem xét toàn diện và thực hiện trong một thời gian tương đối dài, các
biện pháp đưa ra phải được kiểm chứng trước khi báo cáo và áp dụng. Chuyên đề

thương xuất phát từ yêu cầu thực tiễn công tác như dạy học theo chuẩn kiến thức kĩ
năng, bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu, dạy học theo nhóm đối tượng
học sinh… Chuyên đề phải có báo cáo bằng văn bản, có thể được dạy minh hoạn
tùy theo nội dung. Các chuyên đề dự định làm trong năm học phải được xây dựng,
dự kiến từ đầu năm học, phân công người thực hiện. Báo cáo chuyên đề phải được
7